Een verschrikkelijke vrijdagHoofdstuk uit ‘Bijbelse tijdgenoten’ van prof. Bob Smalhout DE ROMEINSE SOLDATEN die op vrijdagmorgen 3 april van het jaar 33 op de heuvel Golgotha 10 á 20 cm lange spijkers door de polsen en voeten van een drietal veroordeelden sloegen, hebben zich niet gerealiseerd dat zij medewerkten aan een drama dat het aanschijn van de wereld zou veranderen. Ze wisten zelfs niet dat het 3 april was want onze tijdrekening bestond toen nog niet. Officieel was het de 14e van de maand Nisan van het joodse kalenderjaar 3793. Het is deze gebeurtenis en de daarop volgende wederopstanding van Jezus uit de dood, die op Goede Vrijdag en Pasen over de hele wereld herdacht en gevierd wordt door meer dan één miljard Christenen. En het martelinstrument, het kruis, werd het symbool van dit nieuwe geloof, tot op de dag van heden. Er is betrekkelijk weinig literatuur over de medische kant van het lijdensverhaal. Zo komt het dat miljoenen Christenen, die op de één of andere wijze als uiting van hun geloof een crucifix of kruisje dragen, niet weten van wat voor hels instrument hun vaak fraai bewerkte sieraad de gestileerde afbeelding is. De evangelisten schreven er verder niets over, omdat dit in hun tijd gewoon niet nodig was. Kruisiging was toen een vaak toegepaste vorm van doodstraf en iedereen in het Romeinse Rijk wist hoe dat ging en wat dat betekende. Vandaar ook dat het kruis, als symbool van het Christendom, pas heel geleidelijk in zwang gekomen is, lang nadat kruisiging als methode van terechtstellen in het jaar 337 door Constantijn de Grote was afgeschaft. De kruisdood was namelijk zó verschrikkelijk, dat tot t 400 na Christus niemand op het idee kwam om het kruis als symbool te gaan gebruiken. Net zomin als de 1 hedendaagse mens het in zijn hoofd zou halen een zilveren elektrisch stoeltje of een gouden gaskamertje als object van devotie om de hals te dragen. Het kruisigen was geen Romeinse uitvinding doch de Romeinen hebben het in Carthago leren kennen bij de Phoeniciërs. Ze hebben het overgenomen en geperfectioneerd tot een bijna wetenschappelijk uitgedachte methode om een maximale pijn te veroorzaken en een in lengteduur te doseren doodsstrijd te bewerkstelligen. De terechtstelling met behulp van het kruis is bijna 1000 jaar in gebruik geweest. De Romeinen gebruikten het als straf voor slaven en krijgsgevangenen en bij ernstige misdaden zoals bijvoorbeeld desertie uit het leger, hoogverraad en moord. Romeinse vrije burgers waren bij de wet beschermd voor deze vorm van terechtstelling die altijd in het openbaar plaatsvond. Bij iedere stad stonden één of meer kruizen permanent opgesteld, zoals vroeger in onze streken het schavot en de galg. Het kruisigen van Christus was op zichzelf dan ook geen opzienbarende gebeurtenis. Zulke terechtstellingen gebeurden met grote regelmaat. Het is van de Romeinen bekend dat bij massa-executies in de circussen, de arena er soms als een woud van kruizen uitzag. En nadat de zogenaamde Spartacus-opstand in het jaar 71 voor Christus was neergeslagen, werden er alleen al langs de Via Appia van Capna tot Rome 6472 kruisen geplaatst. Aan elk ervan hing een opstandige slaaf of gladiator. Het was gebruikelijk dat de veroordeelden geheel naakt de dwarsbalk zélf naar de plaats van executie droegen. Dat was een extra pijniging want meestal was het slachtoffer al met beide armen uitgestrekt aan die balk vastgebonden. Zo rustte het gewicht in feite op de uitsteeksels van de bovenste rugwervels en de laagste nekwervels. Mocht de veroordeelde onderweg struikelen dan werd hij meestal ernstig gewond, want hij viel voorover plat op zijn gezicht. Daarbij kreeg hij nog het gewicht van de balk in zijn nek. Hij kon zijn gezicht niet beschermen daar zijn handen wijd uitgestrekt aan het stuk hout vastgesnoerd waren. Bij die valpartijen braken soms de neus, jukbeenderen en de tanden van de ter dood veroordeelde. Ook Jezus heeft niet het gehele kruis gedragen. Hij droeg alleen de dwarsbalk. Deze was van cipressehout en zal ongeveer tussen de 30 en 50 kg gewogen hebben, het gewicht dus van 1 á 2 zakken cement. Het gehele kruis woog tussen de 100 en 150 kg en was dus niet door één persoon te tillen geweest. Eenmaal op de executieplaats aangekomen waren er twee mogelijkheden. De veroordeelde kon met touwen of riemen aan het kruis worden bevestigd of met behulp van spijkers. Veelal werd echter gebruik gemaakt van spijkers. Deze waren 7 tot 20 cm lang, vierkant in doorsnede, spits beginnend en met een maximale dikte van 6 tot 9 mm. Het vastnagelen van het slachtoffer ging als volgt in zijn werk. De dwarsbalk werd op de grond gelegd. De veroordeelde moest eveneens op de grond gaan liggen en wel met de schouders op de balk. Zijn hoofd hing dan achterover en zijn armen werden wijd uitgespreid. Terwijl één of twee soldaten een arm vasthielden aan hand en elleboog, zette een andere soldaat een spijker met de punt in de pols, precies waar de onderarm overgaat in de hand, onder de duimmuis Hij dient zowel voor de beweging van onder meer de duim als voor het gevoel in een deel van de hand. Een ieder die wel eens een pols heeft ontwricht. De dood trad echter niet snel in. De verzuring van het lichaam werd wat minder en de vale gelaatskleur verdween. zoals dat in alle kerken te zien is. Een 10 cm lange spijker werd precies in de door de Franse anatoom Destot beschreven spleet tussen de zogenaamde handwortelbeentjes geplaatst. duurde het sterven vele uren en vaak tot de volgende dag. Zulk een kruis bestond óók 2 wel en het heette crux capitata. Het bloedverlies was gering. Ze hingen dan hun slachtoffers met een touw aan de polsen op. veroorzaakt een onhoudbare pijn. Zulk een betrekkelijk snelle dood was niet de bedoeling van de Romeinen. Als men iemand aan de polsen ophangt zakt het lichaam door de zwaartekracht naar beneden. Maar dat was nog niet alles. de schouders en de borst. de benen te strekken. Op Golgotha stonden lage kruisen. Dan kon hij weer korte tijd redelijk goed ademhalen. De zwaar belaste arm-. Als de spijker er aan de voetzool weer uitkwam werd het andere been zo gebogen dat de spijker ook door de tweede voet kon worden geslagen tot in het hout van de paal. De gehele procedure kostte slechts enkele minuten. zoals eerder opgemerkt. Zo hing dan de veroordeelde aan drie spijkers. De Duitsers pasten deze dodelijke marteling onder meer in het concentratiekamp te Dachau toe. juist tussen het tweede en derde middenvoetsbeentje. Bovendien werd door dezelfde zenuwprikkeling de duim in een krampachtige toestand kromgebogen zodat de duimnagel in de handpalm drukte. Handen scheuren dan gewoon in de lengterichting door. Het aanraken en beschadigen van een zenuw veroorzaakt één van de meest heftige pijnen die er mogelijk zijn. Er zijn gevallen beschreven dat de gekruisigde ruim twee dagen in leven bleef. De spierstofwisseling wordt verhoogd terwijl daar door een belemmerde bloedcirculatie in de ledematen onvoldoende zuurstof voor beschikbaar is. niet goed kan uitademenen en daardoor zijn door het lichaam geproduceerde koolzuurgas niet meer volledig kwijt kan. het lichaam omhoog te drukken en zodoende de arm. Ook het hart begint het langzamerhand op te geven. Met één forse hamerslag werd de spijker door de pols geboord en met nog een aantal andere slagen zat het geheel goed vast aan het hout. Daarom werden ook de voeten vastgespijkerd.en borstspieren geraken in een uiterst pijnlijke kramptoestand. Afhankelijk van de conditie van de veroordeelde en de techniek van het kruisigen.en exact in het midden. Dan werd een f 20 cm lange spijker dwars door de wreef van die voet geslagen. Als de veroordeelde eenmaal aan het dwarshout hing. De veroordeelde kon dan de dreigende verstikking tijdelijk onderbreken of uitstellen door zich op de voetspijker af te zetten. verstuikt of gebroken.en borstspieren wat te ontlasten. werden zijn knieën door de soldaten gebogen totdat één van de voeten plat tegen de stipes gedrukt kon worden. Hij is dan enigszins te vergelijken met een longpatiënt die een ernstige astma-aanval heeft. De situatie wordt verergerd doordat de veroordeelde. Deze werden hierdoor als het ware ontwricht en verplaatst maar niet verbrijzeld. Deze zenuw heeft een dubbele functie. De wonden in de polsen en voeten waren niet levensgevaarlijk. Het resultaat is onder meer de productie van grote hoeveelheden melkzuur. Maar het is dan moeilijk om uit te ademen en de veroordeelde begint het na 10 minuten benauwd te krijgen. Neen. Christus werd aan een laag T-vormig kruis gehangen en niet aan een vierarmig kruis. De gekruisigde kan nog ademen met behulp van zijn middenrif. De ribben worden naar boven getrokken en op die wijze komt de borstkas in maximale inademingsstand te staan. De veroordeelde buigt dan weer spoedig de knieën en zakt naar beneden totdat hij weer aan de spijkers in de polsen hangt. Deze nervus medianus werd door de spijker bijna altijd geraakt. maar de pijn ondraaglijk en de doodsstrijd begon. schouder. waardoor er tenslotte in het gehele lichaam een verzuringsproces optreedt. Maar het staan met het volle lichaamsgewicht op een vierkante spijker die dwars tussen de middenvoetsbeenderen is geslagen. Dit kan reeds binnen het half uur geschieden. Het slachtoffer begint extreem te transpireren waardoor letterlijk het doodszweet met stromen langs zijn lichaam loopt. Tenslotte sterft het slachtoffer aan shock en verstikking. Daarna werd de andere pols bevestigd. heeft enig idee hoe dat aanvoelt. evenmin als het geringe bloedverlies. Zo rekt de gekruisigde het armzalige . Ze stonden er al vele jaren en voor de Romeinse legioensoldaten was de kruisiging op vrijdag 3 april van het jaar 33 dan ook een routinekarwei. De zenuw werd over de scherpe kanten van de spijker gespannen als een snaar over de kam van een strijkinstrument. de dood trad in door een geheel ander mechanisme. Het is bewezen dat op die plaats het lichaamsgewicht niet kan worden gedragen. de de nervus medianus. Door de pols loopt een belangrijke zenuw. Hierdoor komt er een grote spanning te staan op de spieren van de armen. doch het was onpraktisch en werd zelden gebruikt. Waaraan stierf het beklagenswaardige slachtoffer tenslotte en wat was medisch gesproken de uiteindelijke doodsoorzaak? Dat is met redelijke zekerheid te reconstrueren. Het is niet juist dat de spijkers door de palm van de handen werden geslagen. waar de Romeinse gouverneur of procurator Pilatus zetelde. Alleen moest dan de dood officieel zeker gesteld worden met behulp van een lanssteek dwars door de borst. tienmaal. werd hij ook weer teruggevoerd. Na het in noordwestelijke richting volgen van de vallei van de beek Kidron. uit 71 personen bestond. Evenwel kon de familie van de terechtgestelde het dode lichaam opvragen aan de Romeinse autoriteiten teneinde het te begraven. De discipelen vluchtten.. een man van grote politieke invloed en schoonvader van de jongere hogepriester Caiaphas. vond plaats door de oudste hogepriester Annas. het Sanhe-drin. Nadat Jezus om ongeveer 9. die nog in zijn ledematen zaten. 22:4. die als Laatste Avondmaal de geschiedenis zou ingaan. De vierkant gesmede spijkers zaten soms zo vast in het taaie cipressenhout. Dat werd als een brutaliteit beschouwd en de dienaren van de hogepriester sloegen erop los en spuwden de gevangene in het gezicht. Maar voor de inwoners van het Romeinse Rijk anno 33 waren dit zeer actuele feiten. Voor ons. Hij werd dan begraven met een stuk hout nog aan de spijkers. En zijn zweet werd als bloeddruppels. Zijn door de voorafgegane geseling kapotgeslagen rug wordt daarbij door het ruwe hout voortdurend opengescheurd. waren zelfs in het duister nog waarneembaar. dat men soms met een bijl of een zaag de veroordeelde moest losmaken. Tegen het ochtendgloren werd hij geboeid naar Caiaphas gebracht. Thans is in het licht van deze gegevens de Passie van Pasen. honderdmaal totdat de uitputting het hem dat verder onmogelijk maakt en hij sterft aan verstikking.4. die op de aarde vielen’ (Luc. Om middernacht vond de arrestatie plaats. Nadat de dood was ingetreden. bleven de lichamen der veroordeelden vaak aan het kruis hangen tot ze door roofdieren of door vogels werden verslonden of er door ontbinding van afvielen. fraai gerestaureerde tempel van Salomo en de burcht Antonia. één ervan zelfs praktisch naakt met achterlating van zijn kleding. Het was soms een heel werk om de dode weer van het kruis te krijgen. Deze unieke waarneming werd door dr. een wurgende angst. 3 . Op en neer. Dit zweet was rood gekleurd door bloed. als het voltallig was. de 13e Nisan van de Joodse kalender. de lijdensgeschiedenis van Jezus de Nazareeër. Judas verried Jezus met een kus. Zijn discipelen. Zo beschreef de Nederlandse scheepsarts D. Deze was meer dan 8o jaar oud. De zeeman had daarbij tijdelijk het bewustzijn verloren. die wist wat hem te wachten stond. De eerste ondervraging. Via de weg die Jezus gekomen was. Men bracht hem naar het huis van de hogepriester Caiaphas. beter te reconstrueren. waarbij het schip dreigde te vergaan. de tweede hogepriester. Gallandat in de Verhandelingen van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen van 1773 een geval van haemathydrosis bij een 30-jarige Deense zeeman. spijker die er nog dwars doorheen steekt. Hij was toen nog maar in gezelschap van elf volgelingen.leven. vielen de één na de ander in slaap. ten overstaan van de joodse Raad. ‘Vraag het aan degenen die gehoord hebben wat ik heb gesproken. De grote. Beroofd van iedere menselijke steun werd hij. De feitelijke passie begon op donderdag 2 april.. zoals de medicus-discipel Lucas schrijft ‘. is uiterst zeldzaam en schijnt te kunnen voorko- men bij extreme emoties. Judas Iskariot had reeds tijdens de maaltijd de eetzaal verlaten om zijn leermeester te verraden. klinkt dit alles als ijzingwekkende doch medisch-historisch gezien interessante geschiedenis.’ was het antwoord. De taak van dit hoogste rechtscollege was het bewaken en het op de juiste wijze toepassen van de duizend jaar oude joodse wetten. als mensen uit de twintigste eeuw. Annas vroeg Jezus wat voor een leer hij eigenlijk verkondigde. Caiaphas hield zitting met de grote Joodse Raad.H. Bij nauwkeurige inspectie door de scheepsarts bleek uit de huidporiën bloedig zweet te komen. dodelijk beangst. vlakbij de zaal van het Laatste Avondmaal. verliet hij het oude Jeruzalem via een zuidoostelijke stadspoort. Het zweten van bloed. Gallandat gedaan in 1751. kwam de groep na ongeveer 2 km lopen in een tuin genaamd Gethsémane aan de voet van de Olijfberg.). Tijdens een ontzettende storm. dat. werd de matroos zo door paniek bevangen dat het angstzweet van zijn gezicht droop. Daaruit was de gehele stad te overzien. Golgotha betekent niet voor niets ‘schedelplaats’.00 uur ‘s avonds met zijn discipelen de maaltijd had beëindigd. Steeds weer zal hij zich moeizaam opdrukken en zich daarna gedwongen door de pijn laten zakken. Dit werd vaak toegestaan zonder dat daarvoor extra kosten in rekening werden gebracht. medisch bekend onder de naam haemathydrosis. verzadigd van de maaltijd. In die idyllisch gelegen tuin overviel Jezus. Ze waren zeker niet vergeten dat ze door hem waren vergeleken met wit gepleisterde graven. hadden bovendien weinig op met een barrevoets lopende armoedzaaier. Het proces doet. die hen glashard voorhield dat hoeren en tollenaars hen voor zouden gaan in het Koninkrijk Gods (Matth. 21:31-32). De Joodse leiders maakten bezwaar en dreigden over Pilatus een klacht in te dienen bij diens hoogste chef keizer Tiberius in Rome. sterk denken aan de vele schijnprocessen die wij zo goed kennen uit onze tijd. Dat was ook wel te begrijpen. De leden van het Sanhedrin moesten dan ook aan hoge intellectuele en sociale eisen voldoen. Op vrijdagavond begon zowel de Sabbat als het Paasfeest en dan kon er geen recht gesproken worden. Die menigte was niet repre- . Er mocht geen dag tussen zitten. herinnerde zich nog heel goed hoe Jezus daar de geldwisselaars en alle handelaren in offerdieren en devotieartikelen. Er zijn daar zelfs filmopnamen van bewaard gebleven die schokkend zijn om aan te zien. achteraf gezien. waren meestal twee zittingen nodig. De Sadduceeën. In een vermoedelijk diepgaand privé-gesprek geraakte Pilatus onder de indruk van Jezus’ persoonlijkheid en integriteit. die immers in Judea geboren was. verleiden van het volk en tenslotte ondermijning van het gezag van de Romeinse keizer. Voor het nemen van een belangrijk besluit. huichelaars. Pilatus ging echter door de knieën voor de chantage van de op bloed beluste menigte op het pleintje voor zijn bureau. het Praetorium in het fort Antonia. Reeds de nachtelijke arrestatie was tegen de wet. naar de joodse koning van die landstreek: Herodes Antipas. eruit had gegooid onder het 4 roepen van: ‘Dit is een bedehuis en geen rovershol!’ (Marc. Herodes was de zoon van Herodes de Grote. Er werd geen onderzoek verricht naar de juistheid der beweringen en er werd geen verdediging toegestaan. Zo werd in het geval van Christus dan de doodstraf voorgesteld op grond van ‘godslastering’. Daarom kwam de Raad ‘s ochtends heel vroeg voor de tweede maal bijeen onder voorzitterschap van Caiaphas. Bij de terugkomst van Jezus in het Praetorium verklaarde Pilatus het toegestroomde volk dat ook Herodes niets strafbaars had gevonden. die toevallig vlakbij resideerde. Het Sanhedrin mocht echter van de Romeinse bezetter niemand ter dood veroordelen. Deze wetten behoorden tot de beste die er tot die tijd waren geweest en vele ervan zijn ook nog heden volmaakt actueel. 23). uitzuigers. die ruim dertig jaar tevoren de massale kindermoord te Bethlehem had bevolen. Ze waren uitgemaakt voor blinde wegwijzers. Die zittingen moesten echter op twee achtereenvolgende dagen plaatsvinden.die reeds stamden uit de tijd van Mozes en die gebundeld waren in de Talmoed. Het Sanhedrin was zonder enige twijfel bevooroordeeld ten opzichte van Jezus. die van buiten wel mooi leken doch van binnen vol verderf waren (Matth. Als zodanig was het Sanhedrin een voorbeeldig en eeuwenoud juridisch instituut. die de sociale en economische aristocratie vormden. zoals een ernstige veroordeling. Het was in de nacht van donderdag op vrijdag. Het was slechts acht minuten lopen. Dat recht had alleen de procurator Pilatus.oo en 8. Pilatus had als Romein geen boodschap aan de beschuldiging van godslastering en dus werd de aanklacht wederom een aantal malen veranderd en wel in aanzetten tot oproer. Pilatus zag zijn carrière bedreigd.oo uur naar het hoofdkwartier van Pilatus gesleept. Hij verklaarde hem onschuldig en sprak hem vrij. slangen en adderengebroed. De oude voorschriften werden met voeten getreden. Jezus bracht zijn minachting tot uiting door geen woord te zeggen en op geen enkele vraag te antwoorden. toen de communistische dictator Jozef Stalin zich op dezelfde wijze ontdeed van potentiële politieke tegenstanders. Ook in het Duitsland van Adolf Hitler waren soortgelijke processen geen uitzondering. die toen al elf jaar in functie was en die vermoedelijk goede relaties onderhield met de Romeinse procurator of landvoogd Pontius Pilatus. Als afleidingsmanoeuvre zond hij Jezus de Nazarener. waren kort tevoren nog het mikpunt geweest van Christus’ onbarmhartige kritiek. In de ogen van het joodse volk was Herodes Antipas dan ook een verachtelijk mens. Bijvoorbeeld de beruchte Moskouse processen in de jaren dertig. 11:15). Het proces werd een schijnvertoning en een zwarte vlek op de eerbiedwaardige traditie van het Sanhedrin. die verantwoordelijk was voor de gang van zaken in de tempel. De beschuldiging werd tijdens het proces wel driemaal veranderd. Dit was nu een probleem in het geval van Jezus. Daarom werd Jezus op vrijdagmorgen tussen 6. De getuigen waren vals en spraken elkaar tegen. ontduiken van de belasting. want de belangrijkste religieuze groeperingen binnen de Raad. Zélf had hij een verhouding met zijn schoonzuster Herodias op wier aandringen hij nog niet zo lang tevoren Johannes de Doper had laten onthoofden. En Annas. namelijk de Sadduceeën en de Farizeeën. De veroordeelde werd geheel naakt met touwen aan een stenen pilaar 5 gebonden. Maar wél is vermeld dat een willekeurige voorbijganger. Langs deze weg moest Christus het zware dwarshout op zijn kapot geslagen schouders dragen.sentatief voor het grootste deel van het joodse volk.. was vervaardigd uit de gedroogde takken van de Zizyphus Spina. Deze bestond uit een kort handvat waaraan een tweetal spits toelopende leren riemen waren bevestigd. bezweek uit lafheid voor de chantage van het volk. Mattheus. Vermoedelijk viel hij enige malen en kon hij niet meer overeind komen. De Romeinen dachten daar echter anders over. dat pas vijf dagen tevoren de wonderbaarlijke profeet met groot enthousiasme in Jeruzalem had welkom geheten. Op weg naar de executieplaats mocht Jezus . Jeruzalem kwam binnenrijden (Marc. Hierna werd Je- zus door Pilatus nog publiekelijk tentoongesteld met de beroemd geworden woorden: ‘Ecce homo. De geseling was bij de Romeinen een soort traditioneel voorprogramma bij de uitvoering van de doodstraf. beschrijft het sober: ‘. Aan het eind van de riemen waren hazelnootgrote loden kogels of de voetwortel-beentjes van een schaap bevestigd. De Centurion gaf zijn order vermoedelijk niet uit medelijden. de armen gestrekt omhoog. Totdat er praktisch geen huid meer was op de achterzijde van het slachtoffer. zelf een gewezen ambtenaar. later genoemd de Via Dolorosa. een boom die vlijmscherpe dorens heeft van wel 2. de bestrating slecht en bovendien perst er zich immer een mensenmenigte doorheen. De mensen op het voorplein van Pilatus’ dienstwoning vormden vermoedelijk niet het beste deel van Jeruzalem ‘s bevolking. 19:36-39).5 cm lang. Het lukte hem niet. Hosanna juichende mensen hadden zelfs hun overkleding uitgetrokken en die op de straatstenen uitgespreid toen Jezus. Het was niet juist geweest om Jezus naar Herodes te sturen en het geselen van iemand die zo pas onschuldig was verklaard betekende een grove overtreding van de wet. zetten hem een soort kroon van gevlochten doornige twijgen op en sloegen hem bovendien in het gelaat en op zijn hoofd.’ Dit holle gebrul van een hersenloze menigte werd een tekst in het evangelie van Mattheus. die juist van het land kwam met zijn beide zonen.. Hij was er namelijk verantwoordelijk voor dat de veroordeelden levend Golgotha zouden bereiken en niet halverwege al door uitputting zouden sterven. Op dát moment was de procurator even ver van het Romeinse recht afgedwaald als Caiaphas van het joodse. Soms liep het aantal wel op tot honderd slagen. een Romeinse zweep. Waarschijnlijk was één oog dichtgeslagen. Ze deden hem een rode mantel aan. De beschadiging van zóveel huid en de kneuzing van zóveel spierweefsel is in ernst te vergelijken met bijvoorbeeld een zeer diepe verbranding van het halve lichaamsoppervlak. Hij liet hem geselen. Zo’n eerbewijs wordt maar zelden gegeven. Met dit verschrikkelijke instrument werd de huid van de veroordeelde letterlijk aan flarden geslagen. en hij gaf Hem over om gekruisigd te worden. Die kunnen gemakkelijk dwars door de schedelhuid boren. Waarschijnlijk hoopte Pilatus met deze vertoning bij het publiek medelijden op te wekken zodat men het hierbij zou laten. Toen stonden ze te krijsen: ‘Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen. De slagen werden systematisch toegediend vanaf de schouders tot en met de kuiten. En Pilatus. Zij had over de wonderdoende rabbi gedroomd. Daarom had de joodse wet het aantal slagen bij geseling tot maximaal 39 beperkt. De weg is echter smal en hellend. als een echte ambtenaar bang voor zijn carrière. Het staat niet in de Schriften. omringd door een grote plas bloed. is nauwelijks 600 meter lang en kan langzaam lopend in twaalf minuten worden afgelegd. Luc.’ De weg van Pilatus’ Praetorium naar Golgotha. Men keek gewoon hoeveel de veroordeelde kon verdragen. Deze éne zin in Mattheus 27:5 werd het meest dodelijke gif dat ooit in druk is verschenen. ii: 8io. maar weinigen beseffen wat dat betekende. Simon had waarschijnlijk een soort volkstuintje even buiten de muren van Jeruzalem liggen. ziet den Mens!’ Het moet een deerniswekkend gezicht geweest zijn. Het bloed stroomde over zijn gezicht en zijn kleding was met bloed doordrenkt. Deze verwonding kan zonder medische hulp na enkele uren tot dagen dodelijk zijn. genaamd Simon van Cyrene. De kroon. door de Romeinse bevelvoerder werd gedwongen de dwarsbalk te dragen. Iedereen weet dat Christus gegeseld is. Het aantal slagen was bij de Romeinen in wezen onbeperkt. Mogelijk kon hij zich nauwelijks staande houden. Na de geseling werd Jezus door de soldaten nog bespot. Er waren meestal twee soldaten die de geseling uitvoerden en ze sloegen om beurten met de zogenaamde flagrum. gezeten op een veulen. Alexander en Rufus genaamd. in de vorm van een muts. Ook de ruilprocedure met de moordenaar Barabbas ging niet door. Het werd een vrijbrief voor meer dan negentien eeuwen verwoestend antisemitisme. Daarom deed de Romeinse landvoogd vermoedelijk nog een laatste poging om Jezus’ leven te redden. dat dan meestal bewusteloos in de touwen hing. Doch dit gebeurde niet. Pilatus werd nog door zijn vrouw gewaarschuwd vooral geen vonnis over Jezus uit te spreken. Welk fatsoenlijk mens staat ‘s ochtends bij zonsopgang voor een militair politiebureau om de dood van een medemens te eisen? Niemand toch? Het was hetzelfde soort raddraaiers dat men ook tegenwoordig nog overal in actie kan zien waar bloedige rellen worden uitgelokt. Dit werd mogelijk veroorzaakt door een zandstorm. gaan liggen. waarvan het stof de zon kan verduisteren. Door bloedverlies. de joodse Heilige Schrift. zoals de Schrift dit vermeldt. Er was een ondraaglijke dorst. moet Jezus deze passage uit het hoofd hebben gekend. vele nieuwsgierigen. water. Vertwijfeld door wroeging had hij zelfmoord gepleegd.00 uur ‘s ochtends. mijn hart is gesmolten als was. het is gesmolten in mijn binnenste. een zogenaamde chamsin. De spijkers werden door de polsen geslagen en daarna werd het patibulum waaraan hij hing op de ruwe verticale stipes geplaatst. toen de stoet Golgotha bereikte. Dat was een concessie aan de joodse wet. Als water ben ik uitgestort en al mijn beenderen zijn ontwricht. verscheurende pijn in de polsen. knieën buigen. De martelende keuze tussen verstikking en verscheurende pijn. De psalm. Het hart begon het op te geven. De groep bestond uit een peloton soldaten onder het bevel van een centurion. lichaam laten zakken. Enkele ogenblikken later sloeg men met een 20 cm lange vierkante spijker zijn beide voeten aan de paal vast. die naaktloperij niet toestond. Mattheus rapporteert dan verder: ‘Omstreeks het negende uur (3 uur ‘s middags) riep Jezus met luider stem zeggen-de: ‘Eli. dorst en oedeemvorming ten gevolge van de geseling.00 uur ‘s middags). Het hart sloeg onregelmatig. was het circulerend bloedvolume sterk verminderd.. De bio-chemische samenstelling van het sterk verzuurde bloed was mede door enorm zoutverlies nauwelijks nog met het leven verenigbaar. Een prima verfrissing in het warme klimaat van Israël. Het was het derde uur van de dag. Tenslotte wendde de stervende zich nog eenmaal tot de soldaten: ‘Ik heb dorst. naar onze berekening tussen 9. De spieren verkeerden in een continue kramptoestand.. Deze plakten zonder twijfel aan zijn kapot geslagen rug. Op dat moment hing aan de andere kant van de stad. Doch voorbijgangers bespotten Hem en onder het kruis verdeelden de soldaten de kleren en dobbelden zij om het overkleed van de Koning der joden (Matth. Een bende boosdoeners heeft mij omsingeld die mijn handen en voeten doorboren ze kijken toe. De beide armzalige dieven vochten links en rechts op dezelfde wijze hun uitzichtloze strijd om een 6 beetje lucht. De doodsstrijd begon. waarvan de temperatuur tot een hoge waarde steeg. het patibulum.. Medisch gezien heet dat hyperthermie. Die drank was verfrissend en door de eieren nog een beetje voedzaam ook.’ Op de executieplaats stond een kruik gevuld met ‘zure wijn’. azijn en geklutste eieren. even buiten de zuidelijke stadsmuur. De ademhaling werd reutelend. mijn God waarom hebt Gij mij verlaten? verre zijnde van mijn verlossing. Nadat de ster- . De militairen boden de ter dood veroordeelden wijn met mirre of gal aan. Het was de Coca Cola van het Nieuwe Testament. er ontstond zogenaamde decompensatio cordis. de hartslag werd steeds sneller. Deze zure wijn werd door de Romeinen posca genoemd. Toen werden de kleren van zijn lichaam getrokken. Het was een soldatendrank die bestond uit een mengsel van wijn. meer dan duizend jaar vóór de kruisiging van Christus geschreven. Het zweet liep als water langs Zijn lichaam. schildert met profetische helderheid wat op Golgotha geschiedde: Mijn God. vlammende pijn in de voeten. Op het zesde uur (omstreeks 12. waardoor er vocht in de longen kwam. op wraak beluste Farizeeën en Sadduceeën. mijn God. de discipel Judas al dood aan een boom. 33:35). waarom hebt Gij mij verlaten?’ Het is de beginregel van de 22e psalm van David. ademhalen.00 en 10. Vermoedelijk werd dat mengsel beschouwd als een verdovend of pijnstillend middel. De bloeddruk daalde. Als groot kenner van de Tenach. eli lama sabachthani?’ Dat is: ‘Mijn God.zijn eigen kleren aanhouden. De ontwrichte polsen en voeten deden ondraaglijk pijn. ze zien met leedvermaak naar mij ze verdelen mijn klederen onder elkaar en werpen het lot over mijn gewaden. Knieën strekken. Christus weigerde te drinken. bij de woorden van mijn jammerklacht. Met zijn rauw gegeselde schouders moest hij op de houten balk. die vermoedelijk meteen weer ging bloeden. Longoedeem heet dat. toen de gekruisigden reeds drie uur lang aan de spijkers hingen ‘kwam er een duisternis over het gehele land’. huilende vrouwen. enigszins vergelijkbaar met de laatste sigaret vóór de fusillering of het glas cognac dat men in Frankrijk de veroordeelden altijd bij de guillotine aanbood.. Romeinse veroordeelden daarentegen moesten geheel naakt hun dood tegemoet strompelen. Eén van de legionairs reikte Jezus een spons aan die gevuld was met deze posca.. De doodsstrijd ging naar een climax.. extreem zweten. heftige benauwdheid en dan toch maar weer de knieen strekken in een langzame dodelijke cadans. de ontzette familie en vrienden en tenslotte de drie veroordeelden: Jezus en twee dieven die ook gekruisigd zouden worden. naderde. Naast het klassieke joodse paasfeest dat de verlossing van het volk Israëls uit de Egyptische slavernij herdenkt. 12:30-31). zou een ander paasfeest ontstaan. Het belang hiervan werd zelfs aan de orde gesteld door een Farizeeër. later gevolgd door bloed. had zich waarschijnlijk oedeemvocht opgehoopt in de longen en in de ruimte tussen de longen en de borstwand. Het is een geschenk van het volk Israëls. samen met de tekst in Mattheus 27:5.. evenals de Romeinse. Marc. En op de sabbat mochten er geen joodse lijken aan het kruis blijven hangen.vende Christus ervan gedronken had zei hij: ‘Het is volbracht. Deze vroeg Jezus eens: ‘Meester. groter dan deze bestaat niet. wat is het grootste gebod in onze wet?’ En de meester antwoordde. verwijzende naar Leviticus: ‘Gij zult den Here. 19:36-37). De ervaring had immers geleerd dat de dood dan spoedig door shock en verstikking intrad. waarop dat jaar tevens het joodse Pasen viel. Daarom waren er al leden van het Sanhedrin naar Pilatus gegaan om hem te vragen de executie te beëindigen door de benen van de veroordeelden met het crurifragium te doen verbrijzelen. Die bevestigde de mededeling van Jozef van Arimatea. wat betekent: ‘Waarlijk. Het is deze boodschap waarvan de geharde centurion van het executiepeloton misschien een vaag vermoeden kreeg toen hij aan het eind van die verschrikkelijke vrijdag de dode in het gezicht keek en met militair respect opmerkte: ‘Vere hic homo iustus erat!’. daaraan gelijk is: Gij zult Uw naaste liefhebben als Uzelf. Daar heeft Christus zelf nooit iets van afgeweten want hij stierf als een vrome jood.’ Johannes vermeldt: ‘En Hij boog het hoofd en gaf de geest. een vooraanstaand lid van het Sanhedrin. de hoofdman over honderd. Aan deze twee geboden hangt de ganse wet en de Profeten’ (Matth. Pilatus ontbood de commandant van het executiepeloton. Uit het drama van Golgotha ontwikkelde zich een nieuwe religie. de eerder vermelde decompensatio cordis. als scheppende kracht. een religieuze filosofie. 22:36-40. Dat vocht liep er het eerste uit. Dat werd hem ook gegeven nadat de borst van de dode met een lans was doorboord. berustend op een uniek godsbeeld als drijvende energie in het universum. want die was toen al gestorven. Een ander gebod. uit geheel Uw verstand en uit geheel Uw kracht. Pilatus wilde dit aanvankelijk niet eens geloven toen een zekere Jozef van Arimatea. Maar het verschijnsel is medisch zeer wel te verklaren. Zo luidden immers de Romeinse reglementen. het Christendom. Het Schriftwoord was vervuld: ‘Geen been zal van Hem verbrijzeld worden’ en ‘.’ De vrijdag ging ten einde en de sabbat. Volgens Johannes 19:34 stroomde er toen water en bloed uit de wond. 23:47) . Door het terminale falen van het hart. En het tweede.Aan het einde van de middag was de verschrikkelijke vrijdag voorbij. De joodse wet was ernstig overtreden. Uwe God liefhebben met geheel Uw ziel. Dit is altijd als een soort wonder beschouwd. miljoenen joodse medemensen het leven gekost. Hoewel lid van de Grote Raad. En tot in onze tijd heeft het leeghoofdig gebrul van het tuig voor het Romeinse bureau in Jeruzalem de unieke boodschap overstemd die Jezus van Nazareth ons na tweeduizend jaar nog steeds te bieden heeft. déze mens was rechtvaardig!’ (Luc. had Jozef niet meegedaan met het schijnproces. zoals de Statenbijbel het woorden ‘centurion’ vertaalt. Hij sympathiseerde in het geheim met de rabbi uit Nazareth en vroeg namens de familie het stoffelijk overschot op. Doch die nieuwe religie heeft wel geleid tot een spanningsveld tussen Christenen en het volk van Jezus zélf Dit verschil in inzicht heeft.. hem dat kwam vertellen. Dit gebeurde bij de beide dieven maar niet bij Jezus. zij zullen zien op Hem 7 die zij doorstoken hebben’ (joh. als bron van leven en als ethische maatstaf van het menselijk bestaan. met geheel Uw hart.