ÖZKAN AYSE (2016). Karadag Prensi Nikola ve Damadı Prens Petar Karacorceviç'in Sırp Tahtında Hak Iddiaları. Uluslararası Sosyal Arastırmalar Dergisi, 9(42), 736-748.
June 14, 2018 | Author: Ayşe ÖZKAN |
Category: Documents
The Journal of International Social Research Cilt: 9 Sayı: 42 Şubat 2016
Volume: 9 Issue: 42 February 2016
www.sosyalarastirmalar.com
Issn: 1307-9581
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, alan indeksleri tarafından taranan uluslararası hakemli bir dergidir. Dergimiz; EBSCO, MLA, DOAJ, Proquest CSA (Linguistics and Language Behavior Abstracts, Sociological Abstracts), Scientific Commons, BC ELN, Ulrichsweb, Index Islamicus, SSRN, ICAAP, Index Copernicus, J-Gate, Journal Seek, ASOS Index, Journal Database, TEI, SIOP SocIndex, Pubget, DRJI and WorldCat, İSAM vb. uluslararası indeks ve veritabanlarında yer almaktadır. (The Journal of International Social Research indexed in EBSCO, MLA, DOAJ, Proquest CSA -Linguistics and Language Behavior Abstracts, Sociological Abstracts-, Scientific Commons, BC ELN, Ulrichsweb, Index Islamicus, SSRN, ICAAP, Index Copernicus, J-Gate, Journal Seek, ASOS Index, Journal Database, TEI, SIOP SocIndex, Pubget, WorldCat, ISAM)
Editör / Editor Doç. Dr. Muhammet KUZUBAŞ
Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Kemalettin ŞAHİN Prof. Dr. M. Yavuz ERLER Doç. Dr. Bekir ŞİŞMAN Doç. Dr. Emine KOLAÇ Doç. Dr. Mehmet GÜNEŞ Doç. Dr. Selçuk BALI Doç. Dr. Sadullah GÜLTEN Yrd. Doç. Dr. Salih DEMİRBİLEK Yrd. Doç. Dr. Ahmet DAĞLI Yrd. Doç. Dr. Nuh DOĞAN Yrd. Doç. Dr. Nail GÜNEY
Hakem ve Danışma Kurulu / Referees and Advisory Board
Prof. Dr. Abdulhalik BAKIR (Bilecik Üniversitesi) Prof. Dr. Ali Efdal ÖZKUL (Yakın Doğu Üniversitesi) Prof. Dr. Alim GÜR (Selçuk Üniversitesi) Prof. Dr. Dr. Arslan TOPAKKAYA (Erciyes Üniversitesi) Prof. Dr. Byoungduk SHON (Chongshin University) Prof. Dr. Cevdet KILIÇ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Ejder OKUMUŞ (Osmangazi Üniversitesi) Prof. Dr. Erdoğan ERBAY (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Ergin AYAN (Ordu Üniversitesi) Prof. Dr. Hanife Nalan GENÇ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Kadir PEKTAŞ (İstanbul Medeniyet Üniversitesi) Prof. Dr. Kemalettin ŞAHİN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. M. Öcal OĞUZ (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. M. Yavuz ERLER (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Maimunah ISMAIL (Universiti Putra Malaysia) Prof. Dr. Maria Pia PEDANI (Universita' Ca' Foscari Di Venezia) Prof. Dr. Mehmet BEŞİRLİ (Çankırı Karatekin Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet GÜMÜŞKILIÇ (Fatih Üniversitesi) Prof. Dr. Necati DEMİR (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Orhan Kemal TAVUKÇU (Rize Üniversitesi) Prof. Dr. Recep EFE (Balıkesir Üniversitesi) Prof. Dr. Robert VIVIAN (Alma College, Michigan) Prof. Dr. Yüksel SAYAN (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Adem CEYHAN (Celal Bayar Üniversitesi) Prof. Dr. Ali Fuat BİLKAN (İpek Üniversitesi) Prof. Dr. Ali Osman ÖZTÜRK (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. Ali YILMAZ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Atabey KILIÇ (Erciyes Üniversitesi) Prof. Dr. Barbara KELLNER-HEINKELE (Freie Universität) Prof. Dr. Burhanettin TATAR (Ondokuz Mayıs Üniversitesi)
Prof. Dr. Dilaver DÜZGÜN (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Doğan GÜNAY (Dokuz Eylül Üniversitesi) Prof. Dr. Emine YENİTERZİ (İstanbul Medeniyet Üniversitesi) Prof. Dr. Erdoğan BOZ (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi) Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Hanifi VURAL (Gaziosmanpaşa Üniversitesi) Prof. Dr. Hasan KAVRUK (İnönü Üniversitesi) Prof. Dr. Hatice AYNUR (Şehir Üniversitesi) Prof. Dr. Hikmet ÖKSÜZ (Karadeniz Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Ingeborg BALDAUF (Humboldt Universität zu Berlin) Prof. Dr. M. Ali KİRMAN (Sütçü İmam Üniversitesi) Prof. Dr. M. Fatih KÖKSAL (Ahi Evran Üniversitesi) Prof. Dr. Mahmut AYDIN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Mahmut KAPLAN (Fatih Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet TÖRENEK (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Pavel DOLUKHANOV (University of Newcastle) Prof. Dr. Rainer CZICHON (Berlin Freie Universität) Prof. Dr. Ramazan GÜLENDAM (Onsekiz Mart Üniversitesi) Prof. Dr. Şeref BOYRAZ (Cumhuriyet Üniversitesi) Prof. Dr. Ulvi KESER (Atılım Üniversitesi) Prof. Dr. Umay GÜNAY (YÖDAK Üyesi) Prof. Dr. Walter ANDREWS (University of Washington) Prof. Dr. Zehra TOSKA (Boğaziçi Üniversitesi) Prof. Dr. Hüseyin ÖZCAN (Fatih Üniversitesi) Prof. Dr. İlhan EKİNCİ (Ordu Üniversitesi) Prof. Dr. Ünal İBRET (Kastamonu Üniversitesi) Prof. Dr. Nebi ÖZDEMİR (Hacettepe Üniversitesi) Prof. Dr. Ülkü ELİÜZ (Karadeniz Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Zeki TAŞTAN (Yüzüncü Yıl Üniversitesi)
Doç. Dr. Lerzan GÜLTEKİN (Atılım Üniversitesi) Doç. Dr. A.Cüneyt EREN (Dokuz Eylül Üniversitesi) Doç. Dr. Ahmet Cüneyt ISSI (Medeniyet Üniversitesi) Doç. Dr. Ahmet ŞİMŞEK (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Ali GÖÇER (Erciyes Üniversitesi) Doç. Dr. Bayram ÜNAL (FBC Suny-Binghamton) Doç. Dr. Bekir ŞİŞMAN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Doç. Dr. Cuma ÇATALOLUK (Gaziosmanpaşa Üniversitesi) Doç. Dr. Emine KOLAÇ (Anadolu Üniversitesi) Doç. Dr. Erhan AYDIN (Erciyes Üniversitesi) Doç. Dr. Ersin ÖZASLAN (Gazi Üniversitesi) Doç. Dr. Ersin TERES (İstanbul Üniversitesi) Doç. Dr. Eyüp BACANLI (TOBB Üniversitesi) Doç. Dr. Faruk KAYA (Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi) Doç. Dr. Ferhat ASLAN (İstanbul Üniversitesi) Doç. Dr. Gül CELKAN (Macon State College) Doç. Dr. Hakan TAŞ (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Harun YILDIZ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Doç. Dr. Hasan BABACAN (Afyon Kocatepe Üniversitesi) Doç. Dr. Haşim ŞAHİN (Sakarya Üniversitesi) Doç. Dr. Hüseyin MUŞMAL (Selçuk Üniversitesi) Doç. Dr. İsmail KIVRIM (Gaziantep Üniversitesi) Doç. Dr. Kamile AKGÜL (Yeni Yüzyıl Üniversitesi) Doç. Dr. Mehmet GÜNEŞ (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Mehmet YAVUZ (Karadeniz Teknik Üniversitesi) Doç. Dr. Mehmet ZAMAN (Atatürk Üniversitesi) Doç. Dr. Musa BİLGİZ (Atatürk Üniversitesi) Doç. Dr. Netice YILDIZ (Doğu Akdeniz Üniversitesi) Doç. Dr. Norhasni Zainal ABIDDIN (Universiti Putra Malaysia) Doç. Dr. Nurcan DELEN KARAAĞAÇ (İstanbul Üniversitesi) Doç. Dr. Nurgül ÖZCAN (Murat Hüdavendigar Üniversitesi) Doç. Dr. Saadet KARAKÖSE (Pamukkale Üniversitesi) Doç. Dr. Sedat YAZICI (Gaziosmanpaşa Üniversitesi)
Doç. Dr. Selahaddin BEKKİ (Ahi Evran Üniversitesi) Doç. Dr. Selçuk BALI (Giresun Üniversitesi) Doç. Dr. Sibel KILIÇ (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Soyalp TAMÇELİK (Gazi Üniversitesi) Doç. Dr. Veli ÜNSAL (Ahi Evran Üniversitesi) Doç. Dr. Yılmaz KARADENİZ (Muş Alparslan Üniversitesi) Doç. Dr. Makbule MUHARREMOVA (Osmangazi Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Abdülkadir TEKİN (Sinop Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Adem ÇALIŞKAN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Akın TEMÜR (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Ali YILMAZ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Alpaslan OKUR (Sakarya Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Ayşe ATICI ARAYANCAN (Ankara Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Barış TOPTAŞ (Adıyaman Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Cafer ÖZDEMİR (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Davut KAPLAN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Davut YİĞİTPAŞA (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Eyüp ARTVİNLİ (Osmangazi Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Gökhan ÖLKER (Selçuk Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Kasım ERTAŞ (Şırnak Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Kemal ÖZKURT (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. M. Hakan SAKAR (Dokuz Eylül Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali BALKANLIOĞLU (Fatih Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Mustafa BIYIKLI (Dumlupınar Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Recep CENGİZ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Salih DEMİRBİLEK(Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Sami BAYRAKTAR (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Suat DONUK (Celal Bayar Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Şahin SARUHAN (Düzce Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Tamer ÖZLÜ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Tolga ÖZŞEN (Onsekiz Mart Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Veysel ERGİN (Sinop Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Yakup POYRAZ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi)
YAYIN İLKELERİ Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research; 2007 yılından bu yana yılda en az dört sayı olarak internet üzerinden yayımlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Uluslararası İndekslere ve kütüphanelere sınırlı sayıda matbu olarak da gönderilmektedir. Dergimizin yayın faaliyetleri, CMT GRUP Ajans W.T. Yayıncılık adı altında yürütülmektedir. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research; dil, edebiyat, halkbilimi, tarih, coğrafya, eğitim bilimleri, din bilimleri, sosyoloji, psikoloji, felsefe, arkeoloji, sanat tarihi vb. alanlara ait araştırmaya dayanan, sahasına katkı sağlayacak nitelikte bilimsel makaleleri yayınlamaktadır. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research; EBSCO, MLA, DOAJ, Proquest CSA (Linguistics and Language Behavior Abstracts, Sociological Abstracts), Scientific Commons, BC ELN, Ulrichsweb, Index Islamicus, SSRN, ICAAP, Index Copernicus, J-Gate, Journal Seek, ASOS Index, Journal Database, TEI, SIOP SocIndex, Pubget, DRJI, WorldCat vb. uluslararası indeks ve veri tabanları tarafından taranmaktadır. Dergimiz aynı zamanda pek çok uluslararası kütüphanede listelenmektedir. Makale gönderimi sırasında aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmesi, sağlıklı ve bilimsel bir değerlendirme sürecinin temini açısından önem arz etmektedir: Dergiye gönderilecek makalenin daha önce herhangi bir yerde yayımlanmamış olması ve başka bir derginin yayım süreci dahilinde bulunmaması gerekmektedir. (Makalenin, süreci tamamlanmadan derginin bilgisi haricinde başka bir yayın organına gönderilmesi etik karşılanmamaktadır. Bu durumun tespiti halinde söz konusu makale sahibinin sonraki süreçteki hiçbir makalesi değerlendirmeye alınmayacaktır.) Dergide Türkçe makalelerin yanı sıra İngilizce, Almanca, Fransızca, Rusça ve İtalyanca makaleler de yayımlanabilir. Dergiye gönderilen makale, yayıma uygunluk açısından incelendikten sonra (yayıma uygun görülmeyen makaleler sürece dahil edilmez) iki hakeme gönderilir. Hakemlerin değerlendirmeleri sonucunda iki yayımlanabilir raporu alan makale, dergi yönetimince uygun görülen bir sayıda yayımlanır. Hakem raporlarının birisinin olumlu, diğerinin olumsuz olması durumunda makale üçüncü bir hakeme gönderilir. Bu durumda makalenin yayımlanıp yayımlanmamasına üçüncü hakemin raporuna göre karar verilir. (Dergiye gelen makalelerin yoğunluğu sebebiyle değerlendirme ve yayım süreçleri farklılık arz edebilmektedir.) Makaleler, hakemlere doğrudan sistem üzerinden (yazarın yüklediği dosyada değişiklik yapılmadan) yönlendirilmektedir. Makale üzerinde yazarhakem gizliliğini sağlama adına makalenin sahibini tanımlayıcı herhangi bir bilgi olmamalıdır. Yayımlanan makalelerin uluslararası indekslere eklenmesinde sorun yaşanmaması için özet ve anahtar kelimeler gerekmektedir. Bu sebeple dergiye gönderilecek makalede mutlaka Türkçe-İngilizce öz ve anahtar kelimeler-keywords bulunmalıdır. Ayrıca makalenin İngilizce başlığı, Türkçe başlığın altına eklenmelidir. Makale word dosyası olarak hazırlanmalıdır. Makalede sayfa düzeni şu şekilde olmalıdır: Metin boyutu 10 punto
Dipnot boyutu Paragraf aralığı 8 punto
6 nk
Paragraf girinti
1.25 cm
Üst kenar Alt kenar Sağ kenar Sol kenar Satır aralığı boşluğu boşluğu boşluğu boşluğu
3 cm
3 cm
3 cm
3 cm
Tek
Makalede Book Antiqua yazı fontu kullanılmalıdır. Ancak bazı alanların gereği olarak yazım esnasında özel font kullanılmış ise, bu fontlar makale ile birlikte gönderilmelidir. Makalelerde kullanılacak kısaltmalarda TDK yazım kılavuzu esas alınmalıdır.
MAKALEDE KAYNAK GÖSTERME Dergimize gönderilecek makalelerin aşağıdaki kaynak gösterme sistemine uygun olması gerekmektedir: Kitaplarda: Metin içinde: (Tolasa, 1973: 13) Eserin kaynakçada yazımı şu şekilde olmalıdır: TOLASA, Harun (1973). Ahmet Paşa'nın Şiir Dünyası, Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları. (Makale sonunda Kaynakça'da bu şekilde yazılmalıdır) Makalelerde: Metin içinde: (Oğuz, 2008: 27) Makalenin kaynakçada yazımı şu şekilde olmalıdır: OĞUZ, M. Öcal (2008). "UNESCO ve İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirası Başyapıtları", Milli Folklor, S. 80, s. 26-32. (Makale sonunda kaynakçada bu şekilde yazılmalıdır) Tezlerde: Metin İçinde: (Poyraz, 2008: 62) Tezin kaynakçada yazımı şu şekilde olmalıdır: POYRAZ, Yakup (2008). Seyyid Mehmed Efendi (Hâkim) Yaşamı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı Üzerinde Bir Araştırma (İnceleme-Metin), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Makale sonunda kaynakçada bu şekilde yazılmalıdır) Eğer, dipnot kullanılarak bir yayına atıf yapılması gerekiyorsa dipnotta şu şekilde belirtilmelidir: Harun Tolasa (1973). Ahmet Paşa'nın Şiir Dünyası, Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları. (Bu sistem, sadece dipnotlarda kullanılmalıdır. Makale sonunda kaynakça verilirken yukarıda belirtilen sistem kullanılmalıdır.) Kullanılan bütün kaynaklar makalenin sonunda "KAYNAKÇA" adı altında verilmelidir. TABLO VE ŞEKİLLER 1. Tablo ve şekil açıklaması, Tablo 1: ………………… ; Şekil 1: ………………….. şeklinde 8 punto ile yazılmalı ve ortalanmalıdır. 2. Tablo içi metinler 8 punto, satır aralığı tek, paragraf aralığı 0 nk olmalıdır. 3. Tablo sayfaya ortalanmalıdır. Bu ilkelere uymayan makaleler kesinlikle değerlendirilmeye alınmayacaktır. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, gönderilen makaleleri yayımlayıp yayımlamama, gerekli gördüğü durumlarda makaleler üzerinde düzeltmeler yapma hakkına sahiptir. Gönderilen yazıların yayımlanma hakkı dergi yönetimine aittir. Dergide yayımlanmış bir yazının hukukî sorumluluğu ise yazarına aittir ve dergiyi bağlamaz. Dergide yayımlanan yazılar, dergi yönetimin yazılı izni olmadan hiçbir şekilde çoğaltılamaz ve başka bir yerde (matbu olarak veya internet ortamında) tekrar yayımlanamaz. Dergiye makale gönderen yazar, bu ilkeleri kabul etmiş sayılır. MAKALELERİN GÖNDERİLMESİ Yukarıdaki ilkelere uygun olarak hazırlanmış makaleler, MAKALE TAKİP SİSTEMİ üzerinden gönderilmelidir. E-mail yoluyla gönderilen makaleler dikkate alınmamaktadır. "MAKALE TAKİP SİSTEMİ"nden makale göndermek için: * Makale takip sistemine üye olduktan sonra, kullanıcı adı (sisteme kaydedilen e-mail adresi) ve şifre ile sayfaya girilmelidir. * Açılan sayfada "makale gönder" bölümü açılarak ilgili boşluklar doldurulmalıdır. * Makale word dosyası halinde sisteme yüklenmelidir. INSTRUCTIONS FOR AUTHORS The Journal of International Social Research, ISSN: 1307-9581, an international, peer-reviewed, on the web publication, from 2007 will be issued least four times annualy. The Journal of International Social Research includes research on the fields of literature, linguistics, philology, history, geography, anthropology, archaeology, psychology, sociology, education, theology etc. The Journal of International Social Research indexed in EBSCO, MLA International Bibliography, DOAJ, CSA (Linguistics and Language Behavior Abstracts, Sociological Abstracts), BC ELN (British Columbia Electronic Library Network), Scientific Commons, Ulrichsweb, Index Copernicus, Index Islamicus, J-Gate, ICAAP, Journal Seek and TEI. Manuscripts (in English, in French or in Turkish) should not exceed 30 standard pages in lenght. Articles should be accompanied by a summary of size not exceeding 10 lines in English. The electronic submission of the manuscripts (in word format) is preferable. Publication Norms: The paper must be unpublished work; The paper must contain the author or authors’ full names, Institution they belong to and their e-mails; The paper must be submitted in the official languages of the publication: English or Turkish; they must contain a title, a short abstract written in English; The maximum length for the articles is 30 pages, with a single space interlining; The contributions must be sent in word format; The documents must be sent preferably in Book Antiqua fonts size 10, margins 1,25cm; Footnotes must be put automatically in Book Antiqua fonts size 8; Images illustrating the text must be sent as .jpg or .tiff files; the author assumes responsibility for the right to publish the images. REFERENCES: BOOKS: Footnote (in text): (Surname, Year: page number) Example: (Scharf, 1973: 13-17) Bibliography: SURNAME, Name (Year). Book Name, Place Published: Publisher. Example: SCHARF, Betty R. (1970). The Sociological Study of Religion, London: Hutchinson & Co Ltd. JOURNAL ARTICLE: Footnote (in text): (Surname, Year: page number) Example: (Kirman, 2008: 267-277) Bibliography: SURNAME, Name (Year). "Paper", Journal, Volume, Issue, pp. Example: KIRMAN, M. Ali (2008). “Religious and Secularist Views of the Nature and the Environment", The Journal of International Social Research, Volume 1, Issue 3, pp. 267-277. The Journal of International Social Research reserves the right that upon the review by the referents to publish or reject any of the received papers and to suggest any of the collaborators changes that may be considered as necessary.
İÇİNDEKİLER DİL-EDEBİYAT SİNOP YERLİ AĞIZLARINI BELİRLEYEN GENEL ÖZELLİKLER Ergün ACAR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216122 TÜRK HALKBİLİMİNİN GELİŞİMİ BAĞLAMINDA DERGİCİLİK FAALİYETLERİ Serdar ALIÇ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216123 EDEBİYAT BİLİMİ KURAMLARININ GELİŞİMİNDE ‘LINGUISTIC TURN’ OLGUSU Cüneyt ARSLAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216124 “COMMON GROUND” TERİMİNE “ORTAK ZEMİN BİLGİSİ” ÖNERİSİ VE ÇEVİRİ EYLEMİ İLİŞKİSİ Gülfidan AYTAŞ - Şaban KÖKTÜRK - Mehmet Cem ODACIOĞLU
7-11 12-18 19-23 24-31
Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216125
TÜRK EDEBİYATINA YANSIYAN YÖNLERİYLE TÜRK SAVAŞ TARİHİNİN KARA BİR SAYFASI: BALKAN SAVAŞLARI Tayfun BARIŞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216126 ANDRE GIDE’NİN “ISABELLE” ADLI ROMANINDA ROMANESKİN İRONİSİ Fuat BOYACIOĞLU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216127 ÜÇÜNCÜ KİŞİ İYELİK EKLERİNİN KELİME TÜRETME İŞLEVİ Şahap BULAK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216128 TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE BULUNAN DENİZCİLİK KÜLTÜRÜNE AİT SÖZ VARLIĞI İNCELEMESİ Cihan ÇAKMAK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216129 NECİP FAZIL KISAKÜREK’İN ‘ÇİLE’ ADLI ŞİİRİ VE ÇÖZÜMLEMESİ Adem ÇALIŞKAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216130 MESNEVİ VE HALK HİKAYELERİNİN YAPI(ZAMAN, MEKAN, KİŞİ) VE MOTİF AÇISINDAN MUKAYESESİ Nebi ÇELİK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216131 ÇEVİRİDE KÜLTÜREL AKTARIM SORUNU: KARAMAZOV KARDEŞLER ÖRNEĞİ F. Jale Gül ÇORUK - Saadet BÜYÜK GÜLER - Yalçın KAYALI
32-42 43-49 50-56 57-67 68-107 108-114 115-121
Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216132
Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216133
THE STRUGGLE BETWEEN IDEOLOGY AND IDENTITY IN ORWEL'S 1984 AND PAMUK'S SNOW Betül ENSARİ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216134 TÜRKÇEDE KISALTMALAR VE BU ALANDAKİ ÇALIŞMALAR Mustafa ERKAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216135 SANAL OYUNLARIN GÖSTERGEBİLİMİNE DOĞRU Bilgin GÜNGÖR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216136 BÛSÎRÎ’NİN ZUHRU’L-ME‘ÂD FÎ VEZNİ BÂNET SU‘ÂD ADLI KASİDESİ VE ABDÜLBÂKÎ B. AHMED’İN BU ESERE YAPTIĞI MANZUM TERCÜME Mustafa IRMAK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216137 DOSTOYEVSKİ’NİN İLK ROMANI İNSANCIKLAR VE MAKAR DEVUŞKİN FİGÜRÜ ÜZERİNDEN KÜÇÜK İNSAN ÇÖZÜMLEMESİ Hüseyin KANDEMİR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216138 ZUM KULTURELLEN, SPRACHLICHEN UND HISTORISCHEN ASPEKT DER ENTWICKLUNGEN DER DEUTSCHEN UND TURKISCHEN REDEWENDUNGEN REDEWENDUNGEN MIT AUGE IM DEUTSCHEN UND TURKISCHEN İmran KARABAĞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216139 MEHMET ÂKİF’İN ŞİİRLERİNE HÜKMEDEN “NESİR DİLİ” Servet KARÇIĞA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216140 ‘YILAN KADIN’ SÖYLENİNİN ALMAN VE TÜRK YAZININDAKİ KİMİ İZDÜŞÜMLERİ Birkan KARGI Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/isr.20164216141 UYGUR ŞAİR MEMTİLİ TEVFİK EFENDİ’NİN ÖĞRETİLERİ ÜZERİNE Raile Abdülvahit KAŞGARLI Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216142 KURMACA VE GERÇEKLİK BAĞLAMINDA MASAL-MODERN ANLATI İLİŞKİSİ İsmail KEKEÇ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216143 EŞİKTEKİ MÜCADELE: ANADOLU DÜĞÜNLERİNDE KAYNANA-KAYNATA GÜREŞİ Adem KOÇ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216144 EDEBİYAT-SİNEMA İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA KÖFTE YAĞMURU FİLMİNİN YENİDEN YAZMAK VE METİNLERARASILIK YÖNTEMİNE GÖRE ÇÖZÜMLENMESİ Saniye KÖKER - Ömer Faruk ATEŞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216145 NİL’E KARŞI (NAZIR) DERİN BİR İÇ ÇEKİŞ: MEHMET AKİF ERSOY Esra KÜRÜM Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216146 MUALLİM NACİ’NİN TENKİT ANLAYIŞI ÜZERİNE BİR İNCELEME Özge ÖZBAY Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216147 TASAVVUFA DAİR BİR ESER: FÜTÛH-NÂME Ferudun Hakan ÖZKAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216148 19. YÜZYILDA MISIR’DA YAZILMIŞ TÜRKÇE-FARSÇA DİL ÖĞRETİMİ KİTABINDAKİ TÜRK ATASÖZLERİ Nuran ÖZTÜRK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216149
NEDİM VE ORHAN VELİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR OKUMA -İFADE ARAYIŞI ÜZERİNE POETİK NOTLARBülent SAYAK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216150 GÜLŞEN-İ VAHDET’TE SEYR U SÜLÛK ALEGORİSİ OLARAK YÜZ Nilüfer TANÇ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216151 THE USE OF CAMERA-EYE TECHNIQUE IN THE THREE SOLDIERS AND MANHATTAN TRANSFER Bülent Cercis TANRITANIR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216152 AYRILIĞIN MISRALARA DÖKÜLMÜŞ HÂLİ: ÂRİF NİHAT ASYA'NIN MERSİYELERİ Mehmet TAT Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216153 FERİT EDGÜ’NÜN “IŞIK” ADLI KÜÇÜREK ÖYKÜSÜNDE VAROLUŞSAL UYANIŞIN KENDİLİĞE ÇAĞRISI Ferhat UZUNKAYA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216154 MESNEVÎNİN YEDİNCİ CİLDİNİN SIHHATİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞ VE TESPİTLER Mehmet ÜNAL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216155 KİRAN DESAİ’NİN KAYBIN TÜRKÜSÜ’NDE HÜZÜN Fırat YILDIZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216156 MERZİFON’UN KÜLTÜREL MİRASI: MERZİFON TÜRKÜLERİ Haluk YÜCEL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216157 TARİH – ULUSLARARASI İLİŞKİLER – SİYASET BİLİMİ GÖRDÜS ŞEHRİ (XVI. YÜZYIL) Kadir ADAMAZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216158 GÜNEY KAFKASYA’DA SOYDAŞ VE DİASPORA POLİTİKALARI: ÜLKE ÖRNEKLERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA Jale AKHUNDOVA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216159 DIE TÜRKEI ZWISCHEN EUROPÄISCHER UNION UND DEN USA Ali AYATA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216160 EUROPE-RUSSIA BATTLE IN UKRAINE: REFLECTIONS OF THIS STRUGGLE ON POLITICAL ATTITUDES OF TURKEY Aydın AYDIN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216161 İSRAİL’İN SİLAHLARIN MASUMİYETİ DOKTRİNİ Zafer BALPINAR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216162 İNKA DEVLET TEŞKİLÂTI VE PAX INCAICA’NIN TEMELLERİ Mürsel BAYRAM Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216163 TÜRKİYE SELÇUKLU SULTANLARININ MİLLETLERARASI TİCARETİ GELİŞTİRMEK İÇİN YÜRÜTTÜĞÜ FAALİYETLER VE İZLEDİĞİ POLİTİKALAR Yaşar BEDİRHAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216164 XVIII. YÜZYILIN BAŞLARINDA KAYSERİ MAHKEMESİNDE HAKLARINI ARAYAN KADINLAR (SUÇLULUK VE MASUMİYET) Rumeysa BİLGİLİ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216165 PRENS VİD: 1914 YILINDA ARNAVUTLUK PRENSLİĞİ İhsan Burak BİRECİKLİ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216166 İNGİLİZ BELGELERİNDE 12 EYLÜL SÜRECİ Yasin COŞKUN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216167 ROMANYA'NIN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NA GİRİŞİ VE OSMANLI DEVLETİ'NE ETKİLERİ Nurten ÇETİN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216168 HÜDAVENDİGAR VİLAYETİNDE HAPİSHANELER VE MAHPUSLAR (1914-1917) Halim DEMİRYÜREK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216169 ZEND TARİHİ’NİN TEMEL KAYNAKLARI Şefaattin DENİZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216170 DIE AUSWIRKUNGEN DER EU-MITGLIEDSCHAFT VON REPUBLIK ZYPERN ZUR VERHANDLUNGSGESPRÄCHEN FÜR FRIEDEN IN ZYPERN Mehmet DİREKLİ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216171 OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E KIRKLARELİ-BABAESKİ DEMİRYOLU Faruk DOĞAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216172 ORTAÇAĞ TARİHİ TASARIMININ İNŞA EDİCİ AKTÖRLERİNDEN MARC BLOCH Sayime DURMAZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216173 XVII. YÜZYILIN ORTASINDA TRABZON EYALETİ’NDE KÖY TERKLERİNE DAİR BAZI GÖZLEMLER Yücel DURSUN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216174 1909 ADANA ERMENİ OLAYLARININ HALEP VİLAYETİNE ETKİSİ: KIRIKHAN ÖRNEĞİ Aydın EFE Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216175 BİR MİZAH GAZETESİ CADALOZ’UN PENCERESİNDEN 1911 YILINDA BALKANLARIN DURUMU Sevim ERDEM - Neslihan SANDIKÇI Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216176 CUMHURİYET DÖNEMİ GÜZEL SANATLAR ÇALIŞMALARI: URFA HALKEVİ ÖRNEĞİ Gülşah ESER Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216177 İBRAHİM PAŞA’NIN ANADOLU’YU İSTİLASI (1832-1833) Fatih GENCER Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216178 AĞIT METİNLERİNİN SÖZLÜ TARİH BELGESİ NİTELİĞİ -SEL AĞIDISeyit GEZER Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216179 ATATÜRK DÖNEMİNDE TÜRKİYE - YUGOSLAVYA İLİŞKİLERİ VE KRAL ALEXANDER'IN TÜRKİYE ZİYARETİ
Salim GÖKÇEN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216180 GIDA GÜVENCESİNİN SAĞLANMASINDA ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİNİN ÖNEMİ Gülzar İSMAYİL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216181 TÜRKİYE’DE CUMHURİYET DÖNEMİ İÇ GÖÇ HAREKETLERİ Yüksel KAŞTAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216182 “AVRUPALILIK” KİMLİĞİNİN DERİNLEŞME SÜRECİNDE AB ŞÜPHECİLİĞİ PARADOKSU Ümmühan KAYGISIZ - Eda ÜNAL SAKALLI Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216183 İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA MERSİN VE İSKENDERUN LİMANLARI Tuğba KORHAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216184 XX. YÜZYIL BAŞLARINDA KUŞADASI’NDA GİRİT MUHACİRLERİ Metin MENEKŞE Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216185 KARADAĞ PRENSİ NİKOLA VE DAMADI PRENS PETAR KARACORCEVİÇ’İN SIRP TAHTINDA HAK İDDİALARI Ayşe ÖZKAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216186 DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİ EKONOMİ POLİTİKALARI VE VERDOR RAPORU Savaş SERTEL - M. Bora SARIYÜREK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216187 DÜNYADA VE 2010 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ SONRASI TÜRKİYE’DE GENEL ÖZELLİKLERİYLE OMBUDSMANLIK Engin ŞAHİN - Mehmet ŞABAPLI Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216188 TÜRKİYE’NİN KIBRIS’TA STATÜKOYU KORUMA ÇABALARI VE MAKARİOS’UN ANKARA ZİYARETİ İsmail ŞAHİN - Selma PARLAKAY TOPBAŞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216189 TÂCEDDİN II. İBRAHİM BEY DÖNEMİNDE (1423-1464) KARAMANOĞULLARININ HRİSTİYAN DEVLETLERLE İLİŞKİLERİNİN GENEL SEYRİ Hasan TAŞKIRAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216190 THE SIEGE OF KUT AL AMARA ON THE 100TH ANNIVERSARY AND THE DEFEATS OF THE BRITISH RELIEVING FORCE IN MEMORIES İrfan TUNÇ - Ertan EROL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216191 TANZİMAT SONRASI OSMANLI DEVLETİ’NDE KAZA YÖNETİMİ (BELEN ÖRNEĞİ) Naim ÜRKMEZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216192 I. TBMM’NİN YARDIMA MUHTAÇ MEBUSLARI MESELESİ İrşad Sami YUCA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216193 ULUSLARARASI İLETİŞİM DÜZENİ VE BATI EGEMENLİĞİ Yaşar ZORLU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216194 ARKEOLOJİ – COĞRAFYA - SANAT TARİHİ TWO QUEENS IN THE ANATOLIA OF THE 2ND CENTURY BC: NYSA FROM KAPPADOKIA AND LAODIKE FROM PONTOS Babür Mehmet AKARSU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216195 TÜRK SÜSLEME MOTİFLERİNDEN “HATAİ” MOTİFİNİN İNCELENMESİ VE YAZMA ESER CİLTLERİNDE BULUNAN “HATAİ ŞEMSELER” Ebru ALPARSLAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216196 SANATI HALK İNANÇLARI VE MENKIBELERİ ÜZERİNDEN YENİDEN KURMAK: BEKTAŞÎ SANATI VE EHLİLEŞTİRİLEN EJDERHA MOTİFİ Hamit ARBAŞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216197 CEYHAN NEHRİ ESKİ VE YENİ AĞZINDA SON 70 YILDAKİ KIYI ÇİZGİSİ DEĞİŞİMİ Murat ATAOL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216198 MANAV DERESİ HAVZASI’NIN (BİNGÖL) HEYELAN DUYARLILIK ANALİZİ Vedat AVCİ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216199 YENİLİKÇİLİK VE TEKNOCOĞRAFYA İLİŞKİSİ Fatih AYDIN - Muhammed ORAL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216200 AN EXAMPLE OF ANATOLIAN SELJUG'S MULTI-SUPPORTED MOSQUES: SIVRIHISAR GREAT MOSQUE AND ITS STRUCTURAL PROPERTIES Hasan AYDIN - Z. Sevgen PERKER Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216201 MELENDİZ ÇAYI’NIN HİDROĞRAFİK ÖZELLİKLERİ Halil Mesut BAYLAK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216202 REKREASYONEL DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE ÖNEMLİ BİR YAYLACILIK SAHASI: GÜMELİ YAYLALARI Şaban ÇELİKOĞLU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216203 İNEGÖL YÖRESİNDEN TANINMAYAN ÜÇ HAMAM Mustafa ÇETİNASLAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216204 KÜLTEPE’DEN İKİ YENİ PROSOPOGRAFİK MEKTUP: BİR ANNENİN OĞLUNU EVLENDİRME ÇABASI Hakan EROL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216205 FETHİYE ALAÇUL DOKUMALARI Sema ETİKAN - Filiz Nurhan ÖLMEZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216206 NİĞDE MÜZESİ’NDE BULUNAN BİR DİUM (DEKAPOLİS) SİKKESİ VE IUPPİTER HELİOPOLİTES KÜLTÜ Meral HAKMAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216207 CBS VE UA TEKNİKLERİYLE TÜRKİYE’NİN BAŞLICA DELTALARININ MORFOMETRİK ÖZELLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Kemalettin ŞAHİN - Harun Reşit BAĞCI Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216208 GEÇMİŞTEN BUGÜNE KİMLİK GÖSTERGESİ OLARAK SANAT
Suzan TEPE YILMAZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216209 ARKEOLOJİK VERİLER VE MÜZE BULUNTULARI IŞIĞINDA URARTU MADENİ BİLEZİKLERİ Davut YİĞİTPAŞA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719jisr.20164216210
SOSYOLOJİ – PSİKOLOJİ -FELSEFE YAŞLILIK OLGUSU ÜZERİNE UYGULAMALI BİR ARAŞTIRMA Muammer AK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216211 ÇEVRİMİÇİ TOPLUM VE SANAL SOSYALİTELER: SOSYAL MEDYA VE ÖZGÜR DİJİTAL DÜNYANIN YENİ ESARETLERİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ANALİZ Cahit BAĞCI Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216212 AİLE LİDERLİKYÖNELİMİ ÖLÇEĞİ (ALYÖ): GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI Nuri BALOĞLU - Meryem Berrin BULUT Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216213 AVRUPA GENÇLİK POLİTİKALARI VE GÖNÜLLÜLÜK Harun CEYLAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216214 RUH SAĞLIĞI ALANINDA KANITA DAYALI SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI Esra ÇALIK VAR - Esra KILIÇ CEYHAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216215 ANAERKİL TOPLUMUN SONU Nurhan DEMİRHAN SERİNKEN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216216 GÖÇ, STRATEJİ VE TAKTİK: SURİYELİ SIĞINMACILARIN GÜNDELİK HAYAT DENEYİMLERİ A. Çağlar DENİZ - A. Banu HÜLÜR - Yusuf EKİNCİ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216217 ZİHİN KONTROL YÖNTEMLERİ Pelin DİMDİK EMEKSİZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216218 YALNIZLIK KAVRAMI VE SAĞLIKLI YAŞAM ÜZERİNE ETKİLERİ: GÖZDEN GEÇİRME Esra ENGİN - Merve UĞURYOL - Elif Deniz KAÇMAZ
Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216219
YENİ BİR GÖÇ TÜRÜ OLARAK ÖĞRENCİ GÖÇÜ, KİMLİK VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ANALİZ İsmail GÜLLÜ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216220 GENELLEYİCİ REFLEKSİYONA KARŞI TARİHSEL BİLİNCİN OLUŞUMU Yakup KAHRAMAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216221 İHTİLALCİ TERÖRİZM Vedat KARĞIN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216222 ÇOCUĞUN DİNSEL TOPLUMSALLAŞMA SÜRECİNİN AİLE KURUMU BAĞLAMINDA İNCELENMESİ Pelin ÖNDER EROL - Belgin ARSLAN CANSEVER Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216223 ÜST GELİR GRUBUNUN SOSYO – MEKANSAL AYRIŞIMI, “ANKARA BİLKENT ANGORA EVLERİ ÖRNEĞİ” Tuğçe ŞANLI - Nihan ÖZDEMİR SÖNMEZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164215139 POSTMODERNİTE VE KÜLTÜREL FARKLILIKLARIN TANINMASI BAĞLAMINDA ÇOKKÜLTÜRLÜLÜK TARTIŞMALARI Emrullah TÜRK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216224 MODERNLEŞME SÜRECİNDE TÜRK SİNEMASI VE DİN Halil UZDU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216225 “PARTİSİZ SİYASET: MUHTARLIK”; KADINLARIN SİYASETİ İÇİN BİR İMKÂN MI? SAMSUN İLİ KADIN MUHTARLARI VE KADIN MUHTAR ADAYLARI Yasemin YÜCE TAR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216226 EĞİTİM SESLENDİRME DESTEKLİ ANİMASYONLAŞTIRMA PROGRAMININ GELİŞTİRİLMESİ VE HİKÂYE UYGULAMASI Mustafa Ali AKCA - Necmi AYTAN - Süleyman ÜNLÜ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216227 THE EXAMINATION OF ALTERNATIVE MODEL RELATED PARTICIPATION RIGHT OF CHILDREN Tuğçe AKYOL - Muhammed ÖZTÜRK - Fatma Betül ŞENOL - Nezahat Hamiden KARACA
Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216228
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN EDEBİYAT KLASİKLERİNİ OKUMA EĞİLİMLERİNDE SİNEMA/DİZİ FİLM UYARLAMALARININ ETKİSİ Sibel BULUT Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216229 TEKNOLOJİNİN GÖRSEL SANATLAR VE SANAT EĞİTİMİNE KATKISI Ahmet DOLUNAY Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719 /jisr.20164216230 OKUL DENEYİMİ VE ÖĞRETMENLİK UYGULAMASI DERSLERİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN ADAYLARININ GÖRÜŞLERİ Necla DÖNMEZ USTA - Ebru TURAN GÜNTEPE Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216231 ÖĞRETMEN EĞİTİMİNDE DERS ARAŞTIRMASI MODELİ VE TÜRKİYE’DE HİZMET ÖNCESİ ÖĞRETMENLİK UYGULAMALARINA YÖNELİK BİR MODEL ÖNERİSİ Rafet GÜNAY - Banu YÜCEL-TOY - Elif BAHADIR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216232 ÖĞRENCİLERİN ÜNİVERSİTE TERCİHLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: ORTACA ÖRNEĞİ Arzu GÜRDOĞAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216233 ORTAOKUL 7.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN DUYGUSAL ZEKA DÜZEYLERİ VE DUYGUSAL ZEKAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Meral GÜVEN - Funda ÇIRAY ÖZKARA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216234 THE AWARENESS OF 8TH GRADERS TOWARDS PARTİCULAR GENRES OF FAIRYTALE AND STORY Esra LÜLE MERT Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216235 YEDİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE YER ALAN GRAFİK HAZIRLAMA BECERİSİNİ
KAZANMA DÜZEYLERİ Şahin ORUÇ - Halil TOKCAN - İsmail Hakan AKGÜN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216236 BİLGİSAYAR ORTAMINDA BİREYE UYARLANMIŞ TEST UYGULAMASINA VE KAĞIT-KALEM TESTİNE KATILAN ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ Durmuş ÖZBAŞI Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216237 KONSERVATUVARLARIN ORKESTRA DERSLERİNE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ GELİŞTİRME ÇALIŞMASI Ruken ÖZTOPALAN - Esin UÇAL CANAKAY Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216238 ANNE BABALARIN OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARI İLE ETKİLEŞİMLERİNDE OYUNUN YERİ Arzu ÖZYÜREK - Sevim GÜRLEYİK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216239 DEDE KORKUT HİKÂYELERİNİN TRANSAKSİYONEL ANALİZ KURAMI AÇISINDAN İNCELENMESİ Hüseyin TAŞ - Abdullah DAĞTAŞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216240 MÜZİK BİLİMLERİ ÖĞRENCİLERİNİN PİYANO DERSİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ Elif TEKİN GÜRGEN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216241 PSİKOLOJİK DANIŞMA ÖZ YETERLİĞİ: KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ, KAYGI DÜZEYLERİ VE GEÇMİŞ EĞİTİM YAŞANTILARI Faruk Caner YAM - Tahsin İLHAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216242 İŞLETME – KAMU YÖNETİMİ – İKTİSAT - İLETİŞİM BİR SİYASAL İLETİŞİM YÖNTEMİ OLAN SİYASAL REKLAMLARIN GÖSTERGEBİLİMSEL OLARAK ANALİZİ "AK PARTİ/CHP/MHP ÖRNEĞİ Merve AKGÜL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216243 TÜRKİYE’DE İHRACAT, İTHALAT VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİNİN ANALİZİ İbrahim AKKAŞ - Musa ÖZTÜRK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216244 KENTSEL KESİMDE KAMULAŞTIRILAN TAŞINMAZLARIN DEĞERLEME İŞLEMLERİ VE SORUNLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: HASANKEYF İLÇESİ ÖRNEĞİ Yeşim ALİEFENDİOĞLU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164215138 BİREYLERİN YAŞAM MEMNUNİYETİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN SIRALI LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ İLE İNCELENMESİ Erkan ARI - Zeki YILDIZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216245 YEREL POLİTİKACILARIN SOSYAL MEDYA KULLANIMI: BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLARININ GÜNLÜK SOSYAL MEDYA KULLANIMLARININ İNCELENMESİ Şerif ARSLAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216246 TÜKETİCİLERİN ÇOKLU ZEKÂ YAPILARINA GÖRE PERAKENDE MAĞAZALAR İLE İLGİLİ DUYGUSAL VE RASYONEL BEKLENTİLERİNDEKİ FARKLILIKLARIN İNCELENMESİ Yeliz BAŞ - Filiz DURSUN - Semih OKUTAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216247 LOJİSTİK, TEDARİK ZİNCİRİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN STRATEJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ VE BİR UYGULAMA Murat BAY - Selahattin AKPINAR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216248 STRATEJİK YÖNETİM SÜRECİ İÇİNDE SEKTÖR REKABET ANALİZİ VE BİR UYGULAMA Murat BAY - Selahattin AKPINAR - Raziye YILMAZER Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216249 YERELDE ÖTEKİ OLMAK: SURİYELİ SIĞINMACILARIN TRABZON YEREL GAZETELERİNDE SÖYLEMSEL TEMSİLİ Yavuz BAYRAM Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216250 İŞKOLİKLİK, İŞ STRESİ VE YAŞAM DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ: MUĞLA İLİNDE BİR ARAŞTIRMA Esra B. BULGURCU GÜREL - A.Ender ALTUNOĞLU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216251 CAPACITY OF THE ENERGY SOURCES TO STEER GLOBAL POLICY AND TURKEY’S ENERGY STRATEGY Yavuz CANKARA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216252 TÜRKİYE ÇAĞRI MERKEZİ SEKTÖRÜ SORUNLARININ ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK BİR KARAR DESTEK SİSTEMİ GELİŞTİRME Nermin ÇELİK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216253 ORTA VE DOĞU KARADENİZ’DEKİ KOBİ’LERDE YENİLENEBİLİR ENERJİ ALGISI Yeter Demir USLU - Hanife TÜRKMENOĞLU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216254 SAĞLIK KURULUŞLARINDA İNOVASYON ARACI OLARAK ALTI SİGMA Serkan DENİZ - Mesut ÇİMEN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216255 GÖRSEL İLETİŞİMDE İNFOGRAFİK Salih DENLİ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216256 SAKİN KENT HAREKETİNİN TÜRKİYE’DEKİ GELİŞİMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME Onur DONAT - Pınar Savaş YAVUZÇEHRE Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216257 KBRN TERÖRİZMİNDE RİSK DEĞERLENDİRMESİ VE YÖNETİMİ Ali EKŞİ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216258 İÇ DENETÇİ ADAYLARININ RİSK ALMA EĞİLİMLERİ ÜZERİNDE ALGILANAN ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ETKİSİ Haluk ERDEM Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216259 REHA ERDEM FİLMLERİNDE “ERKEKLİK” ARKETİPLERİNİN YENİDEN ÜRETİMİ İlknur GÜRSES - Rifat BECERİKLİ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216260 ÇEVRE MALİYETLERİ MUHASEBESİ VE RAPORLANMASI Ahmet İÇÖZ - Yavuz KILINÇ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216261 İŞ ETİĞİNİN YENİ KURALLARINDAN BİRİ OLARAK ÇALIŞANLARIN SOSYAL MEDYA KULLANIMI Fulden İNAL ZOREL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216262 BEHAVIORAL LEARNING THEORIES AND A REVIEW FOR POLICE BASIC TRAINING
Hakan İNANKUL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216263 ÖRGÜTSEL MUHALEFET VE İŞE YABANCILAŞMANIN DUYGUSAL TÜKENMİŞLİĞE ETKİSİNİN ANFIS MODEL İLE İNCELENMESİ Mustafa KESEN - Hakan PABUÇCU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20174216264 OECD ÜLKELERİNDE PETROL TÜKETİMİNİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ: PANEL VERİ ANALİZİ Hayrettin KESGİNGÖZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216265 2013 VENEZUELA BAŞKANLIK SEÇİMLERİNDE SOSYAL MEDYADA KULLANILAN SEÇİM GÖRSELLERİ “CHAVEZCİ MADURO İMGESİNİN YARATIMI” Yasemin KILINÇARSLAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216266 TÜRKİYE’DE ULUSAL VE YEREL GAZETELERİN SİYASAL GÜNDEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Mehmet Sena KÖSEDAĞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216267 VADELİ İŞLEM PİYASALARINDA HAFTANIN GÜNÜ VE OCAK AYI ETKİSİ: KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ (VİOB AND BİST) Çiğdem ÖZARI - Kemal Kağan TURAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216268 TURİST DENEYİMLERİNİN MÜŞTERİ ODAKLI MARKA DEĞERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ Sadık SERÇEK - Gülseren ÖZALTAŞ SERÇEK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216269 NEOLİBERAL KRİZLER ÇERÇEVESİNDE KURUMSAL YÖNETİŞİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ Uğur SEVİM - Selçuk BALI Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216270 TÜRKİYE’DE SANAYİ POLİTİKALARI VE SANAYİ SEKTÖRÜNÜN DÖNÜŞÜMÜ: PLANLI KALKINMA DÖNEMİ AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME Onur SUNGUR - Hidayet ÜNLÜ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216271 RELATIONSHIP BETWEEN ENERGY CONSUMPTION, ECONOMIC GROWTH AND TRADE OPENNESS IN TURKEY Ercan ŞAHBUDAK - Dilek ŞAHİN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216272 THE EXPORT-LED GROWTH: A CASE STUDY OF CHINA Dilek ŞAHİN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216273 ÇALIŞANLARA STRES YÖNETİMİ BECERİSİ KAZANDIRILMASININ İŞ TATMİNİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: EMNİYET TEŞKİLATI ÖRNEKLEMİ Mehmet Ali TEKİNER - Bekir TAVAS Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216274 PERFORMANS, İŞ TATMİNİ VE İŞ-AİLE YAŞAM ÇATIŞMASI ARASINDAKİ İLİŞKİLER Sabahattin TEKİNGÜNDÜZ - Mustafa SEÇKİN - Kemal YAMAN - Işıl TÜRK -Semiha ASLAN
Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216275
ÜLKELERİN ÇEVRİMİÇİ OLMA HAZIRLIK DÜZEYİNİN GELİR EŞİTSİZLİĞİ, YOLSUZLUK, CİNSİYET AYRIMCILIĞI VE ÇALIŞAN HAKLARI İHLALLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ Ufuk TÜREN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216276 VERİ TABANLI PAZARLAMANIN İŞLETMELERE SAĞLADIĞI YARARLAR: VERİ TABANI KULLANAN KOBİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Ahmet UYAR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216277 BORSA İSTANBUL’DA İŞLEM GÖREN FUTBOL KULÜPLERİNİN KONSOLİDE BİLANÇOLARINA BENFORD YASASININ UYGUNLANMASI Aydın UYAR - Mustafa Talha UZUNER Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216278 SÜREKLİ KAYGI İLE ATILGANLIK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Yasin UZUNTARLA - Uğur UĞRAK - Necmettin CİHANGİROĞLU
1680-1689
1690-1698
1699-1703
1704-1711
Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216279
ALGILANAN AŞIRI NİTELİKLİLİĞİN İŞ PERFORMANSINA ETKİSİ: ÖRGÜTSEL DESTEĞİN BİÇİMLENDİRİCİ DEĞİŞKEN ROLÜ Banu S. ÜNSAL AKBIYIK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216280 LİDERLİK TİPLERİ: KAMU VE ÖZEL EĞİTİM KURUMLARINDA KARŞILAŞTIRILMALI BİR ARAŞTIRMA Ayse Esmeray YOĞUN - Ökkeş Galip GÖL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216281 ANALYZING COLLABORATIVE MARKETING NETWORKS FROM HOSPITALITY BUSINESS’ PERSPECTIVES Deniz YÜNCÜ - Hilmi Rafet YÜNCÜ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216282 İLAHİYAT ERZURUMLU HÂCE MUHAMMED LUTFÎ’NİN (1868/1956) “HÜLÂSATU’L-HAKÂYIK” İSİMLİ ESERİNDE ÂYET VE HADİS KULLANIMI Osman BİLGEN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216283 GIDA KATKI MADDELERİNDE HELÂLLİK VE HARAMLIK ÖLÇÜLERİ Mustafa BORAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216284 KLASİK İSLAM HUKUKU LİTERATÜRÜNDE “SUÇ” Nazım BÜYÜKBAŞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216285 LAʻLÎZÂDE ABDÜLBÂKÎ’NİN MEBDE’ VE MEÂD İSİMLİ ESERİNDE TASAVVUF ANLAYIŞI Büşra ÇAKMAKTAŞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216286 DİĞER İNANÇ SİSTEMLERİNDE VE İSLÂMDA ORUÇ (KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ) Recep DEMİR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216287 KUR’ÂN-I KERÎM’DE İLÂHÎ CEZADAN KORUMA HUSUSUNDA MÜMİNİN ÂİLESİNE KARŞI SORUMLULUĞU Cumhur DEMİREL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216288 ATATÜRK’ÜN DİN VE DİN EĞİTİMİ KONUSUNDAKİ TUTUMU Muzaffer DENİZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216289 EĞİTİM SOSYOLOJİSİ İLE DİN EĞİTİMİNİN BİREYİN SOSYOLOJİK SORUNLARINA YAKLAŞIMI
Mahmut DÜNDAR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216290 KURTUBALI MUTASAVVIF ABDÜLCELÎL EL-KASRÎ (Ö. 608/1211)VE MÜTEŞÂBİH HADİSLERE DAİR ŞERHU MÜŞKİLİ’L-HÂDÎS ADLI ESERİ Mahmud Esad ERKAYA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216291 FÂTIR SÛRESİ 28’İNCİ ÂYET BAĞLAMINDA ÂLİMLERİN HAŞYETİ Zeki HALİS Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216292 MEVLANA’NIN DÜŞÜNCESİNDE AYDINLATAN VE TEKAMÜL ETTİREN NAMAZ Musa KAVAL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216293 AN OVERVIEW ON THE BIBLIOGRAPHY OF TURKISH ACADEMIC SIRAH LITERATURE (1923-2015) Salih KESGİN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216294 MEVLÂNÂ (672/1273)’NIN MESNEVÎ’SİNDE GEMİ METAFORU Bekir KÖLE Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216295 HACDA KARŞILAŞILAN BİR PROBLEM: MÜZDELİFE VAKFESİNİN ZAMANLAMASI Ali KUMAŞ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216296 İSLAM İTİKADI AÇISINDAN "DİNLER ARASI DİYALOG"UN ELEŞTİRİSİ Ali Yıldız MUSAHAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216297 FIKIHTA BİR ANLATIM YÖNTEMİ OLARAK LUGAZ Hüseyin OKUR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216298 DİNİ CEMAATLERİN ÜYE KAZANMA STRATEJİLERİ BEYİN YIKAMA OLARAK DEĞERLENDİRİLEBİLİR Mİ?: KULLANDIKLARI TEOLOJİK ARGÜMANLAR ÜZERİNDEN ELEŞTİREL BİR OKUMA Faruk SANCAR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216299 PERCEPTION OF PARENTS IN JUDAISM Mustafa YİĞİTOĞLU Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216300 DİĞER SOSYAL BİLİMLER SPOR TURİZMİNİN GELİŞİMİ VE ETKİLERİ KONUSUNDA YÖNETİCİLERİN BAKIŞ AÇISININ DEĞERLENDİRİLMESİ Adnan AKIN - Aliye AKIN - Hüseyin ÖZTÜRK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216301 GAZİPAŞA’NIN TARIM TURİZMİ (AGROTURİZM) POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: SWOT ANALİZİ Nuran AKŞİT AŞIK Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216302 SOSYAL NÜFUZ KURAMI BAĞLAMINDA TÜRKİYE’DE ÇAĞDAŞ HRİSTİYAN MÜZİĞİ VE PROTESTAN KÜLTÜREL KİMLİĞİ Uğur ASLAN - İbrahim Yavuz YÜKSELSİN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216303 TÜKETİCİLERİN YÖRESEL RESTORANLARI TERCİH ETME NEDENLERİ VE KARADENİZ MUTFAĞI ÖRNEĞİ Menekşe CÖMERT - Esra ÖZATA Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216304 A’WOT ANALİZİ TEKNİĞİ İLE TURİZM ALANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ: KUZEY ANTALYA KÜLTÜR VE TURİZM KORUMA VE GELİŞİM BÖLGESİ ÖRNEĞİ Sezen GIRAN TAŞCIOĞLU - Nevin AKPINAR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216305 SANAL YAŞAMLAR VE BİLGİSAYAR OYUNLARINDA PAZARLANAN ŞİDDET Sinem GÜDÜM Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216306 21. YÜZYILDA ÇOCUK İŞÇİLİĞİ İLE MÜCADELE İLERLEME RAPORU Bekir GÜZEL Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216307 YÖRESEL YEMEKLERİN BROŞÜRLERDE TANITIM UNSURU OLARAK KULLANILMASININ ANALİZİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA Gencay SAATCI - Özge GÜDÜ DEMİRBULAT Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216308 TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜNÜN TANITIMINDA DÜZENLENEN TURİZM FAALİYETLERİNİN İŞLETMELER TARAFINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Ümit SORMAZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216309 SPOR KULÜPLERİ İÇİN KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK ÖLÇEĞİNİN (KSSÖ) TÜRKÇE UYARLAMASI: GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI Uğur SÖNMEZOĞLU - Dilşad ÇOKNAZ - Ercan POLAT Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216310 MOBİL PAZARLAMA VE TURİZMDE MOBİL TEKNOLOJİLERİN KULLANIMI Özlem SÜRÜCÜ – Ali Turan BAYRAM Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216311 TURİSTLERİN ŞİKAYET DAVRANIŞLARI VE ŞİKAYETLERİN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK BEKLENTİ FARKLILIKLARI Seda ŞAHİN - Esra CESUR Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216312 İSLAMİ TURİZM KONSEPTİNDE HİZMET VEREN KONAKLAMA İŞLETMELERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME Ömer Akgün TEKİN - Esra YILMAZ Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216313 KEDİ FRİTZ ÇİZGİ KARAKTERİ ÜZERİNDEN 1960’LAR AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ SANAT ORTAMINDA HİPPİ HAREKETİ VE GÜNÜMÜZDEKİ YANSIMALARI Bahadır UÇAN Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164216314
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 9 Sayı: 42
Volume: 9 Issue: 42
Şubat 2016
February 2016
www.sosyalarastirmalar.com
Issn: 1307-9581
KARADAĞ PRENSİ NİKOLA VE DAMADI PRENS PETAR KARACORCEVİÇ’İN SIRP TAHTINDA HAK İDDİALARI NICOLA I, PRINCE OF MONTENEGRO, AND HIS SON-IN-LAW, PRINCE PETER KARADJORDJEVIC’S CLAIMS ON THE THRONE OF SERBIA Ayşe ÖZKAN* Öz 1860’tan 1918’e kadar Karadağ hükümdarı olan Prens Nikola, oldukça hırslı bir kişiliğe sahipti ve eski Sırp İmparatorluğu’nu yeniden kurmak ve Karadağ ile Sırbistan’ı birleştirmek arzusundaydı. Bu emelini gerçekleştirmek için kızı Prenses Zorka’yı devrik Sırbistan Prensi Aleksandar Karacorceviç’in oğlu Prens Petar Karacorceviç ile evlendiren Nikola, gerek damadı yoluyla, gerek kendi çabalarıyla emeline adım adım yaklaşacaktır. Ancak kızının 1890’daki vefatının ardından 1894’te damadı Petar Karacorceviç de Karadağ’dan ayrılacak ve böylece ikilinin yolları da ayrılacaktır. Petar Karacorceviç Sırp tahtındaki hak iddiasından hiçbir zaman vazgeçmeyecek ve 1903’te Sırbistan Kralı Aleksandar Obrenoviç’in bir darbeyle öldürülmesi sonucu çok istediği Sırbistan tahtına kavuşacaktır. Eski damadının Sırbistan kralı olmasıyla Prens Nikola’nın hayalleri suya düşecektir. Bu çalışmada her iki şahsiyetin Sırp tahtına dair emelleri, iddiaları ve icraatları ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Karadağ, Sırbistan, Prens Nikola, Prens Petar Karacorceviç, Taht. Abstract Being the ruler of Montenegro from 1860 to 1918, Prince Nicola had a very ambitious personality and desired to reestablish the Empire of Serbia and unite Montenegro and Serbia. Having compelled her daughter to marry Prince Peter Karadjordjevic, who was the son of the overthrown Prince of Serbia, Alexander Karadjordjevic, Prince Nicola advanced towards his objective step by step both through his son-in-law and his own efforts. However, after the death of his daughter in 1890, his son-in-law would leave Montenegro and the path of these two were to separate. Peter Karadjordjevic had never abandon his claim on the throne of Serbia and succeeded to his much desired throne, as the consequence of the Alexander Obrenovic, the King of Serbia’s death by means of a coup d’état in 1903. Prince Nicola’s dreams came to naught as his old son-in-law became king. In this study, the objectives, claims and operations of these two persons on the throne of Serbia were going to be discussed. Keywords: Montenegro, Serbia, Prince Nicola, Prince Peter Karadjordjevic, Throne.
A. Karadağ Prensi Nikola ve Emelleri Karadağ Prensi Danilo II, 1860 yılında suikasta uğramış ve hayatını kaybetmiştir. Yerine Grahova Savaşı’nda (1858) Osmanlı ordusunu bozguna uğratan kardeşi Mirko’nun oğlu Nikola geçmiştir1. Bu sırada 19 yaşında olan Nikola2 Paris’te “Lois-le-Grand Lisesi”nde öğrenciydi ve amcası Danilo, ölmeden önce onu kendisine halef tayin etmişti3.Nikola, 1860’tan 1918 yılına kadar Karadağ’ın son yöneticisi olacak ve 1910’da da kendisini kral ilan edecektir4. 13 Eylül 1841’de doğan ve Almanca, Fransızca, İtalyanca, Rusça bilen, oldukça hırslı bir kişiliğe sahip Nikola5 13 Ağustos 1860’da tahta geçmiştir. Hemen akabinde 8 Aralık 1860’da Voyvoda PetarVukotiç’inkızı Milena ile evlenmiştir6. Kendisinden öncekiler gibi Nikola’da, merkezi yönetim kurum ve kurallarını yerleştirme, topraklarını genişletme, Adriyatik kıyısında bir limana sahip olma ve uluslararası alanda bağımsızlığını onaylatma hedeflerine sahip olmuştur7.Tahta geçince Osmanlı Devleti’ne bağlılığını bildiren Nikola, 1861 Hersek İsyanı’na destek vermekten kaçınmamış ve Osmanlı Devleti’nden kan dökülmemesi için bağımsızlık isteğinde bulunmuştur. Ancak onun bu isteği reddedilmiştir. Osmanlı Devleti, Nikola’dan Hersekli asilere yardım etmemesini ve bu işe karışmamasını isterken, Nikola da *
Yrd. Doç. Dr., Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü. Uğur Özcan (2012).II. Abdülhamit Dönemi Osmanlı-Karadağ Siyasi İlişkileri, Ankara, s.26. 2 William M. Sloane (1987).Bir Tarih Laboratuvarı Balkanlar, Çev. Sibel Özbudun, İstanbul, s.80. 3 Aram Andonyan (1999).Balkan Savaşı, Çev. Zaven Biberyan, İstanbul, s.57. 4 Osman Karatay (2006). “Karadağ’ın Bağımsızlık Mücadelesi”, Balkanlar El Kitabı, C. I. Tarih, Ankara, s.469, Ali Gökçen Özdem (2012).Karadağ’ın Osmanlı Egemenliği’ne Karşı Mücadelesi (1830-1878), Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ, s.155. 5 Özdem, a.g.t., s.155. 6 Vahit Cemil Urhan (2015).Karadağ’ın Bağımsızlığını Kazanması (1851-1878), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, s.135. 7 Özdem, a.g.t., s.155. 1
- 735 -
Hersekli asilerin sorunlarının çözülmesi çağrısında bulunmuştur. Neticede, 21 Kasım 1861’de Piva Savaşı’nda Hersekli isyancılar ve onlara destek veren Karadağlılar yenilgiye uğratılmıştır. Osmanlı Devleti’nin askerini terhis etme çağrısına olumsuz yanıt veren Nikola, Ömer Paşa kumandasındaki Osmanlı ordusunun Nisan 1862’de dört koldan Karadağ’a girmesine sebep olmuştur. 14 Temmuz 1862’de her an Çetinye’ye girilebilecek hale gelinmiştir. 31 Ağustos 1862’de İşkodra Barış Antlaşması imzalanmıştır. Nikola yenilgi üzerine “tecrübesizliğim nedeniyle Ruslara ve Sırplara aldandım” demiştir8.Her ne kadar böyle söylese de eski Sırp İmparatorluğu’nu yeniden kurma hayalinde olan Nikola,9 kendisinden önce gelenler gibi kendisini Sırp olarak görmekteydi ve Sırbistan ile işbirliği yapmaya sıcak bakıyordu10. 1862 mağlubiyetinden sonra Sırbistan ile ittifaka daha da sıcak bakan Nikola ve Sırp Prensi Mihail Obrenoviç arasında 5 Ekim 1866’da Çetinye’de bir ittifak antlaşması imzalanmıştır11. Osmanlılara karşı birlikte ayaklanmayı ve iki prensliğin büyük bir Sırp devleti içinde birleşmesini öngören bu antlaşmada12 Nikola iki devletin birleşme ihtimali doğarsa, tahtı bırakacağını söylemiştir. Mihail’in çocuğu olmadığından13 Nikola kendisini onun halefi görerek, gelecekte kurulacak birleşik devletin yöneticiliğine geçmeyi umut ediyordu14. Nikola için kurulacak “Büyük Sırbistan”ın merkezinde Karadağ yer almaktaydı15. Ertesi yıl yani 1867’de Moskova Slav Kongresi’ne kayınpederi PetarVukotiç ve Voyvoda İliya Plamenats’ı gönderen Nikola16, 1868’de Rus Çarı II. Aleksandr’ın daveti üzerine Rusya’ya gitmiştir. Bu seyahatten sonra Rusya’dan askeri mühimmat ve askeri eğitim desteği alan Nikola’nın dört kızı da, Rusya bursuyla Petersburg’da “SmolnyInstitute” adlı kız okulunda okumuştur. 29 Haziran 1871’de Rus Çarı II. Aleksandr, Nikola’nın büyük oğlu Danilo Aleksandr’ın vaftiz ayinine katılmış ve kendisine Karadağ’ın en seçkin nişanı olan, “Hanedan-ı Prens Nişanı” verilmiştir. Rusya ile ilişkileri geliştiren Nikola, Sırp Omladinist hareketi ile de işbirliği yapmıştır. 1866 yılında eğitim örgütü olarak kurulan bu hareket, Balkanlar’da Slavların yaşadığı yerlerde bir devlet kurmayı amaçlamıştır17. Hatta “Omladina (Gençlik)” örgütünün kurucusu VladanCorceviç de, 1867 Moskova Slav Kongresi’ne Sırp temsilci olarak katılmıştır18. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Omladina örgütü, Nikola lehinde bir karışıklık çıkarmaya hazırlanmış ve onu Sırp prensi nasbetmek arzusunda olmuştur. Dolayısıyla Sırbistan Prensi Milan, her taraftan tehlike içinde bulunmuştur19. Sırbistan Prensi Mihail ile 1866’da yaptığı ittifak, Mihail’in 1868’de bir suikast sonucu öldürülmesiyle suya düşen Nikola, bunun üzerine tahta çıkma ihtimali olan iki Sırp hanedanı yani Karacorceviç ve Obrenoviçler ile akrabalık tesis edecektir. Tahttan uzak olan PetarKaracorceviç ile kızını evlendirirken, tahtta olan Sırbistan Kralı AleksandarObrenoviç’in ailesinden bir kızı oğlu Mirko’ya gelin alacaktır. Dolayısıyla her iki ihtimali de değerlendirecektir. Diğer kızını ise İtalya Kralı VittorEmanuelle ile evlendiren Nikola aynı zamanda diğer iki kızı Xenia ve Vera’yı da Bulgaristan ve Yunanistan prensleriyle evlendirmeyi düşünmüştür. Kendine müttefikler sağlamak için kızlarını Avrupalı prenslerle evlendiren Nikola onlarla akrabalık bağı kurmuştur20. Hem Sırbistan, hem Karadağ 13 Temmuz 1878’de imzalanan Berlin Antlaşması ile bağımsız olacaklardır21. B. Sırp Prensi PetarKaracorceviç ve Emelleri İlk Sırp ayaklanmasının lideri Kara Yorgi’nin torunu olan PetarKaracorceviç,22 babası AleksandarKaracorceviç’in üçüncü oğluydu23.
Özcan, a.g.e., s.30-31. a.g.t., s.135. 10Stevan K. Pavlowitch (2002).Serbia: TheHistory of an Idea, New York UniversityPress, USA, s. 60. 11Urhan, a.g.t., s.167. 12 Georges Castellan (1993).Balkanların Tarihi, Çev. Ayşegül Yaraman-Başbuğu, Milliyet Yay., İstanbul, s.320. 13 Barbara Jelavich (2006).Balkan Tarihi: 18. Ve 19. Yüzyıllar, C.I., Çev. İhsan Durdu, Haşim Koç, Gülçin Koç, İstanbul, s.364. 14Pavlowitch, a.g.e., s. 60. 15 Özdem, a.g.t., s. 155. 16 Michael BoroPetrovich(1966).TheEmergence of Russian Panslavism 1856-1870, Columbia UniversityPress, s.203. 17Urhan, a.g.t., s.169-170. 18Petrovich, a.g.e., s.203. 19 BOA, HR.TO. 126/96 04.06.1877. 20 Özcan, a.g.e., s.147-149. 21Jelavich, a.g.e., s. 390. 22DraganDennisMiloyeviç (1959).TheSerbianForeignPolicyBetween 1900-1908, TheUniversity of British Columbia, s.30, Alex N. Dragnich (2004).Serbia Through theAges, Columbia UniversityPress, s.89, Nevill Forbes, Arnold J. Toynbee, D. Mitrany, D. G. Hogarth (1970).TheBalkans: A History of Bulgaria, Serbia, Greece, Romania, Turkey, AMS Press, New York, s.130, John K. Cox (2002).TheHistory of Serbia, GreenwoodPress, s.55, Sacit Kutlu(2007). Milliyetçilik ve Emperyalizm Yüzyılında Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İstanbul, s.204, Ayşe Özkan(2013).Bağımsızlıktan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı’na Sırplar (1878-1918), İstanbul, 2013, s.162. 23KristinaOksenbergKaracorceviç(2015).KralyevskaDinastiya, Belgrad, s.155, Barbara Jelavich (2006). Balkan Tarihi: 20. Yüzyıl, C.2, Çev. Zehra Savan-Hatice Uğur, İstanbul, s.32. 8
9Urhan,
- 736 -
29 Haziran 1844’de doğan PetarKaracorceviç’in24 babası 1842-1858 yılları arasında Sırbistan tahtında bulunmuştu. 11 Aralık 1858’de yönetimden düşürülen AleksandarKaracorceviç’in yerine MiloşObrenoviç geçmişti25. Dolayısıyla önce Macaristan’da eğitim gören PetarKaracorceviç26 1862 yılında Paris’teki27 SaintCyr askeri okuluna kaydolarak orada da eğitim görmüştür28. O, 1870 Fransa-Prusya Savaşı’nda Fransız ordusunda savaşarak yaralanmış29 ve şeref madalyası olarak kendini göstermiştir30. 1868 yılında31 yani daha henüz 24 yaşında iken32 John StuartMill’in “On Liberty” adlı eserini Sırpça’ya çevirmiştir33. 1875 Bosna İsyanı’na da katılarak34PetarMrkonyiç takma adıyla savaşan PetarKaracorcevç’in35 cesaretiyle ilgili anlatımlar ülkesi Sırbistan’a da ulaşmıştır. Ancak Sırbistan Prensi Milan Obrenoviç bu durumdan hiç hoşlanmamıştır.36 Çünkü yegane korkusu bir Karacorceviç’in Sırbistan’a girmesi olanMilan, kendisine iki güçlü rakip görmekteydi. Nikola ve Petar.37Dolayısıyla Milan, Petar’ı tahtına tehdit olarak görmüş ve onun popülaritesindenkorkmuştur. Oysaki 1869 Anayasa’sının 10. maddesinde “halkın lanetine maruz kalan Karacorceviç ailesinden ve soyundan hiç kimse hiçbir zaman Sırp Prensi olarak seçilemez” ifadesi yer almaktaydı ve Karacorceviçlerin iktidara dönmeleri bu maddeyle kesin bir şekilde yasaklanmıştı38. Milan bu korkusunda haksız sayılmazdı. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında PetarKaracorceviç’in mutemedi Osmanlı Devleti’nin Viyana Sefareti’ne gelip, PetarKaracorceviç’in Sırbistan’da bir ihtilal çıkarmak ve babasını Sırp prensi yapmak için her şeyi hazırladığını söylemiştir. 20003000 kişiden oluşan taraftarlarının ortaya çıkmak için prensin gelişini beklediklerini ve hazırladığı plana göre Sırbistan’a sınırın Vidin’e yakın bir noktasından gireceğinden öncelikle Vidin memurlarına kendisiyle arkadaşlarının girişine muhalefet etmeyip yardım etmeleri için emir verilmesini isteyen mutemet, biraz silah, mühimmat ve para da talep etmiştir. KaracorceviçSırpların savaşa girmek için kesin niyetli olduklarını ve onlardan önce hareket edilmesinin önemli olduğunu da ihtar etmiştir. Yine PetarKaracorceviç daha sonra Osmanlı Devleti’nin Viyana sefiri ile kendisinin tanıdığı bir adamın evinde görüşmüş ve ahalinin mevcut hükümetten hoşnut olmadığını ve Sırpların çoğunun savaşı istemediğini söylemiştir. Sırp Prensi Milan’ın gevşekliğinin kendisi için onu düşürmekte kullanmaya bir silah olduğunu, prensliğe kendisinin değil babasının nasbedileceğini, o yaşta bir kişi düşüncesiz hareketlerde bulunmayacağından, taraftarlarının prensliği babasına bırakmasını istemelerinin sebebinin de bu olduğunu belirtmiştir. Ayrıca o kendi emelinin Sırbistan’ı genişletme iddiasında bulunmaksızın halini ıslah etmek olduğunu, bu emel ve tasavvuru özellikle Rusya’yı karıştırmaksızın Osmanlı Devleti’nin yardımıyla icra etmekistediklerini, Rusya’nın ailesinin düşmanı olduğu gibi, Sırbistan’ı geçen sene harap ettiği ve şimdi de kendi askeri menfaati için savaşa sevketmek istediği cihetle Sırbistan’ın da düşmanı olduğunu, kurduğu tedbiri icra etmenin şimdi tam sırası olduğunu, Milan’ın sallandığını ve Ristiç’in39 onu uzaklaştırarak yerine Karadağ prensini getirmeye çalıştığını da söylemiştir. PetarKaracorceviç Osmanlı Devleti ile bu şekilde irtibata geçerken, Osmanlı Devleti’nin Viyana sefiri de, iyi bir yerden haber aldığına göre, Karacorceviç’in Rusya imparatoruna bir mektup yazarak Sırbistan’ın şimdi savaş ilan etmemesinin Prens Milan savaşı istemediği için olduğunu ve kendisi Milan’ın yerine geçecek olur ise Rusya ile birlik olacağını ifade ettiğini, imparatorun da bu mektuba müphem bir cevap verdiğini bildirmiştir40. 1878’te bağımsız olan Sırbistan’da 1882 yılında krallık ilan edilecek ve Sırbistan Prensi Milan Obrenoviç Sırbistan kralı olacaktır41. C. ZorkaPetroviç ile PetarKaracorceviç’in Evlenmeleri Karadağ Prensi Nikola’nın en büyük kızı olan Zorka ile PetarKaracorceviç, Ocak 1883’te
24Karacorceviç,
a.g.e., s.186. a.g.e., s.312-313. 26Castellan, a.g.e., s.344, Özkan, a.g.e., s.162. 27Karacorceviç, a.g.e., s.192. 28RenéRistelhueber (1971).A History of the Balkan Peoples, EditedandTranslated: Sherman David Spector, New York, s.162, L. S. Stavrianos (2000).TheBalkans since 1453, London, s. 454, R.G.D.Laffan (1989).TheSerbsTheGuardians of theGate, New York, s. 77, Castellan, a.g.e., s. 344, Karacorceviç, a.g.e., s. 192, Özkan, a.g.e., s. 162, E. Denis (t.y.). La GrandeSerbie, Paris, s.123. 29Dragnich, a.g.e., s.89, Özkan, a.g.e., s.162. 30Ristelhueber, a.g.e., s.162, Stavrianos, a.g.e., s.454. 31Gale Stokes(1990).Politics as development: theemergence of politicalparties in nineteenthcenturySerbia, London, s.131. 32Milivoyeviç, a.g.t., s.63. 33Stokes, a.g.e., s.131, Cox, a.g.e., s.55, Dragnich, a.g.e., s.89, Stavrianos, a.g.e., s.455, Özkan, a.g.e., s.162. 34MishaGlenny (2001). Balkanlar 1804-1999, Çev. Mehmet Harmancı, İstanbul, s.170. 35Karacorceviç, a.g.e., s.192, Dragnich, a.g.e., s. 89, Milivoyeviç, a.g.t., s.63, Özkan, a.g.e., s.162. 36Karacorceviç, a.g.e., s.192. 37Milivoyeviç, a.g.t., s.28. 38Karacorceviç, a.g.e., s.193. 39YovanRistiç: Sırbistan Prensliği Hariciye Müdürü. 40 BOA, Y.PRK.HR. 1/89 1294.L.02 (10.10.1877). 41 Özkan, a.g.e.,s.39, Karacorceviç, a.g.e., s.193. 25Castellan,
- 737 -
nişanlanmışlardır42. Diğer üç kız kardeşi gibi Rusya bursuyla Petersburg’da “SmolnyInstitute” adlı kız okulunda eğitim görmüş olan43Zorka ile Petar’ın evlilikleri Karadağ Prensi Sözcüsü Serdar SavoPlamenats tarafından 6/18 Temmuz 1883’te duyurulmuş44 ve 11 Ağustos 1883’te Çetinye’de evlilik gerçekleşmiştir. Düğüne Osmanlı Devleti Sultanı II. Abdülhamit de Zorka için göz kamaştırıcı bir takı göndermiştir45. Zorka’nın babasının sarayında kıyılan nikahtan bir ay sonra46Petar ve Zorka, Viyana’ya gitmişlerdir. Paris’te ikamet edecekleri rivayet olunan çiftin buraya gelişleri bir takım söylentilere yol açmış ve hatta güvenilir bilgiler veren “Tagblatt”gazetesi de bu konuyla ilgili şunları yazmıştır: “Sırp Kralı Milan hazretleri, devletimizin misafiri bulunduğu bir zamanda Karacorceviç hanedanı dahi şehrimize geldiler. Bu hanedan şimdi mühim bazı şeylerle uğraşıyor. Maksat Avusturya ile bir çeşit iletişimde bulunmak değildir. Karacorceviçler tamamen Rusya’ya yöneliktirler. Prens Zorka’nın kocası, karısı ile beraber Rusya sarayı imparatoru tarafından hüsn-i kabul göreceği ümidinde iseler de buna dair vuku bulan talebe şimdiye kadar cevap verilmediğini haber alıyoruz. Bu cevap belki Karacorceviç hanedanıyla ilgili olan nazik bir maddenin çözümlenmesinden sonra gelir. Bu madde de ihtiyar prensi Sırp kraliyet tahtı üzerindeki hukukundan oğlunun yararına olarak feragat ettirmekten ibarettir. Bu iş her ne suretle sonuçlanırsa sonuçlansın Prens Karacorceviç ile karısı Rusya’nın himayesi altında bulunmak arzusunda ve Moskova’da ikamet etmek niyetindedirler.” Gazete ayrıca Prens Karacorceviç’in Viyana’da Rusya Sinod Meclisi vekili, Rusya Sefareti müsteşarı ve Panislavizm taraftarlığıyla bilinen bir doktor ve özellikle Bosna ihtilal erbaplarından ve General İgnatiyef’in casuslarından iki kişi ile sık sık görüştüğünü yazmıştır47. Karadağ Prensi Nikola ve Sırp Kralı Milan arasındaki 1880’lerin başından beri cereyan eden saygı, Petar ve Zorka’nın evliliğiyle sona ermiştir. Kral Milan, Nikola’nın bu olayla hanedan sürtüşmelerine doğrudan karıştığını düşünmüştür. Ayrıca, bu evlilik dolayısıyla Nikola’nın Sırp tahtına aday olarak ortaya atılmak istediği fikrindeydi ki haksız da sayılmazdı48. Çünkü Nikola, İstanbul ziyaretlerinden birinde Sultan II. Abdülhamit’e Karadağ ile Sırbistan’ı birleştirmek ve Sırbistan kralı olmak hayalinden bahsetmişti49. Petar ve Zorka’nın dört çocuğu olmuştur. Yelana (1884-1962), Milena (1886-1887), Corce (1887-1972) ve Aleksandar (1888-1934). Bu çocuklardan Milena50 henüz daha bir yaşındayken hayatını kaybetmiştir. II. Abdülhamit yine gönderdiği taziye mektubu ile Nikola ve eşi Milena’nın torun acısına ortak olmuştur51. D. Nikola ve Petar’ın Sırp Tahtına Dair Tutumları 1885 Sırp-Bulgar Savaşı’nda ağır bir yenilgiye uğrayan Sırbistan’ın hem askeri saygınlığı azalmış, hem de borçları çok artmıştır. Milan önce tahttan çekilmek istese de, sonradan vazgeçmiştir. Karacorceviç hanedanlığının destekçileri de Milan’ın bu başarısızlığından ümitlenmişlerdir. Hatta daha iki ülke arasında ateşkes bile yapılmadan yani 21 Aralık 1885’ten önce52 Osmanlı Devleti’nin Çetine sefiri, Prens Nikola ile görüşmüş ve Nikola’nın vakti pek müsait gördüğünden damadı Prens Karacorceviç lehine Sırbistan’da bir hareket yapma düşüncesinde bulunduğunu bildirmiştir53. Aradan bir hafta geçtikten sonra sefir tekrar Nikola ile görüşmüş ve Osmanlı Devleti sultanının önceden görüşü olmaksızın hiçbir şeye teşebbüs olunmaması arzusunda olduğunu ve hatta mevcut durum dolayısıyla her çeşit hareketin ertelenmesini tercih buyurduklarını söylemiştir. Nikola ise bunun üzerine Sırbistan kraliyet tacını Prens PetarKaracorceviç’e teklif için 27 Aralık günü Sırbistan’dan bir heyet geleceğini ve bu heyetin üyelerini karşılayarak Rika’ya getirmek için hudut üzerindeki Karadağ memurlarına emir verildiğini ancak ateşkesin akdedilmesi üzerine, heyetin gelişinin barışın imzasından sonraya kaldığını belirterek, sultanın görüşünü almadıkça hiçbir şeye teşebbüs etmeyeceği cevabını vermiştir54. Böyle bir durumu Avusturya da haber almış ve sefaret müsteşarı vasıtasıyla Osmanlı Devleti’ne bildirmiştir. Karadağ prensinin Karacorceviç’iSırbistan’da bir ihtilal çıkarmak maksadıyla Osmanlı Devleti sınırından Sırbistan’a geçirmek niyetinde olduğunu ve sonradan Bulgaristan-Sırbistan ateşkesi sebebiyle bu niyetinden vazgeçtiğini ancak yine de müsait bir vakitte bu harekete girişeceğini, buna karşı uyanık davranılması gereğinin Kont Kalnoky
42Stokes,
a.g.e., s.267. a.g.t., s.169, Özcan, a.g.e., s.35. 44 “Gospodine!:ponajvišemnaloguNjihovijehVisočanstavaknjaza i knjaginjesreća…”, National Library of Serbia/Digital Library/Postersanddocumantarymaterial/proclamationsanddeclarations of SerbianDynasties/Karacorceviç (www.nb.rs). 45Uğur Özcan(2012). “II. Abdülhamid’in Diplomasisinde Yüksek Topuklar: Karadağ Prensesi Milena ve Sultan Abdülhamit”, OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Sayı 32, Güz,s.134, Özcan, a.g.e., s.216-217. 46Karacorceviç, a.g.e., s.193. 47 BOA, Y.PRK.HR. 7/67 1300.Za.17 (19.09.1883). 48JivkoAndriyaşeviç (2015).İstoriyaTsrne Gore, Belgrad, s.214-215. 49 Özcan, a.g.e., s.147. 50Karacorceviç, a.g.e., s.194. 51 Özcan, a.g.m., s.131. 52 Özkan, a.g.e., s.70. 53 BOA, HR.TO. 46/49 19.12.1885. 54BOA, Y.A.HUS. 186/90 1303.Ra.20 (27.12.1885). 43Urhan,
- 738 -
tarafından sefarete bildirildiği ifade edilmiştir55. Çok geçmeden Karadağ Mezahip Nazırı Mösyö Pavloviç, Belgrad’a üç gün kalmak üzere gelse de, Prens Karacorceviç lehine bir karışıklık çıkaracağından şüphelenilmiş ve derhal Sırbistan toprağından çıkması kendisine bildirilmiş, o da Macaristan’a geçmiştir. O, Belgrad’da kalış süresince Rusya sefiri ile sık sık görüşmüştür56. Sırbistan ve Bulgaristan arasında 3 Mart 1886’da barış antlaşması imzalanmıştır57. Bu barışın ertesi günü Osmanlı Devleti’nin Çetine Sefareti’nden Hariciye Nezareti’ne bir yazı gönderilmiş ve Petersburg’da çıkan “Sovyet” adlı gazetenin Karadağ prensinin damadı Prens Karacorceviç’in imzasıyla Cenova’dan bir beyanname yayınladığı bildirilmiştir. Beyannamede prens Sırbistan kraliyetini iddia ederken, Sırbistan’ı Sırp ahalisini mahveden Kral Milan’ı kovmaya teşvik etmekteydi. Bu beyannameyi Prens Nikola’nın bizzat kaleme aldığını fakat kendi düşüncelerini gizlemek için damadına isnat ettiği düşünülebileceğini ve prensin Cenova’dan geçişi sırasında Petersburg’a yaptığı seyahatin amacını araştıranlara bir gösteriş olmak üzere Karacorceviç imzasıyla bu beyannameyi bir Rus gazetesine göndermiş olduğunu belirten sefir “Karadağ prensi siyasi menfaatleri hakkında doğrudan doğruya basın alemi ile münasebette bulunmayı bilhassa arzu ettiği cihetle şu hal adı geçen beyanname hakkında arz eylediğim düşünceleri bir kat daha takviye eder” demekteydi58.Prens Karacorceviç beyannamesinde şöyle hitap etmekteydi: “Sırplar! Kral Milan bunca asırlardan beri Slav unsurları arasında mevcut olan bağlantıyı kesmekle Sırbistan’ın vücudunu esasından tahrip eylemiştir. Sırbistan hükümetinin kürsüsünde bulunan kişi üzerinize büyük felaket çektikten başka sizin yabancılara karşı övündüğünüz milli namusunuzu dahi mahv ve yok etmiştir. Kardeş bir millet kendi hürriyet ve birliğini sağlamaya çalıştığı bir zamanda Kral Milan Sırpları bu millet aleyhine savaş ilanına mecbur etmiştir. Sırplar bu hatadan dolayı Cenab-ı Hak tarafından cezalandırılmışlar ise de bu felaketin asıl faili bulunan şahıs hâlâ müstehak olduğu cezayı görememiştir. Bunca felaketlere sebebiyet veren ve şöhretinizi mahv ve ırz ve namusunuzu çiğneyen Kral Milan’ı memleketinizden kovmak sizin için bir vazifedir. Biraderler! Eğer mesud bir halde bulunmuş olsaydınız saadetinizden dolayı uzaktan memnun olmakla yetinir ve haiz olduğum hukuku asla ortaya koymazdım. Bu anda dahi bu hukuku hükümet icrası maksadı üzerine değil fakat sizi mesut etmek için gözönünde bulunduruyorum. Saadetinizi sağlamaya çalışmak öncelikle Sırp bulunduğum ve ikinci olarak Kara Yorgi’nin torunu olduğum münasebetle üzerime bırakılmış bir vazifedir. Biraderler vatanınızı kurtarınız, evinizi yıkmak isteyen adamı henüz meramına nail olmamış iken içinizden kovunuz. Eğer yardımıma muhtaç iseniz bu konudaki vazifemi hukukum namına değil fakat Sırp ve Kara Yorgi’nin torunu sıfatlarıyla ifaya hazırım.”59 Bu tarz bir nutku yine Karadağ’da söyleyen Prens Karacorceviç’i Avusturya Dışişleri Bakanı Kont Kalnoky, Osmanlı Devleti’nin Viyana sefirine bildirmiştir60. Ayrıca Sırbistan’da muhalif partinin Sırbistan krallığı tahtına Prens Karacorceviç’i çıkarmak üzere bir ihtilal çıkarmaya çalıştıklarını ve Karadağ’a iltica eden Sırpların bir takım Karadağlılarla Sırbistan’a girmeye teşebbüs edeceklerini haber aldığından bahisle bu şahısların güzergahındaki mülki ve askeri memurların uyanık davranmaları hakkında gerekli emirlerin verilmesini61 de belirten Kont Kalnoky, Karadağ prensinin de tedavi için Viyana ve Baden’e geleceğini söylemiştir62. Prens Karacorceviç’in bir takım Karadağlılar ile Sırbistan’a geçeceğine dair hükümetlerinden bilgi alan Taşlıca’daki Avusturyalılar da tedirgin olmuşlardır63. Yine Yunanistan’a gitmek için Sırbistan’dan Priştine’ye gelmiş olan Zivkoviç adlı bir Sırp da, Sırbistan’da bir ihtilal çıkarılıp kral aleyhinde bulunulacağını ve bu karışıklıkta Taşlıca müftüsünün de 5000-6000 kişi ile Bosna’ya sevki halinde Bosna’nın geri alınacağını ve kendisinin de ihtilal çıkarmak için Bosna’ya 1000 kadar Sırp sevkedeceğini belirtmiştir64. Sırbistan’daki bu ihtilali tertiplemek üzere 300 Karadağlı’dan oluşan bir çete ile Prens Karacorceviçmaiyyetinde sekiz tabur askerin Sırbistan’a sokulması düşünüldüğünü ve bunların geçecekleri yerler ile Karadağ hükümetinin Kolaşin’deki Müslüman ahaliye silah vermek istedikleri halde kabul etmedikleri fakat diğer Karadağlılara silah dağıttıkları Osmanlı Devleti’nin Hariciye Nezareti’nden belirtilmiş ve askeri ve mülki memurların uyanık olması emredilmiştir. Gayet tedbirli olunarak sonucun bildirilmesi de Kosova, İşkodra, Selanik, Manastır ve Yanya vilayetlerine tenbih olunmuştur. Kosova vilayetinden gelen cevapta Karacorceviç’in büyük bir kuvvetle Sırbistan’a girmek üzere Karadağlıların 55BOA,
askeri teçhizat ve tertibat ile uğraştıkları ve bazı vaadlerle Sırpların büyük kısmını kendisine bağladığı ve Karadağlıların Podgoriçe’denVrança nehrine kadar yol yapmak üzere inşaat malzemelerinin Podgoriçe’ye gelmeye başladığı ve Rusya’dan dahi 30 topçunun Çetinye’ye geldiği ve bu yolun yapılmasıyla Gosine tarafında noktalar bırakarak Berane’ye taarruzları da zannedildiği hafiyelerin ifadelerine atfen Yenipazar ve İpek mutasarrıflarından bildirilmiş olduğu ifade edilmiştir65. İşkodra vilayetinden gelen cevapta ise alınan hafiye jurnalinde Sırbistan’da bir ihtilal çıkarmak ve Prens Milan’ı azlederek yerine Prens Karacorceviç’i Sırbistan kralı tayin etmek maksadıyla Karadağ prensinin de Prepol ile Taşlıca arasındaki yolda Sırbistan’a hareket edeceği ve hareketin silahları dağıttıktan sonra başlayacağı arz edilmiştir. Bu silahları tabur kuvvetlerine dağıtmak üzere Karadağ prensinin Podgoriçe’ye gitmek için Çetinye’denPodgoriçe’niniskelesi olan Planiça’ya nakletmekte olduğu, bu tüfekleri dağıtmak için Harbiye müdürünün Podgoriçe’ye geleceği ve önceden Nikşiç ve Kolaşin’e cephane sevkedildiği gibi şimdi de Jablyak ve Aleksandre’ye hayli cephane sevkedildiği “Osmanlılar bizim sadık dostumuzdur ve tertibatımız yalnız Sırbistan’adır” demekte oldukları beyan edildiği cevabı verilmiştir66. Damadı Prens Karacorceviç’in Sırp kraliyet tahtına oturması için Karadağ prensi, Kral Milan’ın Sırbistan’da aleyhinde bulunan parti reisleriyle haberleşmeye başlamış ve bunlar Karacorceviç’in lehinde vaadlerde bulunmuşlardır. Bulgaristan’a iltica eden Sırp Mebusan Meclisi Reisi Mösyö Pasiç’in 3000 Sırp milliyetçisi ve Bulgar ihtilalcileriyle Sırbistan’a girmesi, bazı askerlerin ihtilal ateşi ve Prens Karacorceviç’in de 1000-2000 Karadağlı ile Sırbistan’a girerek taraftarlarıyla birleşmesi ve kendi kraliyetini ilan etmesi hususunu Prens Nikola ve kendi kayınpederi Voyvoda Petar ile Sırbistan ve Bulgaristan’da bulunan reisler kararlaştırmışlardır. Ancak bu silahlı kişilerin Karadağ’dan Sırbistan’a geçmesi için Osmanlı Devleti topraklarından geçmesi gerekeceğinden öncelikle Rusya’dan izin alınmayı uygun görmüşlerdir. Ayrıca bu silahlı kişilerin Osmanlı hududundan geçişine açıkça izin verilmesi, Avusturya ve Sırbistan’ın Osmanlı Devleti aleyhinde bulunmasıyla sonuçlanacağından, Karadağlıların çete şeklinde Yenipazar tarafından dolaştırılması ve Bosna’dan bir takım Bosna-Hersek’li Slav gönüllüler Sırbistan’a girmiş gibi gösterilmesi ve gizlice Karadağlıların girmesi düşünülmüştür67. Karadağ Prensi 16 Ocak 1886 tarihinde Bar’dan hareketle İtalya, Fransa ve Rusya’ya gitmiş, 26 Şubat 1886’da da Petersburg’dan Çetinye’ye dönmüştür68. Prensin bu Avrupa seyahatini damadı olan Prens Karacorceviç’in Sırbistan krallığına tayini için Büyük Devletler’in onaylarını sağlamak maksadından kaynaklandığını ve bu ise Rusya’nın zaten rızası dahilinde olduğu gibi Kral Milan’ın ahalisinin sevgisini kaybettiği cihetle Karacorceviç’in iç ve dış taraftarlarının gayreti ile Sırbistan krallığına geçmesinin pek de zor olmadığını Bulgaristan Prensi Aleksandr, Osmanlı Devleti’nin Bulgaristan Komiseri Gazban’a söylemiştir. O, “Kral Milan’ın iç karışıklıklarının önünü almak için Bulgaristan aleyhine bir gaile çıkarması beklenir ise de makamında kalması bence evladır. Zira Karacorceviç’in kraliyeti halinde Rusya nüfuzunun Sırbistan’da dahi olması tabiidir. Bu cihetle Karacorceviç hanedanının Sırbistan’da hüküm sürmesi Avusturya devletince arzu edilmediğinden şayet Milan krallıktan düşürülse veyahut düşmanları tarafından öldürülse bile yerine 7-8 yaşında bulunan oğlunun geçmesiyle vesayeti Avusturya tarafından üstlenileceği açıktır” diye de eklemiştir69. OysaPetarKaracorceviç de Osmanlı Devleti’nin Çetinye sefirine Avusturya’nın Sırbistan kralına veliahdının menfaatine olarak istifa etmesini teklif ettiğini söylemekteydi70. Aynı sıralarda sefir, PetarKaracorceviç’in Bulgaristan prensliği devletler tarafından kendisine teklif olunacak olursa bunu kabul etmeyeceğini kendisine açıktan söylediğini de belirtmekteydi. Sefir, Prens Nikola’nın kızını Karacorceviç hanedanına vererek bunların davalarını büsbütün başka bir yola çevirdiğini, damadının rehavetini ve Sırbistan’da halk sevgisine mazhar olmayı dikkate alarak manevi sırrını uygun vakitte uygulamaya koymak için, bunu bir itaat eden alet makamında kullanmak maksadında olduğunu söyleyerek şöyle devam etmekteydi: “Eğer Obrenoviçlerin tacı Karacorceviçlereintikal edecek olursa Prens Petar için bu geçici bir şey olup, taç Prens Nikola’ya intikal edecektir. Dışarıdan telkin olunan bir politikanın fiiliyat yolunu bir kere bu birinci adım atılınca Prens Nikola için Bulgaristan Prensliği’ni kendi tacına eklemek ve bağımsızlığı Berlin Antlaşması ile temin edildikten beri devamlı takip ettiği maksada ulaşmak yani buna Balkan yarımadası kraliyetini elde etmek hakikaten daha kolay görünebilecektir. Bundan dolayı Bulgar son olaylarıyla Avrupa’nın şimdiki politikasının Prens Nikola’nın haris emellerini yeniden tahrik etmesi şaşkınlık verici değildir”71 Prens PetarKaracorceviçtedbilen Belgrad’a gelmiş ve oradan Selanik’e gitmiştir. Prens, Sırbistan toprağından çıktıktan bir hayli zaman sonra hükümet işten haberdar olmuş ve Belgrad polis komiserini 65BOA.
memuriyetinden azlederek Semendire’ye göndermiştir72. Prens Karacorceviç çok geçmeden Petersburg’a da bir seyahat gerçekleştirmiş ve Rusya gazetelerinde Kral Milan aleyhine Sırbistan ahalisine hitaben bir beyanname neşretmiştir ki bu da Avrupa siyasi çevrelerinde dedikoduya yol açmıştır. Hatta prensin Petersburg’a seyahatine bir sebep de bunun olduğu anlaşmış olduğundan Osmanlı Devleti’nin Çetine sefiri Prens Nikola’ya bu beyannameyi sormuş ve Karadağ hükümetinin bu beyannamede asla dahli olmadığı cevabını almıştır. Sefir bu cevabın Rusya hükümetinin bu durumda prensi teşvik etmediğini ispatladığını belirtmiştir73. Yine Tan gazetesinde yayınlanan bir telgrafta Karadağ prensinin Antivari’ye gelerek orada bir askeri meclis teşkil ettiği ve bu meclisin oluşturulma sebebinin Karacorceviç’i Sırbistan tahtına getirmek veyahut Hersek’te bir ihtilal çıkarmak maddeleri olduğu tahmin edilse de Çetine Sefareti’nden gelen telgraflarda buna dair bir işaret olmadığı belirtilmiştir74. 6 Mart 1889 tarihine gelindiğinde Kral Milan, kraliyet tahtından istifa etmiş ve yerine oğlu AleksandarObrenoviç geçmiştir. O, oğlu Aleksandar reşit olmadığından 3 Ocak 1889 tarihli anayasanın 70. Maddesi gereğince YovanRistiç, General Kosta S. Protiç ve General YovanBelimarkoviç’inaip tayin etmiş ve Aleksandar’ın rüştüne kadar kraliyet iktidarında onların bulunacağını belirtmiştir. 1889-1893 yılları arasında iktidarda kalacak olan Naipler Heyeti, AleksandarObrenoviç’in tahta çıktığını ve kendilerinin bu göreve atandıklarını Osmanlı Devleti, Romanya, Rusya ve Almanya gibi devletlere gönderdikleri mektuplarla bildirmişlerdir. Onlar, Osmanlı Devleti ve Sırbistan arasındaki dostluk ilişkilerinin devam etmesi için taraflarından çalışacaklarını da belirtmişlerdir. Milan’ın oğlu Aleksandar tahta geçtiğinde henüz 13 yaşında idi75. Rusya, Milan’ın Belgrad’dan ayrılmasından sonra bu tahttan feragat olayınıkendi tarafından arzu edilmiş ve yapılmış bir mesele gibi göstermek istemiştir. Amacı Sırbistan’daki nüfuzunu iade etmek olan Rusya bunda başarılı olmuştur. Kral Milan zamanında Rusya taraftarı olduğu için Sırbistan’ı terke mecbur olan ve Rusya’da bulunan eski Sırbistan Metropoliti Mihail Belgrad’a döndüğü gibi Rusya rahiplerinden birçoğunun da yakında Sırbistan’a gelecekleri rivayet olunmuştur76. Yine Milan döneminde ülkeyi terketmiş olan Nikola Pasiç, Sırbistan’a geri dönerek Rus yanlısı Radikal Parti’yi yeniden kurmuş ve Skupştina (Sırp Meclisi)’ya başkan seçilmiştir. Radikaller Rusya taraftarı olduğundan Rusya ile ilişkiler geliştirilirken, Avusturya-Macaristan ile ilişkiler gerilmiştir77. Sırbistan’da bir karışıklık hüküm sürerken, Rusya bu halden istifade etmeye başlamıştır. Rusya İmparatoru, Karadağ prensinin şerefine söylediği nutukta Prens Nikola’nın idaresi altında Sırbistan ve Karadağ arasında birleşme imkanını ortaya çıkarmıştır78. Bu konuşmanın Belgrad’da yayılmasından sonra Karadağ’ın Sırbistan ile birleştirilerek Prens Nikola’ya hükümetin bırakılması ihtimalinden bahsedilmeye ve Sırplar arasında bu ihtimalin gerçekleşmesini arzu edenler çoğalmaya başlamıştır79. Bulgaristan da, Sırbistan’daki bu iç karışıklıktan endişelenmiş ve Sırpları Obrenoviç aleyhine tahrik etmek ve krallığa Karadağ prensinin getirilmesi fikrini yaymak ve desteklemek üzere Sırbistan’a 40 Rusya rahibinin gelişinin haber alındığını Osmanlı Devleti Bulgaristan Komiserliği başkatibi Sofya’dan bildirmiştir80. Yine aynı tarihlerde Metropolit Mihail’in Karadağ prensinin Sırbistan kralı ilan edilmesini teklif ettiği ve bu takdirde Bosna kıtasının Sırbistan’a ilhakını Rusya’nın temin edeceğini beyan ettiği Belgrad çevrelerinde duyulmuşsa da doğruluğu belirlenememiştir81. E. ZorkaPetroviç’in Ölümü Sonrası PetarKaracorceviç Prenses Zorka, 1890 yılında beşinci çocuğuna hamileyken ve henüz daha 25 yaşında iken vefat etmiştir. Bu konuda çeşitli söylentiler mevcuttur82. Bazıları, Zorka’nın son çocuğunu dünyaya getirirken hayatını kaybettiğini iddia ederken83 diğerleri belki bir düşme, bir kaza sonucunda öldüğünü, bir diğerleri ise-belki Petar-birinin onu ittiğini söylemektedirler. Nihayetinde nasıl olduğu bilinmese de Zorka vefat etmiştir. Andrey adı verilen bebek de ölmüştür. Onun da doğum sırasında öldüğü veya birkaç hafta yaşadığı söylenmektedir. PetarKaracorceviç, Zorka ve bebek için Sırbistan’da Topola’daki Aziz CorceKilise’sinde defin töreni düzenlemiştir84. Osmanlı Sultanı II. Abdülhamit de, Nikola’ya kızının 72BOA,
vefatından dolayı bir name-i hümayun yazarak üzüntülerini belirtmiş ve Çetine sefirine de kendi adına taziye ziyaretinde bulunması için talimat vermiştir85. Tarihler 1892’yi gösterdiğinde, eski kral Milan Sırp vatandaşlığından çıkmıştır. O, 11 Mart 1892’de Naipler Heyeti’ne bir bildiri göndererek Sırbistan kraliyet hanedanı üyesi unvanından ve kanunlar uyarınca bu unvana bağlı haklarından feragat ettiğini bildirmiştir. Sırbistan’a asla ayak basmayacağını da belirten Milan, bunun karşılığında 3000 frank almıştır. Skupştina da onun tüm haklarından vazgeçtiğini tanımış ve halka duyurmuştur. Haziran 1892’de naiplerden Kosta Protiç’in ölümüyle Sırbistan’da ufak bir kriz yaşanmıştır. Birinci Naip YovanRistiç ve General Belimarkoviçher ikisi de Liberal olduklarından, Radikaller ile aralarında mücadele başlamış, Radikaller açıktan açığa Obrenoviç hanedanı aleyhinde bulunmaya başlamışlardır86. Hatta Radikal taraftarlarının ellerinde Prens Karacorceviç’in fotoğrafları da görülmeye başlanmıştır87. Ortamın karışıklığı Milan’a Naipler Heyeti’ni devirme planlarını hayata geçirmek için fırsat vermiştir. 13 Nisan 1893’te bir akşam yemek sırasında AleksandarObrenoviç, bakanlarını tutuklatmış ve reşit olduğunu ilan ederek, 17 yaşında bile olmamasına rağmen hükümdarlığı ele aldığını söylemiştir88. Sırbistan’da Aleksandar tüm dizginleri eline almışken Karadağ’da da matbaa açılışının 400. senesi münasebetiyle şenlikler icra edilmekteydi. Bu şenliklerde hazır bulunmak üzere Avrupa ve özellikle Sırbistan gazeteleri yazarlarından bir hayli kişi de Çetinye’ye gelmişlerdir. Bu arada Belgrad’da çıkan Oçek (Odyek) gazetesinin yazarı Karadağ prensinin damadı Prens Karacorceviç ile mülakat yapmış ve Sırbistan’a dönüşünde prensin Sırbistan kraliyeti davasından tamamen feragat edip, bundan böyle yalnız çocuklarının talim ve terbiyesiyle uğraşacağını ve Topola’yı ziyaret için kral hazretlerinden izin talep ettiği manasında gazetesinde bir bend yayınlamıştır. Sırf hayallerden ibaret olan bu bendi Viyana’da çıkan bir gazete de naklettiği cihetle Prens Karacorceviç bunu açıkça tekzip etmiş ve hiçbir zaman hakkından ve mallarından feragat etmeyeceğini resmen beyan etmiştir. Bu tekzip ancak Karadağ prensinin Bar’dan dönüşünden sonra gazeteye gönderilmiştir. Birkaç gün sonra ise Sırbistan kralı, ülke içinde yaptığı bir seyahat esnasında Karacorceviç ailesi reisinin defnedildiği Topola’dadurarak kabri üzerine bir çiçek demeti bırakmıştır. Bu hareket de kralın ülke asayişini sağladıktan sonra Prens Karacorceviç’iniddialarına asla kulak asıp, itibar etmediği gibi bütün tebaasının sevgi ve sadakatini kazandığını ispat etmiştir. Prens Karacorceviç de, Sırbistan kralına bir telgraf çekerek, Sırbistan ahalisince pek ziyade takdir edilecek olan bu yücegönüllü hareketten dolayı teşekkür etmiş ve Viyana yoluyla Floransa’ya gitmiştir89. Birkaç ay sonra Sırbistan Radikal vekillerinden Mösyö Caba, Çetinye’ye gelerek iki kez prens nezdinde kabul olunduğu gibi Prens Karacorceviç tarafından onun şerefine bir ziyafet verilmiştir. Caba, Belgrad’a döndükten sonra Prens Karacorceviç de yabancı ülkelere hareket etmiş ve muzdarip olduğu kolu için Paris ve Cenevre’ye giderek doktorlara müracaat edeceğini, gazetelerin şu sırada kendisi hakkında yapacakları yayınlara önem verildiğini söylemiştir. Sırbistan krallığına hak iddiasında olan prensin Mösyö Caba ile mülakatı akabinde ve Kral Aleksandar’ın ülkesinde bulunmadığı zamana tesadüf eden bu seyahatin önemini gözden kaçırmamak gerektiğini de Osmanlı Devleti’nin Çetinye Sefiri Ahmed Fevzi belirtmiştir90. Prens Karacorceviç önce Paris’e daha sonra Cenevre’ye gitmiş ve oraya yerleşmiştir91. Kayınpederi Karadağ prensi ile arasındaki bir anlaşmazlık dolayısıyla çocuklarını okula vermek bahanesiyle 1894 yılında Çetinye’den kesinlikle ayrılan ve İsviçre’de Cenevre şehrinde ikamete karar veren Prens PetarKaracorceviç’in ülkeden ayrılmasından sonra Sırbistan ile Karadağ daha sağlam dostluk bağları kurmaya ve her iki hanedan arasında mevcut soğukluğun giderilmesi için çalışmaya başlamışlardır. Gerçekten de Kral Aleksandar, Prens Karacorceviç’in gidişinden biraz zaman sonra ve Naipler Heyeti’nin vesayeti altından çıkması sebebiyle reşit olduğunu bildirmek ve Karadağ prensine nişan vermek üzere Miralay Velimiroviç’iÇetinye’ye göndermiştir. Buna mukabil Karadağ Prensi de Voyvoda SimoPopoviç’iDanilo nişanını krala sunmak üzere Belgrad’a göndermiştir. Yine iki hükümet arasında yapılan ticaret antlaşmasının tasdiknamesini ulaştırmak ve ilim sahiplerine mahsus “Sen Sava” adlı Sırp nişanını prense vermek özel memuriyetiyle Sırp generallerinden Pavloviç, Çetinye’ye gönderilmiştir92. Aslında daha Kral Milan tahttan ayrıldıktan sonra ilişkiler iyiye gitmeye başlamıştı. Çünkü Rus hayranı Radikaller iktidara gelmişti ve bu da beklenen bir şeydi. Kral AleksandarObrenoviç tahtta iken iki hükümdar arasındaki ilişkiler saygı ve nezaket çerçevesindeydi. Sırbistan tarafından daha 1893 yılında Prens Nikola’ya Belgrad’ı ziyaret etmek üzere davetiye gönderilmişti. Ancak bu iş, uzun diplomatik hazırlıklardan 85Özcan,
ve formalitelerden sonra 1896 yılında gerçekleşebilmiştir. Prens Nikola’nın 1896’daki Belgrad’ı ziyareti bir Karadağ hükümdarının Sırbistan’ı ilk ziyaretiydi ve iki ülke hükümdarı ilk kez resmi karşılamada buluşmuşlardı93. Karadağ prensi Belgrad’da gerek kral tarafından gerek Sırplar tarafından iyi karşılanmıştır. Her iki hükümdar arasındaki dostluk bağı pek kutlu görünmüştür. Çünkü Kral Aleksandar, Karadağ hanedanının 200. senesine denk gelen günde iade-i ziyarette bulunacağını Karadağ prensine bildirmiştir. Prens Nikola, Çetinye’ye döndüğünden beri Sırbistan kralı hakkındaki sevgi eğilimini göstermekte ve kral hakkında siyaset beyanı için hiçbir fırsatı kaçırmamaktadır. Yalnız PetarKaracorceviç, “Obrenoviç” ve “Petroviç” hanedanları arasında yeniden kurulan iyi ilişkilerden ötürü itirazını içeren bir mektubu Cenevre’den Prens Nikola’ya göndermiştir94. Ertesi sene 3-4-5 Mayıs 1897 tarihinde Prens Aleksandar, Çetinye’ye ziyarette bulunmuş ve Karadağ Prensi Nikola ile görüşmüştür95.Aleksandar da, Çetinye tahtını ziyaret eden ilk Sırp hükümdarıydı. Kralın Çetinye’yi ziyareti sırasında Eski Sırbistan, Makedonya ve Arnavutluk’ta ilgi alanlarının bölünmesi konusunda müzakereler yapılmıştır. Karadağ;Skumbra ve Draça nehirlerine kadar uzanan Arnavutluk’un bir bölümünü ve Mavrova’dan Ohri’ye kadarki Makedonya’nın bir bölümünü talep etmiştir. Ayrıca Peç, Cakovitsa ve Prizren şehirleriyle birlikte Eski Sırbistan’ın bir bölümünü de talep etmiştir96. Aynı yıl Karadağ, Bulgaristan ve Sırbistan ile mevcut sınırın korunması yönünde gizli bir ittifak anlaşması yapmıştır. “Progras”, “Gaulois” ve “New York Times” gazeteleri de bu doğrultuda haberler yayınlamışlardır97. Yine İngiltere’de çıkan “Morning Post” gazetesi de Karadağ prensinin yönetimi altında Osmanlı aleyhinde olmak üzere Balkan hükümetlerinden oluşan bir ittifak heyeti oluşturma planlarını yayınlamıştır. Prens Nikola’nın Sırbistan ve Bulgaristan’ın da dahil olduğu bir Slav birliğinin başına geçmeyi planladığını Sultan Abdülhamit de bilmektedir. Çünkü Nikola İstanbul’a geldiğinde bunu kendisi söylemiş ve Sırbistan kralı olmayı hedeflediğini de belirtmişti. Ancak Abdülhamit, Nikola ile olan dostluğuna zarar gelmemesi için sesini çıkartmamıştır98. Ziyaretlere ve müzakerelere rağmen, karşılıklı ilişkilerde beklenen iyileşme olmamıştır. Çünkü Karadağ ve Sırbistan’ı ortak düşmanları olan Osmanlı Devleti ile ilgili sorunlar yakınlaştırsa da bizzat onları ilgilendiren her şey onları ayırıp çatışmaya götürmekteydi99. 1899’da Milan’a suikast girişiminde bulunulmuş, Milan da bu olayı Sırbistan’da Radikal hareketi yıkmak için bir avantaj olarak görmüştür. Bu suikast ile Obrenoviç hanedanının ortadan kaldırılıp yerine PetarKaracorceviç’in geçirileceği iddia edilmiştir. Nihayetinde Milan, 11 Şubat 1901’de Viyana’da ölmüştür100. Milan’ın ölümünün akabinde “BerlinerTageblatt” gazetesi tahtta hak iddia eden PetarKaracorceviç ile yapılan bir mülakatı yayınlamıştır. Bu mülakatta Petar, Obrenoviç hanedanı Sırbistan’ın ihtiyaçlarını idrake ve ülke yararını korumaya muktedir olmadığından dolayı hükümet hakkının bu hanedandan alınarak, Sırbistan’ı asayiş ve ilerleme yoluna sevkedecek yegâne hanedan olan Karacorceviç sülalesine bırakılması zamanının geldiğini ispata çalışmıştır. Bu bend Sırbistan kralı Aleksandar’ı da etkilemiştir. Özellikle prensin namzetliğini temin için gereken tedbirleri müzakere etmek üzere Bükreş gibi şehirlerde Petar’ın taraftarlarınca toplantılar yapılması bu etkiyi bir kat daha arttırmıştır. Karacorceviç taraftarlarının bir süredir yaptıkları faaliyetler hasebiyle Sırbistan hükümeti, prens ve taraftarlarınca meydana getirilerek her türlü teşebbüse karşı gizli inzibat tedbirlerine karar vermiştir. Bundan başka Kral Aleksandar bu gösterileri dikkate almayı ve çeşitli siyasi partilere şikayet için hiçbir sebep ve bahane bırakmamak üzere kamuoyunu hoşnut etmeyi ve Karacorceviç tarafından yapılacak telkinler ve tahriklere müsait bir zemin oluşturabilecek olan şikayetleri kamuoyuna karşı bazı izinler vermek suretiyle bertaraf etmeyi gerekli görmüştür101. 19 Nisan 1901’de yeni bir anayasa ilan edilmiş ancak bu da yeterli olmamış ülkenin her yerinde Karacorceviç hanedanlığının lehine propaganda konuşmaları dolaşmaya başlamıştır. Hatta AvusturyaMacaristan Sırpları da Obrenoviç hanedanı karşıtıhareketlerde bulunarak, Kral Aleksandar’ın tahtını bir Karacorceviç’e bırakacağını söylemeye başlamışlardır102. Beklenen son 11 Haziran 1903 günü gerçekleşmiştir. Kral AleksandarObrenoviç, Yüzbaşı DragutinDimitriyeviç’in önderliğindeki komplocular tarafından karısı DragaMaşin ile öldürülmüştür. Komplocu subaylar sabah saat üç buçukta sarayın balkonunda “Zalim artık yok! Yaşasın PetarKaracorceviç” diye bağırarak silahlarıyla havaya ateş açmışlardır. 93Andriyaşeviç,
Böylece Obrenoviç hanedanı feshedilmiş ve 15 Haziran 1903’te meclis PetarKaracorceviç’i Sırbistan kralı olarak seçmiştir103. Kral Aleksandar ve Kraliçe Draga’nın öldürülmesi Prens Nikola’yı derinden etkilemiştir. Obrenoviçleri çok sevmese de prens bu ölümle dehşete düşmüş ancak bu olay onun içinde tüten emellerini uyandırmıştır. Prens Nikola, yeni Sırp kralı olarak seçilebileceğini umsa da damadının Sırp kralı seçilmesiyle hayal kırıklığına uğramıştır. Dolayısıyla Nikola’nın Sırp tahtına çıkmak için ezelden beri duyduğu istek gerçekleşmemiştir. PetarKaracorceviç’in tahta çıkışından birkaç ay sonra Karadağ tarafından ittifak kurulması için girişimlerde bulunmuştur. Karadağ Dışişleri Bakanı GavroVukoviç, Sırp hükümetine sözleşme tasarısı göndermiştir ki bu sözleşmede Osmanlı Devleti’nin egemenliğinde bulunan bölgelerdeki ilgi alanları taksim edilmek istenmiştir. Belgrad’da tasarı kabul edilmiş ve Kral PetarKaracorceviç‘in akrabası Yaşa Nenadoviç özel bir görevle Çetinye’ye gönderilmiştir. Eski Sırbistan’da,Yeni Pazar sancağında, Makedonya ve Arnavutluk’ta ilgi alanlarının sınırlarının çizilmesi hakkında öneriler getirildiği gibi Karadağ ve Sırbistan arasındaki sınırın oluşturulması da öngörülmüştü. Fakat Belgrad – Çetinye arasında aylar süren görüşmelere rağmen sözleşme hiçbir zaman akdedilmemiştir. Hatta kısa süre sonra iki ülke arasındaki ilişkiler daha da kötüleşmiştir104. İki ülke birbirinden kuşkulanmaya başlamış, hemÇetinye hem de Belgrad Sarayı’nda komplo korkusu hâkim olmuştur. Prens Nikola bizzat damadının kendisini öldürtüp, Karadağ’ı ilhak etmek istediğinden şüphelenmekteydi105. Sırbistan’da ise 1904 yılı yarısında Belgrad basınında Prens Nikola ile ilgili sayısız saldırılar yer almış, hatta Karadağ prensinin öldürülmesi için çağrıda bulunulmuştur. Genelde üniversite öğrencilerinden oluşan Belgrad’daki Karadağ siyasi muhalefeti tarafından“Karadağ’da Devrim” olarak adlandıran bir kamu kampanyası bile başlatılmıştır. Sırp hükümeti de Karadağ prensine karşı olan bu saldırıları hoş görmüştür. Çünkü Obrenoviçler gibi Karacorceviç hanedanından gelen yeni Sırp kralı da Karadağ prensini sevmemekteydi. Kral PetarKaracorceviç’in nefreti olmaksızın da, Sırp tahtına olan hırsından ve kendi ülkesinin yönetiminin Sırbistan’dan sürdürülmesine izin vermemesinden dolayı, zaten Karadağ prensi Belgrad’da çok sevilmemekteydi106.Dolayısıyla Prens Nikola, Sırp tahtının eski damadı PetarKaracorceviç’e geçmesiyle hayallerine veda etmek zorunda kalmıştır. Sonuç 1860’ta Karadağ prensi oluşundan itibaren Sırbistan ve Sırp tahtı üzerinde emelleri olan Prens Nikola, ilk olarak Sırbistan Prensi Mihail Obrenoviç döneminde Balkan İttifakı kurarak bu konuda bir adım atmış ve onun çocuğu olmadığı için Sırp tahtına kendini namzet görmüşse de, 1868’de onun ölümü ve Prens Milan Obrenoviç’in tahta çıkışıyla hayal kırıklığına uğramıştır. Dönem dönem bu konuda girişimlerde bulunan ve Sırp muhalif çevreleriyle bağlantıya geçen Nikola, bu konuda asıl büyük adımı kızı Zorka’yı Sırp Prensi PetarKaracorceviç ile evlendirerek atmıştır. Aynı zamanda oğlu Mirko’yu da rakip Obrenoviç hanedanının akrabası bir kızla evlendirerek her iki açıdan Sırp tahtıyla bağlantı kuran Nikola, kızının ölümünün ardından damadıyla anlaşmazlığa düşmüştür. Hem damadı hem kendisi Sırp tahtına dair ayrı faaliyetlerde bulunan Nikola, damadının Karadağ’ı terk etmesinin ardından Sırbistan ile iyi ilişkiler kurmuştur. Sırbistan Kralı AleksandarObrenoviç’in öldürülmesiyle Sırp tahtına geçmek konusunda heveslenen Nikola, damadı PetarKaracorceviç’in yeni Sırp kralı seçilmesiyle hayallerine veda etmiştir. KAYNAKÇA 1. ARŞİV BELGELERİ 1.1. Yayınlanmamış Arşiv Belgeleri 1.1.1. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) SadâretMektûbîMühimme Kalemi (A.MKT.MHM.): 490/36 1303.Ş.26 (26.05.1886). Dahiliye Nezareti Mektûbî Kalemi (DH.MKT.): 1459/77 1305.S.15 (02.11.1887), 1394/15 1304.R.25 (19.01.1887). Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO.): 126/96 04.06.1877, 46/49 19.12.1885, 19/57 08.02.1886, 46/62 04.03.1886, 46/117 29.09.1886, 21/93 09.11.1888, 22/32 15.06.1889,349/46 22.05.1893. Yıldız Sadaret Hususi Maruzat(Y.A.HUS.): 186/90 1303.Ra.20 (27.12.1885), 187/6 1303.R.02 (08.01.1886), 189/60 1303.C.18 (24.03.1886), 192/7 1303.N.02 (04.06.1886), 199/28 1304.Ca.07 (01.02.1887), 198/38 1304.R.17 (13.01.1887), 224/7 1306.Ş.03 (04.04.1889), 226/71 1306.L.26 (25.06.1889), 226/51 1306.L.20 (19.06.1889), 283/30 1311.R.20 (31.10.1893), 301/23 1311.Z.22 (26.06.1894), 357/62 1314.Ra.08 (17.08.1896), 415/28 1319.M.10 (29.04.1901). Yıldız Esas Evrakı (Y.EE.): 46/122 1306.R.28 (01.01.1889). Yıldız Perakende Askeri Maruzat(Y.PRK.ASK.): 38/13 1304.Ca.07 (01.02.1887). Yıldız Perakende Elçilik, Şehbenderlik ve Ataşemiliterlik(Y.PRK.EŞA.): 9/74 1306.L.06 (05.06.1889). Yıldız Perakende Hariciye Nezareti Maruzatı(Y.PRK.HR.): 1/89 1294.L.02 (10.10.1877), 7/67 1300.Za.17 (19.09.1883). Yıldız Perakende Müfettişlikler ve Komiserlikler Tahriratı(Y.PRK.MK.): 2/83 1303.Za.09 (09.08.1886). Yıldız Perakende Yaverân ve Maiyyet-i Seniyye Erkân-ı Harbiye Dairesi(Y.PRK.MYD.): 6/5 1304.R.13 (07.01.1887). 1.2. Yayınlanmış Arşiv Belgeleri “Gospodine!: ponajvišemnaloguNjihovijehVisočanstavaknjaza i knjaginjesreća…”, National Library of Serbia/Digital 103Özkan,
Library/Postersanddocumantarymaterial/proclamationsanddeclarations of SerbianDynasties/Karacorceviç(www.nb.rs) 2. TELİF ESERLER ANDONYAN, Aram (1999).Balkan Savaşı, Çev. ZavenBiberyan, İstanbul. ANDRİYAŞEVİÇ, Jivko(2015).İstoriyaTsrne Gore, Belgrad. CASTELLAN, Georges (1993).Balkanların Tarihi, Çev. Ayşegül Yaraman-Başbuğu, Milliyet Yay., İstanbul. COX, John K. (2002).TheHistory of Serbia, GreenwoodPress. DENIS, E.(t.y.).La GrandeSerbie, Paris. DRAGNICH, Alex N. (2004).Serbia Through theAges, Columbia UniversityPress. FORBES, Nevill; Arnold J. Toynbee, D. Mitrany, D.G. Hogarth (1970).TheBalkans: A Historry of Bulgaria, Serbia, Greece, Rumania, Turkey, AMS Press, New York. GLENNY, Misha(2001). Balkanlar 1804-1999, Çev. Mehmet Harmancı, İstanbul. JELAVICH, Barbara (2006).Balkan Tarihi: 18. Ve 19. Yüzyıllar, C.I., Çev. İhsan Durdu, Haşim Koç, Gülçin Koç, İstanbul. ------------------- (2006).Balkan Tarihi: 20. Yüzyıl, C.2, Çev. Zehra Savan-Hatice Uğur, İstanbul. JİVANOVİÇ, Jivan(1924).PolitičkaİstorijaSrbije u DrugojPoloviniDevetnaestogVeka, C.3 (1889-1897), Belgrad. KARACORCEVİÇ, KristinaOksenberg(2015).KralyevskaDinastiya, Belgrad. KARATAY, Osman(2006).“Karadağ’ın Bağımsızlık Mücadelesi”, Balkanlar El Kitabı, C. I. Tarih, Ankara. KUTLU, Sacit(2007).Milliyetçilik ve Emperyalizm Yüzyılında Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İstanbul. MİLOYEVİÇ, DraganDennis(1959).TheSerbianForeignPolicyBetween 1900-1908, TheUniversity of British Columbia. ÖZCAN, Uğur(2012).II. Abdülhamit Dönemi Osmanlı-Karadağ Siyasi İlişkileri, Ankara. ------------------(2012).“II. Abdülhamid’in Diplomasisinde Yüksek Topuklar: Karadağ Prensesi Milena ve Sultan Abdülhamit”, OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Sayı 32, Güz, Ankara. ÖZDEM, Ali Gökçen (2012).Karadağ’ın Osmanlı Egemenliği’ne Karşı Mücadelesi (1830-1878), Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ. ÖZKAN, Ayşe(2013).Bağımsızlıktan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı’na Sırplar (1878-1918), İstanbul. PAVLOWITCH, Stevan K.(2002).Serbia: TheHistory of an Idea, New York UniversityPress, USA. PETROVICH, Michael Boro(1966).TheEmergence of Russian Panslavism 1856-1870, Columbia UniversityPress. RISTELHUEBER, René (1971).A History of the Balkan Peoples, EditedandTranslated: Sherman David Spector, New York. STAVRIANOS, L. S. (1989).TheBalkans since 1453, London, 2000, s. 454, R.G.D. Laffan, TheSerbsTheGuardians of theGate, New York. STOKES, Gale(1990).Politics as development: theemergence of politicalparties in nineteenthcenturySerbia, London. SLOANE, William M.(1987).Bir Tarih Laboratuvarı Balkanlar, Çev. Sibel Özbudun, İstanbul. URHAN, Vahit Cemil (2015).Karadağ’ın Bağımsızlığını Kazanması (1851-1878), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
- 745 -
EK 1: ÖZKAN
Karadağ
Prensi
Nikola
Petroviç
(Karadağ
Milli
Müzesi-Çetinye)
Foto:
Ayşe
- 746 -
EK 2: Sırp Prensi PetarKaracorceviç (Karadağ Milli Müzesi- Çetinye) Foto: Ayşe ÖZKAN
- 747 -
EK 3: Karadağ Prensesi ZorkaPetroviç (Kral Nikola Müzesi- Çetinye) Foto: Ayşe ÖZKAN
- 748 -
Report "ÖZKAN AYSE (2016). Karadag Prensi Nikola ve Damadı Prens Petar Karacorceviç'in Sırp Tahtında Hak Iddiaları. Uluslararası Sosyal Arastırmalar Dergisi, 9(42), 736-748."