wesele

StanisławWyspiański Wesele Spis treści ■ Sprawdzian ze znajomości lektury: 6. Portret artysty w Weselu s. 40 Czy znasz Wesele Stanisława 7. „Teatr mój widzę ogromny” s. 46 Wyspiańskiego? 1. Sprawdzian A s. 2 ■ Czytanie ze zrozumieniem 2. Sprawdzian B s. 4 Kto jest kim w Weselu? s. 53 3. Klucz do sprawdzianu A i B s. 6 Propozycje odpowiedzi s. 57 ■ Scenariusze lekcji z wykorzystaniem metod ■ Projekt edukacyjny aktywizujących 1. Od anegdoty do świata s. 7 Wyspiański - artysta totalny s. 58 „przeczarowanego” ■ Notatki z lektury s. 59 2. Kto to powiedział? Wesele s. 14 w cytatach ■ Test podsumowujący: 3. „Co się w duszy komu gra”? Sprawdź, ile wiesz s. 21 Wesele symboliczne 1. Test A s. 61 4. Chocholi taniec narodowych s. 28 2. Test B s. 65 mitów 3. Klucz do testu A i B s. 69 5. „Polska szopa”, czyli obraz s. 34 społeczeń stwa ■ Bibliografia s. 72 Wszystkie cytaty z Wesela według wydania w opracowaniu Jana Nowakowskiego w serii Biblioteki Narodowej, Wrocław 1984. Materiały przygotowały Iwona Kulpa-Szustak Joanna Wojtulewicz Wesele.indd 1 12/16/13 12:19 PM I I 2 Sprawdzian A Czy znasz Wesele imię i nazwisko Stanisława Wyspiańskiego? data klasa 20 min Dramat Wyspiańskiego rozpoczyna się A. prologiem. 1 P- B. epilogiem. C. posłowiem. D. didaskaliami. B Opisane przez poetę wesele odbyło się w A. Krakowie. 1 P- B. Bronowicach. C. Lipcach. D. Zakopanem. m Wskaż osobę występującą w Weselu, która nie należy do środowiska wiejskiego. Marysia 1 P- Zosia Ksiądz Gospodyni Odpowiedz na pytania dotyczące zjawy, która ukazała się Dziennikarzowi podczas wesela. 3 P- a) Kto to był? b) Co symbolizowała zjawa? c) Jak brzmi tytuł obrazu, na którym została przedstawiona? Kto jest autorem tego dzieła? m Kto pierwszy spostrzegł Chochoła przybywającego na ucztę weselną? 1 p- Wesele.indd 2 12/16/13 12:19 PM I I Sprawdzian A 3 □ Połącz w pary wymienione postacie. 1 P- Marysia • • Hetman Dziad • • Widmo Pan Młody • • Upiór D Podaj autorów zacytowanych wypowiedzi. 3 P- Niechajże żony w alkierzu, niechże tańcuje Wesele. Siądźże, panie Włodzimierzu, mam Asaństwu nowin wiele: Pomówimy o Przymierzu. A ............................................................................................................... Chcę poetyczności dla was i chcę ją rozdmuchać; zaproście tu na Wesele wszystkie dziwy, kwiaty, krzewy, pioruny, brzęczenia, śpiewy... B ............................................................................................................... A, jak myślę, ze panowie duza by juz mogli mieć, ino oni nie chcom chcieć! C ............................................................................................................... Wymień zadania, które daje Gospodarzowi Wernyhora. 1 P- □ W ostatnich scenach dramatu goście weselni wypatrują 1 P- A. Jaśka. B. Wernyhory. C. Gospodarza. D. Czepca. B3 Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które - fałszywe. 2 P- Lp. Stwierdzenie Prawda Fałsz 1- Czepcowi objawia się w drugim akcie dramatu Wernyhora. 2- Jasiek gubi powierzony mu złoty róg. 3- Cała akcja Wesela rozgrywa się w jednym miejscu. 4- Finałową sceną utworu jest wspólny taniec poloneza. Wesele.indd 3 12/16/13 12:19 PM C. D. Opisane przez poetę wesele odbyło się w A. Pan Młody 1 P- Radczyni Zosia Ksiądz Odpowiedz na pytania dotyczące zjawy. D. Bronowicach. C. 1 P- B. epilogiem. didaskaliami. która nie należy do środowiska miejskiego. 1 P- B. m Wskaż osobę występującą w Weselu. posłowiem. Zakopanem. prologiem.I 4 Sprawdzian B Czy znasz Wesele imię i nazwisko Stanisława Wyspiańskiego? data klasa 20 min Dramat Wyspiańskiego rozpoczyna się A. Lipcach. Krakowie. 3 P- a) Kto to był? b) Co symbolizowała zjawa? c) Jak brzmi tytuł obrazu.indd 4 12/16/13 12:19 PM I . która ukazała się Panu Młodemu podczas wesela. na którym została przedstawiona? Kto jest autorem tego dzieła? m Kto zaprosił Chochoła i pozostałe osoby dramatu na wesele? 1 p- Wesele. ..................... że siedze w karecie................ Stwierdzenie Prawda Fałsz 1................ biesy........ Chochoł..fałszywe. A bo chłop i ma coś z Piasta........................... 3.. Śniło mi sie.......................... którą zgubił koń Wernyhory...... co się stało ze złotą podkową.... zespół muzykantów weselnych........... co mną gardzą..... Są i tacy............. Czepiec. a które .. 2 P- Lp...... i pytam sie..... A...zbędą prędko.... I Sprawdzian B 5 □ Połącz w pary wymienione postacie. które stwierdzenia są prawdziwe.......................... bo mnie wiezą przez lasy............ 1 P- □ W ostatniej scenie dramatu do tańca przygrywa 1 P- A........Już lat dziesięć pośród siedzę.. a tu mi na sercu lentko.................. C........ wieziecie?” a oni mówią: „do Polski” C......... polska szopa..... 3 P- żem jest ze wsi. Odpowiedz....... Jasiek.. Patrzą koso .... Marysi w drugim akcie dramatu objawia się Widmo........ B3 Zaznacz... Bronowice to wieś położona pod Lwowem... sąsiadujemy o miedzę....... Wesele.........wiele! ....................... bom jest z chłopa.................. B............................. przez jakiesi murowane miasta - „agdziez mnie.................................. B.... Rachela jest córką karczmarza...........indd 5 12/16/13 12:19 PM .. Sami swoi................. 4........ 2. i ja z chłopa... 1 P- Dziad • • Stańczyk Poeta • • Upiór Dziennikarz • • Rycerz D Podaj autorów zacytowanych wypowiedzi... Jedną z postaci w Weselu jest sam Wyspiański.. D. coś z tych królów Piastów . i wy z chłopa.......... Dziad . za każdą z mądrości. P zaznaczone stwier dzenia) suma punktów 15 Wesele. Ksiądz 3 P.Upiór Pan Młody . zgromadzić lud przed kościołem. C. F 1. 1 P. córka Gospodarza Isia Pan Młody i Panna Młoda 1 P. Panna Młoda za każdą właściwą odpowiedź) 8. Ksawery Branicki. która stała się symbolem zdrady patriotyzmu. 6. Rachela B. Gospodarzowi. A. troski o dobro kraju c) Jan Matejko narodowej c) Jan Matejko Rejtan Stańczyk 5. 1. ostrego dowcipu i odwagi był jednym z inicjatorów konfederacji właściwą odpowiedź) w wyrażaniu krytycznych opinii. rozesłać wici przed świtem (zwołać pospolite Złotą podkowę znalazł Staszek i przekazał ruszenie). F 2 P. 2. 1 P.Rycerz Dziennikarz . 2. B.indd 6 12/16/13 12:19 PM I . 3. D. D. B. P 2. 10. Ten z kolei dał ją swojej żonie. Zosia Ksiądz 1 P.I 6 Klucz do sprawdzianu Klucz do sprawdzianu Nr Odpowiedź dla grupy A Odpowiedź dla grupy B Punktacja zadania 1. (P° 1 P. F 4. P 3. 1 P. Wernyhora A.Stańczyk Hetman 7. 4. 1 P.Upiór Poeta . Marysia . za trzy 3. 1 P. Czepiec C. a) Stańczyk a) Hetman 3 P. B. rozkaz 9.Widmo Dziad . która oczekiwać na posłańca z Krakowa wiozącego schowała cenny przedmiot do skrzyni. B. b) błazen na dworze Jagiellonów. symbol targowickiej. B. słynął b) pierwowzór postaci. Gospodarz (P° 1 P. F właściwie 4. P (1 p. odnaleźć w młodopolskim dramacie (np. Utwór literacki ma dramatu narodowego). Istnieje bogaty repertuar motywów i wątków baśniowych. złota podkowa.indd 7 12/16/13 12:19 PM . w karcie pracy. przedstawić Następnie uczniowie weryfikują wymienione elementy. Uczniowie powinni znalazły wyraz najistotniejsze przemyślenia dostrzec. zastanawiają się. osadzony w bardzo konkretnej rzeczywistości 3. ponieważ życie stanowi naturalną inspirację i „bank 2. Na przykład: Wesele wystawiono po raz Wernyhora. Interpretują podane Uczniowie przytaczają przykłady takich dzieł i fragmenty utworu. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie tekstów kultury 1. Nauczyciel stawia pytanie. które powracają w tekstach reprezentujących H Środki dydaktyczne kultury bardzo od siebie odległe zarówno w czasie. W dalszej kolejności uczniowie wspólnie wymieniają charakterów”. ukazujący dzieje ludzkich w nich odniesień do magii. Uczestnicy zajęć przypominają cechy baśni. Publiczność bez trudu rozpoznała poetyki czarów Wyspiański sięga wielokrotnie i na różne sportretowane w spektaklu osoby.jest to napisany w konwencji szopki dramat uczniowie wykonują zadanie 2. wypowiedzieć się na temat stereotypów zasadnicze elementy ludowego światopoglądu: wiarę w nieustającą ingerencję mocy pozaziemskich. że utwór staje się symboliczny i nabiera rangi żywiołową muzykę wiejskich grajków. motywy. światem poddanym motywacjom realistycznym a sferą wyjaśnić tezę Franciszka Ziejki o „przeczarowywaniu działań sił nadnaturalnych. karta pracy. Wesele. pierwszy na deskach krakowskiego Teatru Miejskiego 16 złoty róg). a następnie zastanawiają się. że fantastyka pozwoliła Wyspiańskiemu Wyspiańskiego na temat charakteru narodu polskiego oraz wprowadzić do utworu plan symboliczny i nadać zawartym jego przeszłych i przyszłych losów. przestrzeni”).). dlaczego i w jakim celu twórcy włączają Przedstawiciele grup prezentują efekty pracy zespołowej. praca w grupach zachowań. szukając w nich odniesień do magii. Uczniowie łączą się w zespoły i przystępują do wypełniania powstałych na kanwie autentycznych wydarzeń i postaci. Do marca 1901 r. zinterpretować treści fantastycznej. Rycerz. realistyczny. przez całą zabawę rejestrował gwar rozmów i hałaśliwą. ■ Przebieg lekcji Faza wprowadzająca Faza realizacyjna 1. nadają w ten sposób rozgłos napisanym wspomniane w definicji słownikowej motywy i wątki przez siebie dziełom. oraz dramat symboliczny. Jeden z uczniów • uczeń potrafi: wymienić tytuły tekstów kultury powstałych zapisuje na tablicy wszystkie pojawiające się odpowiedzi. w jakim celu poeta zastosował współczesnej autorowi. nasyconej cudownością związaną z fragmenty dramatu młodopolskiego ze względu na obecność wierzeniami magicznymi. niepisane normy moralne. inni sposoby . baśniowych. ideały więzi społecznych i sprawiedliwych • aktywizująca . ■ Metody nauczania antropomorficzną wizję przyrody. W celu utrwalenia wiadomości kilka warstw . Upiór. baśniowe. jakimi kierują się twórcy wykorzystujący realne porównując je z definicją baśni zamieszczoną w słowniku wydarzenia w sztuce. jak i • Wesele Stanisława Wyspiańskiego.Widmo. który był staci realistycznych oraz za sprawą przedmiotów i postaci gościem na weselu swojego przyjaciela Lucjana Rydla. Wyspiański.jest ona obecna w wypowiedziach i działaniach po- docenili walory artystyczne dramatu. że zagadnienia słownik terminów literackich omawiane w trakcie lekcji będą się koncentrowały wokół baśniowości i magii Wesela. tabeli w karcie pracy (zad. Jedni byli oburzeni. określić. na kanwie autentycznych wydarzeń i postaci. które z nich można gloryfikują lub ośmieszają swoich bohaterów). I Scenariusz lekcji 7 Scenariusz z wykorzystaniem gwiazdy pytań © 45 min Od anegdoty do świata „przeczarowanego” ■ Cele lekcji 3. Czar spaja zatem całą konstrukcję dramatu. (np. Nauczyciel informuje. Baśń utrwaliła w sobie świata” w Weselu. sprawia. podać cechy charakterystyczne baśni terminów literackich („niewielkich rozmiarów utwór o i wskazać je w dramacie Wyspiańskiego. Prowadzący przedstawia informacje na temat sztuki i przedmioty: zjawy . w dziele koncepcjom walor uniwersalny i ponadczasowy. Młodzież wspólnie formułuje wniosek (np. ożywiony Chochoł. w jakim celu bohaterów swobodnie przekraczających granice między Wyspiański zastosował w dramacie konwencję baśniową. Hetman. baśniowe postacie 2.gwiazda pytań. Stańczyk. tekst. upamiętniają wybrane zdarzenia. fragmenty otaczającej ich rzeczywistości do swoich utworów tak aby uczniowie mogli porównać swoje odpowiedzi. Wyspiańskiego. w którym w dramacie baśniową konwencję. 1. Słomiana pałuba tym razem bezpośrednio odwołuje się do ludowych praktyk czarnoksięskich. / podejmie Los” (a. Gospodarz.jako scenę. Pomysł ich realizują Państwo Młodzi. 29). Oczywiście..dokonującego się w i uzupełniąją gwiazdę py. Kraków 1997. II. przekazywana z pokolenia na pokolenie. którą zgubił koń Wernyhory.] bronowicka chałupa stała się czarodziejską sceną dla ludzi z zewnątrz: dla przybyszy z miasta. Gospodyni. które zostały opi. Wnioski tań zamieszczoną w karcie pracy (zad. Wykorzystaj rów..nież własną wiedzę i obserwacje świata. że Wyspiańskiemu udało się odejść od świata bronowicko-krakowskiej plotki w świat poezji. inni zaś .. To z tego grona wychodzi pod koniec I aktu dramatu pomysł zabawy w czary.). Najpierw słowo to.]. 35). w każdym jednak wypadku poeta traktował owe fakty i ludzi jako zaczyn do stworzenia własnej wizji poetyckiej. Franciszek Ziejka.. Co znamienne. świadoma wartości. s. Ożywienie pałuby-chochoła na początku II aktu było niewątpliwie jego własnym wkładem w tworzenie tej właśnie poetyki w Weselu. na której rządzą prawa poezji (Poeta. / w tajemnicy się ukrywa.. Wesele.indd 8 12/16/13 12:19 PM .. sc. życzeniu Państwa Młodych staje się zadość: czar zadziałał i Chochoł rzeczywiście przychodzi na początku aktu II do izby weselnej.nych w polskim społeczeństwie. nie przypuszczało. aby stojący za oknem. W przypadku Wesela proces owego „przeczarowywania” rzeczywistości w poezję odbywał się na różnych płaszczyznach. Trzeba nadto pamiętać. wizji. ku zaskoczeniu czytelników utworu. tłumaczą wszystko działaniem czarów. ] Przywołane sceny. Jeszcze większe znaczenie posiada inny rekwizyt: złoty róg. / tego z ręki się nie zbywa. od pierwszych scen utworu stara się wprowadzić nas w świat baśni. red..ment artykułu Franciszka Ziejki. a także od niej samej . Panna Młoda bowiem jedynie wspiera małżonka w działaniu. 24).. ale jego wola: wola poety. [. przyszedł na wesele! Tymczasem. [. Pisarz odwołuje się jednak również do rekwizytów baśniowych utrwalonych w tradycji ludowej i literackiej.przyp. / światom się nie pokazuje” . do krainy „zaczarowanej”. Słowo „czar” (występujące obocznie ze słowem „czary”) zdaje się w tym wypadku swoistym szyfrem mającym zaprowadzić w głąb struktury dramatu.] wskazuje nie tylko na rzucające się w oczy podobieństwo z okolicznościami powstania Wesela. wszyscy czworo wygłaszają w bardziej czy mniej zmienionej formie starą ludową formułę magicznego „zamówienia”. Za nim przychodzi także gromada duchów. odtąd bohaterowie z planu realnego utworu coraz częściej działają tak.I 8 Scenariusz lekcji Faza podsumowująca ■ Praca domowa Na zakończenie lekcji uczniowie czytają frag- Zbierz informacje na temat stereotypów utrwalo. którą rządzi nie taka czy inna plotka.znacznie bliżej do „miastowych” niż do chłopów. nie umiejąc (albo nie starając się) wyjaśnić w racjonalny sposób biegu wydarzeń. jak choćby Gospodyni. Wszak to Rachela z Poetą postanawiają „zaprosić” do weselnej izby Chochoła i innych gości z zaświatów. że żadne z nich. a właściwie Pan Młody. pół-zachwycie” (a. Są i tacy. III. nawet Poeta. Najpierw w tekście pobocznym. Dzięki temu jedni bohaterowie postrzegają bronowicką chałupę jako domek z czarodziejskiej baśni (Rachela). [. poprzedzającym scenę „zasłuchania”. rekwizyty. Dla przeprowadzenia tego zabiegu „upoetycznienia” wydarzeń i ludzi posłużył się zasygnalizowaną wyżej metodą „odrealniania” czy też „przeczarowywania” rzeczywistości.jak się dowiadujemy od jej ojca. którzy.] Dla podkreślenia wagi tak wyraźnie sygnalizowanej czarodziejsko-baśniowej wizji świata w Weselu Wyspiański postanowił w akcie II wprowadzić typowe dla poetyki baśni rekwizyty. że wszystkie te utwory powstały w tym samym czasie: między latem 1899 roku a początkiem 1901.. pisze: „niebieskie to Światło wypełnia jakby Czarem izbę i gra kolorami na ludziach pochylonych w pół-śnie. stwórcy nowych. jakby byli pod działaniem czarów.. który anali. [. Potem z poetyki czaru korzysta w ostatniej scenie utworu. 3. natychmiast decyduje o ukryciu go w skrzyni! Tak nakazywała jej wielowiekowa tradycja. zapisz w formie notatki. wola człowieka umiejącego „codzienną rzeczywistość przeczarować w poezję”. Pan Młody). Staszek czy Jasiek. a także dla córki miejscowego karczmarza. Poeta świadomie. której . można przyjąć. Akt II dowodzi niezbicie. okryty słomą krzew róży. że czar działa. sc. a także symbolicznego znaczenia znaleziska („Scęście w ręku. co oczywiste. „Wesele” w kręgu mitów polskich.. w której Chochoł staje się nieoczekiwanie reżyserem kierującym poczynaniami Jaśka. II. a także wypowiedzi bohaterów Wesela pozwalają stwierdzić jedno: poecie od samego początku zależało na stworzeniu w dramacie nastroju poetyczności [. Oto bowiem w pewnej chwili Staszek przynosi złotą podkowę. nieznanych światów. [. sc. który ma obudzić Ducha w narodzie: „Na jego rycerny głos / spotężni się Duch. traktowane jest jeszcze przede wszystkim jako próba opisu otaczającej rzeczywistości przez wybranych bohaterów..] Do motywu czaru odwołał się pisarz także w końcowej partii utworu.zuje kolejne etapy „przeczarowywania świata sane w różnych tekstach kultury. 40-45.a.. Wszystkie odwoływały się do faktów i ludzi rzeczywistych. ■ Tekst Przypomnienie okoliczności powstania dwóch słynnych tragedii galicyjskich Wyspiańskiego [Sędziów i Klątwy .. Co znamienne. Z woli poety wręcza go Gospodarzowi Wernyhora jako talizman.] W dalszych partiach dramatu poeta zaczyna już jednak świadomie korzystać z poetyki czaru jako elementu kompozycyjnego. hukają pijane obrazowo do łodzi dryfującej po listopadowym błocie. Chochoła i go upoetyzowała. upojna . w tej radości Młodego zaś przepełnia euforia. żeś na mnie użył narodowowyzwoleńczej. która zwykle uaktywnia na kształt czarów łodzi. jak wesele przeniosło go w świat marzeń (życie było zbyt zawiłe.. czyliś Waść jest upiór Gospodarz pod wrażeniem rozmowy z Wernyhorą. Dziwi się. że rozmawiał z wysłannikiem samych piekieł. czy może zaufać sposobów i co we mnie tajemnicą. ty mówisz jak lirnikowi. po rozmowie z Rachelą.jest dla miastowych tak egzotyczna. w końcu jest przecież poetą i jasnowidzem.? akt I. w jego proroctwa wierzyło wiele wybitnych umysłów XIX i XX w. przypatrujom cały folklor .czar za światem! . Świeżo upieczony małżonek wygłasza długi monolog o tym. sc. pozwoli. / miło snami uciec z życia. jako arka. akt I. żeś ze opowiada mu o nadejściu długo wyczekiwanej wojny słowem przyszedł starem. jedna mgła. że wiejskie wesele .! niego wpłynąć. 25 A bo lo nich to rzecz nowa. / sen.10 Piekło żywe. tłumnie na imprezę. I Scenariusz lekcji 9 ■ Propozycje odpowiedzi do karty pracy 1. Wrażenie po spotkaniu z tajemniczą mocą. czy ty czarem. porywająca. Podejrzewa udział czarów w tym. która pierwsza zwróciła uwagę na Skoro północ zacznie bić. sc. który grobów. akt II. jako żywo. ta chałupa rozświecona. że legendarny wieszcz tak umiejętnie podszedł Gospodarza. Musiała tu zadziałać prawdziwa magia. ponurym otoczeniu. sc. bajka). grająca muzyką w bezpiecznej przystani w nieprzyjaznym. każe mu sądzić. Chłopską chałupę porównuje powodzi. Według kobiety ślub oznacza kres szczęścia. cha! Poeta. sc.tak jak starą. inszom sie ta rzondzom wiarą.fascynuje ludzi z miasta. 22 światy czarów . cha. akt I. 38 Cha. Pana tym weselu. Cytat Interpretacja akt I. sc. aby zaprosili „pałubę” do domu. że może się wydawać elementem magii. chłopy. do nas tu na izbę przydź. że starcowi udało się na rzecz prawdziwą. w zaklętym dworze: Piekło gorze! Odrzuca swoją dotychczasową twórczość i postanawia się zająć poważnymi tematami narodowymi. granie. Wernyhora przychodzi ze słowem starem. i przyszłam — tate się właśnie pod osłoną nocy. co jest lo nos rzeczą Ojciec Panny Młodej jest świadomy.jestem wtedy Pan Młody odpowiada Radczyni.indd 9 12/16/13 12:19 PM . akt II. Zabawa . zastanawia się. jak arka w swoim ojcem z przyjścia na wesele.. sc. jak to możliwe. w tej chacie. namawia państwa młodych. która go straszy życiem wszystkich bratem i wszystko jest moim swatem w małżeńskim. 18 Jedna mnie tu zwiodła chmurka. opary Rachela w poetycki sposób tłumaczy się przed Panem Młodym i nocy.szalona. Poeta po rozmowie z duchem Rycerza przechodzi przemianę. zaczarowało i wywołało w nim entuzjastyczny stan miłości ze wszystkimi i do wszystkich. błoto naokoło. czy ty próchno. która tak silnie wpłynęła na bohatera. 24 Czyli marą Wy widmową. Niewinna zabawa w czary będzie miała swoje konsekwencje. ta chałupa rozświecona. potopy. noc ciemną. wydała mi się arcyprzyjemną. przybyłych z tego powodu się jak czarom. jako żywo . Pragnie tworzyć dzieła o wielkich czynach i takichże bohaterach. Wesele. z daleka. muzyka. głosy się cisną W didaskaliach autor opisuje wygląd chałupy nad ranem. mocy [. sc. światło. 2. właśnie się kończy. rety! Gospodarz po wizycie Wernyhory zachowuje się tak dziwnie. • W jaki sposób poeta „przeczarował świat”? Wprowadził rekwizyty i postacie baśniowe. ino leć. wszystkich postaci biorących udział w dramacie. obrazka: cały świat zaczarowany. są one symbolem zafałszowania stosunków międzyludzkich. ale wspak. 25 Czar! Gospodarz odpowiada na pytanie Jaśka. Bacuj u rozstajnych dróg. sc. który rozpisuje scenariusz dla się po dwóch chycą w bok. z innego świata. ostrzega go przed zakusami złych mocy i jego własnymi pokusami. Zmiany przyniesie ogólnonarodowy zryw. gdy przedrannych ptasich świergotań. by cię jaki czart nie zmóg. herby. jak ma „uruchomić” opętany chocholi akt III. Gospodarz w patriotyczno-pijackim uniesieniu próbuje wyjaśnić wszystko była maska podła: chłopy. że dotychczasowy świat podziałów na panów i poddanych.I 10 Scenariusz lekcji Gwałtu. W działaniu postaci realistycznych widoczny jest wpływ czarów. co idzie jak łuna błękitna . Dlatego wysyłając akt II. Orły. jesteś chory.indd 10 12/16/13 12:19 PM . z mobilizowaniem ludzi do powstania. stały się marionetkami. Zachowania postaci świadczą o tym. że znajdują się one pod wpływem czarów. sc. • Jaką metodą posłużył się autor w „upoetycznianiu” rzeczywistości? Wyspiański posłużył się metodą „odrealniania”. weselnych pogrążonych w hipnotycznym transie. ] Chowaj Boże czego złego. zmory. odmów pacierz. 37 taniec. żona podejrzewa u niego chorobę albo działanie czarów. Jakaś siła?! [. zaczarowanej. akt II. we świetle szafiru. Lewą nogę wyciąg w zad. sc. kosy. zakreśl butem wielki krąg. Cary. Działania te przypominają ludowe praktyki magiczne i gusła. akt II. niebieskie to Światło wypełnia jakby Czarem Jasiek wraca z nieudanej misji. że Ledwo stoisz. pany: cały świat zaczarowany. Za element magii uważa pojawienie się Wernyhory i całą sprawę Nie chylaj się nigdzie po nic. bez złotego rogu.jak do świat. półzachwycie. 29 zwiastowany przez Wernyhorę. sc. pany. od pola. kosy. wszystko była podła maska farbiona . • Gdzie w dramacie obecne są czary? W świecie przedstawionym i dialogach Wesela. grą pozorów. odrealnionej. • W jakim celu świat został „przeczarowany”? Aby nadać utworowi wymiar symboliczny i zawrzeć w nim swoją koncepcję losów narodu polskiego. szable. że jest ona efektem działania czarów. • Które płaszczyzny rzeczywistości uległy „przeczarowaniu”? Słowo. że przestrzeń sprawia wrażenie zdematerializowanej. podkowa. skąd się wzięła złota Owiń se o szyję sznur i dzierż mocno cięgiem róg. wskazówki Jaśkowi. Dotychczasowe atrybuty godności szlacheckich i życia chłopskiego nazywa maską. godła. Niebieskie akt III. Daje Ja muzykę zacznę sam. przestrzeń. aż na głowie wstają włosy.. 26 chłopaka z misją. godła.] nieczystych. wprowadzenie postaci baśniowych. szable. Od sadu. • Co z wynika z „przeczarowywania świata”? Wesele jest dramatem ponadczasowym. w którym najważniejszą rolę odgrywało pochodzenie. postacie. chłopy. i zastaje gości izbę i gra kolorami na ludziach pochylonych w półśnie. pany. 35 światło powoduje. sposoby zaczarowywania świata: wypowiedzi i działania postaci realistycznych. Bohaterowie wspominają o działaniu czarów. które mogą przeszkodzić mu w wykonaniu zadania. chłopy.. ręce im pozałóż tak: niech Chochoł staje się reżyserem. czarodziejskie rekwizyty 3. tęgo gram: będą tańczyć cały rok. Wesele.. żonie. chłopy. tęgo gram. pany. Był to czar rzucony na polski naród. 25 Cha. akt I. hukają pijane chłopy.? akt I. 18 światy czarów . i przyszłam — tate pozwoli.indd 11 12/16/13 12:19 PM I . sc. ta chałupa rozświecona. cha. przypatrujom się jak czarom. jedna mgła. 22 A bo lo nich to rzecz nowa.. Zwróć uwagę na obecność czarów . w tej radości akt I. sc. wydała mi się arcyprzyjemną. sc. sc. akt I.jestem wtedy wszystkich bratem i wszystko jest moim swatem w tym weselu. jak arka w powodzi. grająca muzyką w noc ciemną.. na kształt czarów łodzi. do nas tu na izbę przydź. jako arka. potopy. błoto naokoło. cha! Skoro północ zacznie bić. Cytat Interpretacja Jedna mnie tu zwiodła chmurka. inszom sie ta rzondzom wiarą. opary nocy. ta chałupa rozświecona. z daleka.wzmiankowaną bezpośrednio lub sugerowaną. 38 Wesele. I Karta pracy 11 Wesele magiczne Zinterpretuj cytaty. co jest lo nos rzeczą starą.czar za światem! . 25 Czar! Owiń se o szyję sznur i dzierż mocno cięgiem róg. żeś na mnie użył sposobów i co we mnie tajemnicą. czy ty czarem.! akt II. ty mówisz jak rzecz prawdziwą. 24 Gwałtu. pany: cały świat zaczarowany. pany. sc. sc. godła. wszystko była podła maska farbiona . aż na głowie wstają włosy. sc. jako żywo. 26 Orły. Bacuj u rozstajnych dróg. akt II.jak do obrazka: cały świat zaczarowany. jako żywo . herby. sc. chłopy. pany. 29 Wesele. jesteś chory.I 12 Karta pracy Piekło żywe. czyliś Waść jest upiór grobów. ino leć. akt II. akt II. chłopy. sc. zmory. czy ty próchno. chłopy. Jakaś siła?! [---] Chowaj Boże czego złego.indd 12 12/16/13 12:19 PM I . żeś ze słowem przyszedł starem. godła. kosy. kosy.10 Czyli marą Wy widmową. [---] Cary. wszystko była maska podła: chłopy. w tej chacie. pany. Nie chylaj się nigdzie po nic. rety! Ledwo stoisz. by cię jaki czart nie zmóg. szable. w zaklętym dworze: Piekło gorze! akt II. szable. 37 o Które elementy nadają dramatowi Wyspiańskiego charakter baśniowy? m Uzupełnij schemat. od pola. tęgo gram. ręce im pozałóż tak: niech się po dwóch chycą w bok. zakreśl butem wielki krąg.indd 13 12/16/13 12:19 PM . 35 Lewą nogę wyciąg w zad. odmów pacierz. akt III. tęgo gram: będą tańczyć cały rok. akt III. I Karta pracy 13 Od sadu. ale wspak. półzachwycie. niebieskie to Światło wypełnia jakby Czarem izbę i gra kolorami na ludziach pochylonych w półśnie. Ja muzykę zacznę sam. co idzie jak łuna błękitna .glosy się cisną przedrannych ptasich świergotań. we świetle szafiru. sc. Co wynika z „przeczarowywania świata”? • W jaki sposób poeta „przeczarował świat”? W jakim celu świat został „przeczarowany”? Jaką metodą posłużył się autor w Które płaszczyzny rzeczywistości uległy „upoetycznianiu” rzeczywistości? „przeczarowaniu”? Wesele. sc. 1. czy też są ściśle osadzone w realiach początku XX w. Burzy w ten sposób stereotyp zaściankowości polskiego ludu.lapidarny. 2.informujeważne zinterpretować o punktacji cytaty zi prawidłowa.gra komplet edukacyjna gry. odczytuje ją z adresata • kartki oraz zna karta eksperta z cytatami. czy mają one charakter uniwersalny. a jak odbierają go obecnie. Można też przyjąć. że wiersz Wesela Faza podsumowująca Nauczyciel pyta uczniów o ich opinie na temat Wesela . jak Bartosz Głowacki. W czasie Wesela. Uczniowie powtórnie rozpatrują cytaty z Wesela. Oswaja w ten sposób nieznany mu świat i go rozbraja. Każda grupa kolejny gracz. Dziennikarz Czepiec Dziennikarz. aby podali przykłady tego rodzaju cytatów. Czepiec przypomina o takich ludowych bohaterach. w którym leżała karta. Czepiec Dziennikarz Chłop pyta Dziennikarza. jest pełen aforystycznych sformułowań. który powinien być najlepiej zorientowany w kwestiach bieżącej polityki. która na początku gry otrzymała od Idół.Cele lekcji wyjaśnia zasady gry edukacyjnej.w jaki sposób postrzegali utwór przed pracą na lekcjach. 3. uczeń odkłada kartę z cytatem na bok. o wydarzenia na świecie. która będzie Prowadzący czenie cytowanej wypowiedzi. Na koniec uczniowie powinni otrzymać karty wprowadzająca eksperckie z odpowiedziami. z drugiej zaś gardzą prostymi ludźmi i śmieją się z nich. Odwołaj się do znajomości dramatu.indd 14 12/16/13 12:19 PM I . Środki dydaktyczne Uczniowie losują po kolei kartki i podają nadawcę. które weszły do potocznego użytku i funkcjonują tak do dziś. które przeszły do powszechnego użycia. ma szansę zdobyć punkt. nauczyciela listę numerów z odpowiedziami. Karta eksperta Nr Nadawca Odbiorca Znaczenie cytatu 1. nadawców adresatów wybranych wypadku gdy uczestnik gry nie zna odpowiedzi albo podana wypowiedzi odpowiedź jest niewystarczająca lub nieprawidłowa. określić Rozdaje imateriały. która nie sprawia żadnych problemów panom i łatwo można ją kontrolować. Zastanawiają się. Gra powinna trwać do wyczerpania ■ Przebieg lekcji wszystkich haseł. otrzymuje • aktywizująca jeden. W ten sposób IUczniowie Metody łączą nauczania się w pięcioosobowe grupy. inteligent. wówczas Faza realizacyjna odkłada kartkę z powrotem na swoje miejsce. Nauczyciel informuje uczniów.trwania ćwiczenia. że uczniowie grają tak długo. Jeśli odpowiedź jest stanowiła zasadniczą • uczeń potrafi: treść izajęć rozpoznać . któremu obca jest wieś. często dosadny. karty eksperckiej. jeśli zna odpowiedź na pytanie i pamięta miejsce. chciałby ją widzieć jako bezpieczną i niezagrażającą innym arkadię. Wesele. czyli 57 ponumerowanych Jeżeli nikt z graczy nie zna prawidłowej odpowiedzi. Czepiec Dziennikarz Czepiec dostrzega. ■ Praca domowa Wybierz jeden z cytatów z Wesela i uczyń go punktem wyjścia do rozważań na wybrany temat.wyidealizowanej arkadii. aż wszyscy uczestnicy będą umieli rozpoznać każdy Faza cytat. że ludzie z miasta z jednej strony boją się buntu chłopskiego. chciałby sprowadzić wieś do „parafii” . Prosi uczniów. I 14 Scenariusz lekcji Scenariusz z wykorzystaniem gry edukacyjnej © 45 min Kto to powiedział? Wesele w cytatach I2. 4. Dziennikarz Czepiec Dziennikarz traktuje chłopów jak ludzi niedojrzałych. oraz uzupełnia ich wypowiedzi. ułożonych na stole tekstem w zwana ekspertem. osoba kartek z cytatami z Wesela. Napisz wypowiedź zawierającą minimum 250 słów. w której znaleźli schronienie inteligenci i chłopi. dla której forma jest ważnym elementem życia . Pan Młody Rachela snuje poetycką wizję. 17. jest wykształcona. uległa młodopolskiej ludomanii. Polacy i Żydzi. CzePiec Dziennikarz Czepiec zarzuca panom brak woli walki na rzecz odzyskania niepodległości. Marzy mu się miejska panna. Radczyni Zosia i Haneczka Radczyni próbuje zniechęcić dziewczęta „z dobrych domów” do zabawy z parobkami. Radczyni Klimina Radczyni widzi wyraźnie. Panna Młoda Pan Młody Panna Młoda odrzuca propozycję Pana Młodego. Żyd Pan Młody Żyd opowiada o swojej córce Racheli. próbuje ją uwieść. indolencję. porównuje ją do laleczek. Żyd Pan Młody Żyd robi aluzje do bratania się inteligentów z chłopami. Pan Młody Panna Młoda Pan Młody zachwyca się urodą żony. określa trudne relacje polsko-żydowskie. które ją uwierają. że to tylko moda. żywi ludzie i zjawy. inteligentnie ripostuje. 8. żeby rodziły się nowe pokolenia.indd 15 12/16/13 12:19 PM I . że życie na wsi musi być wolne od konwenansów. stwierdza. Poeta Maryna Poeta przekomarza się z Maryną. 7. Jej ojciec sugeruje. jakby był on intruzem. które są sprzedawane na rynku krakowskim. że już się w swoim życiu wybawiła i teraz chciałaby innych swatać. Bronowicka chata jawi się w niej niczym arka. 18. coś przelotnego. 19. Maryna Poeta Maryna prowadzi salonowy flirt z Poetą. że inteligencja i lud stanowią dwie odrębne grupy. cieszy się. który wyobraża sobie. Klimina Radczyni Chłopka obnaża ignorancję kobiety z miasta. 20. bez szans na porozumienie. Rachela Żyd. Zosia Radczyni Zosia i Haneczka. używając paradoksu. które nie jest niczym szczególnym .właściwie wszyscy Polacy pochodzą od chłopów. Kocha poezję. Pan Młody Żyd Pan Młody wita karczmarza na swoim weselu trochę tak. Żyd Pan Młody Karczmarz w ironiczny sposób. 12. 13. która byłaby tak bezpośrednia i bezpruderyjna jak dziewczyna z ludu. słowa te są wyrazem fascynacji poety folklorem. Widać tu brak zrozumienia między inteligentem a wiejską dziewczyną. aby zdjęła buty.wbrew oczekiwaniom Pana Młodego. Ostrzega je. że takie imprezy często kończą się bijatyką. 11. Pan Młody Panna Młoda Pan Młody daje wyraz swojego uwielbienia dla nowo poślubionej małżonki. dziewczęta z miasta. 14. 6. rwą się do tańca. że dla inteligenta takiego jak Pan Młody byłaby lepszą kandydatką na żonę niż chłopka. Wesele. która ma nietypowe zainteresowania jak na dziecko karczmarza. żyjące całkowicie osobno. I Scenariusz lekcji 15 5. Klimina Radczyni Klimina mówi. Ksiądz Pan Młody Ksiądz mówi o swoim chłopskim pochodzeniu. 15. że będzie odtąd jego żoną. są zauroczone jurnymi wiejskimi chłopakami. paraliż woli. która nie ma podstawowej wiedzy na temat uprawy roli. 9. 16. 10. 21. Poeta Gospodarz Poeta pokazuje przepaść. Kasper Jasiek Odkrywa. tzn. po którym sytuacja wróci do normy. świadczących o przynależności do wyższych warstw społecznych. zewnętrznych oznak luksusu. to należy to robić z rozmachem. 29. aby je zdobyć. która otacza człowieka. Rachela Poeta Słowa ukazują emocje i wrażliwość Racheli. aby zaprosiła różne zjawy i umęczone dusze na wesele. a jednocześnie dużo do zaofiarowania. że panny z miasta lgną do wiejskich chłopaków. Czepiec Poeta Czepiec podkreśla odmienność stanów. 26. Może być chwilowym wydarzeniem. Wesele. Czepiec Poeta Chłop myśli praktycznie. rodowód polskiego chłopa wywodzi od królewskiego rodu Piastów. wymazała straszne wydarzenia z 1846 r. pożądliwość błyskotek.I 16 Scenariusz lekcji 22. Pan Młody Chochoł Pan Młody. bawią się dziś razem z chłopami na weselu. obie te grupy będą żyć obok siebie. ponieważ nie wymaga żadnych wyrzeczeń. Podkreśla zmiany. że będzie rabował. ale osobno. że taki bunt może się łatwo powtórzyć. że jeśli w ogóle jest sens się żenić. radzi Poecie poślubienie prostej dziewczyny ze wsi . indywidualnymi ludźmi .inteligenci. Gospodarz Poeta Gospodarz wyraża swój podziw dla ludu. Poeta Gospodarz Poeta zwierza się ze swoich marzeń o napisaniu wielkiego dzieła (mistycznej epopei narodowej?). chcąc podzielić się swoją radością. przeciw czemu nie należy się buntować. 31. Jasiek otwarcie mówi.indd 16 12/16/13 12:19 PM I . że wspólna zabawa panów i chłopów w gruncie rzeczy nie świadczy o prawdziwym porozumieniu. 25.o rzezi galicyjskiej i ostrzega. 28. jak szybko szlachta zapomniała o rzezi galicyjskiej. jak krótka jest pamięć ludzka. traktuje zaproszenie na wesele jak zaszczyt. 24. Pan Młody Radczyni Entuzjastyczny okrzyk Pana Młodego ogarniętego euforią. 27. zapowiedzią przybycia fantastycznych postaci.będzie miała małe wymagania. jaka istnieje między pragnieniami (wielkich czynów) a prozaiczną rzeczywistością. Poeta Panna Młoda Poeta namawia Pannę Młodą. że chłopi są gotowi stanąć do walki i w tym sensie można na nich liczyć.odmienność jako coś normalnego. Młodej) które zaszły . 23. Jednocześnie zapewnia. na całego. potomkowie szlachty. 36. Być może jego słowa są przeczuciem innej rzeczywistości. zaprasza w żartach Chochoła na wesele. mrocznym obliczu polskiego chłopstwa . Jasiek (śpiewa) Pawie pióra symbolizują ambicje chłopskie . 30. 35. Pan Młody Gospodarz Pan Młody dzieli się refleksją. Dziewczyna jest pełna pokory. 32. Pan Młody deklaruje.chłopską pazerność i próżność. która jest powieleniem różnic istniejących pomiędzy konkretnymi. 33. Dziad Ojciec (Panny Dziad wraca pamięcią do czasów rabacji galicyjskiej. Gospodarz Pan Młody Gospodarz przypomina o drugim. a jeszcze niedawno byli przez nich wyrzynani. Żyd Dziad Żyd zauważa. 34. Pan Młody Hetman Pan Młody oskarża Hetmana o zdradę.bohater miałby przewodzić narodowi.indd 17 12/16/13 12:19 PM I . z którą przybywa. które będą odbiciem życia wewnętrznego gości weselnych . patriotyczne. 52. Isia Chochoł Isia próbuje wypędzić Chochoła z domu. 40. snuje krwawe wizje pól bitewnych. lecz jako błazen. snów. autorów zwycięstw polskiej armii na polu walki. przypomina wielkich wodzów polskiego narodu. 39.jest wrażliwszy. 41. bo wówczas . Stańczyk Dziennikarz Błazen mówi o pesymizmie stronnictwa konserwatystów krakowskich. Chochoł Isia Chochoł zapowiada przybycie postaci. Podkreśla. pisać o świetnej przeszłości Polski. ich „drugim ja”. malarza Ludwika de Laveaux. Gospodarz Wernyhora Gospodarz powoli uświadamia sobie. że potęga dawnego rycerstwa rozsypała się w proch. Malarz szuka górnolotnych wymówek dla swojego pijaństwa. gdy czekają go męki piekielne. Szela ciągnie Dziada do tańca. kto kpi i krytykuje. Wernyhora Gospodarz Wernyhora przekazuje Gospodarzowi złoty róg o szczególnym znaczeniu . grzechy przodków przechodzą na kolejne pokolenia. 46. 44. została po niej pustka. powołuje na Chopina. Dziennikarz Stańczyk Winę się dziedziczy. Wyczuwa od niego odór śmierci. kim jest tajemniczy gość i jak ważne wydarzenia zapowiada. Nos Poeta Wyspiański parodiuje młodopolską bohemę artystyczną i przybyszewszczyznę. 50. Upiór Dziad Upiór Jakuba Szeli zwraca się do Dziada. 45. nie dba o pieniądze. Hetman diabły Duszę zdrajcy nękają złe moce. aby pomógł mu zatrzeć ślady przelanej krwi. jednak jest niezdolny do prawdziwego czynu. nicość. o krytykowaniu przez nich wad narodu polskiego i wskazywaniu w nich źródeł późniejszych klęsk.tłumaczy się uczuciami patriotycznymi. że przez takiego wodza Polacy tkwią od lat w niewoli. Wesele. Stańczyk Dziennikarz Stańczyk wręcza Dziennikarzowi laskę błazeńską . 38. którzy przyłożyli się do utraty niepodległości. Poeta Rycerz Okazuje się. 47.teraz.wyrazem ich tęsknot.jak twierdzi . 48. dawać wzorce współczesnym rodakom do naśladowania. „miesza” na rodzimym poletku. ktoś. 37. trąca też nutę narodową . Branicki demonstracyjnie odrzuca złoto. 42. Przywozi ze sobą orędzie wzywające naród do powstania. Marysia Widmo Marysia odpycha swojego zmarłego narzeczonego. które miał brać od Rosjan za zdradę ojczyzny . Poeta Pan Młody Poeta pragnie tworzyć dzieła o charakterze narodowym. 49. Ma nadzieję wskrzesić w ten sposób minioną wielkość ojczyzny i jej bohaterów. który pierwszy zaczął w dramacie wspominać o rzezi galicyjskiej. pragnień. 43. których organem prasowym był „Czas”.jego dźwięk ma być znakiem do rozpoczęcia walki. Dzisiejsi Polacy ponoszą moralną odpowiedzialność za czyny zdrajców. pije. widząc w nim kompana do zbrodni. 51. Rycerz Poeta Rycerz przywołuje chwałę polskiego oręża. Wernyhora Gospodarz Wernyhora chce porozmawiać z Gospodarzem o misji. istnieniu. ze panowie duza by juz mogli mieć. Z takich. to sami staną Pan Młody się celem ataku chłopstwa. że róg gdzieś zgubił. to nie rzepkę skrobie.. toś ty moja?! dziewczyno-żono. 18. 17. to ino oni nie chcom chcieć! piórami zamiatają pułap izby. Wesele. co pawimi Pon nos obśmiwajom w duchu. pielęgnowanie wartości patriotycznych stanowi o jego . 6. co się nie lubią. że jeśli panowie nie zmobilizują się do czynu. że kraj od lat nie istnieje na mapie i tylko kontynuowanie tradycji.miał zadąć w róg i wezwać tłum naród do czynu. szumi. 56.A jak my. 5.. Pon się boją we wsi ruchu.. moja Jaguś. huczy. Niech na całym świecie wojna. prask. Chochoł Jasiek Chochoł uświadamia Jaśkowi. że Polskę nosi się w sercu. muszę panu się jak cię widzę z tą koroną. Bez rogu. który miał poruszyć cały naród i zainicjować powstanie. tłoczą i ni stąd. No. w gabilotce 16. Hej. i ja z chłopa. polska szopa. A. był Głowacki. panie. bo mi w głowie 15. Poeta. Sami swoi. Okazuje się jednak. Chochoł inicjuje obłędny taniec zahipnotyzowanego tłumu.. wydawała! 10. z tą koroną pożalić: choć zimno. jo sie bawiła wprzódzi. 13. A ty z twoim sercem złotem nie zgadniesz. Ja myślę. Bo mi serce wali młotem. Jest to tym bardziej ważne. Trza być w butach na weselu. 7. cała nadzieja na odzyskanie niepodległości upada. Wyście sobie. - trzymają się mocno!? aż dosyć szeroki. my się rwiemy ino do jakiej bijacki. że otrzymał zadanie . 57. Poeta Panna Młoda Poeta tłumaczy. Ale tu wieś spokojna. Tym ta casem sie nie siwo 11.duchowym . napalone. Coraz więcej potrza ludzi. w polityce? Chińcyki 2. jak kto weźmie mnie za żonę. . który poddaje się jego przywództwu. sercem już chłopa. Chochoł Jasiek Dramatyczny finał utworu. ■ Fragmenty utworu 1. i wy z 12. 54. biją się po pysku. My byśmy chciały z drużbami. w tym rozmaitym gorsecie. będzie sobie ciepło chwalić. że kiedy schylał się po czapkę ozdobioną piórami. można się sparzyć. Oni się tam gniotą. że na waszej parafii świat dla was 3. a został mu jedynie sznur. świecidełek. w serduszku nie 14. a my sobie. 53. tylko że my jesteśmy tacy przyjaciele. byle polska wieś spokojna. ni zowąd 8. chcę ciebie”.indd 18 12/16/13 12:19 PM . jak my. Jasiek zahipnotyzowany Jasiek przypomina sobie. Historia nieudanych buntów narodowych zatacza koło. byle polska wieś zaciszna. 55. 4.. Przyszedł Mosiek na wesele. Żeby mi tak rzekła która. jak mi serce wali młotem. inszych chciała. Czepiec grozi. jak myślę. Cóz tam. teroz bym lo naraz trzask. Żeniłabym. dla was. dysponująca. tak po prostu: „no. jak lalkę dobytą z pudełek w Sukiennicach. Zamiast sprzymierzeńcami będą wówczas wrogami. z tymi. Muszę panu się pożalić. Czepiec Gospodarz. zgubił coś cenniejszego. Każden sobie 9.. jak jaka wiejska dziewczyna. my som zdrowi. pan się narodowo bałamuci.taki rok czterdziesty szósty . rzezańce i bo to nie kosztuje nic potańcować sobie raz: jeden Sas. gdzie ta chata rozśpiewana. myśmy wszystko zapomnieli: piór: pawie pióra ładne. co kto w swoich 38.a tu serce. gotowi. to się żenić! 23. bo to rzecz drażniąca wielce i nieraz jestem w jak arka w powodzi rozterce : tu interes . Taka szopka. ćmy.indd 19 12/16/13 12:19 PM I . a ja taki. wielkich rzeczy. z daleka. ona 21. Co się w duszy komu gra. Przyszłam na chwilę. godność. bawiom. sąsiadujemy o miedzę. nędzach. czy to śmiech. Zdobyłem se pawich piór. co czyni. taki wieje trupi ciąg. 22. 34. Że te panny to nos chcom. Wesele. widzi snach: czy to grzech. 36. tak by gdzieś het gnało. panu wolno . 19. Bawiom. miele. dusa dusy zajrzy w oczy. chłopom kredyt daje. Piastów . dawniej gniewy! Nawet była krew. 39. my som swoi. których duch się gospody! i będę sobie wyobrażać pana z daleka strachem męczy. co biegą . jak sucha słoma.którym źle . przyjdź. jakby Kiedy sieje. 35. a drugi w las. a zapomną o imieniu Bożem . uszy. którym gdzie złe na Wesele. na Wesele przyjdzie w tan.Marzę przy tym tak by się nam serce śmiało do ogromnych. ładny krój . A ty mi się przepadaj. szumny.a to 20. i wichrów świsty. stroimy sie postawie se pański dwór! w pawie pióra. 30. a tu pospolitość skrzeczy. nastroiłem pawich dziwnie plecie. opary nocy. tylko im zabłysnąć nożem. Weź pan sobie żonę z prosta: duza scęścia. rozwaga. Ha! temperamenta grają! Temperament gra. Jak się to zmieniają ludzie. 24. Duch się w każdym poniewiera. zwycięża: tylko im przystawić oręża. 32. śmieciu jakiś. wichrów graniu o jakimś wielkim kochaniu. gdzieś z kazamat jęk i dech zapiera. jak się wszystko 33. czy to pan. jak motyle. huś ha. moiściewy. wisz pon. Nie chytaj sie moich wstąg. orze. Jak się żenić. oczy 25. siedzę. zapalni splamiła krew sukmany. Ona lubi te poety. Cha cha cha .przecież to chłop polski także. to mi się aż serce kraje.to już było. Taki mi się snuje dramat groźny. Ty dzisiaj jesteś szczęśliwą.cha cha cha. taka godność. to my tu wzięcie. przybiegłam jak zaproś gości tych. to czyni święcie. 31. chochole.pon jest taki.ale odejdę w pokorze do dom bieda. panno młoda . pan młody. . ona nawet chłopy lubi. Ptok ptakowi nie jednaki. . wraz na gody do lampa .wiele! . brudzie. człek człekowi nie 27. Piekło dręczy. a toć były 29. pawie pióra kradnę: o tych mękach. 28. pojęcie.Już lat dziesięć pośród dorówna. takie przyszło co do czego. coś z tych królów 26. ta chałupa rozświecona. No.gdzie zapalona wciórności dopiekają . A bo chłop i ma coś z Piasta. włazi w usta.Po co się pan z chłopką żeni? Są panny inteligentne. Jedna mnie tu zwiodła chmurka. chochole. jedna mgła. a tu pospolitość tłoczy. 37.których zapraszam cię ja. a do wyzwoleństwa się rwie. zgrzyt. orzeł w gówna . że czasami posuwisty jak polonez. czy na pole! to kapcan. gnało. nie polezie małe kosta. róg huka pęt. nie stoję ja pan o złoto. ostał mi sie po lesie.Panowie. gębę myć.kajsim zabył złoty róg. strasznie wiele odgaduję: tak po nami. zbroja głuchym szyi arkan . 40. Rozkaz-Słowo. żywy Bóg. 47.ród pamięta.Oto naści twoje wiosło: duszę krwawi. i orle Tam to jest! Olbrzymów dzieło.Miałeś.Rzecz daleka . to mnie kłuje. Waszmość rękę miej szczęśliwą: Daję Waści złoty róg.i z kosami! polsku coś miarkuję szumi las.przeciętnie zdrowy. przecie miałem trąbić 56.Wszystko święte. 42. chamie. król Jagiełło! Hajno się po zbrojach czarny loch. szatańce. Jagiełło. cyli zginoł. 44. zaraz ich odejdzie Smęt. co przeklęta.Polska to jest wielka rzecz: cięło. poczułem na miecze. wybrałem Weselisko. 49. bo jak piję. ale znać z Acana niegodnych synowie niegodni. 57. 41. bo ja muszę. na Wesele. na piekielna mnie dziś gospoda: hulaj dusza. Wesele. a wichr wył i dął.Za przyłbicą pustość. 43. znajcie pana. ostał ci sie ino kółka zrób.taka bliska. wody. w oczach twoich 45. ostał ci sie ino sznur. ktoś mi znany. tęgo gram. zbrodnie.. huczy las: has. już wstanie jakiś polski święty. serce krwawi. wypisać świętą stosy ciał. Witołd. miałeś. zacznę sam. Słuchaj. a już wstanie któryś wielki.Ha. plamy i za swojego bliskiego uczynić publiczną spowiedź. wami zgoda. cyli mi sie ka czapkę z piór: czapkę wicher niesie.A to Polska właśnie. ów przeklina . jękiem brzękła. has. za przyłbicą Noc. sznur.Wina ojca idzie w syna. stary dziadu. jako ideę. prawda. sztab moskieski.Piję.Słowo-Rozkaz. toby pił - 55. tylko w marze: Pan-dziadz lirą. ten przeklina. has. stosy trupów. gadu.Gotów mi płakać te pozakładał pęta i że ręka. grzechy. trza się do roboty brać. wszystko żywo: z daleka.Hetmaniłeś ty. że jest . zaś ta. poodpasuj szable z w róg. kubeł bierzcie złoto. była najrzewniej. a krew rzeką płynie. husarskie skrzydlate Zawisza. to my na was .przewiduję inszą zabawę. kto kaduceus polski. mąć. swoja.. jeźli nie pójdziecie z w piersi serce czuję.Acan się zalewa łzami. 53.Nie . jakeście som. o którym jeszcze wczora gotowo.Aha.indd 20 12/16/13 12:19 PM I .Gadu. wybrałem twój dom. ktoś. mąć nim wodę. tęgo gram.Powyjmuj im kosy z rąk. skrzydła przyprawić. rozczulać się cudzych grzechów. z przewodziłeś. masz tu mowy. proch. u bliskiego widzieć tramy. sam król był tobie kmotr. złoty róg. chocia byłeś łotr. podłość odrzucić precz. pomówimy o Przymierzu. bośma brać. piję. 46. i48. zagrodę i tylko we śnie. chwila osobliwa. . 52. chamie. Chopin gdyby jeszcze żył. wtedy 54. ja muzykę ino sznur. panie Włodzimierzu: oto miałem blisko. błądzący w odmętów powodzi. podź tańcować. Na czołach im odwinoł . i wiał. brudy. a my dzisiaj w psiej niewoli Wesele.Na głos mój ty będziesz drżał: Grunwald. jutro humor się naprawi. przewodziłeś. 50. nie bede próżno stać. skrzypki mi do ręki daj. rzeką! sprawę na tarczy.tak . brat pamięta. kaz ta. a niespodziany. tam to jest! szelki założyć. dla serca serce 51. godło. hetmanie. uczniowie omawiają swoje pomysły w parach i ustalają zdefiniować terminy symbolizm i fantastyka. poezja młodopolska).realistyczne. schematy do znaczenia zamiast dosłowności. marzenia.cztero. 1. Rozdaje zespołom ■ Przebieg lekcji kserokopie z zamieszczonym schematem ilustrującym Faza wprowadzająca dialogi prowadzone w Weselu (Schemat dialogów). Na polecenie nauczyciela przedmiotach symbolicznych występujących w Weselu. sny. literatura informacji fantasy). Po utworu. skorzystać z dostępnych źródeł informacji o ukończeniu zadania przekazują kartki wybranej osobie. 10) Stephane Mallarme - kolorach: zielonym. Rycerza. Poety z Rycerzem. Balladyna Słowackiego). Upiora (Jakuba Szeli). praca z tekstem symbol ma podwójne znaczenie.śnieżna kula. określić znaczenie czerwonym i brązowym flamastrem). Stańczyka. wydarzenia Widma. a ta realistycznych i fantastycznych postaciach dramatu oraz umieszcza je na obwodzie koła. czapki z pawimi piórami. 3) najważniejszym pojęciem jest symbol. pracując Wesele. flamastry w niejednoznaczność symbolu. jak: 1) kierunek w poezji i sztuce. Makbet Szekspira. Zapisują je na niebiesko i przyczepiają symbolikę i funkcję postaci fantastycznych występujących w kartki bliżej środka koła. że zagadnienia omawiane na lekcji do Wesela w wydaniu BN. co fantastyczne (np. 8) sugerowanie • Wesele Stanisława Wyspiańskiego. fantastyka naukowa. Pana Młodego i Hetmana elementy nieprawdopodobne w utworze literackim. Isi i Chochoła. arkusz papieru. mapa myśli. Pana Młodego z narysowane jest koło.i ośmioosobowych. Tadeusz Boy-Żeleński Plotka o będą związane z symbolizmem i fantastyką. realistycznych z fantastycznymi (Dziennikarza ze Prowadzący zawiesza na tablicy arkusz papieru. Kolejne etapy to praca w coraz dramacie: Chochoła. czerwone i brązowe). Na koniec w dyskusji bierze udział cała klasa. Na koniec uczniowie podają przykłady znanych im utworów. II cz. niebieskim. stworzyć mapę myśli do Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela formułują naj- zagadnienia trafniejszą definicję terminu. Nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup. 5) znaczenie podstawowe symbolu . złotej umieszczają kartki z propozycjami rozwiązań jeszcze bliżej podkowy. szukają filmowym. chaty bronowickiej. 4) • aktywizujące . wskazują przedmioty o szcze- gólnej roli symbolicznej i zaznaczają odpowiednie fragmenty dramatu Faza realizacyjna 1.. Następnie symboliczne następujących rekwizytów: złotego rogu. Następnie rozdaje uczniom kartki Hetmanem. Na polecenie nauczyciela uczniowie metodą śnieżnej kuli Zadaniem drużyn będzie uzupełnienie rozmów postaci przypominają wiadomości dotyczące symbolizmu. Grupy (Branickiego). wyjaśnić wspólne stanowiska. samoprzylepne i kolorowe flamastry (zielone. kaduceusza i dzwonu Zygmunta. na którym Stańczykiem. I Scenariusz lekcji 21 Scenariusz z wykorzystaniem śnieżnej kuli r-. „Weselu” Wyspiańskiego). Na koniec wskazują utwory zawierające elementy o postaciach fantastycznych: kim były i czym zasłynęły. 9) pojemność i wypełnienia. 7) synteza zamiast analizy.J 90 min „Co się w duszy komu gra”? Wesele symboliczne ■ Cele lekcji indywidualnie. karta pracy. Poety i nadprzyrodzone. wstęp i przypisy Jana Nowakowskiego Prowadzący informuje. tradycji kultury.indd 21 12/16/13 12:19 PM . plastycznym. Gospodarza i Wernyhory. 6) znaczenie przenośne symbolu - ■ Środki dydaktyczne umowne. świat baśni i mitów. twórca symbolizmu. Wśród informacji podawanych przez uczestników zajęć mogą się pojawić takie wiadomości. w których symbol jest ■ Przygotowanie do lekcji głównym środkiem artystycznym (np. 11) w dzienniku Le Figaro manifest kartki samoprzylepne Le Symbolisme (1886). Hetmana większych zespołach . Dziada i Upiora. 2. 2) powstał we Francji pod ■ Metody nauczania koniec XIX w. Uczniowie wyjaśniają termin fantastyka i podają swoje • uczniowie zaznaczają w tekście dramatu dialogi Marysi i skojarzenia z tym wyrazem (świat nierealny. czerwonym i brązowym. Dziadów i symbolizują (Władysław Kopaliński Słowników mitów i ballady Mickiewicza. Wernyhory. Widma (Ludwika de notują swoje najtrafniejsze odpowiedzi (odpowiednio: Laveaux) i Rycerza (Zawiszy Czarnego). zapisują zielonym kolorem na kartkach • uczeń potrafi: odszukać właściwe fragmenty w tekście własne propozycje rozwiązania postawionego problemu. Branickiego oraz Dziennikarza i Stańczyka. środka koła. niebieskie. Uczniowie. tradycje d) złoty róg . przytoczenie jego wypowiedzi.bohaterów: Nauczyciel prosi uczniów o ogólne scharakteryzowanie dwóch postacie realistyczne i fantastyczne („osoby i osoby grup postaci występujących w Weselu dramatu”) oraz grup społecznych: inteligencja i chłopi. być może lepszym życiem.znak szczęścia zaprzepaszczonego przez egoizm. który ogarnia wszystkich bohaterów dramatu w scenie finałowej. stagnację. • Chochoł oraz Widmo to postacie. intelektualne dyskusje na argumenty. ale jednocześnie coś ją do niego ciągnie. Gospodarza z Werynhorą): wskazanie. wyraża żal.od czasów Zygmunta Starego do dziś w katedrze krakowskiej jego dźwięk oznajmia wyjątkowe wydarzenia. . określenie. za innym.laska zwykle będąca znakiem pokoju . które mają zupełnie inny kim jest dany bohater. a osobami. symboliczna arka przymierza. zwykłą egzystencją c) chata bronowicka . gdzie ścierają się różne idee.patron konserwatystów krakowskich. zachowań zostać wykonane indywidualnie.złoty róg g) kaduceusz . istotne problemy i idee poruszane w dramacie. jego martwotę. w parach lub niewielkich współczesnych oraz wizji wyjścia z kryzysu. Upiór czy Wernyhora „drugiego ja” bohatera. Po upływie wyznaczonego czasu symbolizują polskie mity narodowe. symbol dawnej potęgi. niezdolność do czynu. dawny narzeczony Marysi. Hetman. odsłania swoje prawdziwe oblicze.symbol dumy.w Weselu nabiera wydźwięku ironicznego i zostaje symbolem sporu. do czynu zbrojnego. megalomanii chłopskiej. próżności. Przykładowe wnioski: Stwórz mapę myśli dotyczącą fantastyki i symboliki w • Każda z postaci realistycznych w dialogu ze zjawą zdejmuje Weselu. w której spotkali się przedstawiciele uprzedzonych do siebie stanów . Powinny się na niej znaleźć kwestie maskę. u Wyspiańskiego . gubi coś o wiele cenniejszego . zjawy można interpretować jako projekcje ich podświadomości. ze wszystkimi charakterystycznymi problemami i dążeniami kraju. • Bohaterowie realistyczni podróżują w głąb własnej psychiki. dokonuje rewizji dramacie Wyspiańskiego (karta pracy).symboliczne wezwanie do powstania. jest wyrazem tęsknoty kobiety za niespełnioną miłością. bierność. siostry Panny Młodej. który wyjechał do Paryża i tam zmarł na suchoty. Na polecenie prowadzącego uczestnicy zajęć wyjaśniają • Wyspiański podejmuje polemikę z mitami narodowymi. to symboliczny wizerunek Polski. zjawa nieżyjącego ukochanego nasuwa skojarzenie z literaturą romantyczną (IV cz.chocholi taniec niemocy. przeciwników walki zbrojnej . kompleksów postaci jest ukazująca się zjawa . symbolikę przedmiotów i postaci występujących w demaskuje funkcjonujące stereotypy. omówione w trakcie lekcji. grupach.bohaterów fantastycznych i realistycznych.uosobienie • Stańczyk. który rzekomo ma kształtować opinię publiczną. Jasiek. pragnień lub obaw i baśniowo-balladowej fantastyki. świetności narodu polskiego Wesele. a nawet narodów (Polacy iŻydzi). miejsce. scementować sojusz szlachty i chłopstwa e) złota podkowa . poglądy. przewodnictwo narodowe zostaje tu nazwane mąceniem narodowej kadzi h) dzwon Zygmunta .symbol szczęśliwego losu. ballada Romantyczność).ich historii. obrazują nauczyciel uzupełnia ich wypowiedzi.malarz Ludwik de Laveaux.indd 22 12/16/13 12:19 PM . Marysia boi się ducha Ludwika.znak wspólnej sprawy narodowej . Dziadów.Dziennikarzowi. że nie potoczyło się ono inaczej. obezwładnienie polskiego narodu. Widmo staje się atrakcyjne przez kontrast z prozaiczną. chciwość i prywatę.symbol pojednania narodowego. podkowę . I Propozycje odpowiedzi do karty pracy ___________________________________________________________ a) Chochoł .nawiązują do romantycznej. pogrążenie w marazmie b) Widmo . 2. wyrazem jakich tęsknot. schylając się po czapkę. dźwięk rogu miał poderwać cały naród do walki o świętą sprawę niepodległości ojczyzny. Faza podsumowująca • W Weselu występują wyraźne dwa plany .Gospodyni chowa do skrzyni f) czapka z pawimi piórami . Rycerz. • Symbolika postaci historycznych z Wesela jest nadal czytelna dla współczesnych odbiorców. symbolizuje urzeczenie martwymi ideami.II 22 Scenariusz lekcji Dziada z Upiorem. status niż pozostałe zjawy . Zadanie może wyobrażeń Polaków na swój temat .inteligencji i chłopstwa. wręcza go Stańczyk . Uczniowie zapisują w podpunktach podsumowanie przygotowanych ■ Praca domowa charakterystyk. Ich dialogi z realnymi przedstawiciele zespołów prezentują schematy. I Scenariusz lekcji 23 ■ Schemat dialogów I 24 Scenariusz lekcji ■ Propozycje uzupełnienia schematów Stańczyk Dziennikarz Nadworny błazen na dworze Jagiellonów (Aleksandra, Zygmunta Rudolf Starzewski, redaktor i publicysta krakowskiego Starego, Zygmunta Augusta), ulubieniec Zygmunta Starego. dziennika „Czas” popierającego stronnictwo konserwatywne Urodził się prawdopodobnie ok. 1480 r., żył do roku 1560; stańczyków; dziennikarz o wybitnej inteligencji, jeden z nazywany Stańczykiem albo Stasiem Gąską. Sceptyk, patriota, najznakomitszych umysłów ówczesnego Krakowa. człowiek wykształcony, znany z mądrości i przenikliwości Konserwatyści w winach narodowych Polaków widzieli politycznej. Jego obraz, taki jaki utarł się w powszechnej przyczynę późniejszych klęsk (zaborów), piętnowali ich świadomości, utrwalił Jan Matejko na płótnie Stańczyk- skłonność do anarchii; byli przeciwnikami walki zbrojnej i stawiali na politykę lojalnościową wobec cesarza, dowodząc, że w ten sposób osiągnie się więcej niż kolejnym powstaniem. Wyrazem jakich tęsknot, pragnień lub obaw postaci dramatu jest ukazująca się zjawa? Dziennikarz obawia się, że jego działalność jako redaktora „Czasu” i polityka jest niewystarczająca, zbyt zachowawcza. Podświadomie przeczuwa, że powinien bardziej mobilizować Polaków do działania, zainspirować jakąś wielką ideą niepodległościową, zachęcać do zrzucenia jarzma zaborcy. Obwinia Stańczyka o to, że zatruł jego serce chorobliwym sceptycyzmem, niewiarą w możliwość wyjścia z impasu. Jako publicysta, człowiek pióra, Dziennikarz czuje, że powinien stać się liderem nowych idei, jednak symbol przywództwa, jaki otrzymuje, ma charakter ironiczny - jest to laska błazna. Cytaty • A wolicie spać — • Ojcze, Salve! • Naści; rządź! / Masz tu kaduceus polski, mąć nim wodę, mąć. • Usypiam duszę mą biedną i usypiam brata mego • Zaśpiewałeś kruczy ton; / tobież tylko dzwoni w głuszy / pogrzebowych jęków • Wina ojca idzie w syna; / niegodnych synowie niegodni dzwon? • A toć on nam tętni dziś, / jak grzebiemy, kto nam drogi • jakoweś Fata nas pędzą / w przepaść - • Nad przepaścią stoję / i nie znam, gdzie drogi moje • Piekło wiem gorsze niż Dante, / piekło żywe. • Żyję w Piekle! • Znam ja, co jest serce targać / gwoźdźmi, co się w serce wbiły, biczem własne • niechajby się raz wszystko spali, / i te nasze polskie posty / dusz do polskich smagać ciało, / plwać na zbrodnie, lżyć złej woli, / ale Świętości nie szargać, bo świętych, i te nasze tęczowe mosty / czułości nad pustką rozpiętych, / malowanki trza, żeby święte były, / ale Świętości nie szargać: / to boli. Częstochowskie /w koronach - i wszystkie Wiary! / Nieszczęścia wołam!!! Rycerz Poeta Zawisza Czarny, rycerz z Garbowa herbu Sulima, wzór cnót Kazimierz Przerwa-Tetmajer, brat Włodzimierza Tetmajera rycerskich. Odznaczył się w bitwie pod Grunwaldem w 1 4 1 0 r. (Gospodarza), poeta młodopolski tworzący nastrojowe wiersze o Symbol chwały i potęgi narodu polskiego, synonim rycerza charakterze dekadenckim, autor dramatu Zawisza Czarny. niezłomnego. Wyrazem jakich tęsknot, pragnień lub obaw postaci dramatu jest ukazująca się zjawa? Ukazująca się postać Rycerza jest wyrazem tęsknoty młodopolskiego poety dekadenta za romantycznym wizerunkiem artysty - przywódcy narodu, wieszcza, który ożywia mity, budzi ducha walki i prowadzi lud do zwycięstwa. Cytaty • Daj dłoń!! • Puszczaj! • Zbieraj się, skrzydlaty ptaku, / nędzarzu, na koń, na koń, / przepadnie • Sen, marzenie, mara, wid. przekleństwo, męka! • Ktoś jest? • A czy wiesz, czym ty masz być, / o czym tobie marzyć, śnić? • Śmierć------------ Noc! • Na głos mój ty będziesz drżał: / Grunwald, miecze, król Jagiełło! • Co mówisz okropne widziadło, / na koń? - gdzie? - jak? • Na arkan mnie wiąże! • Precz. - Hetman Pan Młody Franciszek Ksawery Branicki, hetman wielki koronny, magnat, Lucjan Rydel, młodopolski poeta, dramaturg. W 1900 r., w ślad za przeciwnik reform Sejmu Czteroletniego, obok Seweryna Włodzimierzem Tetmajerem, ożenił się z Jadwigą Mikołajczykówną, Rzewuskiego i Szczęsnego Potockiego główny twórca targowicy. córką chłopa z Bronowic. Świadkiem na ślubie Rydla był jego Podczas powstania kościuszkowskiego zaocznie skazany na śmierć, przyjaciel Stanisław Wyspiański, co pośrednio zaowocowało uznany za zdrajcę narodu. powstaniem Wesela. Zafascynowany folklorem wiejskim. Wesele.indd 24 12/16/13 12:19 PM I I Scenariusz lekcji 25 Wyrazem jakich tęsknot, pragnień lub obaw postaci dramatu jest ukazująca się zjawa? Pan Młody może podświadomie obawiać się, że jego małżeństwo, mezalians inteligenta z chłopka, jest zdradą własnej klasy społecznej, dlatego ukazuje mu się postać zdrajcy, który jest potępiony na wieki i cierpi okrutne męki. Cytaty • Bierzcie złoto, pali złoto. • Hetmaniłeś ty, hetmanie, / chocia byłeś łotr, / i sam król był tobie kmotr; / • Piekielna mnie dziś gospoda: / diabły moją piją krew; / szarpają mi pierś, przewodziłeś, przewodziłeś, / a my dzisiaj w psiej niewoli: / nie hetmany, plecyska, / psy zjawiska, łby ogniska; / szarpają, sięgają trzew! strzęp, łachmany, gruz; duszę ziębi mróz; / ciebie ogień, ogień pali - / • Czepiłeś się chamskiej dziewki?! / Polska to wszystko hołota, / tylko im przecz już nic nas nie ocali, / ani król, ani ból, / ani żale, ni płakanie, / hej, złota; hetmanie, hej, hetmanie / dzisiaj to mój dzień miłości... Upiór Dziad Jakub Szela, chłop z galicyjskiej wsi Smarzowa, stanął na czele Żebrak, wędrujący od wsi do wsi w poszukiwaniu zarobku, krwawego powstania chłopskiego z 1846 r. Do wybuchu buntu traktowany przez chłopów z niejakim szacunkiem. Stary przeciw pańszczyźnie przyczyniły się władze austriackie, które pamięta rzeź galicyjską z 1846 r., której był bezpośrednim użyły prowokacji, aby rozbić przygotowania szlachty do świadkiem, a być może i uczestnikiem (Upiór Jakuba Szeli powstania niepodległościowego. Chłopi ruszyli na majątki i zwraca się do niego „przyjacielu”). Jego wspomnienia o rabacji dokonali bestialskiej rzezi na ludności cywilnej. Ich prowodyr zaciemniają obraz porozumienia międzystanowego. został - w tradycji ziemiańskiej - symbolem barbarzyńskiego watażki, w przekazach ludowych zaś występuje jako bohater sprawy chłopskiej. Wyrazem jakich tęsknot, pragnień lub obaw postaci dramatu jest ukazująca się zjawa? Dziad jest przerażony, uświadamia sobie, że jeszcze niedawno przodkowie gości bawiących się dziś wspólnie na weselu byli śmiertelnymi wrogami. Chłopi mordowali panów w okrutny sposób, za co spadła na nich kara boska (zaraza). Dziad zdaje sobie sprawę z szeregu leżących po obu stronach konfliktu win, które nie zostały odkupione i przesądzają o tym, że porozumienie może być jedynie powierzchowne i pozorne. Cytaty • dajcie, bracie, kubeł wody: / ręce myć, gębo myć, • Kto! ty we krwi! precz, piekielny! • Przyszedłem tu do Wesela, / bo byłem ich ojcom kat, / a dzisiaj ja jestem swat • Krew na sukniach, krew na włosach... • Widzisz, w orderach chodzę. • Precz, przeklęty, precz, przeklęty. • To krew, obmyję próg, / dajcie ino, bracie, wody, / kubeł wody - gębę myć, / • Precz, precz, ty trup! suknie prać - nie będzie znać. Wernyhora Gospodarz Legendarny ukraiński lirnik, według innych postać historyczna Włodzimierz Tetmajer, przyrodni brat Kazimierza Przerwy- żyjąca w okresie konfederacji barskiej, zwolennik porozumienia z Tetmajera, malarz. Ożenił się z chłopką Anną Mikołajczykówną, Polską. Wędrowny śpiewak, ludowy wieszcz przepowiadający starszą siostrą Panny Młodej, i osiadł w Bronowicach, przyszłe wydarzenia. Słynne są jego proroctwa, utrwalone przez przyczyniając się tym do narodzin chłopomanii wśród inteligentów literaturę romantyczną, w których miał przewidzieć rozbiory krakowskich. Cieszył się autorytetem w obu środowiskach - Polski i jej odrodzenie. ludowym i miejskim. Wyrazem jakich tęsknot, pragnień lub obaw postaci dramatu jest ukazująca się zjawa? Gospodarz - artysta malarz, inteligent, otrzymuje misję, od której zależy powodzenie sprawy polskiej. Postać symbolizuje lęki warstwy wąskiej i „słabej” pod względem siły fizycznej. Inteligenci, ulegający chorobie sceptycyzmu, cierpiący na kompleks hamletyzującego nieudacznika, mogą się obawiać, czy podołają roli przywódczej. Cytaty • Z daleka, a miałem blisko / i wybrałem Weselisko, / boście som tu jakoś • Żona stroi się w alkierzu; / niespodziany gość, wraz, / i wybrałem Ichmość Mości / dom, gdzie ludzie sercem prości. • Ktoś mi znany, / ktoś serdeczny, ktoś kochany, / ktoś, co groźny - dawny, • Przypominasz krwawe łuny / i jęk dzwonów, / i pioruny, / i rzeź krwawą, stary, / jak wiek cały... krwawe rzeki? • Pan-dziad z lirą - Wernyhora! / Wy mnie znany - spodziewany, / Wy, o • Słuchaj, panie Włodzimierzu: / oto chwila osobliwa, / pomówimy o którym jeszcze wczora / tylko we śnie, tylko w marze: / jak owi dawni Przymierzu. mocarze, / Wy na koniu, siwym koniu, / poprzed dom mój, z wieścią. • Roześlesz wici przed świtem, / powołasz gromadzkie stany. • Porozsełam konno gońce, / roześlę wici przed świtem; / zaraz się poradzę • Daję Waści złoty róg. żony - / ona swoim chłopskim sprytem. Wesele.indd 25 12/16/13 12:19 PM I a) Chochoł b) Widmo c) chata bronowicka d) złoty róg Wesele.indd 26 12/16/13 12:19 PM .I 26 Karta pracy Symboliczne rekwizyty Wyjaśnij symbole pojawiające się w Weselu. indd 27 12/16/13 12:19 PM . I Karta pracy 27 e) złota podkowa f) czapka z pawimi piórami g) kaduceusz h) dzwon Zygmunta Wesele. pozostaje w uśpieniu. odwołując się do „kolorowego bajecznie”. marazmie.nych powstań. który stymuluje działanie” bajecznie”. Zespoły wypełniają drugą przygotowują krótkie informacje o polskich mitach kolumnę tabeli (przyglądają się sposobom dekonstruowania narodowych. że istnieje jeszcze inna na powtarzanie wciąż tych samych błędów. Nauczyciel poleca uczniom zinterpretować finałową scenę tradycji kultury Władysława Kopalińskiego Wesela (w tym momencie można odtworzyć zakończenie filmu Andrzeja Wajdy Wesele . opowieść stanowiąca element wierzeń somnambuliczny taniec zapominają o idei. dążeń. Scena wyraża tragizm polskiej historii i narodu skazanego 2. s. micie racławickim.symbolizowane przez czapkę z pawich piór. Wybrani przedstawiciele zespołów losują po jednej z • aktywizująca . fragment wykonanej pracy. zinterpretować zakończenie dramatu ze propagowaniu mitów społecznych pełni literatura i sztuka. Wspólnotowy zryw przegrywa z rzeczywistość. Wstęp [w:] Stanisław Wyspiański. praca z tekstem pięciu kartek z wypisanymi nazwami mitów. Młodzież formułuje wnioski końcowe. „Według Georges’a I 28 Scenariusz lekcji | Scenariusz z wykorzystaniem pracy w grupach i) 90 min Chocholi taniec narodowych mitów I Cele lekcji Sorela mit (mit społeczny) stanowi wyidealizowany rezultat • uczeń potrafi: wyjaśnić genezę polskich mitów narodowych pragnień. Andrzeja Wajdy. zjawiska przyrodnicze). mit chłopa „kolorowego społecznej. Służą one przede wszystkim podtrzymaniu zdolne do współpracy. Interpretacja finału ■ Przebieg lekcji Faza dramatu powinna uwzględniać wnioski zapisane w tabeli wprowadzająca (np. 2. który 1.nie są narodowymi. LXXIII). przypisów Jana Nowakowskiego do Wesela w serii Biblioteki Narodowej. chocholi taniec to pieśń niemocy.indd 28 12/16/13 12:19 PM . który wylosowała (wypełnia pierwszą ko- ■ Środki dydaktyczne lumnę tabeli).mity społeczne. karta pracy. dlatego mają silne zabarwienie emocjonalne i z punktu widzenia prawdy historycznej są często fałszywe. szczególnym uwzględnieniem motywu chocholego tańca Faza realizacyjna 1. inaczej określane w Weselu dwie grupy społeczne . opracowania Franciszka Ziejki Faza podsumowująca Polskie mity narodowe czy też Słownika mitów i 1.praca w grupach. która przywiodła danej społeczności.inteligenci i chłopi . Uczniowie podzieleni na grupy wykonują zadanie z karty ■ Metody nauczania pracy. wyobrażeń narodu marzeń. I Przygotowanie do lekcji Następuje zmiana rodzaju mitów. mit przywódczej (Jan Nowakowski. tekst pytania i uzupełniają zgromadzone informacje. oraz micie solidaryzmu narodowego (wspólnego działania Fakultatywnie zapoznaje się z fragmentem opracowania inteligencji i chłopów zmierzającego do odzyskania Franciszka Ziejki pt. „Jakie pełni funkcje?”. Inteligenci żyją w świecie mitów. Ważną funkcję w tekstu Wesela. „ Wesele” w kręgu mitów polskich niepodległości). termin mit. potem tańczące antycznych (np. tłumaczy niezrozumiałe i megalomanią . micie chłopa-Piasta. Każda grupa opisuje treść mitu. istniejących w określonej grupie (mit racławicki. micie przywódczej roli inteligencji wcześniejszych zapisów zamieszczonych w tabeli. Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od pytań: „Co to jest mit?”. Następnie lider zespołu prezentuje efekty • Wesele Stanisława Wyspiańskiego. opowiada o narodzinach świata. We- roli inteligencji) oraz przeanalizować je w odniesieniu do sele. podczas gdy pozostali uczniowie zadają filmu Wesele w reż. która objaśnia człowiekowi otaczającą go je do bronowickiej chaty. młodzież może korzystać ze wstępu i (tekst zamieszczony w scenariuszu). Uczniowie definiują swoimi słowami zawiedzionych nadziei. i pełni rolę programu. mogą odwoływać się przy tym do mitologii beznadziei. do których odwołuje się Wyspiański. próżnością gatunku ludzkiego i bogów. którymi będą się • uczniowie dokładnie zapoznają się z aktem III Wesela i zajmowały poszczególne grupy. Postacie najpierw zamarłe. Nauczyciel zbiera kartki do ponownego losowania. pochodzeniu przedkładaniem prywaty nad sprawy narodowe.pieśń Chochoła w wykonaniu Czesława Niemena). mit chłopa-Piasta. micie chłopa 3. czyli o mitów w dramacie Wyspiańskiego). nie potrafią wziąć na siebie odpowiedzialności Wesele. nie potrafi przerwać kołowrotu kolej . Stanowią źródło powszechnie stosowanych stereotypów. Przedstawione grupa mitów . symbol narodu. Prowadzący zwraca uwagę na fakt. mit solidaryzmu narodowego.o sobie. snów. Wrocław 1984. mającego literacki rodowód. basta!). Nie są ludźmi czynu. przypomina też o tym. ale jednocześnie Wyspiański odznaczył się wybitną odwagą w bitwie pod pokazuje. Został wówczas nominowany watażkę. Oprócz znaczenia Jakie są skutki funkcjonowania mitów w życiu społecznym? negatywnego (stagnacja.indd 29 12/16/13 12:19 PM I . jaka dzieli chłopstwo 1 szlachtę (inteligentów) i dokonuje rozłamu narodu polskiego na dwa wykluczające się światy. Pokazuje w ten sposób przepaść. silnego. byle polska wieś spokojna). Wesele. co dobre.pracowitego oracza. głupich. Tragizmu dopełnia fakt. Piast ucieleśnia ideał dobrego Porównywanie chłopów do Piastów. a co . Gospodarz. jak szlachetny chłop-kosynier może szybko się przeobrazić w chłopa- Racławicami. symbolizuje polską wieś spokojną. Jest ostoją mądrości i siły narodowej. z wielką kosą w ręku jest stylizowany na Głowackiego. Wymienia obrazy współczesnego czapką z piór gubi złoty róg i szansa na zryw zostaje Wyspiańskiemu Jacka Malczewskiego. r Scenariusz lekcji 29 za losy narodu. chłopa.. / pawie pióra nambulicznych postaci w sztukach Teatru Cri. tak do głosu dojdą spekulacje. wieś wesołą (Dziennikarz: Niech na całym świecie wojna. samolubnych.. wy do lasa. się nastrojom. coś z tych się. Jak mówi Poeta: my do Sasa. temat późniejszego funkcjonowania motywu chocholego jednak z tego również nic nie wynika . awanturujących Polacy (A bo chłop i ma coś z Piasta. skłonnych do bijatyki. Autor Wesela odkrywa drugie oblicze chłopstwa. bierność. religijnego. Tak polskich mitów narodowych. lecz poetami poddającymi kiedyś najbardziej żywotne siły drzemiące w narodzie. Codzienne życie na wsi odbiega od obrazu uczciwego. Wskaż pozytywne i negatywne skutki tego zjawiska. Czepiec to zamroczony alkoholem awanturnik. ignorancji. zamiast działać wolą niekończące się zakwita w odpowiednim momencie. a kaz ta?). Mit ten uosabia nadzieje polskiej inteligencji na sojusz z chłopstwem. ■ Propozycje odpowiedzi do karty pracy Treść Rozliczenie z mitem w Weselu mit racławicki Mit związany z postacią Bartosza W akcie I I I . letarg.Tadeusza Kantora (pochody som- / nastroiłem pawich piór: / pawie pióra ładne. Czepiec w kożuchu. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów o informację na Zgromadzili się wprawdzie z kosami gotowymi do walki. który przez Kościuszkę na oficera. widzą w nich siłę. Wyspiański prezentuje obraz chłopów pijanych. Zmarł ranny w bitwie pod z udziałem polskich chłopów: udział w powstaniu kościuszkowskim oraz rabację Szczekocinami. uosobienie pokierowana .] chłop potęgą jest i potrafi być zemsta ciemiężonego ludu. Symbol chłopa-patrioty. budowanie ich obrazu przez pryzmat dawnych chłopa . złe. brak woli walki. jak okrutna królów Piastów . Odwołaj martwota) postać Chochoła można też interpretować jako się do mitów przywołanych w Weselu oraz innych znanych Ci zapowiedź odrodzenia przyszłego państwa polskiego. dwór. Tylko sojusz panów i chłopów dawałby szansę na pokonanie zaborcy. który wie. Kosa ustawiona na sztorc przypomina wziął udział w insurekcji kościuszkowskiej i 0 kosynierach i udziale chłopów w zrywie patriotycznym. Pan założyciela rodu królewskiego i Młody i inni „miastowi” idealizują chłopów. legend jest zabiegiem służącym idealizacji. Gmin nie interesuje się sprawami ojczyzny z powodu prostolinijnego.wiele! [. która . Wyspiański łączy ze sobą dwie skrajnie przeciwstawne nazwisko Głowacki oraz gospodarstwo na historie własność. rodzimych wartości. albo . z której pochodzą niepodległościowej.z partykularyzmu.cot 2) oraz kradnę: / postawie se pański dwór! / Zdobędę se pański ekranizację Wesela Andrzeja Wajdy. że samodzielna walka o niepodległość jedynie części społeczeństwa jest skazana na niepowodzenie. scenach 18 i 19.odpowiednio pierwszego władcy. otrzymał szuka okazji do bijatyki.Jasiek w pogoni za tańca w kulturze. Chłopom zaś brakuje mądrego przywództwa. który jako kosynier Głowackiego. tak jak Panna Młoda (A kaz tyz ta Polska. / wywlekę se złoty wór: / złoty wór wysypie / ludziskom ■ Praca domowa przed slipie: / nakupie se pawich piór!”. szlachetnego. artystów współczesnych . kolejnego Jakuba Szelę. Napisz pracę na minimum 250 jak zabezpieczony chochołem krzak róży słów. mit chłopa-Piasta Mit chłopa jako legendarnego protoplasty. a także dzieła zaprzepaszczona po raz kolejny: „Zdobyłem se pawich piór. galicyjską. byle polska wieś zaciszna.przyniesie odnowę duchową narodu i zwycięstwo walki prasłowiańszczyzny. 2. zręcznie podsycanej grają! Temperament gra. który zmarnował szanse na powstanie. bo to nie żądzy zysku masowo odpiłowywali je kosztuje nic potańcować sobie raz: jeden Sas. naiwność i łudzenie się mitami Wesele. Często przedstawia się ich w modrzewiowy. a jak trza sie mirzać z czego. legendarny historia. Powrót zmory panów przed zemstą ruskiego chłopstwa przypomina. ale nie udało Symbolizuje wiarę w porozumienie się połączyć ich działań i doprowadzić do czynu zbrojnego. co było. zachłanności. wirse. poprzestawanie na ideach. Pomimo pozornego widmem buntu chłopskiego. które do siebie żywią. która pojawia się pod postacią Upiora Jakuba Szeli . Panna Młoda: Brzoza straśnie sybko pusco. a Mego ojca gdzieś zadżgali. hej. Słabością inteligentów jest bierność (Czepiec: jest odpowiedzialna za cały naród i jego Hej. Utrudnia ono dostrzeżenie prawdziwych problemów wsi. Panowie i chłopi zebrali się co prawda w bronowickiej chacie. (Czepiec: Tu ta ładniej.] zaatakowali wówczas szlachtę. Gospodarz: Do dziś chwalą sobie te zapusty. Chłopi są rozśpiewani. sumowaniem: boby sie pon usroł na niem). Pan Młody: A jakże to okropne. ino Kolorowa czapka. w gruncie rzeczy odsłania głęboko schowane uosabiającą mit pojednania ponad wzajemne urazy. powierzchowna. Postrzeganie chłopa jako „kolorowego bajecznie” to uproszczenie jego wizerunku. był Jakub Szela. w której Popularny wśród inteligentów. symbol próżności. pijaństwo (Nos). motykami krwawiącego przez lód gnali.. a drugi w las). (Radczyni usiłuje powstrzymać Zosię i Haneczkę przed mieszaniem się z pospólstwem. które symbolicznie wyraża rannym i pomordowanym. oddał złoty róg Jaśkowi. a zapomną o imieniu Bożem . panie --------------. kolorowych”. że podłoże do konfliktów nadal istnieje i widmo wojny domowej jest pańszczyźnianego (koliszczyzna z 1768 r. Przywódcą tej tymi grupami społecznymi. we trzy roki ocieni). Postacią mariaż tych wrogich sobie dotąd stanów. naiwna i oparta na stereotypach jest wizja chłopów „bajecznie przyjemność obcowania z przyrodą. jeżli przejawiali dążenia nie pójdziecie z nami.w tradycji ziemiańskiej ukraiński lirnik. Czepiec grozi: Panowie. Inteligenci boją się chłopów (Gospodarz: Ha! temperamenta rewolty chłopskiej..] To. przywódcy. którzy Myśmy wszystko zapomnieli [.I 30 Scenariusz lekcji mit chłopa „kolorowego bajecznie” Chłopi zamieszkują wieś-arkadię. trzeba się do czego brać). het ściany kolorowych strojach. tę warstwę społeczną i podważają wiarę w jej możliwości przewodzenia narodowi. prywaty chłopskiej. roztańczeni.. że Wyspiański pokazuje szereg zachowań przedstawicieli inteligencji. najbliższe podwórko). stroisz sie w te karazyje. służąca ogółowi praca przeplata się arkadyjskim wsi i biorących sobie za żony wieśniaczki. Akcentowany wszystkim widoczny w stosunku Pana Młodego wobec ludu.. to pon w sobie szyćko skryje). tam to brzydzij. podobajom ci sie wstążki. to my na was . inteligencja wywodząca się ze szlachty..indd 30 12/16/13 12:19 PM I . lęk przed wzięciem na siebie odpowiedzialności (Gospodarz).! Cóz to pon śpią. co rusz wychodzą animozje między galicyjskiej z 1846 r. poezyje. spopychali: kijakami. co się z fantazyją rusa).). zwycięża: tylko im przystawić oręża. urzędnikach i księżach. gdzieś zatłukli. staje się na wsi jesce dusa. jak jest w tym micie związek z naturą. postawimy se dwór szczęśliwi. [. zapalni jak sucha słoma.i z kosami!). które kompromitują lepiej wykształcona warstwa społeczna. Ponieważ ruchu. tylko im przez władze austriackie. którego ucieleśnieniem miałoby być małżeństwo wieków żywa była pamięć o krwawej rzezi wiejskiej dziewczyny i krakowskiego inteligenta.. zwłaszcza tych jej przedstawicieli. W akcie III Jasiek schyla się po czapkę z piórami i gubi złoty róg. który ostrzegł polskich narodowego zdrajcy i kanalii. jakeście som. z miastowymi to dziś krucho. W pogromach doszło do wielu bestialskich Dziennikarz dziwi się. książki. aktualne. a zwłaszcza mieszczan fascynujących się mitem lekka. a w świadomości chłopskiej bohatera.taki rok czterdziesty szósty . brzózek przed oknami posadzę. które uniemożliwiają działanie (Czepiec: Pon se ino serce ziębi tym myśleniem. dialogi Pana Młodego i Panny Młodej (Pan Młody: W jakim dworze. chłopi z (Radczyni: Wyście sobie. nadmierny sceptycyzm. że Czepiec jest zainteresowany sprawami wykraczającymi poza mordów na ludności cywilnej. może przyjś. Każden sobie rzepkę skrobie. Wyspiański demaskuje. trzeba wstać. Gospodarz nie podołał roli stanów. jakże. niekończące się dylematy i roztrząsanie racji za i przeciw. Na przeszkodzie w osiągnięciu zgody staje stanami jest Wernyhora. Rozdźwięk między wyobrażeniami a rzeczywistością ujawniają np. mit solidaryzmu narodowego Mit ten ma swoją genezę w strachu przed W Weselu kilkakrotnie zostaje przywołana rabacja galicyjska.. Pon nos obśmiwajom w duchu.. niezdolność do czynu (Czepiec: Kręć pon ino próżne żarny. przyszłe losy. mit przywódczej roli inteligencji Mit ten opiera się na przekonaniu.przecież to chłop polski Podburzeni przez zaborców chłopi także. a my sobie. ważniejsza niż walka patriotyczna o wolność ojczyzny. Wesele. plądrowano i Te obustronne kompleksy wyczuwa wójt i zarzuca Dziennikarzowi: Pon się boją we wsi niszczono dwory ziemiańskie. zabłysnąć nożem. Zbliżenie się chłopstwa i inteligencji jest pozorne Austriacy płacili za głowy ofiar. Żyd: Taka szopka. Na przełomie zbratania się panów z chłopami. Dlatego w dramacie jest przede z zabawą i odpoczynkiem. przejawiają wyższość wobec chłopów narodowowyzwoleńcze. ] Jeszcze w dwudziestym wieku zapisywano po wsiach pieśni ludowe sławiące rabantów. Nie wszystkim były znane jego czyny 1 niejednako też były oceniane. gdzie walczyły dziesiątki tysięcy żołnierzy. pisząc na łamach „Przyjaciela Ludu” o czasach młodości (urodził się w 1874 roku): „lud była to wielka. wesołej. wieś ludzi szczęśliwych. ale majątki szlacheckie przeszłyby w ich ręce”. która miałaby przewodzić narodowi. co jego przodkowie: przede wszystkim jest „interesującym” barwnym elementem krajobrazu polskiej Arkadii. Tym bardziej że rewolta społeczna była groźbą realną. Pamiętnikarze chłopscy zgodnie potwierdzają. który narodowi żyjącemu w niewoli dodawał otuchy. Oto bowiem do boju o Polskę wystąpili chłopi. jako figurę przyszłych dziejów narodu polskiego. obraz zamknięty w niepowtarzalnym rytmie wiersza. ale wymieniane nawet z dużym szacunkiem. głupi. I Scenariusz lekcji 31 romantycznymi (Pan Młody). [.. gdy należy przejść od słów do czynu. Zdawali sobie z tego sprawę Kościuszko i dowódcy powstańczych oddziałów. że z jej powrotem przyjdzie na pewno pańszczyzna i najgorsza szlachecka niewola.] Idea [mitu piastowskiego] wsparta została na opowieści Gala o chłopskim rodowodzie pierwszej dynastii królów polskich.. krasnymi wstążkami i pawimi piórami. róg przekazuje Jaśkowi. [. pragnień niż w realnym świecie. snów. pługiem i kolorową czapką z pawimi piórami.] Potwierdzał tę smutną prawdę Wincenty Witos w roku 1899. [. bo i skąd? [. [. ■ Tekst ________________________________________________________________________________________ Podczas każdego przedstawienia teatralnego Wesela rzuca się w oczy i na długo pozostaje w pamięci widzów obraz kolorowej. Możliwość powtórzenia się historii roku 1846 nakazywała przyjąć i głosić ideę solidaryzmu narodowego. a powstańców za dzikich.]. który nie jest na to przygotowany.] zadanie Dziada w dramacie sprowadza się [.] Chłopska kosa stała się rekwizytem teatralnym. [. przedstawiciele dawno już odsuniętego od życia narodowego stanu społecznego. w roku 1846 ranę śmiertelną.. zdawało się. potężna masa. Starsi się chełpili z tego. kto mu wspominał o niej.indd 31 12/16/13 12:19 PM . Gospodarz ucieka w sen. nie militarnych.. marzeń.. [. z bocianim gniazdem. idei przypisującej chłopom decydującą rolę w przyszłym dziele odbudowy ojczyzny. to nie tylko.] wizyta Szeli na weselnej scenie miała przypomnieć widzom i czytelnikom dramatu tragiczny moment powtórnej śmierci Polski: śmierci idei jej odbudowania przez lud czy też przy udziale ludu. 93-317. wierząc. Popularny wśród romantyków mit racławicki otrzymał. zginająca się jednak w kabłąk przed dziesiętnikiem lub pachołkiem pańskim. lecz moralnych. że go osobiście widzieli. [. Na każdego. wsi wesołej”. [. chętnych do śpiewu i tańca parobków. pokorny. w momencie gdy coś usłyszał 0 Polsce.] Kolorowe kapoty i białe sukmany idą tu w zawody z wzorzystymi spódnicami i haftowanymi gorsetami. Główne [. Raz po raz uderza w nas feeria stubarw. że na przełomie XIX i XX wieku wielu chłopów uważało wydarzenia z 1846 roku za przejaw „sprawiedliwości dziejowej”. A przecież i jedni. Powstania uważali za jakąś potworną zbrodnię. Wszyscy niemal zgadzali się jednak na to.] Chłopi w swojej masie bali się Polski niesłychanie. potwierdzają to wszyscy historycy. który budził nadzieję lepszej przyszłości. był piękny i łagodny. [.] do przywołania wydarzeń z przeszłości. tworzący własną formację wojskową. gruba. w dziarskich Krakowiaków. [. [. stawał się jednak strasznym. To był ów fakt. chłop nie był groźny. nieobce było pokoleniu Wyspiańskiego..] „nazwisko Szeli nie tylko było znane każdemu niemal chłopu. [. zaczarowany w pięknie mowy polskiej. Politycy i pisarze demokratyczni z wieku XIX poczęli traktować ową opowieść alegorycznie. że gdyby Szela był wyrżnął szlachciców.. i drudzy głosili i głoszą sławę tej potyczki: Racławice zdobyły u nas sławę nie mniejszą niż Grunwald i Wiedeń. Ciemny. „Wesele” w kręgu mitów polskich. patrzył krzywo i uważał za wroga”. Wyspiański ukazuje słabość inteligencji jako warstwy. s. [.] Ukształtowany na wzór samego Łokietka. Franciszek Ziejka. Młodzi słuchali opowiadania o nim z wielkim przejęciem. dźwięczącej tańcem i muzyką weselnej wsi podkrakowskiej.] Potomek antycznych pasterzy. Kraków 1997. będących plagą ludzkości”. [. [.] Szlacheccy autorzy dostrzegają w wydarzeniach roku 1846 przede wszystkim druzgocący dowód błędności zrodzonej wśród polistopadowych wygnańców koncepcji oparcia przyszłej wojny o niepodległość Polski na masach chłopskich. Nie są w stanie się zmobilizować.nych strojów ludowych. pomylonych zbrodniarzy. nieodłącznym atrybutem obrazu „wsi spokojnej.] Goście Panny Młodej z chwilą przekroczenia progu weselnej izby przeszli istotną metamorfozę: przeobrazili się z obarczonych rozlicznymi kłopotami życia codziennego chłopów w żwawych. Jej przedstawiciele żyją bardziej w sferze mitów. Szeli „potencjalnego”. uległy aż do podłości. Wieś „weselna” to w pełnym tego słowa znaczeniu wieś „świąteczna”. Stawała się wówczas ona komponentem politycznego mitu „racławickiego”.] Z wojskowego punktu widzenia była bitwa racławicka tylko jedną z potyczek w powstaniu obfitującym w bitwy o dużo większych rozmiarach. renesansowych oraczy i żeńców u progu wieku XX pełni tę samą funkcję społeczną.] „O świadomości narodowej [chłopów] nie mogło być prawie żadnej mowy.] Upatrywanie w chłopie polskim z przełomu wieków XIX i XX jeszcze jednego wcielenia krwawego Szeli. Tragiczne losy broni Bartoszowej przeczuł bodaj jeden tylko Wyspiański.] Wśród osób występujących w Weselu spotykamy Dziada [. że chłopi staliby się zupełnie wolni. Ale bo też było zwycięstwo pod Racławicami jednym z największych zwycięstw w naszej historii. Wesele.. której nie umieli nazwać ani określić. I 32 Karta pracy Mitologia polska Opisz i zinterpretuj mity występujące w Weselu. Treść Rozliczenie z mitem w Weselu mit racławicki mit chłopa-Piasta Wesele.indd 32 12/16/13 12:19 PM . indd 33 12/16/13 12:19 PM I .Wesele. ). Zapisuje na tablicy hasła. czy też może autor przełamuje utarty wzorzec. funkcjonujących w polskim społeczeństwie (przywódcy. Ważne jest. Nauczyciel informuje uczniów.asocjogram. Liderzy I Środki dydaktyczne zespołów przedstawiają przygotowane odpowiedzi. które nie potrafią się ze sobą porozumieć.indd 34 12/16/13 12:19 PM . karta pracy. sposób asocjogramy. aby zobrazować relacje między wszystkimi grupami społecznymi. odwołują się do 2. w karcie pracy. chłopa i Zakres podstawowy mieszczanina/inteligenta. uproszczony i zabarwiony wartościująco obraz metaplan charakteryzujący stan społeczeństwa polskiego z rzeczywistości odnoszący się do osób. rzeczy lub fałszywej przełomu wieków . Nauczyciel pyta. Na przeciwległych biegu- nach powinni się znaleźć przedstawiciele warstw wprowadzająca społecznych.wykonują zadanie 1. polemizuje z nim albo tworzy nowy. artysty. Uczniowie dobierają się w trzy zespoły i analizują wybrane • aktywizujące . dokonać odpowiedzieć na pytanie.tak jak widział je Wyspiański w Weselu wiedzy o świecie. słownik języka nauczyciel koryguje wszelkie nieścisłości i uzupełnia polskiego. tworząc w ten staci i wyjaśniają relacje między nimi. aby młodzież odniosła się do omó- wionej we wstępie „mapy stereotypów” polskiego ■ Przygotowanie do lekcji społeczeństwa i stwierdziła. postacie literackie z Wesela należące do obu grup praca z tekstem społecznych: chłopów i inteligentów (po trzy postacie na zespół) . mieszczanina . praca w grupach. Działania te pomogą odnaleźć stereotypy w Weselu i je zinterpretować. artysty. Przykład takiej mapy stereotypów zamieszczono w Zakres rozszerzony scenariuszu. Uczestnicy zajęć na dużym arkuszu papieru umieszczają własnych przemyśleń i obserwacji oraz do tekstów kultury scharakteryzowane postacie w taki sposób. arkusze papieru. metaplan. a • Wesele Stanisława Wyspiańskiego. w której zaprezentujesz 3. stereotypów”). klej informacje. czy dana postać powiela swój • uczniowie przygotowują przegląd wybranych stereotypów stereotyp. czyli obraz społeczeństwa ■ Cele lekcji sela jako reprezentantów różnych warstw społecznych oraz • uczeń potrafi: wymienić wybrane stereotypy społeczne i określenie. podstawie utworu Wyspiańskiego Faza realizacyjna I Metody nauczania 1.inteligenta). W 1. jakie mogą być dobre i złe skutki potrzebę porozumienia społecznego i wspólnego działania. 2. chłopa. 2. które Uczniowie uzasadniają proponowany przez siebie układ po- uczniowie podają w ramach odpowiedzi. utrwalony przez tradycję i nieulegają. Uczniowie. jaki obraz społeczeństwa polskiego charakterystyki i oceny polskiego społeczeństwa na wyłania się z dramatu. Dla przejrzystości zapisu można wprowadzić kolory. Powstaje ■ Przebieg lekcji Faza schemat polskiego społeczeństwa. Prowadzący prosi o scharakteryzowanie przykładowych ■ Praca domowa postaci stereotypowych zakodowanych w zbiorowej świadomości: przywódcy. w jakim stopniu odwołują się do utartych w podać przykłady utworów literackich. w jakich sytuacjach się środkowej części pojawią się postacie uświadamiające sobie z nim spotykamy. w których występują. funkcjonowania stereotypu. którą można następnie porównać z definicją Faza podsumowująca słownikową (‘funkcjonujący w świadomości społecznej Jako podsumowanie rozważań uczniowie wspólnie uzupełniają skrótowy. czym jest stereotyp.v J I i^ 34 Scenariusz lekcji ! Scenariusz z wykorzystaniem metaplanu 90 min „Polska szopa”. że celem lekcji będzie funkcjonowanie wybranego przez Ciebie stereotypu charakterystyka wybranych postaci z We społecznego. Wesele. Napisz spójną i poprawną nauczyciel umieszcza w widocznym miejscu klasy („mapa językowo wypowiedź nie krótszą niż 250 słów. polskim społeczeństwie? Odwołaj się do własnych obserwacji i zapisują swoje ustalenia na dużym arkuszu papieru. zad.cy (karta pracy. zmianom’). Uczniowie formułują własną definicję zjawiska. który wybranych tekstów kultury. zbiorowej świadomości stereotypów. wykorzystując Jakie stereotypy społeczne występują we współczesnym informacje zebrane w trakcie przygotowania do lekcji. Przygotuj scenariusz scenki. alkohol ma uwrażliwiać jego duszę.niczym replika Głowackiego • Jakub Szela . I Scenariusz lekcji 35 ■ Przykładowa mapa stereotypów ■ Propozycje odpowiedzi do karty pracy _______________________________________________________ 1. pozwalać dotknąć Absolutu.wyobcowany w tłumie.czapka z pawimi piórami. dekadent i pijak.upiór Szeli symbolizuje „skrwawioną sukmanę”.ironiczny wizerunek typowego przedstawiciela bohemy artystycznej ówczesnego Krakowa. lekkomyślny. dorabia filozofię do picia . wyzysku. przywołuje problem niesprawiedliwych. frustruje go rozdźwięk między marzeniami a rzeczywistością. chętny do śpiewu i tańca. czuje się kimś wyjątkowym. dużo podróżuje (podróż jako ucieczka). że przedkłada prywatę nad wspólny cel • Czepiec .ciekawy świata. jednak ulega słabości. jest figurą zupełnie niepoważną. przedkłada wieś nad miasto.przewodnika narodu. że jest silny. inteligentów uważa za słabeuszy. przywołuje jej chwalebną przeszłość w postaci kosynierów. okrucieństwie i bezwzględności. budzi posłuch we wsi. lubi wypić i wtedy jest skory do bijatyki. cierpienie traktuje jak inspirację do pisania. łamiąc wszelkie zasady. wrażliwy. lepszego życia . łatwo zapala się. niedojrzałość powoduje. usiłuje ich zmobilizować do czynu groźbami. megaloman. uświadomiony patriotycznie. przypomina o ciemnej stronie ludu. głównie dlatego. krewki. uosobienie przybyszewszczyzny. ma naturę niebieskiego ptaka. nie wstydzi się swojego pochodzenia. budzi zachwyt dziewcząt z Krakowa.indd 35 12/16/13 12:19 PM . a) chłopi: • Jasiek . ubrany w bajecznie kolorowy ludowy strój. którą jest w stanie zdobyć. najważniejsza jest dla niego materialna oznaka luksusu. o jego gniewie i zdolności do bestialskiego odwetu. pełen niepokojów wewnętrznych. braku własności ziemi dla chłopów b) inteligenci: • Poeta . pokazuje się w kożuchu i z kosą nastawioną na sztorc . ale jego dystans wobec świata nie pozwala mu w pełni zaangażować się w żadną wielką sprawę • Nos .jurny chłop ukazany podczas zabawy. pragnie stworzyć wielki poemat narodowy na miarę romantycznego wieszcza . wójt. zamroczony alkoholem głosi dekadenckie komunały Wesele. feudalnych stosunków społecznych między chłopami a panami. ma poczucie wartości jako członek swojej grupy społecznej. podkreśla obcość obu światów. • Przedstawiciele warstw społecznych nie potrafią porozumieć • Tylko zjednoczony naród jest w stanie przerwać kołowrót się ze sobą. • Ludomania jest tylko pozornym zbliżeniem się inteligentów • Zainteresowanie folklorem i życiem na wsi musi być zjawiskiem do chłopów. • Artyści powinni przewodzić narodowi. która byłaby zdolna objąć przewodnictwo narodu. Szlachta jest wprawdzie nastawiona patriotycznie i świadoma swojej przynależności narodowej. • Aby doszło do prawdziwej ugody. działania • Potencjał sił. stylizuje się na chłopa. entuzjazmu i woli do działania drzemiący w ludzie powinien być mądrze wykorzystany przez elity społeczne. które bezideowość. ale jego zachwyt jest wynikiem nieporozumienia. że można zatrzeć granice między nimi 2. które oparte są na wyzysku. podziwia polskiego chłopa. Powinni się zjednoczyć.dobroduszny i naiwny fantasta. dzięki niej przetrwała idea wolnej Polski. który największą winą za sytuację. stworzyć przestrzeń i płaszczyznę porozumienia między warstwami. Wnioski Trzeba dokonać zmian w społeczeństwie. Zabory jeszcze utrwaliły anachroniczne feudalne stosunki społeczne. jest to wieś z kręgu pobożnych życzeń. esencję narodu polskiego. jego ugrupowanie jest nazywane stańczykami. zachwyca się ludową prostotą. Dziennikarz traktuje chłopów z właściwą sobie ironią • Radczyni . próbuje chronić przed nimi córki. Ponadto na skutek licznych klęsk wszyscy stracili wiarę w sens walki. a jednocześnie pamięta o rabacji galicyjskiej. który ma żyją osobno. Nie ma grupy. Nadal nie rozwiązano źródła konfliktów krzywdach. lecz ciemiężyciel. tworzyć dzieła. jak powinno być? Polska jest od ponad stu lat pod zaborami. zachowuje dystans wobec chłopów. by uwolnić ojczyznę. rozumie złożoność trudnej relacji między panami a chłopami. chłopoman zafascynowany inteligenckim wyobrażeniem na temat wsi spokojnej. • Chłopi mają w sobie potencjał do walki. kolorytem. rzeczywistością. stara się uświadamiać chłopów w kwestiach przynależności narodowej. programu minimum opartego na ugodzie z zaborcą. w której znalazła się Polska. zajmują się swoimi sprawami. co wywołuje efekt komiczny • Gospodarz . Dlaczego nie jest tak. odświętne zwyczaje bierze za codzienność. która żyje z krzywdy ludu. przełamywać stereotypy społeczne. inteligenci zachłysnęli się trwałym i autentycznym.indd 36 12/16/13 12:19 PM . obarcza samych Polaków. nieudanych prób odzyskania niepodległości. Jak jest? Jak powinno być? • Inteligentów i chłopów dzieli przepaść. ponieważ odgrywa rolę ostrego krytyka. a jednocześnie jest zwolennikiem polityki kompromisu. • Inteligenci i chłopi są częścią tego samego narodu. nie jest naiwny. nie można udawać. jest krytycznie nastawiona do małżeństwa opartego na mezaliansie. które nie zostały zadośćuczynione. które porwałyby cały naród. więc ponownie może dojść do bratobójczej walki. nie rozumieją się. widzi w nim ostoję tradycyjnych wartości. • Artyści ulegli nastrojom dekadenckim. to chwilowa moda. znaleźć odpowiedniego silnego i charyzmatycznego przywódcę narodu. jednak w oczach chłopów jest klasą panów. że nie • Dwie grupy społeczne ukazane w dramacie dzieli pamięć o było rzezi galicyjskiej.nie zna realiów życia na wsi.typ szlachcica z Soplicowa. rozbudzać w nich uczucia patriotyczne. nie wierzy. zna się na roli. jest „dobrym gospodarzem”. pogrążony w sprzecznościach: pragnie wielkich idei. budowałyby tożsamość narodu. nieznajomości realiów.I 36 Scenariusz lekcji • Pan Młody . między panami a chłopami. Wesele. przygotować się do odzyskania niepodległości. rozumie problemy wsi. że konflikt może łatwo ponownie wybuchnąć • Dziennikarz . wspólnego wroga. Dlatego Polak dla chłopa to nie brat. Tylko wówczas doprowadzi do wizerunkiem chłopstwa niemającym nic wspólnego z zacieśnienia więzi społecznych. ogarnęła ich niemoc. wie. trzeźwy realizm konserwatystów prowadzi - paradoksalnie . porwałyby wszystkich Polaków i pielęgnując tradycję.związany ze stronnictwem konserwatywnym stańczyków. które oddalają od siebie chłopów i inteligentów. obawia się ich. autentycznie zżyty z wiejskim środowiskiem. nie zna realiów.do niewiary we wszelkie dalekosiężne plany i ideały. wsi wesołej. a) chłopi: • Jasiek • Czepiec • Jakub Szela b) inteligenci: • Poeta • Nos Wesele.indd 37 12/16/13 12:19 PM . r Karta pracy 37 Dramat utartych ról Scharakteryzuj portret wymienionych przedstawicieli dwóch grup społecznych. które spotkały się na weselu Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. I 38 Karta pracy • Pan Młody • Gospodarz • Dziennikarz • Radczyni Wesele.indd 38 12/16/13 12:19 PM . I Karta pracy 39 o Wypełnij schemat metaplanu.indd 39 12/16/13 12:19 PM I .tak jak je widział Wyspiański w Weselu. jak powinno być? Wnioski Wesele. Scharakteryzuj stan społeczeństwa polskiego z przełomu wieków . Jak jest? Jak powinno być? Dlaczego nie jest tak. sformułować • różowy . rozmowa kierowana. Wesele. biograficzny. historycznego) przeprowadzić logiczną analizę tematu pracy. które punkty są maturalnym. karta pracy. filozoficzny. • prześledzenie sposobu ukazania Gospodarza.przywołanie innych postaci artystów Napisz pracę zawierającą minimum 250 słów na temat pojawiających się w całym utworze analizowany na lekcji. Uwzględnij różne konteksty 2. w której autor • niebieski i zielony .indd 40 12/16/13 12:19 PM I . Następnie sformułowaniu końcowego wniosku powstaje plan wszyscy wspólnie analizują temat pracy pisemnej.metaplan.wyszukanie charakterystycznych cech w własną hipotezę interpretacyjną. sformułować Wyspiańskiego. po niej zaś następuje spotkanie postaci ze zjawami (Poeta spotka się z widmem Rycerza. postawy życiowe i marzenia bohaterów. wyodrębniając w nim najważniejsze czynności operacyjne oraz pozostałe elementy. Nauczyciel przedstawia uczniom cel lekcji . występujących w utworze.ćwiczenie 3. Pozostała część klasy w razie potrzeby formie wypowiedzi pisemnej wymaganej na egzaminie dokonuje korekty odpowiedzi. Rozpoznanie wstępne . • niebieski i żółty . arkusze tym razem ze względu na przydzielone im zadanie. z dialogów poznajemy światopogląd. jak ważna jest przedstawienia Poety i Gospodarza w podanym fragmencie spójność tekstu. najważniejsze.I 40 Scenariusz lekcji Scenariusz z kartą pracy do tworzenia własnego tekstu 45 min Portret artysty w Weselu ■ Cele lekcji • pomarańczowy .prześledzenie sposobu przedstawienia wspomina okres przyby. Fakultatywnie uczniowie mogą się zapoznać z fragmentem interpretacyjne (np. ■ Środki dydaktyczne Uczniowie ponownie przyglądają się fragmentom Wesela. Ich przedstawiciele losują po jednym zadaniu dla grupy: I Metody nauczania • prześledzenie sposobu przedstawienia Poety. Propozycje odpowiedzi do karty pracy . Po papieru. flamastry w różnych kolorach przedyskutowaniu propozycji odpowiedzi zespoły wypisują wybrane rozwiązania na arkuszach papieru. Podaje temat pracy. podkreśla. które wyznaczają określony tor Faza podsumowująca działań interpretacyjnych. Po omówieniu wszystkich zadań i Wesela (karta pracy) i zapoznają się z tekstem. Dla przej- I Przebieg lekcji rzystości pracy warto zaproponować uczniom użycie Faza wprowadzająca flamastrów w różnych kolorach. która wynika z logicznego i płynnego dramatu oraz przywołaj postacie innych artystów przechodzenia do kolejnych akapitów. Z reguły najwięcej trudności przysparza uczniom przywołanie kontekstów interpretacyjnych. Gospodarz po spotkaniu z Wernyhorą okaże się niezdolny do czynu). . Uczniowie otrzymują kopie analizowanego fragmentu nauczyciela. wypracowania. rozmowa dwóch artystów pochodzących z tego samego środowiska. skonstruować wizerunkach artystów sportretowanych przez uporządkowany plan wypowiedzi pisemnej. które mu uświadomi pustkę i bezideowość poezji młodopolskiej.przywołanie różnych kontekstów • uczeń potrafi: zanalizować temat wypracowania interpretacyjnych (biograficznego. Przeanalizuj sposób redagowaniem prac pisemnych. Nauczyciel przypomina uczniom o zasadach rządzących Portret artysty w Weselu. • Wesele Stanisława Wyspiańskiego. ustala. filozoficznego. historyczny).prześledzenie sposobu przedstawienia Gospodarza w podanym fragmencie ■ Praca domowa • czerwony .szewszczyzny w dziejach Poety w podanym fragmencie krakowskiej cyganerii. zinterpretować krok po kroku tekst literacki. 1. maturalnego. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie przedstawiają umiejętności analizy i interpretacji tekstu literackiego w efekty swojej pracy. scena ma charakter realistyczny. wnioski końcowe wynikające z logicznego wywodu 2. praca z • przywołanie wizerunków innych artystów po tekstem jawiających się w całym dramacie. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery zespoły. w Faza realizacyjna tym miejscu na pewno przydatna będzie pomoc 1. . I. Plotki o „Weselu” Boya-Żeleńskiego. • aktywizująca . • podanie różnych kontekstów interpretacyjnych. Nos . zmysły drażni). aby „rozwinąć skrzydła” i unieść się nad przyziemną codzienność (Duch się w każdym poniewiera.] raz wraz wielkość się wyłania / i raz wraz grąży się w cieniu).Żydówka. dysonansu między marzeniami a codziennością.wiele!).Poeta to będący wówczas u szczytu sławy Kazimierz Przerwa-Tetmajer. dziwo nęci. wywodzi ich genealogię od Piastów. przyznaje. a nie dać się miotać). I Scenariusz lekcji 41 II. entuzjasta ludomanii . / coś z tych królów Piastów . .] i ten hart rycerski. budzących szacunek (Bohater w zbro. orze. oko).ma poczucie niespełnienia. . .. która odstaje od swojego środowiska . / w wielkiej skali.jej. dysonans między teraźniejszością a marzeniami (Tak się w każdym z nas coś burzy / [.modnego bratania się inteligencji z ludem. patetyczne tony i w efekcie nikt jej nie rozumie ( u nas wszystko dramatyczne. więzienie dla ducha (a tu pospolitość niska / włazi w usta. jest dla niego inspiracją do twórczości literackiej. w każdym pokoleniu.na wybujałe pragnienia i frustracje Poety odpowiada racjonalnie. . . która go mierzi. . ucho.. jednak zachowuje dystans wobec dramatycznej frazeologii i wydumanych tęsknot Poety. pierwsza dostrzega w chałupie bronowickiej potencjał symboliczny. tak się zwala / rok w rok. / Kiedy sieje. popada w histeryczne.. szumny. w tradycji ludowej i narodowej. które wywoływałyby w czytelniku intensywne. gnało. / [. głęboką religijność (Już lat dziesięć pośród siedzę. jakoby złom granitu). / [. córka bronowickiego karczmarza. uczynienia jej bardziej uduchowioną. / że czasami dech zapiera. w chłopstwie upatruje składnicy narodowych wartości (A bo chłop i ma coś z Piasta. która traktuje wyłącznie o wielkich sprawach. Analiza fragmentu utworu a) sposób przedstawienia Poety . szanuje ich wysiłek.dekadent. IV. . miele. uosobienie cech przybyszewszczyzny. rozmarzona. straszny). b) sposób przedstawienia Gospodarza . / wytwór tęsknej wyobraźni / serce bierze. III. które naiwnie idealizuje. takich.. pośród chłopów. wielkich rzeczy.. . opisuje przygody nadludzkich bohaterów.indd 41 12/16/13 12:19 PM . niebotyczne / [. / chyba widma zbrodni swojej). wierzy w siłę ludu.mimo swoich aspiracji jako artysty życie marzeniami. realista. które następnie odchodzą w niebyt (Tak się orze. / że nas mara. / tak by się nam serce śmiało / do ogromnych. / taka godność. córka karczmarza. .podziela stosunek Poety do przeszłości. pełen poloru. spraw (duch się w każdym poniewiera / i chciałby się wydrzeć. / ramię rozpostrzeć szeroko. / ręce po pas w krwi ubroczyć.zafascynowany folklorem wiejskim.ironizuje z aspiracji Poety.marzy o napisaniu wielkiego poematu. a nawet skraje emocje ( iten pan. że wielkość zwykle przeplata się w życiu z przeciętnością. Wesele. / ktoś.poeta młodopolski Lucjan Rydel. która dominuje nad współczesnością (to dawność tak z nami walczy). w którym upatrywano szansy na odnowę duchową narodu. że jest to powszechny trend w sztuce młodopolskiej . posuwisty / jak polonez). Konteksty interpretacyjne .poszukuje inspiracji w przeszłości. na co dzień przygląda się chłopom pracującym na roli. znał gości weselnych i bohemę artystyczną Krakowa. widzi podobieństwo między ludem na wsi a królewskim prasłowiańskim rodem. barwnych. / tak by gdzieś het gnało. to czyni święcie).od dziesięciu lat mieszka na wsi. . . oderwanie od rzeczywistości uważa za przekleństwo polskiej natury (My jesteśmy jak przeklęci. rojeniami wybujałej wyobraźni. Nos to prawdopodobnie malarz Tadeusz Noskowski. tęskni do tego. ograniczająca człowieka. Inne postacie artystów występujących w utworze .pragnie pisać o wielkich postaciach z przeszłości.biograficzny: Wyspiański osobiście wziął udział w weselu swojego przyjaciela Lucjana Rydla.przyznaje Poecie. jest to normalne. który wskrzeszałby ducha narodowego (Taki mi się snuje dramat / groźny. i nabrał przez ten czas podziwu dla nich. przede wszystkim nadużywa alkoholu. godnych podziwu. / wielkie skrzydłaporozwijać. skalisty.potrafi połączyć ideały z życiem codziennym.stawia potęgę ducha nad materią. oczarowana poezją i artystami młodopolskimi.] Tak się w każdym z nas coś zbiera). / co czyni... mądrość.otaczająca rzeczywistość jawi mu się jako szara.wrażliwa na sztukę. . niecofających się przed niczym ( co niczego się nie lęka. / a tu pospolitość skrzeczy).Pan Młody . skoczyć. że również odczuwa wewnętrzny niepokój. / sąsiadujemy o miedzę. pokpiwa z twórczości. . przyrodni brat malarza Włodzimierza Tetmajera (Gospodarza). poczucie własnej godności. życie na wsi. własne szczytne ideały i marzenia. odczuwa brak wielkich idei. typowy przedstawiciel bohemy krakowskiej.pragnienie „udramatyzowania” rzeczywistości. narzucająca przyziemną perspektywę. że kolejne pokolenia mają swoich bohaterów. dlatego postacie dramatu w dużej mierze opierają się na autentycznych pierwowzorach i uosabiają charakterystyczne cechy środowiska . a Rachela to Pepa Singer. / lecieć. ulega słabościom.] ale kto tam to zrozumi).Rachela .. uduchowiona. / i gniew boski gromki. Pan Młody . takie wzięcie. śmiały. zasady: „Piję. po czym wstał. Artyści ukazani przez Wyspiańskiego prezentują niedojrzałość tej grupy społecznej.”.historyczna: dyskusja na temat roli artysty w sytuacji zniewolenia narodu. I Wyspiański przebył ten okres. Brać artystyczna pijała zawsze. To rzekłszy. Nos.indd 42 12/16/13 12:19 PM . Brakło może głównego klucza do porozumienia: Wyspiański nie pijał. życie iluzjami. Wyspiański odparł z uśmieszkiem: „ja fantazję mam zawsze. Tadeusz Boy-Żeleński. to by pił. kontemplacja piękna przynosi ukojenie w cierpieniu. . lub może kombinacja Noskowskiego z malarzem również. Wyspiański znał osobiście część osób przedstawionych w dramacie. i rzekł do nich: „A teraz ja wam powiem. jaki przypisywano w okresie modernizmu wybitnym jednostkom. . częściowe: Artyści są grupą społeczną najliczniej reprezentowaną w Weselu. oderwanie od reszty narodu. przeleżał się nieco na paltach. tą jedną figurą Wyspiański otwiera . Wesele.I 42 Scenariusz lekcji . waląc coraz wścieklej. dla fantazji”. ■ Tekst _________________________________________________________________________________________ Autentycznymi. Artyści ukazani przez Wyspiańskiego prezentują niedojrzałość tej grupy społecznej.dekadentyzm. fanatycznego apostoła Szopena. artysta jako kapłan). które w ustach Nosa zastanawiało może czasem którego z czytelników Wesela. życie iluzjami. i echa nadczłowieka: „Bonaparte. inteligenckiej fascynacji wsią i polskim ludem. kult czynu) oraz schopenhaueryzm (sztuka jako antidotum na ból istnienia. owo: „na plan pierwszy wstąpić muszę”. co to jest secesja”. Plotka o „Weselu” [w:] tegoż. O Krakowie. odcina się od tego całego środowiska tragicznie groteskową plamą. kondycji poezji młodopolskiej. wyjątkowa.byszewszczyzny. W ten sposób. marzenia o potędze. niech się pan napije.obyczajowy: Wyspiański potraktował wesele Rydla z Mikołajczykówną jako symboliczne dopełnienie inteligenckiej fascynacji polskim ludem. to niewątpliwie nic innego. Poetę interesowała rola artystów jako przewodników narodu. czyli malarz Tadeusz Noskowski. gdzie już nad ranem kiwali się sennie pod ścianą bronowiccy gospodarze. misterium. fascynacja ludźmi odznaczającymi się nieprzeciętną siłą wewnętrzną i biologiczną. ten maruder przy. ale za Przybyszewskiego picie wzniosło się do wyżyn obrządku. coraz rozpaczliwiej w klawiaturę. Nos to jest cała przybyszewszczyzna. brak łączności z resztą narodu.”. jednostka wybitna. . ten miał nos” etc.czyzny w Nosie. dekadentyzm.historycznoliteracki: porównanie z koncepcją artysty w renesansie czy romantyzmie. Artyści to szczególni bohaterowie utworu ze względu na wysoki status „kapłanów sztuki”. Przede wszystkim pijaństwem. mówiąc: „no. ale jako pilny widz i obserwator. piję. pewne aktorstwo desperacji. Stanowią oni w Weselu pretekst do rozważań na temat dialogu współczesności z przeszłością. Stanisławem Czajkowskim. próba wniosku: Artyści są grupą społeczną najliczniej reprezentowaną w Weselu. tylko fraza z preludium A-dur Szopena. s. Artyści ukaza- ni przez Wyspiańskiego prezentują niedojrzałość tej grupy społecznej. inteligenckiej fascynacji wsią i polskim ludem. 391. zwalił się jak długi pod stół. chwiejnym krokiem wszedł do izby. a po wódce mnie głowa boli”.. z zachowaniem imion i nazwisk. Wyspiański znał osobiście część osób przedstawionych w dramacie. pamiętam. Wyspiański znał osobiście cześć osób przedstawionych w dramacie. bo pić muszę. stanowią oni też pretekst do rozważań na temat inteligenckiej fascynacji wsią i polskim ludem. Ponadto Wyspiańskiego interesowała rola artystów jako przewodników narodu poszukującego swoich dróg do wolności (romantyczny poeta wieszcz). Owo zagadkowe „ram-tam- tam-tam-tam”. któryś z „paczki” zmusił go do picia. oderwanie od rzeczywistości. W ogóle Nos to w Weselu figura godna uwagi. I więcej znalazłoby się cech przybyszewsz. które Przybyszewski godzinami potrafił grywać w chwili największego napięcia. którym jest życie . Stanowią oni w Weselu pretekst do rozważań na temat dialogu współczesności z przeszłością. oderwanie od rzeczywistości. aktywnością i popędem życiowym. przeznaczona do wyższych celów. dekadentyzm. Ten „szopenizm” to też echo Przybyszewskiego. Poetę interesowała rola artystów jako przewodników narodu poszukującego swoich dróg do wolności. są postacie chłopskie [. poza tym przybyszewszczyzna spłynęła koło niego bez śladu. Przybyszewszczyzna w Nosie wyraża się mnóstwem rysów.filozoficzny: nietzscheanizm (artysta jako indywiduum. kondycji poezji młodopolskiej..]. Kiedy raz. której dwuletni okres święcił się w Krakowie bezpośrednio przed Weselem.okno na cały dwuletni bujny okres krakowskiego i polskiego życia artystycznego. V Wnioski pełne: Artyści są grupą społeczną najliczniej reprezentowaną w Weselu. Ten Stanisław Czajkowski wsławił się na tym weselisku następującym czynem: dobrze napity. autentycznym jest Nos. A tuż potem: „Szopen gdyby żył.dla wtajemniczonych . dawnym strojem. . ] 1 kazamaty . Tak się orze. rok w rok w każdym dworu. Dramatyczne. i gniew boski gromki. dać się mijać. . i przegląda się pospolitość skrzeczy. na posuwisty jak polonez. ktoś. ale pan. u stóp skrzydeł dostać.u nas wielkie skrzydła porozwijać. tak by gdzieś het serce mu z bólów pęka. ręce po pas w krwi GOSPODARZ ubroczyć. zbroją świeci.] Tak się w każdym z nas coś zbiera. jakby czas śmiały. osmętniały. tak by się nam serce śmiało sercem w zbroi. jej przepaść właśnie. ] w każdym poniewiera i chciałby się wydrzeć. objawi się Poecie w postaci Zawiszy Czarnego. Wesele. co niczego się Duch się w każdym poniewiera. rycerz z czoła. 2 bohater w zbrojej . chyba widma zbrodni swojej. włazi w usta.. to po wszystkich górach brzęczy. I Karta pracy 43 Tworzenie własnego tekstu Na podstawie zacytowanego fragmentu Wesela scharakteryzuj portret artysty wyłaniający się z tekstu. jakoby nami walczy. a tu 1 do mętów studni patrzy. a ze 0 jakimś wielkim kochaniu. w każdym pokoleniu. a tu pospolitość we studni. a tu pospolitość niska niebotyczne . scena 24 (fragmenty) POETA GOSPODARZ Taki mi się snuje dramat groźny. Wyraźnie się w oczy wciska. tak się zwala rok w rok. a on. to po wszystkich borach szumi. Uwzględnij różne konteksty interpretacyjne. tak w nas ciska jęk i zgrzyt. duch się [.. Dramatyczny. i wichrów świsty.[. lecieć. tłoczy. i ten lud Raz wraz wstaje wielka postać.. i ten lud pokoleniu prosty. z takim gnało.[. szumny. ktoś ze Coraz pamięć się zaciera --------------- szczytu [. i raz wraz przepada. skalisty. dawnym krojem. zbroją łyska postać dawna. gdzieś z kazamat1 taką się burzę zbiera. a czasami dech zapiera.podziemia służące jako ciężkie więzienie. straszny. oczy. skoczyć. u stóp zamku. gaśnie.. zaklęty. u źródła stoi do ogromnych.bohater w zbroi. ramię rozpostrzeć szeroko. dziwnymi wre postaciami: tym wichrów graniu . oko. Stanisław Wyspiański Wesele akt I.. coraz bliska.Marzę przy piorunami. to dawność tak z Bohater w zbrojej2. i raz wraz grąży się w cieniu. POETA dawny rycerz w pełnej zbroi. złom granitu. sercem zawsze swojem. ucho. uszy.. POETA raz wraz dusza się odsłania. że ino jej nasz. że nie lęka. gnało.indd 43 12/16/13 12:19 PM . taki prosty. rubaszny.a jak taki heros jęknie. Przeanalizuj sposób przedstawienia Poety i Gospodarza oraz przywołaj wizerunki innych artystów występujących w utworze. i ten hart rycerski. rycerz.. i ten pan. .. rycerz błędny.. Tak się w każdym z nas coś burzy. wielkich rzeczy. a zamek opustoszały. to po włazi w usta. ale GOSPODARZ kto tam to zrozumi.. pan raz wraz wielkość się wyłania pierwszorzędny: w zamczysku sam. a nie wszystko dramatyczne. pełen poloru. w wielkiej skali. bardzo pięknie . ] całej Polsce jęczy. pojęcie. I.I 44 Karta pracy POETA GOSPODARZ My jesteśmy jak przeklęci. drażni. chłop potęgą jest i basta. co czyni. dziwo nęci. pieścimy się jeno snami.indd 44 12/16/13 12:19 PM . że nas A bo chłop i ma coś z Piasta. bardzo wiele. wiele z Piasta. nas otacza. co tu Kiedy sieje. zmysły . przeinacza: w oczach naszych chłop godność.wiele! wyobraźni serce bierze. sąsiadujemy o miedzę. taka godność. rozwaga. miele. taka godność.Już lat dziesięć pośród siedzę. urasta do potęgi króla Piasta! A jak modli się w kościele. a to. coś z tych mara. że nam oczy zaszły mgłami. wytwór tęsknej królów Piastów . zdolność nasza takie wzięcie. to czyni święcie. orze. Analiza fragmentu utworu a) sposób przedstawienia Poety b) sposób przedstawienia Gospodarza Wesele. Rozpoznanie wstępne II. to przejęcie. Wizerunek innych artystów występujących w utworze IV Konteksty interpretacyjne V. I Karta pracy 45 III.indd 45 12/16/13 12:19 PM . Wnioski Wesele. Wnioski wynikające z tego zadania posłużą do rodzajów dramatu (antycznego. stosowali się do koncepcji „teatru ogromnego”. naturalizm (szczegóły w opisach. skrzyżowanie wszelkich elementów’) oraz Stanisława Wyspiańskiego do Lucjana Rydla: „dramat był odwołuje się do wiedzy uczniów z zakresu literatury zawsze moim marzeniem.I 46 Scenariusz lekcji Scenariusz z wykorzystaniem niedokończonych zdań 90 min „Teatr mój widzę ogromny” I Cele lekcji patrząc na obraz. Pochodzi ono z rozważań artysty o Hamlecie I Metody nauczania zawartych w studium Architektura. Jak pisze Maria Prussak: „Specyficzną cechą wyobraźni Wyspiańskiego było trakto. estetycznych: komizm. zad. co w plastyce z zasady jest wymienić rodzaje spektakli. Uczniowie wykonują zadanie 2. dramat wszystkim fascynowało artystę w sztuce teatru. określić. obejmuje również różne techniki pisarskie i prądy Zdawało mi się. Nauczyciel omawia ideę „syntetyzmu literackiego”. Wyspiański dzięki wszechstronnym uzdolnieniom wyglądzie. realizm i operowanie wieloma formami przekazu: słowem.d) uczniowie wykonują w trzech grupach. patos. zaprezentować koncepcję „teatru ogromnego” zamieszczone pod tekstem (karta pracy. 1. scharakteryzować elementy przedstawień Wyspiańskiego na podstawie tekstu Błońskiego. wytłumaczyć znaczenie słowa monumentalny. rzeźbę. Skorzystaj z którego są utrwalonym śladem. wyjaśnić termin Wyspiańskim i wykonują trzy pierwsze polecenia synkretyzm. Po przeczytaniu utrwalanie chwili). wchłania w siebie uczucia i pożera życie”. które szczególnie interesowały statyczne”. projektantem kostiumów scenicznych i W ramach podsumowania zajęć uczniowie uzupełniają scenografii. na ile reżyserzy kolejnych inscenizacji Wesela plastycznych jako zatrzymanego fragmentu wydarzenia. Wesele. Zespoły analizują przydzielone im sceny dramatu i wskazują. że ona stoi najwyżej ze sztuki i że najwięcej artystyczne: impresjonizm (operowanie światłem. nowoczesnego teatru polskiego. zad. jak i opracowywanych dzieł Określ. Uczniowie czytają fragment pracy Jana Błońskiego o wskazanych scenach Wesela. słownik mogli uzupełnić swoje odpowiedzi. Korzysta przy tym z definicji zawartej w słowniku wyrazów I Przebieg lekcji Faza obcych (‘łączenie w jedną całość różnych. poety i odnieść ją do Wesela. poetę. Nie bez powodu jest nazywany twórcą niedokończone zdania (karta pracy. bo następujące treści: synkretyzm literacki u Wyspiańskiego jeśli można się tak kochać. często wprowadzająca sprzecznych ze sobą. dramatyzował. Toteż dostępnych źródeł wiedzy. artystycznym mógł w teatrze w pełni realizować własne pomysły. jak w danym fragmencie Wesela zostały I Przygotowanie do lekcji zrealizowane poszczególne kategorie (karta pracy. dramat słów Wyspiańskiego nauczyciel formułuje pytanie. uruchamiał to.metoda niedokończonych zdań Dramat w jedność spojone. zad. w religii. • uczeń potrafi: omówić edukację artystyczną Wyspiańskiego. Uczniowie szekspirowski (pomieszanie różnych kategorii powinni wspomnieć.e). romantycznego) 3. to ja kochałem się w scenie. co mnie nazywali aktorem. przestrzenią sceny. światłem. problematyka). np. 1. • aktywizujące . Ich przedstawiciele I Środki dydaktyczne prezentują sporządzoną charakterystykę poszczególnych elementów konstrukcji sztuki teatralnej.indd 46 12/16/13 12:19 PM . dramat romantyczny (motywacja i ruchem scenicznym. co przede klasyczny (jedność miejsca. 3. dramaturgiem. zachowaniu).. Czwarte polecenie (zad. Nauczyciel może uzupełnić ich odpowiedzi o zawsze i nie mam za złe tym. jaką starał się z nich wyczytać. poglądów. każde romantycznej.). rubaszność. I Praca domowa wanie zarówno oglądanych. Warto w tym kolejnych inscenizacji Wesela stosowali się do tej koncepcji momencie wyjaśnić sformułowanie umieszczone w temacie lekcji.a-c). dźwiękiem. Doprowadzić każdą myśl. przeanalizować sposób Faza realizacyjna realizacji poszczególnych elementów przedstawienia we 1. czasu i akcji). liryzm.. Malarstwo. Był w jednej osobie malarzem. tak aby wszyscy • Wesele Stanisława Wyspiańskiego. obrazem. a nawet pomnik architektury. Faza podsumowująca reżyserem. poetą. wyrazów obcych 2. w karcie pojęcie. • uczniowie przypominają sobie cechy gatunkowe różnych 1. szekspirowskiego. symbolizm (różne symbole). scharakteryzowania dramatu symbolicznego.] to było u mnie pracy. kompozycję każdą do dramatu [. filozofii. fantastyka). że pociągała go różnorodność teatru. dopowiadał własną historię. na ile reżyserzy Nauczyciel weryfikuje udzielone odpowiedzi. karta pracy. także Nauczyciel jako wprowadzenie czyta fragment listu połączenie się. złoty róg. łączy elementy świata nadprzyrodzonego i realnego. postacie wypowiadają wiele słów. kościół. c) Monumentalny . sc. traktujące o wielkich. 36 i 37 Wesela przestrzeń wiejska chata przestrzeń dramatu rozszerza się o to. sc. skrzypce i konia. z rozmachem. uosabiają jedną cechę kostiumy wyraziste. trzeba wychwycić najważniejsze idee. pozbawione psychologicznej głębi. gdzie chłonął i przyswajał sobie odkrycia teatru europejskiego. które ukazywały doświadczenia zbiorowości. miejsca te inicjują akcję i działania bohaterów. teatr. ostał ci sie jeno mówi gwarą) sznur staje się refrenem powtarzanym przez Chochoła Wesele. legendy e) Fragment Didaskalia i akt I. nadchodzi świt. łącznie z ruchem postaci są aluzją do dzieł sztuki postacie uproszczone. sc. będący dziełem człowieka. dotyczy historii. symboliczne. zamek. Większość czasu spędził w teatrach. np. przesadzony. takie jak Wawel muzyka odgrywa ważną rolę.monotonna. wiejska chałupa. mitologię. taki. d) Kategoria Cechy przestrzeń konkretny obiekt. 33 Akt III.indd 47 12/16/13 12:19 PM . wszyscy w napięciu wytężają Chochoł zaczyna cicho grać na odgłosów głośnej muzyki weselnej słuch. Dlatego wolał raczej teatr klasyczny. panuje Chochoł i siada na malowanej skrzyni jeszcze noc muzyka panuje wrzawa zmieszanych cisza. b) Artystę interesowały sztuki wyrażające ducha narodu. Nie pociągały go tematy związane z analizą indywidualnych cech i przeżyć jednostek. do ważnych doświadczeń zbiorowych.wielki. ustylizowany. hasła. postacie często zmieniają się na scenie. jest symboliczna . zawiera wielkie proroctwa. sztuczny. ponadczasowych sprawach. wywodząca się z wielkiej literatury romantycznej. I Scenariusz lekcji 47 ■ Propozycje odpowiedzi do karty pracy _________________________________________________________ 1. aby jako scenerie swoich dramatów wykorzystać realnie istniejące budowle. jej przeszłość. tańca i rozmów much. bardziej dojmująca. poruszająca ustał. pola). wydobywają określoną cechę postaci rekwizyty mają charakter symboliczny treść tematyka narodowa. jednowyrazowe wypowiedzi monolog wypowiadany jakby pod zaproszonych gości. szydercze indywidualizacja języka (Czepiec Miałeś. który odnosi się do mitologizowanej przeszłości. często powtarzane. muzyka wiejskiego wesela w dramacie wyraża zaczarowanie postaci słowo ma też wartość melodyczną. do izby wchodzi co na zewnątrz (sady. potem ciężkie kroki Jaśka słowo zwyczajowa konwersacja krótkie. myśli. o nierównym rytmie. 1 Akt III. o których czytał. budują napięcie i dynamizują scenę nosem strapionego Jaśka. próbują uchwycić tętent skrzypcach leniwą. z nagłego ruchu przechodzą niespodziewanie do nieruchomości gesty wyraziste. związane z daną postacią ruch uproszczony. tragedie. usypiającą (można wyróżnić basy. nawet wiatr melodyjna. Młody artysta miał wówczas okazję zobaczyć na własne oczy wszystkie słynne dzieła sztuki. ale takie. jest go w nadmiarze. a) Podróż do Monachium i Paryża. wreszcie słychać dudnienie kopyt. chamie. a słychać jedynie brzęczenie muzykę. potem cisza robi się coraz skoczna. ogromnej przestrzeni. ale często się powtarzają. do niezwykłej. mitu. która jednocześnie jest klarnet). Wyspiański miał pomysł. obsesyjna. menory. Chochoł nakazuje Jaśkowi wykonać gesty magiczne i zaczarowuje weselnych gości 2. bierność gości weselnych jest somnambuliczny taniec (pary tańczą przytupują. w zbitej masie skontrastowana z gwałtownym sztywno. Jasiek robi znak kółka na czołach oknu. akcesoria jak ze szlacheckiego dworku. Jasiek pozbawiony swojej czapki z pawimi piórami rekwizyty brak opisu szczegółowo opisane wnętrze chaty: czapka z pawimi piórami. Chochoł gramoli się na skrzynię.indd 48 12/16/13 12:19 PM . postacie zwrócone ku drzwiom. przez okno widać sad i chochoła treść wójt zagaja miastowego o politykę. na nim zegar i portret damy. bielone ściany. próbuje naciągnąć czapkę na uszy i wtedy sobie przypomina.się uzupełniają. że ją zgubił postacie roztańczony tłum. nad którym wisi reprodukcja Wernyhory Matejki. konfliktów między miastem a wsią uniemożliwiło realizację planów motywacja realistyczna (Jasiek powstańczych. taniec nawiązuje do obrazu Jacka Malczewskiego Błędne koło gesty oczekiwanie. biurko zarzucone papierami. okrągły stół przykryty białym obrusem. Łączy świat nadprzyrodzony ze światem realnym. szczegółowo opisany konkret z symbolem. różne środki wyrazu scenicznego potraktowane równorzędnie . subiektywne wypowiedzi uczniów Wesele. ujawnia się zarys źródła do powstania). złoty róg. zasłuchani uśpionych. z mit (o powstaniu narodowym) splata mit powstania narodowego nie czego wywiązuje się spór o wizję się z realnością (Jasiek nie zebrał ludzi spełnił się z konkretnych powodów: wsi. nasłuchiwanie.obraz. na nim zastawa. słowo i dźwięk odgrywają równie ważną rolę 3. wyjmuje im kosy z rąk i ciska je za piec. są znakami określonych postaw antagonistyczne grupy społeczne: scena zbiorowa chłopów i inteligentów kostiumy brak szczegółowego opisu barwne stroje weselne bronowiczan niezdarny słomiany chochoł. na nich święte sznur obrazy. realizm łączy się z zgubił róg) i nadprzyrodzona (gra fantastyką Chochoła). otwarte drzwi do sypialni. powolny. którego nie można rozerwać). Czepiec i realistyczne. wieniec z dożynek. wiejska malowana skrzynia. zgubienie złotego rogu wad i niezdolności do działania. I 48 Scenariusz lekcji ruch goście tańczą żywiołowo do muzyki. po którym będą przesuwać się pary. goście weselni. półklęczący. stolik w stylu empire. lewą nogą zakreśla krąg. bez wyrazistej postacie realistyczne i fantastyczne Dziennikarz symbolizujący dwie indywidualizacji. uroczysty taniec przesuwają się po izbie wejściem Jaśka w kręgu. Monsieur Dupont .] Gesty i ruch postaci stanowiły czytelne aluzje do dzieł sztuki.] Z porównania listów z repertuarem scen paryskich wynika. Lack . ale ta. [. [. [. Monumentalizacja musi być uproszczeniem.. Wesele jako dzieło imię i nazwisko totalne V data klasa Przeczytaj tekst Jana Błońskiego i wykonaj podane zadania.. która jest u Wyspiańskiego. [.. [. słowem. traktuje Wyspiański muzykę.. Mityczne czy monumentalne przedstawienie zdarzeń jest oczywiście prawdziwsze od „faktycznego”. że w Polsce Hamleta należy grać na Wawelu.i przedmiot w przestrzeni . tym bardziej pan Kowalski. że ta przeszłość. co najważniejsze. I najbardziej jeszcze. [. [. Znamienna jest skłonność do częstej zmiany postaci. to znaczy.] Postaciom natomiast narzuca wyrazisty strój.. [. [. która stała się legendą.] Postacie Wyspiańskiego dużo gadają.efektu ożywiania malowideł czy posągów.i nadużywa .... Wesele..indd 49 12/16/13 12:19 PM . [. Wagnerem...status postaci.]. które znał z opowiadań czy reprodukcji.] Wawel 1Herr Schmidt. [. Rekwizyty [. przesadzony. dyktuje . Prawdziwsze. aby z daną postacią (czy sytuacją) związać nierozerwalnie kilka najważniejszych słów. w które popadają stopniowo wszyscy: kiedy muzyka wychodzi zza kulis na scenę.... chociaż w mniejszym stopniu..przynajmniej w pierwszej chwili . ustylizowany. ] „Wyspiański tworzy przeszłość ..] Iluzjonistyczną dekorację chce zastąpić architektonicznym kształtowaniem przestrzeni. chociaż (zwłaszcza w Weselu i Sędziach) udowodnił Wyspiański.. ponieważ promieniują zeń święte prawa historii . która jest u Wyspiańskiego. Dzisiaj słyszy się raczej o mityzacji przeszłości (historii).często powtarzane .. Jak wiadomo... do nagłego przerywania i uruchamiania działań scenicznych.. haseł.gesty. Posługiwanie się „prefabrykatem” zmienia także . Wyspiański wyprowadza elementy przedstawienia z konkretnego obiektu przestrzennego.] Prawie wszystkie sztuki Wyspiańskiego są . Tym samym każe im pełnić jedną funkcję..] powtarzał też.... [. że widz chwyta to. Zajmują go wieczna Francja i wieczne Niemcy. aby obejrzeć wreszcie arcydzieła. wieczna Polska... które odtwarza byle archiwista albo.. Wyspiańskiego zupełnie nie obchodzi Herr Schmidt. [. [.] Mamy do czynienia z artystą.] Wyspiański liczy się jakby od razu z tym. dlatego niewątpliwie Wyspiański najchętniej zmieniałby ludzi w przedmioty. jest prawdziwa.. taniec) do nieruchomości.... Znika troska o prawdopodobieństwo. który instynktownie szuka tragicznej tonacji. Joanna d’Arc czy Nibelungowie. Shakespeare’em. pozostaje on jednak znamiennym rysem tej dramaturgii. Ale słowo zyskuje muzyczną wartość także w innym sensie. które rysuje (po polsku „lalka” może oznaczać zabawkę albo marionetkę). Monsieur Dupont1.. krawiec teatralny. nigdy taką nie była. które zazwyczaj ujmował Wyspiański anachronicznie [... do przechodzenia od ruchu bardzo szybkiego (bieg.. usztuczniony Stopień usztucznienia bywa naturalnie różny. symbolem czy mitem. ale dzieło człowieka: zamek.. teatr czy wiejska chałupa. Taki przedmiot jest najczęściej impulsem do swoistej epifanii2. bo skupia w sobie całość doświadczenia zbiorowego. myśli.odpowiedniki przeciętnego „Kowalskiego” w języku niemieckim i francuskim.tzn. że przez całe miesiące bywał w teatrze co drugi czy trzeci dzień. pęta je muzycznymi refrenami i leksykalnymi lejtmotywami. którym jest zwykle nie twór natury. co najlepiej reprezentowało „ducha narodu”: z francuskimi klasykami.] Podobnie. symboliczny sens objawia się z całą mocą. Pod koniec kwietnia 1890 r. które zwykle krótko przebywają na scenie. Nie przypadkiem używa . obsesyjna muzyka wiejskiego wesela wyraża „zaczarowanie”.czy prawa losu. że Wyspiańskiego nie interesuje zwykły człowiek.pisał w 1908 r.] Centralne jest w tej dramaturgii znaczenie miejsca: przestrzeń . dwudziestojednoletni malarz Stanisław Wyspiański wyjechał z Krakowa do Paryża i Monachium. że zdolny jest do przenikliwej. kościół. Wyspiański tworzy zatem przeszłość monumentalną”. uczuciowego afektu. I ta wielkość łączyła się z reguły z tym.nieprzenikalne dla cudzoziemca.] U Wyspiańskiego często ruch zostaje uproszczony. [.. które pozostają niejako „w nadmiarze”. której nie ma na mapie. Podkreślenie... 2 epifania .. ucieleśniać jedną cechę. Wreszcie z człowiekiem uwrażliwionym na przeszłość.objawienie (Boga).] starał się traktować symbolicznie. ale nie zawsze wiele mówią: repliki pomyślane są tak. Nie przypadkiem nazywa „lalkami” projekty kostiumów. w każdym przedstawieniu gubi się z konieczności znaczna część poetyckich piękności tekstu..uruchamia jakby akcję i działania postaci. niesłychanie złośliwej obserwacji obyczajowej.] W teatrze (operze) pociągała go wielkość. [.. [.] W Weselu monotonna.. choćby najbardziej tradycyjna.co nas w tej chwili bardziej interesuje . dokładnej. widowiskowej niezwykłości. kiedy Chochoł zabiera się sam do gry na skrzypcach.] często nawiedzającym Wyspiańskiego pomysłem było wykorzystanie istniejących budowli: dostrzegł teatralny walor krakowskiego barbakanu. Łączy w sobie wszystkie elementy sztuki i wszystkie rodzaje poezji. Jan Błoński.. przede wszystkim z Mickiewicza. obdarzone „duszą narodowych półbogów” gestykulują w „nowej scenerii”. i cały monumentalny repertuar.I 50 Karta pracy był miejscem. że uda się postawić taki teatr. Jak misteria jednoczy świat nadprzyrodzony z ziemskim i kończy wielkim proroctwem. b) Jakie rodzaje spektakli interesowały autora Wesela najbardziej? c) Wyjaśnij na podstawie tekstu. s. wywodzący się z wielkich romantyków. której się Wyspiański nie doczekał.] opracował wtedy plan zabudowy wzgórza. który obsesyjnie zajmował wyobraźnię Wyspiańskiego. czekając na idealną scenę. a) Podaj. d) Wyspiański stworzył nowy rodzaj teatru.]. To teatr czysto narodowy. 131-147. Kategoria Cechy przestrzeń muzyka słowo ruch Wesele. [.. który przewidywał także teatr pod gołym niebem.. Wyspiański wielokrotnie. jaki epizod z biografii Wyspiańskiego miał znaczący wpływ na jego edukację artystyczną. [... Kraków 2007.indd 50 12/16/13 12:19 PM . A jednak w nim najlepiej i najłatwiej wystawić by można i jego sztuki. o którym marzył [..] Wyspiański nie łudził się oczywiście. Teatralne manekiny stapiają tam legendę i prawdę w jedną całość. co oznacza określenie monumentalny. oparty o stok i zwrócony ku Wiśle. Korzystając z tekstu Jana Błońskiego. scharakteryzuj poszczególne elementy przedstawień dramatopisarza. Skorzystaj z charakterystyki tych kategorii sporządzonej na podstawie tekstu Błońskiego.indd 51 12/16/13 12:19 PM . sc. 33 Akt III. I Karta pracy 51 gesty postacie kostiumy rekwizyty treść e) Przeanalizuj sposób realizacji poszczególnych elementów przedstawienia we wskazanych scenach Wesela. Fragment Didaskalia i akt I. 36 i 37 Wesela przestrzeń muzyka słowo Wesele. sc. 1 Akt III. sc. ................................. W dramacie symbolicznym......................... jakim jest Wesele................... rekwizyty służą do .....I 52 Karta pracy ruch gesty postacie kostiumy rekwizyty treść o Wyjaśnij............................indd 52 12/16/13 12:19 PM ................. Uzupełnij tekst......... Wesele... na czym polega synkretyzm Wesela.............................................. postacie mają charakter .......................... muzyka pełni funkcję ........ ....... .... scenografia jest ....................................................................................................................................................... a obrazy odwołują się do ......... .......................................... dialogi postaci są......................................................................................... ............. ruch sceniczny ma charakter ...... .................................................................... że Rydel.to chwilami szczery człowiek.] O Włodzimierzu Tetmajerze (Gospodarzu) już mówiłem.. Czym była owa polityka polska w Austrii. popełniał tedy co chwilę wykroczenia przeciw etykiecie wiejskiej. a Koło Polskie to była cała ówczesna czynna i jawna polityka Polski.. huczały tańce.] Osiadłszy w Bronowicach.. nauczył się go rozumieć i z nim pracować.. chcąc się „zbliżyć do ludu”. [. zacny i kochany człowiek. jak wspomniałem. z miasta kilka osób z rodziny i przyjaciół Rydla. jaką była Austria.. Jest on w Weselu jak żywy. obie. bo tak się już przyzwyczaił... p. redaktor krakowskiego „Czasu”.. niewiele mający poczucia wsi i chłopa. jak szczelnie zapięty w swój czarny tużurek stał całą noc oparty o futrynę drzwi. patrząc swoimi stalowymi. O drugą. graniczące wprost z newrozą. i pojął ją w małżeństwo w dziesięć lat po ślubie Tetmajera. [. Rydel posuwał swoją „ludowość” tak daleko. Ale i wesele to. [. [. ze swą zamaszystą fantazją i niewytrzymałością nerwową. iż Dziennikarzem tym był Rudolf Starzewski. to .. Zawisza Czarny. ilu wymagała kołowań. Wówczas to przez długą ulicę Karmelicką.. Lucjan Rydel.. Wiadomo.. to jednak zarazem ten literat w poszukiwaniu tematu.. Kto jest kim w Weselu? Przeczytaj fragment Plotki o „Weselu” Wyspiańskiego Tadeusza Boya-Żeleńskiego i wykonaj zadania.. [. ] Poeta jest bratem Gospodarza. [. wieńcami. [. „Ten pan Rydel to dobry człowiek.] Wybitnie przyjacielsko-ironiczny jest stosunek Wyspiańskiego do Pana Młodego .] Młody i pełen przyszłości malarz. prosił ją o pozwolenie zdjęcia butów. Domańskiej (Radczyni z Wesela). i małżeństwo nie były podobne do tamtego. gadał.nie. Wieś była oczywiście zaproszona cała. o ile się ją oderwie od figury. I Wyspiański. tworząc istotnie porywający grą swoich barw i zamaszystością fantazji obraz... papierowy inteligent w zetknięciu ze wsią. ze swoim szlachetnym sentymentem.] Małżeństwo Rydla miało. niesamowitymi oczyma. Tetmajer zżył się ze wsią najzupełniej po bratersku.] największe piętno komizmu dawało mu jego przysłowiowe gadulstwo. Pamiętam go jak dziś. czapkami. w roku 1900.. [... w asystencji szumnych drużbów na koniach. że przyszedłszy raz z wizytą do willi swej ciotki.. Pokazywał wszystkim. [.]. [. cały prawie światek malarski z Krakowa.mówili. kto chciał i kto nie chciał. pisywał pseu. wiadomo. Ludwik de Laveaux. I tam ujrzał i usłyszał swoją sztukę. a mianowicie dlatego.doklasyczne wiersze. ale przed wydaniem najbardziej męskich swoich dzieł. z którą nigdy nie stworzy organicznego połączenia. jak wiadomo.raczej z głowy i z papieru. i na całe miasto gruchnęła wieść: Włodzio Tetmajer ożenił się z wiejską dziewczyną.].. [. wiadomo. gestem kontuszowym.. Redaktor „Czasu” było to w owej dobie galicyjskiego życia politycznego stanowisko bardzo wybitne: „Czas” to była większość w Kole Polskim..] Wesele Rydla odbywało się w domu Tetmajera [. urodziło się z serca i oczu. Modlą się zwykle bronowiczanie w pobliskim wiejskim kościółku..] Rydel przeżywał swoją „miłość” jak temat literacki.] Żona Tetmajera miała dwie siostry. piękny i świetny młodzieniec z „dobrej rodziny” . Obok wrzało weselisko. wszedł pod urok polskiego chłopa-Piasta.] Pan Młody .. Wówczas na szczycie rozgłosu poety. „żurawiec” bawiący wówczas w kraju przelotem. zupełnie inny charakter niż małżeństwo Tetmajera. ] Wesele. uczony człowiek. w których porównywał swoją Jadwisię do Afrodyty wychodzącej z fali zboża etc. posunął w konkury Lucjan Rydel.. [.] Dotychczas niemal wyłącznie liryk.]. Ten poeta był to klasyczny mieszczuch. [.. albo jeśli nie ma butów. Starzewski była to jedna z najświetniejszych polskich inteligencji współczesnych [. poeta... wyjechał dla studiów za granicę i tam umarł. które raziły bronowickich gospodarzy. poza tym w marynarce i z zawiniętymi spodniami. przez cały Rynek krakowski zajeżdżają przed kościół owe wozy chłopskie wyładowane białymi sukmanami. między jednym a drugim pobytem we Włoszech. Otóż na wsi chłop chodzi boso albo przy pracy. ale z wizytą .] Niepodobna dobrze zrozumieć postaci Dziennikarza. a tu do tej izby raz po raz wchodziło po parę osób. gadał. bardzo urodziwe. chytrych jakoby posunięć na tej parszywej szachownicy narodów. a jego dworek nowoczesnym Soplicowem.. [.. kompromisów.. był nim Kazimierz Tetmajer. że nie nosi gatek etc. cieszący się zasłużonym mirem wśród publiczności.indd 53 12/16/13 12:19 PM . pierwszy raz wówczas świeżo próbował Tetmajer rozwinąć skrzydła w wielkiej poezji dramatycznej: napisał utwór pt.Rydla. I gadał. jak i ona.. chodził w konkury boso. bo też. suchotnik. ] Zabawny był stosunek Rydla do chłopów. Tamto było czymś samorzutnym.z chłopką! [. wystawiony na krótko przed Weselem w krakowskim teatrze.. raz po raz dolatywał jego uszu strzęp rozmowy. admirowany przez czytelniczki.. kierezjami. Bronowice jest to. On jest dla Wyspiańskiego jakby wcieleniem polskości. z której wyszła... śmiałym. Jadwisię. „bajecznie kolorowymi” gorsetami. Z jedną zaręczył się utalentowany malarz i kolega Tetmajera.] Tak więc orszak ślubny przejechał przez Kraków w lecie roku 1890.. [.. był w kołach artystów w Krakowie figurą po trosze komiczną.. ale śluby biorą z paradą u Panny Marii w Krakowie. wioska o pół mili od Krakowa [.. ale strasznie źle wychowany” .. [. Określ jego czas i miejsce. [.. polskiego życia. miała w sobie coś zgaszonego. jakie były związki Bronowic z Krakowem.] zjawienie się Chochoła.] Przybyszewszczyzna w Nosie wyraża się mnóstwem rysów. i echa nadczłowieka: „Bonaparte. Ale była w niej ta sama macierzyńska pobłażliwość. z których Wyspiański umiał wyczarować ten kawał polskiej duszy. żywej Polski. a bodajże i na samo malarstwo. nie bardzo przygotowana do „honoru”. 381-394. gdyż Hanusia Tetmajerowa liczyła sobie wówczas niespełna dwadzieścia siedem lat. lub może kombinacja Noskowskiego z malarzem również. 1 p.... czyli malarz Tadeusz Noskowski. [. z jaką patrzyła na hałaśliwe zabawy cyganerii krakowskiej w Brono.. ciotka Lucjana Rydla. [. młody chłop. opowiadał o królach polskich. córki sławnego lekarza. w którego ramionach drżały od nowej emocji miejskie panienki. Kraków 1968...] Figura Gospodyni wiernie zachowała typ swego oryginału. żona lekarza i radcy miejskiego. ona pozostaje za kulisami. jaką mogłaby być. Brać artystyczna pijała zawsze. Wyjaśnij. Trzeźwa i obowiązkowa Haneczka ....] Takich Rachel było w Krakowie dużo.. jakby coś w rodzaju impresaria tego wesela duchów. za którego wyszła potem.. duże dzieci.to profesorowa Domańska. 2 weredyczka .. wspaniała baba wiejska mająca pod czterdziestkę. Wówczas to była szesnastoletnia dziewczynka. s. bo pić muszę. pełna ochoty zarówno do swatów.] I więcej znalazłoby się cech przybyszewszczyzny w Nosie. malarz de Laveaux. I Rydel postępował też z nią inaczej niż Tetmajer z Hanusią: starał się ją forsownie „rozwijać”. koncerty. jedynie może stała się dojrzalsza..] to Zosia i Maryna Pareńskie. młodziutkie wówczas podlotki. misterium. Tadeusz Boy-Żeleński.. [. siostra Lucjana. Przede wszystkim pijaństwem. i na politykę. z zachowaniem imion i nazwisk. Mam wrażenie. jako integralny składnik tego polskiego dworku i tego świata artystów. pewne aktorstwo desperacji. owo: „Na plan pierwszy wstąpić muszę”. później autorka wybornych powieści dla młodzieży. [.].to Hanka Rydlówna.”. olbrzymi pod powałę Czepiec. ten miał nos” etc. jest ona raczej rozwinięciem tej ślicznej Jadwisi takiej. Jej samej nie pojawi się żadne widmo. są postacie chłopskie: Klimina. na przybyszewszczyznę. jaki ją spotkał. Wojtuś.to są elementy. której potrzebują te wieczne. jakąś melancholię.wicach. 1 kostyczna . W Pannie Młodej większa jest domieszka fantazji. Wesele. Trzecia siostra.. one wypełniały czytelnie dla kobiet. ale za Przybyszewskiego picie wzniosło się do wyżyn obrządku. na to jest za pozytywna.złośliwa... Marysia. Plotka o „Weselu” Wyspiańskiego [w:] tegoż..osoba mówiąca prawdę bez względu na konsekwencje. Stanisławem Czajkowskim. Piękna [. Panienki [. ona aranżuje [. ona daje kaprysowi poety z Wesela akcent woli. czytywał jej swoje wiersze i dramaty. Radczyni . I niezmiernie interesującą jest właśnie ta rola Racheli na weselu bronowickim. O Krakowie. poważniejsza. O Które wydarzenie z życia krakowskiej bohemy artystycznej stało się kanwą Wesela? 1 p. zmarł gdzieś na suchoty na obczyźnie (on to jest owym Widmem w akcie drugim). wypożyczalnie książek.] Tyle sobie przypominam naprędce anegdotycznego materiału Wesela .] Autentycznymi. Snuło się istotnie koło niej jakieś fatum śmierci: pierwszy jej narzeczony. piję. z temperamentu kostyczna1 i weredyczka2.. [. to była dziwna dziewczyna. że w głębi duszy uważała to wszystko za zabawkę.. a rówieśnica i przyjaciółka Zosi. hasła: „Piję.]. ale Rachela poezję tę niejako zorganizuje. jak i do ołtarza. praktyczne ujście. na zapalone dysputy. tak że na jakiś czas w tej ślicznej młodej głowinie wytworzył rozczulający zamęt.indd 54 12/16/13 12:19 PM . gdyby została bardziej sobą. autentycznym jest Nos. również zmarł na suchoty po roku małżeństwa. Ta „chałupa rozśpiewana trzęsie się od poezji”.. jest dowodem niezmiernej bystrości wyczucia u Wyspiańskiego... mężczyźni [.] Wprowadzenie Racheli. teatry. jaki miało to wpływ na oba małżeństwa. □ Wskaż.indd 55 12/16/13 12:19 PM . □ Wymień okoliczności. 1 P- □ Kto był prototypem postaci Dziennikarza w Weselu? Dlaczego jego stanowisko autor nazywa „bardzo 2 P- wybitnym”? Odpowiedz własnymi słowami. Czym. różnił się stosunek do chłopstwa Włodzimierza Tetmajera i Lucjana Rydla? 2 P- Wytłumacz. które doprowadziły do małżeństwa Lucjana Rydla z Jadwigą 1 p- Mikołajczykówną. skąd Wyspiański zaczerpnął informacje o przebiegu uroczystości weselnych. Wesele. według Boya. B. że relacja pisarza wydaje się wiarygodna? 1 p- 3 Przytocz jedno sformułowanie. poetyckim. 1 p- m Plotka o „Weselu” Wyspiańskiego została napisana stylem 1 p- A.indd 56 12/16/13 12:19 PM . Wesele. Na które cechy tej osoby zwraca uwagę Boy-Żeleński? 2 p- Wypisz na podstawie przeczytanego tekstu cechy przybyszewszczyzny. naukowym. popularnonaukowym. które pełni funkcję kompozycyjną w tekście. 1 p- □ Co sprawia. D. publicystycznym. D Podaj pierwowzór postaci Poety. C. Krakowski malarz Włodzimierz Tetmajer ożenił się wówczas z Hanną Mikołajczykówną. organem politycznym reprezentującym Polaków (1 P. zwolennicy ugodowej polityki względem personalia postaci. drugą poślubił Lucjan Rydel. i przerabiał ten krok na temat literacki. dziewczyną z Bronowic. typowy inteligent z miasta. 1 P. zżył się z chłopami. przysłuchiwał ich rozmowom i muzyce. nie zdążywszy się ożenić. Bronowiczanie w kościele Mariackim brali śluby. za oPis stanowiska) 7. zaborcy.. Należeli do niego konserwatyści. chłonął atmosferę wiejskiej zabawy. adorowany przez kobiety. operuje datami. związana z Kołem Polskim. 1 P. poeta u szczytu sławy. Tetmajer. był ludomanem zafascynowanym wsią na zasadzie koncepcji intelektualnej. 6. ■ Propozycje odpowiedzi Nr Odpowiedź Punktacja zadania 1. 1 P. personalia postaci. egotyzm. 2 P. Relacja Boya-Żeleńskiego jest z pierwszej ręki. Próbował też wychowywać własną żonę. 1 P. Żona Tetmajera miała jeszcze dwie siostry.indd 57 12/16/13 12:19 PM . 2 P. za opisanie których traktował jak równych sobie. również wyjątkowo urodziwe. autor widział wszystko na własne oczy. z pobudek bardziej ideowych niż osobistych. za w sejmie austriackim. dokształcać. Latem 1890 r. Była to wówczas bardzo wpływowa gazeta. Wesele. apoteozowane pijaństwo (niepohamowane picie alkoholu jako powód do dumy). które odbyło się w chałupie Tetmajerów w Bronowicach w 1900 r. Marysią. odbyła się pierwsza ceremonia ślubna inteligenta i chłopki. 1 P. Ożenił się „programowo”. 11. pozerstwo. opisuje miejsca wydarzeń i zjawiska. 10. kult wybitnej jednostki 9. Tak więc. 1 P. 2. edukować. zaręczył się Ludwik de Laveaux. 1 P. nie starał się jej zmieniać. dobrze zaadaptował się na wsi. Akceptował żonę taką. jak wspomniałem. Prototypem postaci Dziennikarza jest Rudolf Starzewski. Rydel zaś. Nie znał wsi ani jej nie rozumiał. Wyspiański został zaproszony na wesele i w nim uczestniczył. np. Przyglądał się rozbawionym gościom. Pierwowzorem postaci jest przyrodni brat Włodzimierza Tetmajera (Gospodarza) Kazimierz Przerwa- Tetmajer. redaktor naczelny „Czasu”. Wesele Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną. 1 P. (1 P. 2 P. który jednak zmarł na suchoty. a wręcz ich podziwiał.Zawiszę Czarnego.. 1 P. sam będąc człowiekiem z krwi i kości. 5. Z jedną z nich. krążący między Polską a Włochami. w efekcie mącąc jej w głowie. (1 p. 4. Autor podaje imiona i nazwiska autentycznych postaci. dekadentyzm. za Niedawno wydał swój pierwszy dramat . 1 P. których sam był świadkiem. 3. O Włodzimierzu Tetmajerze (Gospodarzu) już mówiłem. A. jaką była. Autentycznie też zakochał się w pięknej jednej postaci) wiejskiej dziewczynie. za oPis osoby) 8. 5. znalezienie Uczniowie dobierają się w grupy i wyłaniają współczesnych kontekstów i odczytań jego twórczości. wybranie grupy odpowiedzialnej za wystrój sali i sprzęt techniczny oraz do obsługi sesji. Studium na temat współczesnej autorowi recepcji jego twórczości. kustosza muzeum lub innego fachowca.indd 58 12/16/13 12:19 PM . formułowanie wniosków. 9. 1. Wybranie koordynatora działań. Konsultacje z nauczycielem. Prussak Maria. spojrzenia. zaproszeń i plakatów). Zaproszenie nauczycieli i młodzieży z innych klas. Przygotowanie prezentacji i wystąpień.: przygotowanie prezentacji i wystąpień. multimedialne i wystąpienia. 2. 4. Stanisław Wyspiański.culture. pastele.artysta totalny I Rodzaj projektu H Zadania w ramach współpracy między • zbiorowy. dzielą się pracą nad konkretnymi interpretacja artefaktów.-6. Formułowanie wniosków. Znalezienie współczesnych Wyspiańskiemu kontekstów Hutnikiewicz Artur. Warszawa 1997. Natanson 3. podczas którego wyłaniani są eksperta. 4. biogram Wyspiańskiego. koniec 3. w ramach współpracy między grupami: Nauczyciel czuwa nad właściwym przebiegiem miesiąca przeprowadzenie sesji i opublikowanie wystąpień na stronie sesji. • planowanie i organizowanie pracy w grupie. • trzy miesiące 3. Działania organizacyjne i techniczne. wskazuje miesiąca miejsca do poprawienia oraz błędy w tekstach wystąpień. miesiąc Zadanie 7. miesiąc Realizacja zadań 1. Zaproszenie eksperta (historyka sztuki. doskonalenie Przygotowanie zaproszeń i plakatów. Uczniowie przygotowują prezentacje przeprowadzenie konkursu w klasach i wyłonienie prelegentów. 3. dba o to. i 9.): wybranie koordynatora W każdej klasie zostaje przeprowadzony działań międzyklasowych. ustalenie terminu sesji. teatralnych. 6. Młoda Polska. Wyznaczenie zespołu do obsługi sesji. które dzieła miesiąca opracowania i konteksty wybrali. koncepcja „teatru ogromnego”. różnych dziedzin sztuki (dramaty. Konsultacje z nauczycielem. Opublikowanie wystąpień i prezentacji na stronie projekty scenografii i kostiumów do przedstawień internetowej szkoły. Okońska Alicja. I Cele który uświetniłby sesję wykładem). 5. H Przykładowe źródła 2. Zadania 8. aby materiały znalazły się na internetowej szkoły.-wyspianski I Harmonogram prac Czas Działania Wskazówki 1. Wesele. Wybór dzieł Stanisława Wyspiańskiego należących do 8. Poeta-malarz. witraże i polichromie). Współpraca pomiędzy grupami (zad. Przeprowadzenie konkursu w klasach i wyłonienie www. Szukanie informacji o wybranych dziełach. rysunki. Warszawa 1979. Stanisław Wyspiański. Przeprowadzenie sesji naukowej. Próba nowego interpretacja artefaktów. miesiąc Realizacja zadań 5. zaproszenie konkurs. Nauczyciel ogląda prezentacje. I Czas 2. historycznych i kulturowych oraz informacji Makowiecki Tadeusz.-6. Poznań 1975. koniec 2. Wybranie grupy odpowiedzialnej za wystrój sali i sprzęt ćwiczenie umiejętności wystąpień publicznych techniczny. obrazy. event_asset_publisher/eAN5/content/stanislaw. nauczycieli i młodzieży z innych klas (przygotowanie przedstawiciele na sesję szkolną. I Zadania dla grup 7. zagadnieniami czy też dziełami. plastyka z ośrodka kultury. 1. międzyklasowy grupami 1. o Stanisławie Wyspiańskim. umiejętności ich wartościowania i selekcjonowania. filozoficznych. poszukiwanie materiałów źródłowych.—4. http:// 6. techniczne związane z dekoracją sali. koniec 1. Warszawa 1975. stronie www.: wybór dzieł Wyspiańskiego. analiza i liderów.I 58 Projekt edukacyjny Wyspiański . Ustalenie terminu sesji naukowej.pl/baza-sztuki-pelna-tresc/-/eo_ prelegentów występujących na sesji szkolnej. w ramach współpracy między grupami: działania Nauczyciel proponuje dodatkowe rozwiązania organizacyjne i techniczne. analiza i Wojciech. Uczniowie zgłaszają. Widmo — malarz Ludwik de miłości popełni samobójstwo. autor proroctw. Bronowicach. córka Anny i Włodzimierza Tetmajerów. Stańczyk — błazen Jagiellonów słynący z Bronowicach mądrości i przenikliwości politycznej. została żoną Tadeusza Boya. założycielka szkół pielęgniarstwa. zdrajca. siostra Demitologizacja mitów Pana Młodego. Dziennikarz — Rudolf Starzewski. Rachela — Pepa Singer. Anną). redaktor legendarny ukraiński lirnik. Haneczka — Anna Rydlówna. świadkiem na ich ślubie był — krakowskiej bohemy artystycznej.tonina Domańska. po latach z powodu nieszczęśliwej przez Rzeczpospolitą. zostanie pielęgniarką i działaczką • racławickiego społeczną. przyjaciel Pana Młodego.. noc listopadowa b) postacie symboliczne: Chochoł — symbol uśpienia narodu • miejsce wydarzeń: chata w podkrakowskich polskiego. żona • Chochoł Tetmajera. • chata bronowicka Radczyni — An . młody wiejski chłopak. którą poznał pierwowzorem mogli być malarze Tadeusz Noskowski i w domu Tetmajerów (Włodzimierz Tetmajer ożenił się z Stanisław Czajkowski (bohater uosabia cechy siostrą Panny Młodej. Elementy świata przedstawionego później malarka • czas akcji dramatu: 1900 r. przejdzie na katolicyzm. przyjaciel dekadentyzmem i przybyszewszczyzną). • chłopa „kolorowego bajecznie” letnia córka karczmarza.in. malarz i Hetman — Franciszek Ksawery Branicki. w których naczelny konserwatywnej gazety „Czas”. ciotka Lucjana • złoty róg Rydla. oczytana erudytka. w weselny. Jasiek — brat pana młodego Mikołajczykówien. hetman wielki działacz społeczny. autor dramatu Zawisza suchoty Czarny. Symbole Gospodyni — Anna. Isia — Jadwiga Tetmajerówna. • kaduceusz Zeleńskiego. najmłodsza z sióstr. świadek na weselu. dawny narzeczony Marysi Mikołajczykówny. w 1990 r. złożyła przysięgę. dzierżawił karczmę • Stanisław Wyspiański jako artysta wszechstronny od księdza. naznaczony obok Błażeja Czepca — Stanisław Wyspiański.indd 59 12/16/13 12:19 PM . wzór cnót a) postacie realistyczne i pierwowzory: Gospodarz — rycerskich. • chłopa-Piasta współorganizatorka szpitali. Przerwa-Tetmajer. symbol chwały i potęgi narodu polskiego. • solidaryzmu narodowego wyemancypowana Zydówka. najstarsza Mikołajczykówna. r Notatki z lektury 59 Wesele w pigułce Geneza utworu Czepiec (nazwisko autentyczne). chłop z Bronowic. Dziad — stary żebrak podnajmujący się u Teatrze Polskim w Krakowie chłopów do różnych robót. Rycerz Czarny — • główni bohaterowie: niepokonany Zawisza Czarny z Garbowa.czanin. targowi. Klimina — chłopka. 16 lat. adorator Zofii miał przewidzieć rozbiory i odzyskanie niepodległości Pareńskiej (Zosi). zaręczona • Wesele — dramat symboliczny • polemika z polskimi mitami narodowymi nieszczęśliwie z Ludwikiem de Laveaux. autorka powieści dla młodzieży. prowadziła prywatną praktykę pielęgniarską. Marysia • charakterystyka społeczeństwa polskiego w Weselu — środkowa siostra Mikołajczykówna.. 19. Pan Młody — Lucjan Rydel. Zyd — Hirsz Singer. że gdy • przywódczej roli inteligencji Polska odzyska niepodległość. Upiór — Jakub Szela. Poeta — Kazimierz Laveaux. Wojtek — mąż • teatr ogromny — wizja sztuki opartej na synkretyzmie Marysi. Stanisław Wyspiański sportretował ją • dzwon Zygmunta karmiącą trzymiesięcznego synka Stasia na obrazie Macierzyństwo). drużba • premiera dramatu odbyła się 16 marca 1901 r. Nos — Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną z Bronowie. mieszkanka Bronowic. wuj • inspiracją do napisania dramatu stało się wesele Lucjana Mikołajczykówien. Wernyhora — młodopolski. Historii • złota podkowa żółtej ciżemki. od 10 lat mieszkający w koronny. Czepiec — Błażej Wesele. Maryna i Zosia — siostry Pareńskie (Zofia • czapka z pawimi piórami Pareńska w 1904 r.. pisarz gminny. i Zagadnienia do interpretacji jej dotrzymała. poeta przywódca rzezi galicyjskiej z 1846 r. Włodzimierz Tetmajer. m. przyrodni brat Włodzimierza który wyjechał na studia do Paryża i tam zmarł na Tetmajera (Gospodarza). miała ok. Panna Młoda — Jadwiga Mikołajczykówna. nastroiłem • 2004 — reż. has. • 2000 — reż. Studio im. co się nie lubią. jakeście som. Jerzy Grzegorzewski.. Romany pawie pióra kradnę: postawie se Bobrowskiej Radia Kraków. czapkę z piór: czapkę wieś spokojna. że nas myślę. A to Polska właśnie Z takich. bo jak • CZEPIEC Cóz tam. has. szumi las. polska szopa. wtedy w trzymają się mocno!? piersi serce czuję. chamie. has. bawiom moiściewy. toby pił — has. tylko że my jesteśmy tacy Warszawie przyjaciele.I 60 Notatki z lektury Wybrane cytaty • NOS Piję. pieścimy się jeno snami. a toć • 1972 — reż. huczy las. Andrzej Wajda. złoty róg. bardzo wiele. . has. Sami swoi. byle Miałeś. • 2012 — reż. wytwór tęsknej mieć. jeźli nie coś miarkuję szumi las. ostał ci sie • GOSPODARZ ino sznur. A. zmysły drażni. był Głowacki. Pon nos obśmiwajom w duchu. róg huka po lesie. Stary Teatr w • DZIAD Krakowie Bawiom. to my na was — i las: has. co tu nas otacza. Andrzej Wajda. ino oni nie chcom chcieć! wyobraźni serce bierze. z kosami! Chopin gdyby jeszcze żył. huczy pójdziecie z nami. w polityce? Chińcyki piję. nasza przeinacza: w oczach • PANNA MŁODA naszych chłop urasta do potęgi Trza być w butach na weselu. strasznie wiele odgaduję: tak po polsku Panowie. zdolność chłopa. ostał ci sie ino sznur. Andrzej Seweryn. dziwo nęci.indd 60 12/16/13 12:19 PM I . że nam oczy zaszły • KSIĄDZ mgłami. Ważniejsze inscenizacje i adaptacje • 1963 — reż. Pon się boją we wsi ruchu. piję. Stary Teatr w Krakowie • ŻYD • 1991 — reż. bo ja muszę. i wy z chłopa. jak my. panie. adaptacja filmowa były dawniej gniewy! • 1977 — reż. to mnie kłuje.chłop potęga jest i basta. wicher niesie. polska wieś zaciszna. miałeś. Wojciech Smarzowski.A jak my. i ja z a to. byle polska chamie. jak My jesteśmy jak przeklęci. to my się rwiemy ino do • POETA jakiej bijacki. wiele z Piasta. co kto w swoich widzi snach • DZIENNIKARZ Niech na całym świecie wojna. Teatr Narodowy w No. ze panowie duza by już mogli mara. Teatr Narodowy w • JASIEK Warszawie Zdobyłem se pawich piór. słuchowisko pański dwór! Wesele. adaptacja filmowa pawich piór: pawie pióra ładne. Andrzej Wajda. to się żenić! Co się w duszy komu gra. króla Piasta! • PAN MŁODY • CHOCHOŁ Jak się żenić. Jerzy Grzegorzewski. ............................................. sc... mego krwawiącego przez lód gnali....................... zafascynowanym ........................ który dziesięć lat wcześniej ożenił się z siostrą panny młodej...... Sprawdź.......... z dziewczyną z Bronowic........... dziadka piłą rżnęli...... kijakami......... kim był I 2 p iczym się zajmował........ gdzieś zatłukli........ ..... PAN MŁODY spopychali.... ........................ a) Jakie wydarzenie mają na myśli bohaterowie? b) Dlaczego postacie wspominają takie tragiczne dzieje podczas weselnej zabawy? c) Co można powiedzieć o relacji między inteligencją a chłopstwem na podstawie zacytowanego dialogu? Wesele... 3 p- Stanisław Wyspiański Wesele GOSPODARZ Mego ojca gdzieś akt I.... Pan młody był krakowskim........... czyli ślub przyjaciela Stanisława Wyspiańskiego - ... Myśmy wszystko zapomnieli............................... m Scharakteryzuj stosunek Gospodarza do Wernyhory................ Realistyczna kanwa utworu posłużyła poecie do stworzenia dramatu O Kto stanowił pierwowzór postaci Gospodarza? Podaj jego imię i nazwisko oraz napisz..... ile wiesz Uzupełnij zdania.............................................. 1 p- Przeczytaj zamieszczony cytat i odpowiedz na pytania...................... 3 p- Dramat Wesele opisuje autentyczne wydarzenie.................. Myśmy wszystko zapomnieli............indd 61 12/16/13 12:19 PM . 30 zadźgali............. motykami Myśmy wszystko zapomnieli............................................. Zabawa odbywała się w chacie .. .. polska szopa / i ja z chłopa......... biją się po pysku......... Cytat Autor 1. □ Wyjaśnij znaczenie symboli występujących w Weselu......... Oni się tam gniotą.... / byle polska wieś zaciszna. 3.. tłoczą / i ni stąd.. to się żenić! 6............ • złota podkowa ............. 4.. ja to czuję 2.. • dzwon Zygmunta - • Chochoł - H Odpowiedz na pytania dotyczące postaci zjawiających się na weselu....... / to nie dla was.... 4 P- • czapka z piórami ... o Zapisz............ Sami swoi. Trza być w butach na weselu. ni zowąd naraz / trzask....indd 62 12/16/13 12:19 PM ... / byle polska wieś spokojna...... kto jest autorem przytoczonych słów............... 6 P- Postać Kim jest? Komu się ukazuje i Co symbolizuje? dlaczego? Wernyhora Rycerz Widmo Wesele.. i wy z chłopa.......... Jak się żenić..... pan to pisze...... prask........... Niech na całym świecie wojna.. 3 P- Lp........... 5.......... ........................ Pan Młody Gospodarz podobieństwa Wesele................. II.... IV V □ Wskaż trzy podobieństwa i trzy różnice między Panem Młodym i Gospodarzem........ 5 P..... 3 P................... Wymień pięć cech dramatu symbolicznego....indd 63 12/16/13 12:19 PM I ........ I.... III.. w której przytoczysz pięć argumentów na poparcie tej tezy. że Wesele jest dramatem. że w teatrze interesuje go to. E3 Wyspiański pisał w listach z Paryża. Napisz spójną wypowiedź. Wesele.indd 64 12/16/13 12:19 PM I . oddające ducha 10 p- narodu. ponadczasowe. co uniwersalne. w którym artysta ukazał „wieczną Polskę”. Uzasadnij. .. 2 P- □ Scharakteryzuj stosunek Poety do ludzi ze wsi. sc............... Uosabiają ich rozterki.. i wybrałem Ichmość Mości dom........ kompleksy.....Czarny Rycerz....... Dziadowi ....... że to gość blisko niespodziewany.. 3 P- Budowa Wesela ma charakter ................. akcie autor wprowadza na scenę postacie realistyczne i fantastyczne... 24 w alkierzu........ każe zaraz i wybrałem Weselisko. .... wyrzuty sumienia. I tak Dziennikarzowi ukazuje się . 1 P- Przeczytaj zamieszczony cytat i odpowiedz na pytania.. ile wiesz Uzupełnij zdania.......... ..... a do Gospodarza przybywa B Kto stanowił pierwowzór postaci Poety? Podaj jego imię i nazwisko oraz napisz. Poecie ..indd 65 12/16/13 12:19 PM ........ 3 P- Stanisław Wyspiański Wesele GOSPODARZ Żona stroi się akt II..Upiór Jakuba Szeli................. Panu Młodemu .. W ........... chce się wydać WERNYHORA Z daleka... Zostaw................... które stanowią duchowe „drugie ja” bohaterów....................... jakoś wraz... a) Kim jest Wernyhora? b) Dlaczego Wernyhora przybył na wesele Rydla? c) Jaką rolę wśród chłopów odgrywa Gospodarz? Wesele.......targowiczanin hetman............... marzenia... boście som tu podać piwa......... panie Włodzimierzu... gdzie WERNYHORA ludzie sercem prości...................... a miałem urodziwa................. [... ] że to chwila osobliwa. kim był i czym się zajmował.. Sprawdź............. .... kto jest autorem przytoczonych słów. wiele z Piasta... 2... co się nie lubią. Chcę poetyczności / dla was i chcę ją rozdmuchać...... panie........... chata bronowicka ....... krzewy.. bardzo wiele.. tylko że my jesteśmy / tacy przyjaciele...... No.... □ Zapisz...... Cóz tam. rzezańce... w polityce? 5........ • złoty róg 4 P- .. 6 P- Postać Kim jest? Komu się ukazuje i Co symbolizuje? dlaczego? Stańczyk Upiór Hetman Wesele. Bawiom. 4. / i splamiła krew sukmany 6........ kwiaty.............. / chłop potęgą jest i basta......indd 66 12/16/13 12:19 PM ... 3 P- Lp.... □ Wyjaśnij znaczenie symboli występujących w Weselu... • kosa - • kaduceusz - H Odpowiedz na pytania dotyczące postaci zjawiających się na weselu. moiściewy. Tym ta casem sie nie siwo.... / a toć były dawniej gniewy! / Nawet była krew.. / zaproście tu na Wesele / wszystkie dziwy........ bawiom.... Cytat Autor 1... 3....... .... 3 P......................... V □ Podaj trzy podobieństwa i trzy różnice między Kliminą i Radczynią............... Podaj pięć cech „teatru ogromnego” Stanisława Wyspiańskiego......indd 67 12/16/13 12:19 PM I ....... IV.................. I. Klimina Radczyni podobieństwa Wesele................ 5 P.................................. II. III............ 10 p. że w teatrze interesuje go to. w którym artysta ukazał „wieczną Polskę”. 3 Wyspiański pisał w listach z Paryża. Uzasadnij. co uniwersalne. Wesele.indd 68 12/16/13 12:19 PM I . że Wesele jest dramatem. Napisz spójną wypowiedź. ponad. czasowe. w której przytoczysz pięć argumentów na poparcie tej tezy. oddające ducha narodu. Jasiek. Żyd 6. Gospodarz bardzo szanuje Wernyhorę. za 4. 1 P. 1 p. 4 P. za właściwe 2. Zabawa odbywała Uosabiają ich rozterki. Może reprezentować c) Wypowiedź świadczy o wzajemnej nieufności. poseł młodopolski u szczytu sławy. złoty Gospodarz. Upoetyzowana wizja Wernyhora. uzupełnienia) dziesięć lat wcześniej ożenił się z siostrą panny I tak Dziennikarzowi ukazuje się Stańczyk. b) Ponieważ na weselu doszło do spotkania sprawił. 3 P. Ksiądz 3. CzePiec czterech) 5. zafascynowanym wsią. obdarowując złotym rogiem. być jej przywódcą. Panu Młodemu targowiczanin hetman Branicki. dwóch najważniejszych warstw społecznych. jest zaszczycony wizytą arkadyjskiej. za właściwe megalomanii i prywaty. którzy doceniają to. poety z niepodległości przez Polskę odpowiedź) Krakowa i wiejskiej dziewczyny z Bronowic.Upiór Jakuba Szeli. autor nastrojowych 1 P.indd 69 12/16/13 12:19 PM .Czarny poecie do stworzenia dramatu symbolicznego. schylając się narodu do walki. 1 p. przepowiedni o zaborach i odzyskaniu właściwą b) Ślub Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Rachela 1. podczas a) legendarny wieszcz ukraiński. i chłopów przyczynił się do tego. że w jednej izbie bawili się goście z dwóch. właściwe się w chacie Włodzimierza Tetmajera. a) Chodzi o rabację galicyjską z 1846 r. a jednocześnie zdenerwowany. dostał go od Wernyhory wyjaśnienie po czapkę. pisarz i działacz polityczny. Pan młody był krakowskim stanowią duchowe „drugie ja” bohaterów. poeta imienia i nazwiska. 2 P. nie zależy mu na nawiązaniu gościa.symbol chłopskiej • złoty róg . Rycerz. czyli przedstawicieli nierzadko wrogich sobie. malarz Włodzimierza Tetmajera (Gospodarza). za trzy poetą.. młodopolski. warstw społecznych. gubi coś o wiele cenniejszego. za każdą której chłopi mordowali miejscową szlachtę. 3 P. wsi wesołej” pozwala odciąć się od problemów wsi i zachować dystans między światami inteligencji i chłopstwa.sygnał rogu miał posłużyć wezwaniu (Po I P. inteligentów i chłopów. a do Gospodarza przybywa Wernyhora. Pan Młody 5. Realistyczna kanwa utworu posłużyła Dziadowi . przyrodni brat (IP. Radczyni 2. za oPis) do parlamentu austriackiego liryków oraz dramatu Zawisza Czarny 3. społeczność wiejską. marzenia. autor (P° 1 P. że c) Gospodarz jest znany i szanowany przez wspomnienia o buncie chłopskim i jego chłopów. Dziennikarz 6. I Klucz do testu 69 Klucz do testu Nr Odpowiedź dla grupy A Odpowiedź dla grupy B Punktacja zadania 1. • czapka z piórami . wrósł w ich środowisko. 5. kompleksy. pomimo powszechnej mody na chłopomanię. 4. Rachela autorów. „wsi spokojnej. Mikołajczykówną. młodej. Widok wspólnej zabawy inteligentów będących podstawą narodu polskiego. 1. Włodzimierz Tetmajer. (2 p. czuje prawdziwych relacji z ludem i poznaniu ciężar odpowiedzialności. odczuwa Poecie jest na rękę podtrzymywać mit wsi przed nim respekt. za cztery czyli ślub przyjaciela Stanisława Wyspiańskiego W drugim akcie autor wprowadza na scenę właściwe Lucjana Rydla z dziewczyną z Bronowic Jadwigą postacie realistyczne i fantastyczne. które uzupełnienia. który miał dać sygnał do walki powstania. Dramat Wesele opisuje autentyczne wydarzenie. Panna Młoda 4. za podanie Kazimierza Przerwy-Tetmajera. brat przyrodni Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Klimina (2 P. Gospodarz podanie pięciu 3. Poecie . jaką nakłada na niego warunków. 3 P. Dziad 6. Budowa Wesela ma charakter szopki. który miał objąć przywództwo znaczenia róg. w których żyje. jednak oddał róg Jaśkowi i symbolu) zaprzepaścił szansę na odzyskanie niepodległości Wesele. który wyrzuty sumienia. 2. w jaki sposób okrucieństwach odżyły. od czasów Zygmunta narodowości (Żydzi) Starego do dziś w katedrze krakowskiej • kosa ustawiona na sztorc .przywódca buntu chłopskiego się w bitwie pod Grunwaldem w 1 4 1 0 r. że na odzyskanie w której zgromadzili się przedstawiciele niepodległości trzeba będzie jeszcze poczekać różnych stanów (inteligenci i chłopi). waleczności. patriotyczną.symbol chwały i potęgi narodu polskiego.laska zwykle będąca znakiem pokoju.ukazuje się Dziadowi. klasowe i że powinien budzić naród do walki. redaktorowi rubryki) narodowi i wykorzystać potencjał obu grup krakowskiego „Czasu”. • dzwon Zygmunta .(5 p. pokoleń. do czynu . odznaczył . a z II części Dziadów Mickiewicza także zdrajcy sprawy narodowej .. uśpienie. dawny i chłopów bawiących się w jednej izbie narzeczony Marysi Mikołajczykówny. .niepokonany Zawisza Czarny mądrości.ukazuje się Rudolfowi Starzewskiemu. jakby w zapowiedzi.zgubił ją koń Wernyhory. współtwórca konfederacji niespełnione pragnienia dziewczyny. za cztery na siebie odpowiedzialność przewodzenia . symbol sił marazm. widmo Rycerza jest wyrazem jego bestialski sposób mordowały ludność tęsknoty za poezją zaangażowaną. odwagi. w świadomości zbiorowej rubryk. świetności narodu polskiego (najsłynniejszy Bartosz Głowacki) biorącego • Chochoł .ukazuje się Marysi. którego z otwartego wyrażania krytycznych 3 p. człowiek wykształcony.chce rozmawiać z Gospodarzem. za . . wyjechał przed laty ciemnego oblicza chłopstwa . w Weselu nabiera wydźwięku ironicznego i staje się symbolem sporu 7- • Wernyhora • Stańczyk 6 p. • chata bronowicka . wzór cnót rycerskich.symbolizuje pojednanie narodowe. brak życia. Gospodarz poglądów. nawiązuje do mitu kosyniera potęgi. tzw. rubryk tabeli. który przywołuje symbol rycerza niezłomnego pamięć o rabacji chłopskiej i z obawą patrzy • Widmo na inteligentów . które Gospodyni chowa do społeczeństwa polskiego. podsycanych przez zaborców Tetmajerowi).symbol integracji symbol szczęścia. bądź w powstaniu kościuszkowskim. osiem właściwie proroctw.malarz Ludwik de Laveaux.symbol krytycyzmu.nienawiści do Paryża i zmarł tam na suchoty.jest symbolem krwawej przeszłości ludu. . skrzyni.legendarny ukraiński lirnik. który tworzy wiersze o charakterze austriackich. ale chłopa. Rzeczpospolitą znany za siedem rubryk.naród żyjący w niewoli.taka pokoleniowe. Widmo uosabia wielki koronny. sceptyk wypełnionych rozbiory i odzyskanie niepodległości przez polityczny. śmierć drzemiących w chłopstwie.ukazuje się Poecie (Kazimierzowi Przerwie. która • Hetman ostatecznie nie poślubiła inteligenta. 4 p. ziemiańską (zwłaszcza tę nastawioną traktującą o wielkich sprawach patriotycznie) . uznany za zdrajcę narodu polskiego Wesele. nasuwa chłopów do panów.symbol chłopa- oznajmia wyjątkowe wydarzenia. symbol • Upiór chwały i potęgi narodu polskiego. w których miał przewidzieć ulubieniec Zygmunta Starego. . mającego wpływ polskiego na swoich czytelników • Rycerz . siostry Panny Młodej. z 1846 r. troski o losy ojczyzny. 2 p.Jakub Szela . rzezi galicyjskiej. w . targowickiej. „arka”. który czeka udział na dogodny moment.I 70 Klucz do testu 6- • złota podkowa . . zapowiada wskrzeszenie narodu powinna być rola człowieka pióra. swojej niedoszłej żonie. aby rozkwitnąć. chłopstwem a inteligencją powinien wziąć Jana Matejki Stańczyk 1 p.indd 70 12/16/13 12:19 PM . pogromach. niezałatwionych skojarzenia z duchami problemów leżących u podłoża konfliktu. patriota. przenikliwości z Garbowa. za sześć traktuje jak reprezentanta wsi. zbrojne gromady chłopów w dekadenckim. autor . za pięć (Włodzimierz Tetmajer) jako łącznik między funkcjonuje pod postacią znaną z obrazu rubryk.Franciszek Ksawery Branicki. symbol powstańca. poświęcenia dla ojczyzny • kaduceusz .nadworny błazen na dworze Jagiellonów. Dziennikarz podświadomie społecznych czuje. . hetman kogoś ze swojego środowiska. Zawisza podanie Czarny. a klasy społecznej jednocześnie strach przed śmiercią . za język. pochodzą z Krakowa. miejsc i rubaszności. rozsyłania wici. (po 1 p. artysty. pamięta też o ciemnej stronie ludu (rzezi galicyjskiej) 10.ożywia legendy i mity narodowe: wsi arkadyjskiej. targowica. lepszym życiem.symbolizuje zdradę narodu. baśni znanych obrazów • tematem nie są jednostkowe przeżycia pojedynczych osób. • odwołuje się do zbiorowych doświadczeń. chłopa-Piasta i zapis) suma punktów 40 Wesele.przywołuje legendarne postacie-symbole narodowe: Stańczyk. 3 . ekspresyjny wykształcona (autorka powieści dla dzieci). za . realizmu • synkretyzm rodzajów i gatunków literackich i fantastyki. bo młodopolskiemu Lucjanowi Rydlowi. cztery dostrzega problemów trapiących wieś.Klimina jest chłopką.Radczyni to inteligentka z miasta. .nawiązuje do ważnych wydarzeń z narodowej przeszłości: bitwa pod Grunwaldem. wizyjności legend. I Klucz do testu 71 nostalgię za lepszym życiem. wyważony. spokojny. ale jednocześnie ekscytuje ją. • realistyczna motywacja zdarzeń ustępuje stworzonej przez człowieka miejsca motywacji metafizycznej • charakteryzuje się synkretyzmem (połączenie • występowanie symbolicznych postaci. doświadczony. w którym widzi przedłużenie królewskiego rodu Piastów i ostoję narodowych wartości. za podoba im się życie na wsi. odświętną .Gospodarz zna realia życia na wsi. prawdziwie podziwia lud. Jakub Szela argumentów - . dźwięku) symboliczny. czyli poecie ducha. gaduła. a reprezentuje rodzinę Panny Młodej elementy) jedynie jej barwną. Branicki. dojrzały. w całość sprzecznych często kategorii: patosu przedmiotów. swoją przyszłość się do siebie wymienienie wiążą ze wsią z dystansem. czy poślubienie los . Wernyhora. nie . styl sukmany. Marysia boi się . lecz losy i życie duchowe zbiorowości ujęte w sposób symboliczny • połączenie elementów realistycznych i fantastycznych 9. przekupstwo.przywołuje stereotypy społeczne i narodowe (inteligenta.ukazuje się Panu Młodemu. . słowa i • świat przedstawiony ma charakter umowny.symbolizuje utracone marzenia. • zerwanie z realizmem na rzecz poetyckości. Jagiellonów. racławickich kos. łamie zasady etykiety reprezentuje rodzinę Pana Młodego wiejskiej. przywódczej roli inteligencji. chłopki z jednej rodziny. legend. za tajemniczości. jego fascynacja jest płytka. charakteryzują się ciętym językiem. czasy 10 p. 3 P.kreśli portret dwóch najważniejszych warstw społecznych: inteligencji i chłopów argument. 1 p. zaprzedanie się wrogowi ojczyzny 8. wspólnej walki. oniryczności. prawdy i legendy.zabiera głos w dyskusji na temat szans Polski na odzyskanie niepodległości p° 1 p. za . 5 P. powierzchowność.indd 71 12/16/13 12:19 PM . za minimum literacki. metaforyczny • w dramacie pojawia się wiele odniesień do • nawiązania do mitów. chłopa) kompozycję. odnoszą (2 P. • podobieństwa: obaj są artystami. w wyrażaniu emocji. Pan przypomina o utraconych szansach na inny Młody może mieć wątpliwości. skrwawionej p. insurekcja kościuszkowska (5 p.Pan Młody traktuje wieś jak motyw • różnice: elementów. niewykształcona. obie nieufnie patrzą na modną minimum • różnice: chłopomanię sześciu . mitów każdą cechę) • bohaterowie uwolnieni od praw psychologii • akcja rozgrywa się w przestrzeni symbolicznej. poślubili • podobieństwa: kobiety w dojrzałym wieku. obrazu. .dokonuje diagnozy kondycji współczesnego społeczeństwa polskiego 2 p. za każdy . stylizuje się na chłopa. chłopki nie jest rodzajem zdrady własnej tęsknotę za przeszłością. • Hausbrandt Andrzej. 02-305 Warszawa Wydawnictwo dołożyło wszelkich starań. Październik. Warszawa 2007. • Kępiński Zdzisław. s. Aleje Jerozolimskie 146 D. • Wyspiański: witraże. 21-26. Jak czytać dramaty ?.o. Gdańsk Kontakt z wydawnictwem: infolinia: 801 88 10 10 (z telefonów stacjonarnych) 58 721 48 00 (z telefonów komórkowych) strona internetowa: www. Jeśli cytujesz jej fragmenty. nr 1. Chocholi taniec. 128-142. Wyspiański w labiryncie teatru. Chocholi taniec Wyspiańskiego jako obraz-symbol w języku późniejszej sztuki polskiej [w:] tejże. 231-259. Stanisław Wyspiański. Warszawa 1980. • Puzyna Konstanty. Przez pryzmat didaskaliów. s.. moja ojczyzna. • Krakowska Joanna. Wyspiański. Kraków 2009. to nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz.o. s. oprac. • Gromadzka Beata. Czytelnik. Katarzyna Ambroziak. Zielona Góra 1994. Warszawa 1984. nr 12. nr 5. Zdjęcie pochodzi z agencji Shutterstock. oprac. Ossolińskich . s. • Wojciechowski Piotr. Jarosław Naus. Wydawnictwo Dolnośląskie. czyli „Wesele” naocznie i zaocznie.polski@nowaera. • Tomczyk-Maryon Marta. „Dialog” 2009. Możesz skopiować część publikacji jedynie na własny użytek. Druk: Color Graf Sp. Więcej na www. • Błoński Jan.”. Leśmian. Znaszli ten kraj?. Projekty intymnego teatru śmierci. Pozostałe osoby prosimy o kontakt z Wydawnictwem. Malowany dramat: o związkach literatury z malarstwem w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego.com/monticello (segregator).nowaera. Wielki dyskurs Grzegorzewskiego . „Teatr” 2007. 220-245. Jak Wyspiański organizuje wyobraźnię odbiorcy?. „Język Polski w Liceum” 2008/2009. Szanujmy cudzą własność i prawo.. „Wyście sobie a my sobie. Zagadnienia „Wesela”. Wydawnictwo Literackie. Czwarty akt „Wesela”. Zakład Narodowy im. Poland. Nabyta przez Ciebie publikacja jest dziełem twórcy i wydawcy Prosimy o przestrzeganie praw. 36-38. Małgorzata Gregorczyk. Wyspiański wielokrotnie. s. I 72 Bibliografia Bibliografia ■ Literatura podmiotu • Wyspiański Stanisław. Warszawa 2009.indd 72 12/16/13 12:19 PM I .legalnakultura. Zawartość publikacji możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Kraków 1997. s. • Okoń Waldemar. Katarzyna Wojciechowska. Projekt okładki: Wojtek Urbanek. Kantor. nr 7/8. Wrocław 1984. czyli „Wesele”. nr 7/8. Wyspiańskiego symboliczny dramat narodowy jako nowa odmiana rodzajowa polskiego dramatu narodowego. 102--107. Realizacja projektu graficznego: Iwona Gałuszka. s. Kraków 2007. s.. Warszawa 1991. Wydawnictwo Szkolne PWN.Wydawnictwo. Przyjdź chochole na wesele. Zakład Narodowy im. Universitas. Maciej Galiński. Warszawa 1972. nr 7/8. • Okońska Alicja. s. • Ziejka Franciszek. z o. 209-219.Wydawnictwo. Warszawa 2005. „Dialog” 2009. „Dialog” 1996.pl Wesele. • Kuźnicka Danuta. ale nie umieszczaj jej w internecie. Joanna Bojarska-Syrek. „Kino” 2010. nr 4. z o. aby odnaleźć posiadaczy praw autorskich do wszystkich utworów zamieszczonych w publikacji. 78-90.. Małgorzata Gregorczyk.. Wokół teatru i literatury: studia i szkice. • Jankiewicz Bożenna. „Wesele” w kręgu mitów polskich. nr 4. „Kultura i Ty” 1980.Wyspiańskiego.pl © Copyright by Nowa Era Sp. Państwowy Instytut Wydawniczy. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Plotka o „Weselu” Wyspiańskiego [w:] tegoż. Nowa Era Sp. • Żeleński-Boy Tadeusz. • Kuligowska-Korzeniewska Anna. Arkady. Wyspiański.pl e-mail: j. • Prussak Maria. czyje to dzieło. 41-43. Paulina Tomaszewska. Stanisław Wyspiański. Opracowanie graficzne: Wojtek Urbanek. • Fazan Katarzyna. ■ Literatura przedmiotu • Baltyn Hanna.. Wrocław 1983. • Januszewicz Maria. Trener. Redakcja merytoryczna i językowa: Dominika Dmochowska. • Skwarczyńska Stefania. „Teatr” 2001. • Macios Tomasz. Wesele. „Czas Kultury” 2000. Ossolińskich . nr 1. nr 4. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.o. Jan Nowakowski. Warszawa 2013 ISBN 978-83-267-1764-2 Koordynacja prac: Dominika Dmochowska. s. Warszawa 1970.. „Polonistyka” 2007. 44-45. z o. • Duda Artur. 34-36. • Skwarczyńska Stefania. s. Wrocław 2002. Stanisław Wyspiański. jakie im przysługują.