İsmail Metin- Aleviliğin Anayasası. cs.pdf

ALEVİLİGİN VAZGEÇiLEMEZ VE DEGİŞTİRİLEMEZ TEMEL İLKELERi İSMAİL METİN

1

Parşömen Yayınlan Araştırma - İnceleme Yayıncı Sertifıka No:

12281

Tüm Yayın Haklan Parşömen Yayınlan'na Aittir. Kaynak Gösterilerek Alıntı Yapılabilir

İsmail Metin Aleviliğin Vazgeçilemez ve Değiştirilemez Temel İlkeleri ISBN

978-605-5935-80-1

Kapak Tasanm: Hayalevi

Baskı ve Cilt: Ege Basım ve reklam Sanatlan Ltd. Şti Esatpasa Mahallesi Ziyapasa Caddesi No: Telefon:

8 Üst Göztepe-İstanbul

0216 472 84 Ol (Pbx)

Faks: 0216 472 84 05 E-mail: [email protected]

1. Baskı Mart 2009 (1000 adet) PARŞÖMEN YAY INCILIK Acıbadem Cad. Tekin Sok. No: Tel:

25/3 Kadıköy İstanbul

0216 336 41 66

[email protected] www.parsomenyayincilik.com

online satış: www.kitapfilesi.com

2

ALEVİLİGİN VAZGEÇiLEMEZ VE DEGİŞTİRİLEMEZ TEMEL İLKELERi İSMAİL METİN

3

s

6

BÖLÜM

I

Giriş

KONU: ALEVİLİGİN ANAYASASI Bir ülkenin, bir düşüncenin, bir dünya görüşünün, bir siya­ si akımın, bir dinin temel kurallan ve kendilerine özgü yasala­ n vardır. Aleviliğin de kendine özge temel yasalan vardır. Bu temel yasalar Aleviliğin özünü oluştururlar. Bu yasalar olmazsa Alevilik olmaz. Bu yasalara aykın yapı­ lan bir hareket bu yasalara aykırı söylenen bir söz Alevilikle bağdaşmaz, bu söz Aleviliğe ait olmaz. Bir Alevi yaptığı hareketin, söylediği sözün Aleviliğin te­ mel kurallanna uygun olup olmadığına bakmahdır. Kendisini Alevi kabul edip Alevilik adına şeriatçı gibi konuşuyorsa, ken­ dini Alevi kabul edip ırkçı gibi konuşuyorsa kendisini tartma­ hdır. Bir kişinin sözleri ve hareketleri eğer Aleviliğin çizdiği sınırlar içerisinde ve bu temel kanunlara uygunsa kendisini A­ levi, aykırı ise Alevi değil kabul etmelidir. Bu açıdan Aleviliğin temel yasaları, Aleviliğin temel yasa­ larını bir araya toplamanın yanında insanlara yol gösterici ve yönlendirici bir rolde üstlenmektedir. 7

KONU: ALEYİLİK TEORiSiNDEN SAPMALAR: Alevilik bugün ileri bir düşünce olarak görölse de, Aleviler aydın ve ilerici insanlar olarak tanınsalar da teorik anlamda bu­ günkü Aleviliğin, gerçek Alevilikten, bundan yüzyıllar öncesi Alevilikten çok gerilere gittiği ne yazık ki açıktır. Tarihe baktığımızda Aleviler, Osmanlı döneminde yüzlerce toplu katliamlara maruz kalmış, milyonlarcası öldürülmüştür. Katliamların bir yerinde artık öldürmekle Alevilerin sonunun gelmeyeceğini anlayan Osmanlı Devleti bir yandan katliamla­ ra devam ederken bir yandan da asimilasyon yolu ile Alevileri bitirme yoluna gitti. Özellikle II. Mahmut döneminde uygula­ maya konulan bu asimilasyon ile Alevi tekkelerine Nakşibendl tarikatına ait kişiler atandı. Bunlar halka Aleviliği yanlış tanı­ tıp Alevi insanların ilkin kafalarını karıştırdı daha sonra Alevi düşüncesini parçalama yoluna gittiler Maalesef asimilasyon hareketi Cumhuriyet tarihinde de tüm hızıyla devam etti. İnsanlar bazı dönemler hariç Alevi olduğu­ nu gizlediler, gizlemeyenlerde bir çok haskılara maruz kaldı­ lar. Okullarda zorunlu din dersleri, Alevi köylerine zorla camii yapılması, bütün bunların birer örneğiydi. Bütün bu asimilasyon hareketlerinin sonucu Alevllikte dü­ şünsel olarak geriye kayışla birlikte Aleviliğin ileri gitme hızı da geriletildi. Bu asimilasyon hareketleri sonucu Aleviliğini kaybeden yüz binlerce insan Sünni oldu. Alevi olduğunu sözle muhafaza eden bir yığın insanda teorik olarak Aleviliğin geri­ sinde kaldılar. Kendilerini Alevi olarak görmelerine rağmen sa­ vundukları düşünceler Aleviliğin gerisinde veya Alevilikle ilişkisi kalmadı. Bugün Aleviliğin 7 ulusu denilen ezanların şiirlerine baktı-

8

ğıınızda onların dünya görüşleri bizim şu andaki Alevilik anla­ yışımızdan çok çok ileri olduğunu görürüz. Eski Alevi ululan­ nın hemen tümünün türkülerinde, deyişlerinde söyledikleri bugün bize göre çok ç.ok ilerdedir. Biz bunların anlamını yo­ rumlamadan dinleyip geçiyoruz. Bir Bektaşi fıkrasına gülüp geçiyoruz. Oysa orada Aleviler açıktan açığa söyleyemedikle­ ri dünya görüşlerini fıkralada dile getirmişlerdir. Açıktan açı­ ğa dile getiremediklerini deyişlerde dile getirmişlerdir. Oysaki bugünkü yaşayan Aleviler şu anda bizden yüzyıllar öncesi ya­ şayan ve bizden çok ileri düşünceleri savunan bu Alevi önder ve bilginlerinden daha ileri olması gerekirdi.

"Hakk'tan erer türlü na­ sip erlere/Olmaz imiş Kabe'ye varmak ile" diyor. Bugün Alevi­ Dünyanın sahip çıktığı bir Yunus,

lerin dilinden düşürmediği ve cemlerde yargılamalarda adı zikredilerek anılan Mansur dan diye insanların yargılamaya çı. kanldığı Hallacı Mansur

"En el hak"

demiştir. Aleviliğin

A­

nadolu'da yaygınlaştınlmasında belki de birinci rolü oynayan

"Hararet nardadır sacda değildir/Keramet başta­ dır taçda değildir/Her ne arar isen kendinde ara/Mekke'de Ku­ düs 'te hac 'ta değildir" demiştir. Bir Pir Sultan Abdal ''Açalım kızıl sancağı/geçsin yezitlerin çağı/elimizde dost bıçağı . "diyebilmiştir. Bugün sosyalist dü­

Hacı Bektaş

..

şüncede dünyada ilk düşünürlerden olar�k telaffuz edilen ve A­ levi gençlerinin ilahı Şeyh Bedrettin

"Yarin yanağından gayri

her şey ortaktır" diyebilmiştir. Alevilik için bugün bir dünya görüşüdür diyoruz. Görüş kı­ saca bir tür düşüncedir. Nasıl olaylara bir türlü bakan bir guru­ ba sağcı diyor, başka türlü bakan guruba solcu diyorsak, bir gurup görüşe komünist, bir kısmına Kemalist, bir kısmına faşist diyorsak, Alevilikte bunlar gibi bir görüştür. Ama birine uzak 9

diğerine yakın olabilir. Bir faşist eğilimli kişi nasıl komünizrni savunm azsa, bir komünist sağcı gibi düşünmezse bir Alevi de Alevi gibi düşünmelidir. Çünkü Aleviliğinde kendine özge dü­ şünceleri vardır. Bir insan Alevi düşüncesine aykırı düşünürse artık Alevi değildir. Çünkü Alevilik bir düşüncedir o nedenle Alevi, Alevi gibi düşünmeli, Alevi gibi düşünmeyen kişi han­ gi soydan hangi boydan olursa olsun Alevi değildir. Bugün Aleviler temel yasalarında da artık ortak düşünmek ve ortak hareket etmek durumundadırlar. Hareketleri, düşünce­ leri, dünya görüşleri, taraf tutmalan birbirine uygun olmalıdır. Aleviliğin kanunlan isimli bu kitap ile Aleviliğin kaybolmaya yüz tutan ve yabancı ve gerici teorilerin egemenliğini ve ken­ disini talanlamasını ortadan kaldıracak ve kendi öz benliğine bir araya getirilmiş kendi teorisine kavuşacaktır. KONU

:

KİTABIN OKUNUŞ BiÇİMİ

Kitap daha iyi anlaşılması ve insanların kafalannda yer et­ mesi umacıyla yazım şekli olarak kanun yazım şekline yakın yazıldı. Düşünceler ilkin konularına göre bölümlere aynldı. Bölüm­ lerden sonra konulara aynldı. Konulardan sonrada madde baş­ lıklan ile konular iyice açıldı. Kitap yazım şekli diğer kitaplar gibi üzün cümleler yerine kanun metinleri gibi kısa ve öz yazıl­ dı. Çoğunlukla her düşüncenin altında önem derecesine göre o­ nu destekleyen kaynaklara ve yol gösterici sözlere ve kişilerin sözlerine yer verildi. Böylece düşüncenin Alevi toplumu tara­ fından kabul görürlük derecesi belirtilmeye çalışıldı.

10

BÖLÜM 2 ALEVİLİGİN DÜŞÜNCESİNİN KAYNAKLARI VE ALEVİLİGİN YOL GÖSTERİCİLERİ

KONU :ALEvi DÜŞÜNCE VE YAŞANTISINA ÖRNEK GÖSTERİLECEK KAYNAKLAR VE YOL GÖSTERİCİLER Aleviliğin Anayasası'nı düzenlerken dayanak olarak aşağı­ daki kaynaklardan yararlanılmaktadır. Kaynaklar kendi içle­ rinde Aleviliği yaşama, yaratma, yönlendirme, etkileme sırala ması ile derecelendirildi. Kaynaklar üç dereceye ayrıldı. Her derece de kendi içinde bir sınıflamaya tabi tutuldu. Kitap, çoğunlukla bu kaynaklar ta­ rafından desteklenmektedir. Özellikle tartışma yaratacak konu­ larda, Alevilikte asimile olma ihtimali yüksek olan konularda ve çarpıcı konularda kaynak sayısını mümkün olduğunca çok, aksi konularda ise mümkün olduğunca az vermeye çalıştık. Tar­ tışma götürmeyecek konularda ise kaynak göstermedik Bu kitap, aşağıdaki kaynakların doğrultusunda hazırlanmış­ tır. Kitapta anlatılan veya kitaptan çıkan sonuç, yazann değil kay nakların ve yol göstericilerin dilinin ve düşüncesinin ortak sonucu ve fıkir birliğidir. Bu fikirler incelenerek sonuçlar ve düşünceler çıkarıldı. Aşağıda verilen kaynak ve yol göstericiler Aleviliğin vaz­ geçilmez kaynak ve yol göstericilerdir.

11

Kim çıkıp da bu kişiler, bu kaynaklar veya bu sözler beni bağlamaz, ben bunlara bağlı değilim, bunların düşüncelerini kabul etmiyorum derse Aleviliği tartışılır hale gelmiş demektir. Özellikle temel ve can alıcı noktalarındaki konularında kaynak ve yol göstericilerle ters fikirleri savunuyorsa, bunlara karşı fi­ kirleri savunuyorsa o zaman Aleviliği terk etmiş sayılır. Örne­ ğin Alevi gibi yaşamak Aleviliğin temel şartı. Bir kişi Alevi gibi yaşamıyorsa Aleviyim deme hakkına sahip değildir.

1. DERECEDE KAYNAK VE YOL GÖSTERİCİ: YAŞAYAN ALEvi HALK Aleviliğin birinci derecede temsilcisi, yaşayıcısı, yaratıcısı, uygulayıcısı yaşayan Alevilerdir. Alevilik düşüncesini birinci derecede Alevi halk temsil eder. Alevilik teorisini, yaşam biçi­ mini ve Alevilik yolunu öncelikle Alevi halk çizer. Alevi halkın düşüncesine bakılarak Aleviliğin düşüncesine varılır. Alevi hal­ kın yaşam biçimine bakılarak Alevilerin yaşam biçimi, Alevi halkın siyasi eğilimine bakılarak Aleviliğin siyasi eğilimi çıka­ nlır. Kimse çıkıp da Alevi halkın düşüncesi Alevilik düşüncesi değil, Türkiye'deki Alevi halk, Aleviliği temsil edemez diye­ mez. Alevi halkın yaşam biçimi Alevilere uymuyor, Türkiye'de­ ki Aleviler Alevilikten farklı yaşıyorlar diyemez. Çünkü Alevi denilen onlar, Alevi diye borlanan onlar, Aleviliğin çilesini ve cefasını çeken onlar, Alevi gibi düşünen onlar, yaşayan onlar. Kimse Aleviler başka düşüncelerin etkisinde kalmış, başka yö­ ne gitmiş diyemez. Aleviler her ne olmuşlarsa Alevidirler. Ba­ zı şeylerden etkilenmişlerdir ama sonunda böyle olmuşlardır. Bu kabul edilmek zorundadır.

12

Birey olarak bir Alevinin görüşleri her ne olursa olsun Ale­ vi halktan farklı ise bu kişi Alevilik adma konuşamaz. Bu kişi Aleviliği temsil etmez. Burada kastedilen halk, Alevi toplam nüfusunun çoğunluğudur, Alevi nüfusunun tamamına yakındır., Bir kişinin Aleviliğinden söz edilebilmesi için Aleviliği

an

kovanma benzetirsek o kişinin bu an kovanma gelmesi gerekir. Aksi halde

an

kovanındaki anlan başka kovanlara götürmek

isteyen kişinin Aleviliği temsil etmesinden söz edilemez. Bugün Alevi halkın görüşü kendinden önce yaşayan Alevi önderlerinin görüşlerine ters dahi gelse, artık Alevilik budur. Yüzyıllar sonra Alevilik başka yöne yönlenirse o gün de Ale­ vilik o olacaktır. Alevilik sürekli yeniliklere açık bir düşünce­ dir. Alevilik sürekli değişir, yenileşir, yeni görüşler içine katar ama insan sevgisi ve insan unsurundan asla dışan çıkmaz. Bu düşünceler doğrultusunda şu anda yaşayan Alevileri kı­ saca tahlil ettiğimizde bugün Aleviler aydın, ilerici, çağdaş, bil­ imsel verilere inanan, laikliği benimsemiş, gerçekçi, hurafeden uzak, sol eğilimli, ezilenin yanında, şeriata, gericiliğe, milli­ yetçiliğe, bağnazlığa karşı bir toplumdur.

2. DERECEDE KAYNAK VE YOL GÖSTERiCiLER: A- ALEVİLİKTE KANUN YERİNİ ALMlŞ ÖZDEYİŞLER Alevilik düşüncesini en özlü anlatan ve yüzyıllar boyu tar­ tışmasız kabul edilen, aksi tartışılamayan, düşünülemeyen, bir yerde Aleviliğin kanunu olan Alevi özdeyişleri vardır. Bu özde­ yişterin aksi kesinlikle iddia edilemez. Bu özdeyişlerin aksini kim savunursa savunsun, bu özdeyişlerin aksinde kim fıkir ile­ ri sürerse sürsün kesinlikle itibar görmez.

13

Örneğin "Yetmiş iki milleti bir tut, Eline beline diline sahip

ol, her ne ararsan kendinde ara, Kabe insan gönlüdür, Enel hak . " vb. Bu özdeyişler Alevilikte kanun yerindedir. Bu öz­ ..

deyişler tarihten günümüze tüm Aleviler tarafından kabul edil­ miş, bugün de kabul edilir. Bu özdeyişler söylendiği konuda Aleviliğin kanunudur.

B-ALEVİGİN KURUCULARI HAZRETİ ALİ: Hazreti Ali, Alevliğin kurucusu olarak a­ nılır. İslam devleti kurulduktan sonra ezilen- insanlan destek­ lemesi, fakirin fokaranın hakkını koruması ile egemen kişilere karşı bir cephe açtı. Böylece İslam'da ekonomik farklılıktan kaynaklanan ilk aynlma başladı ve Hazreti Ali bunun ezilen ta­ rafının liderliğini yaptı. Bundan dolayı Aleviler Ali'yi tann öl­ çüsünde örnek insan olarak gösterirler. O açıdan Hazreti Ali Aleviliğe teorinin yanı srra erdemlilik, örnek insan, bilim, eği­ tim, yiğitlik konulannda örnek olmuştur. Daha da önemlisi A­ leviliğin sınıfsal niteliğini, hangi tarafı tutması gerektiğini Hz. Ali belirlemiş, diğer imamlar da bu yoldan gitmiş ve Aleviliği daha ileri götürmüşlerdir. Aleviilik tasavvufunun doğmasında Hz. Ali'nin "Ben gör­ mediğim tannya tapmam" sözünden doğmuştur. Bu sözlerde İ­ mam Ali, Aleviliğin teorik yolunu açmıştır.

Aifey/e bağışla günahım çoktur Daha senden başka umudum yoktur Hakkı Ali bildim Ali de haktır Derdime bir derman ver Ali Ali. İsmail Gökoğlu

14

İMAM HASAN:

İmam Hasan, Hazreti Ali'nin oğlu olma­

sı ve ehlibeytten olması dolayısıyla sevilir. Aleviliğe özel bir düşünsel katkısı olmamıştır.

İMAN HÜSEYiN:

İmam Hüseyin, Alevilik yolunu ilk çi­

zenlerdendir. İmam Hüseyin, Aleviliğin İmam Ali'nin açtığı fa­ kiri, ezileili koruma, onlardan taraf olma ve egemen ve ezicilere karşı koyma düşüncesini hayata geçirmiş ve dünyada bugün dahi örnek gösterilen şekilde ezenlere karşı mücadelesi ile A­ leviliğin değişmeyen geleneklerinin yaratıcısı olmuştur, baş­ kaldırma, boyun eğmeme, savaşına, biat etmeme, yola baş verme, İmam Hüseyin tarafından Aleviliğe kazandırılmış ve ondan beri de Alevilikte bu gelenek sürmektedir.

İMAM CAFER: İmam Cafer, Aleviliğe teorik anlamda kat­ kı sağlamıştır. Görüşleri bugün dahi Aleviler için önemlidir. Hatta İmam Cafer'in etkisinden dolayı Alevilere

Caferi/er de­

nilmektedir.

DİGER ONİKİ İMAMLAR:

Diğer on iki imamlar Alevi­

lik için birer semboldürler. Teorik olarak Aleviliğe fazla bir kat­ kılan olmamıştır. Fakat mücadele yönünden örnek teşkil etmişlerdir. İmamlarm hepsinin de öldürülmüş olması bunların yönetenlere ve halkı ezenlere karşı hoş bakmadığını gösterir. Üstelik altı imarnın Alevi olduğunu söyleyen bir devlet tara­ fından öldürülmesinde onlann Alevi de olsa Sünni de olsa baş­ ka bir dinden de olsa haksıza karşı her zaman durduklarını gösterir. Bu olay bir yerde meselenin sırf Alevilik, Sünnilik de­ ğil meselenin temelde ezen ezilen, haklı haksız, zalim mazlum meselesi olduğunu gösterir. İmamların tamamının öldürülmesi

15

altı tanesinin de Alevi devleti tarafından öldürülmesi Aleviliğe bir özellik daha kazandırmıştır. Bu da Aleviliğin

egemen güç,

devlet tarafından bir düşünce olamayacağıdır. Aleviliğin dev­ let taraftarı olmama yapısı imamlar tarafından Aleviliğe kazan­ dınlmıştır.

HACI BEKTAŞ VELİ: Hacı Bektaş Veli, Alevilik felsefe­ sini ve Alevileri bir araya toplamış ve ona vücut vermiştir. Za­ manında kadın, eğitim, laiklik, insan hakları, sevgi ve benzeri konulardaki görüşleri ile insanlığa ışık tutmuş ve Aleviler tara­ fından

"Veli"

unvanı ile ödüllendirilmişti.

Şu müspet ilimin kapzsın açan, Biri Hacı Bektaş, biri Atatürk. Bu vatana en çok emeği geçen, Biri Hacı Bektaş biri Atatürk. Hüseyin Kaçıran HALLACI MANSUR:

Hallacı Mansur, Aleviliğin temel

taşı olan insan tanrı görüşünün yaratıcısı, onun teorik alanda kullanıcısı, bu görüşlerin korkmadan ve sakınmadan yüksek sesle söyleyicisidir. Bu uğurda da derisi yüzülen ve yine de gö­ rüşlerinden dönmeyenidir. Hallacı Mansur, teorik alanda Ale­ viliğe en fazla katkısı olan kişidir. Alevilik, o çizgisini bir yerden bir yere taşımıştır. Hallacı Mansur, günümüze kadar A­ leviler tarafından baş tacı yapılmıştır. Cemlerde insanlar

o­

nun adına yemin eder, onun adına doğru konuşması istenir, onun adına yargılanır. Her kim Hallacı Mansur'un

"enel hak"

görüşüne karşı çıkar, o kişi Alevilik dışında başka düşünceleri savunur sayılır.

16

Mansur kabul etti haklan darını Erenlere verdik külli vannı. Kul Himmet Mansur gibi gelip "enel hak" deyip Abdürrazzak gibi gök donlar giyip Nesimi gibi derin yüzdürüp Gerçek aşık olup durabilirsen. KulAdil Koyunoğlu urgana bak Mansur ipin boynuna tak Nesimi oldu hakla hak Yüzdükleri derisidir. Koyunoğlu Mansurum deyiben meydana giren Berdar olur ikrarından geçemez Birlik makamından canın vermeyen Katreye görse ummandan geçemez. Noksani Alemdefitneyi kodum Mansuru kül etti odum Dilimde "enel hak" dedim Boynundaki urgan benem. Yunus Emre

17

Ol Hallaca Mansur'la Söylerim "enel hakkı" Hem yine onun boynuna Dar urganın takan benem. Yunus Emre Eğer gerçek aşıksan Koy beklegil sır söçünü Bir söçden ada attılar Miskin Hallacı Mansur'u. Yunus Emre İlmi hiktem okuyanlar Aşktan fakir durur bunlar Mansur olduk aszn beni Hep dillerde söyleneyim. Yunus Emre Bu meclisin mestlerinin "Enel hak" demeleri olur Yüz Hallacı Mansur gibi En kemdürür divanesi. Yunus Emre Mansur ile varıp dara çekildim Yusuf ile kal_ olup bile satıldım Şamra İsa ile göğe çekildim Musa ile dahi Turdan gelirim. Seyid Nesimi

18

Naçariyim dertli başım Ehlibeyt temel taşım Onun için akar yaşım Hallacı Mansur da ibret. Naçari Mansur ey dür "enel hak"der Serveti oda yak der. Yunus Emre Mansur'a dür oldum bugün Serdar olan gelsin beri İnni "enel hak" okudum İnkar eden gelsin beri. Yunus Emre Mansur idim ol zamanda Onun için geldim bunda Külümü göğe savurup Ben "enel hak" oldum ahi. Yunus Emre ŞEYH BEDRETTİN:

Şeyh Bedrettin dünyada paylaşımı

savunan bugünkü teorik karşılığı sosyalizm olan görüşün ya­ ratıcısı olmuştur. Aleviliğin

"Yetmiş iki milleti bir tut" felsefe­

sini en iyi şekilde uygulayarak Türk'ü, Laz'ı, Kürt'ü, Ermeni'yi, Rum'u, Müslüman'ı, Hıristiyan'ı birleştirerek Aleviliğe katkıda bulunmuştur. Ayrıca cennet, cehennem ve hurafe düşüncelere a­ çıkça karşı çıkmış, halkın ahiret konularını değil dünya sorun­ lannı kendisine ilke edinmiş ve bunlar için mücadele etmiştir.

19

insaniann ahiret işleriyle değil de dünya işleriyle ilgilenmesi gerektiğini açıkça savunmuştur. Bugün ünü dünyaya yayılan bir halk önderi olmuştur.

C-YEDİ ALEVİ ULULARI Alevilik felsefesi en iyi şekildeAlevilerce yedi ulular olarak anılan ezanların şiirlerinde dile getirilmiştir. Bu ezanların söz­ leriAlevilik için kanun yerine geçer. Bu ezanların sözleri aley­ hine hiçbir görüşAlevilik adına ileri sürülemez. Alevilik adına savunulan bir sözün yapılan bir hareketin bu yedi ulu Alevi o­ zarıının

düşüncesine uyması gerekir. Bu yedi Alevi

uluları ay­

nı zamanda Aleviliğin teorisyenleridir.

FUZULİ: Fuzuli,Aleviler tarafından ulu olanak anılan

o­

zanlann en başında yer alır. Alevilik felsefesini en ince vurgu­ larla işlemiş ve bu konuda taviz vermemiş bir ozandır.

VİRANİ: Alevilik felsefesini en iyi şekilde şiirlerinde işle­ miştir. Yazdığı şiirlerde kendisiniAleviler tarafından kabul

e­

dilen yedi ulular sınıfına katmıştır.

YEMİNİ: Alevilik felsefesini en iyi şekilde şiirlerinde işle­ miştir. Yazdığı şiirlerde kendisiniAleviler tarafından kabul edi­ len yedi ulular sınıfına katmıştır.

SEYiT NESİMİ:

Seyit Nesimi, Alevilik için derisi yüzüle­

rek öldürülmüştür. Buna rağmen görüşlerinden ve düşüncele­ rinden taviz vermemiştir. Aleviler için kutsal ve efsane bir yeri vardır. Türkülerinde söylediği şeylerAlevileri bağlar. Seyit Ne-

20

siıni deAlevi cemlerinde ismi anılarak insanlar yargılamaya çı­ kanlır. Özellikle bundan yüzyıllar önce Tann görüşü Aleviler tarafından baş tacı yapılmıştır.

Bak Mansur'u astırdılar Nesimi'yi yüzdürdüler Hüseyin 'i kestirdiler İnietme canım in/etme. Naçari Şahtan gelir aşıkların dolusu Ehlibeyte karışıyar dorusu Yüzülmüştür Nesimi'nin derisi Ölme Nesimi/er ölmeyecektir. Gülkız ŞAH HA TAYİ: Alevilerin

istemleri doğrultusunda İran'da

yönetim kurmuş, Osmanlılann zulmü altında ezilen Alevileri kurtarmaya ömrünü adamıştır. Fikirleri ile Osmanlı toprakla­ nnda çok etkin olmuş, aynca Aleviliğin uygulanmasına öncü­ lük etmiştir. Şiirleri ile bir militan gibi Alevileri aşka getirmiş ve onlan bu fikir etrafında toparlamıştır. Bir hükümdar olma­ sına rağmen gariban bir insan gibi alçakgönüllü olmuş ve Ale­ vilikte türaplığın ne demek olduğunu göstermiştir.

PİR SUL TAN ABDAL: Pir Sultan Abdal yüzyıllardırAle­ vi toplumunu etki.l emiş bugün dahi Alevilik hayatında önemli bir yeri vardır. Özellikle fakir insanlan koruması, onlann değer­ lerine sahip çıkması, haksıza karşı durması, egemeniere karşı baş kaldırması, gerektiğinde yiğitçe ölmesi Pir Sultan'ı Alevi-

21

ler tarafından efsaneleştirmiştir. Ülkemizde her Alevi hemen hemen Pir Sultan'ın türküleri ile yetişmektedir. Pir Sultan o ka­ dar yaygın ve evrenseldir ki Alevi olmayanlar dahi Pir Sultan'ın türkülerini ezberlemişlerdir. Pir Sultan'ın aradan dört yüz yıl geçmesine rağmen her gün radyo ve televizyonlarda yüzlerce türküsü söylenmektedir. Pir Sultan'ın Alevilik hayatında hiçbir şekilde inkar edilmez bir yeri vardır. Onun söylediği Aleviliği en etkili bir şekilde bağlar. Kimse de Pir Sultan aleyhine Ale­ vilik için bir şey söyleyemez.

Mahsuni Şeri.fim bin bir acını Bazen dertlilerden al ilacını Pir Sultanlar gibi ben dar ağacını Bilmem boylasam mı boylamasam mı. Mahsuni Ozanların piri Veysel Pir Sultan Destan yazdı Yunus Karacaoğlan Unutu/ur mu yıllar geçse aradan Tarihin destanı ozanlarımız. Dervişoğlu Pir Sultan gördüm gönül sefili Özürnde vatanı kalbirnde ili Asırlardan beri şakıyor dili Pirim nefesinden duvazda gördüm. Sağlami Zalimler peşine düştün sazınla

22

Haksıziara baş kaldırdın özün/e Ozanlara rehber oldun sözün/e Senin için ser veririz Pir Sultan. Murtaza Yalçın Bu yol Pir Sultan 'ın yolu Gönlümüzde sevgi dolu Hepimizde insanoğlu Yandık Sivas 'ta Sivas'ta. Demirbağ Ölmez Pir Sultan/ar, Ölmez Veyseller Dünyaya bıraktı ölmez eserler Her zaman bir olur onu sevenler Pir Sultan_lar Ölmez ölmeyecektir. Gülkız Pir Sultan dediğin pir midir Ecep yüzünde akanlar nur mudur Ecep yobazın gözü kör müdür Ecep yeniden doğar Pir Sultan ölmez. Özdeki Pir Sultanlar astın dara Bülbüller uğrattın zara Aldın aldın vurdun yere Us/an kızılırmak uslan. Rabia

23

KUL HİMMET: Kul Himmet de Alevilerin yedi ulu olarak tanımladığı ozanlarındandır. Alevilik teorisini kuran, geliştiren ve yayan kişilerdendir. Kul Himmet'in duvazimamlan, semah­ ları, deyişieri Alevi cemlerinde, Alevi toplantılarında kullanıl­ mıştır. Söylediği sözler Alevi toplumunu bağlar.

3. DERECEDE KAYNAK VE YOL GÖSTERİCİLER Aleviliğin kurulmasında geliştirilmesinde günümüze geti­ rilmesinde rol oynamış kişiler ve bu kişilerin düşünceleridir. 3. derecede kaynak şu şekilde kendi içinde dereceye aynlır.

A-ESKİ ALEVİ DERGAH, POST SAHİPLERİ, Y ÖNETİCİLERİ, ESKİ ALEVİ HALK ÖNDERLERİ Bunlar Alevilikte rol oynamış eski önemli dergahların post sahipleri, bunların kurucuları veya yöneticileridirler. Bunlar Ba­ lım Sultan, Kaygusuz Abdal, Teslim Abdal, Abdal Musa, Kara­ ca Ahmet, Şahkulu, Hıdır Abdal, Garip Musa, Sefil Abdal, Genç Abdal, Seyid Ali Sultan, Hüseyin Abdal.

B-ALEVİLERCE BENİMSENMİŞ YÜZYILLAR BOYUNCA CEMLERDE TOPLANTlLARDA TÖRENLERDE KULLANI­ LAN DEYİŞLER SEMAHLAR TÜRKÜLER Bunlann yazarlan kim olursa olsun ama yüzyıllar yıllar bo­ yunca Aleviler tarafından söylenmiş deyişler, türküler, semah­ lardır. Bunlarda işlenen düşünceler Alevilik felsefesine uyduğu için Alevilerce benimsenmiş, söylenmiştir. Bu deyişierin yaza­ nndan çok içeriği ön plana çıkmıştır. İçeriği Aleviler tarafın­ dan. çok benimsendiğinden sürekli kullanılır olmuşlardır. Bu şekilde de Aleviliğe kaynak oluşturmuşlardır.

24

C-ALEVi OZANLARI Tarihten günümüze kadar Aleviliğin sazlan ve sözleri ile köy köy gezerek canlan pahasına yaşatan ve günümüze ulaştıran es­ ki Alevi ozanlan ile günümüzde yine Aleviliği yaşatmaya çalı­ şan ozanlann türküleri, deyişleri ...

D-ALEvi BEKTAŞi FIKRALARJ Alevi fıkraları da Alevilik için önemli bir kaynak oluşturur. Aleviler kendi düşüncelerini rahat konuşamadığı için fıkralar yoluyla yaymaya çalışmışlardır. Bu açıdan Alevi fıkralannda­ ki vurgulanmak istenen düşünceler Alevilik için birer kaynak o­ luşturur. Alevi-Bektaşi fıkralannda özellikle şeriatçıların tannsı, namaz, oruç gibi İslam'ın ve imanın şartlan ve şeriatçı­ larm değer verdiği şeyler hakkında Aleviliğin tam görüşlerini bulmak mümkündür. Rahat söyleyemediği görüşlerini fılçralar­ la yayma yoluna gitmiştir Aleviler.

25

BÖLÜM 3 ALEYİLİK DÜŞÜNCESİNİN ÖZELLİKLERİ

KONU : DEGİŞME BAŞLIK 1 : ALEYİLİK DÜŞÜNCESi SÜREKLi BİR DEGİŞİM İÇERİSİNDEDİR * Alevilik değişime ayak uyduran ve sürekli bir değişim içerisinde olan bir görüştür. * Aleviliğe ilişkin her şey; zamana ve koşullara göre de­ ğişir. * Hiç kimse çıkıp da Alevilikte eskiden böyleydi şimdi de öyle olsun diyemez. * Bunu iddia etmek Aleviliğin genel yapısına aykırı ha­ reket etmek demektir.

AÇIKLAMA:

Değişim demek, insan yaşamının gelişmesi

sonucu insanlarm ilerlemesi ve buna paralel olarak da insanın düşünsel alanındaki ilerlemeleridir. Bugün en muhafaza.lcar in­ sanlar dahi dünyadaki değişmeler sonucu, onlarda değişime a­ yak uydurdular. Bugün Alevi halk ne İmam Ali, ne de Hacı Bektaş döneminin Alevisi dir. Hatta ve hatta Cumhuriyetin ba­ şındaki Alevi, yirmi yıl önceki Alevi dahi değildir. Aleviler her konuda sürekli bir değişim içerisindedirler. Hiçbir Alevi de çı­

"arkadaşlar İmamAli dönemindeki Aleviler gibi yaşamıyor, düşünmüyoruz öyle düşünelim demez. Her Alevi değişimi ka­

kıp

"

bul eder ve toplumdaki diğer etnik kitlelere göre fiili olarak en

27

önce Aleviler değişime ayak uydurur. Aslında değişim kuralı doğanın kuralıdır. Şeriatçılar sözde kabul etmez

ama uygu­

lamada zorla uygularlar. Birde değişime ilkin karşı çıkar onun­ la savaşır sonunda yenilir ve teslim olur. Bu kez yeni çıkan yeniliğe aynı karşı koyma hareketini başlatır. Oysa Aleviler yeni çıkana karşı koymak şurada dursun kendisine uygunsa se­ vinerek karşılar ve baş tacı eder.

YOL GÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Şu anda yaşayan Alevilerin ne yaşarnlara ne de başka özel­ likleri eski Aleviliğe benzemez. Her düşüneeye açık, hoşgörü i­ le bakan insani değerlere ve Alevilik değerlerine uyduğu müddetçe yeni fikirlere karşı cephe almaz onu kabul eder.

28

BAŞLIK 2 : ALEVİLİGİN DEGİŞMEYEN TEK YANI ÖZÜ'DÜR *Aleviliğin değişmeyecek tek yam özüdür. O öz sevgidir * O sevgi öncelikle insan sevgisidir. * Aleviliğin özü her çağda, her zaman her şart ve koşul­ da ayındır. * Bu öz değiştiği zaman Alevilik de yok olmuş, ortaya başka bir düşünce çıkmış sayılır.

AÇIKLAMA: Her düşüncenin bir özü vardır. Şeriatçılann özü bağnazlık, tutuculuk, şekli göstericilik, körü körüne itaat etmektir.Aleviliğin özü sevgidir. Başta da insan sevgisidir. Bu­ rada şeriatçılarda olduğu gibi tutuculuk, şekli mecburicilik, bağnazlık yoktur. Her şey değişim halindedir. Bir şey kalıptan kalıba girer ama özü değişti mi o şey başka bir şey haline gel­ miş olur. Alevilik bugüne kadar pek çok kez değişimlere uğra­ mıştır. Ama öZü aynıdır. İnsan sevgisidir. Özü değişirde başka bir şey olursa o zamanAlevilik de değişmiş olur. O zaman A­ leviliğin yerine başka bir görüş çıkmış olur.

YOL GÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviliğin amacı olan insan sevgisi yüzyıllar boyunca yaşa­ mış günümüze gelmiş ve bugünde Alevi halk tarafında bu gö­ rüş yaşatılmaktadır. Tüm Alevi cem muhabbet ve törenlerinde bu konu işlenmekte, tüm yazarlar, sanatçılar, ozanlar bu konu­ yu birinci temel konu olarak göstermektedirler.

29

KONU : SONRAKi GÖR Ü ŞÜN ÖNCEL İGİ BAŞLIK 3 : Bİ R SONRAKi G ÖR ÜŞ BİR ÖN CEKİNİ YOK EDER KUR ALI

* Alevilikte gerek yaşamsal biçim bakımından gerekse düşünsel anlamda sürekli bir değişim yenileşme yaşanır. * Bundan dolayı şartlara g öre eski düşüncelerin yerini yeni düşünceler, eski yaşam biçiminin yerini yeni yaşam bi­ çimleri alır. * Önceki ve sonraki düşünsel ve yaşamsal konulardaki bu farklılıkların doğması halinde sonraki öncekini ortadan kaldırır. * Eğer bir konuda yeni bir düşünce veya yaşamsal biçim yaratılmış veya benimsenmişse hi ç bir Alevi çıkıp da bu es­ kiden b öyle değildi yeniyi bırakalım da eskiyi devam etii­ relim diyemez.

AÇIKLAMA: Kitabın baş kısmında Aleviliğin kaynaklan ve yol göstericileri sıralandı. Bunlarda kendi aralarında dere­ celendirildiler. HerAlevi kaynağı belirli bir dönemi kapsar. Ör­ neğin İmam Ali'nin sözleri yaşadığı dönemi kapsar, öldükten sonra da bu sözler doğruluğu kabul edildiği müddetçe kullanı­ lır. Hacı Bektaş'ın sözleri kendi dönemini kapsar. Buda söz A­ levilerce benimsendiği dönernce kullanılır. Aleviliğin iki kurucusunu karşılaştırdığımızda İmamAli'nin söylediği bir ko­ nudaki sözü Hacı Bektaş geliştirmiş ve değiştirmişse Hacı Bek­ taş daha sonra yaşadığı için Hacı Bektaş'ın sözü geçerli olur.

30

Örneğin Hazreti Ali'nin "Bana harf öğretenin kırk yıl kölesi o­ lurum" sözü şu anda geçerlidir. Bilim ve öğreti konusunda A­ leviler farklı düşünmediği müddetçe bu söz geçeridir. Ama kadın konusunda Hacı Bektaş İmam Ali'ye göre farklı düşün­ düğü ve günümüz düşüncesine uyduğu için İmam Ali'nin görü­ şü kabul edilmez. Bu konuda Hacı Bektaş'ın sözü şu anki Alevilerce kabul gördüğü için o kabul edilir. Hacı Bektaş'ın bir konudaki sözü de Alevilerce şu anda geri kalırsa onun o sözü de kabul edilmez.

YOL G ÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün Alevi halk bir konuda yeni düzenleme yapılmışsa, yeni düşünceler kabul edilmişse, yeni yaşam biçimi kabul edil­ mişse eskisinde ısrarcı olmamıştır. Alevi halk yeniliğe her za­ man açık olmuş ve onu kabul etmiştir. Aleviler hiçbir zaman muhafazakar olmamışlardır.

31

BÖL ÜM4 KONU: İN SAN BAŞLIK 4: ALEVİ Lİ KTE TEMEL AMAÇ İNSANDIR

* Alevilikte temel amaç insandır. * Alevilikte her şey insan i çindir. * Alevlik insana hizmet eden insanı yücelten baş tacı e­ den, tanrılaştıran, insanı en üste tutan bir düşüncedir. * Alevilikte insandan başka hizmet edilecek kurum kişi yaratık veya başkaca bir şey yoktur. AÇIKLAMA:

Her düşüncenin kendisine temel aldığı bir

şey vardır. Uğuronda çalıştığı şey vardır. İşte bu şey Alevilikte insandır. Bu insan o kadar büyüktür ki her şey onun karşısında ikinci planda gelir. Aleviler şeriatçıların bağnaz düşüncelerine karşı kendi düşüncelerini yaratırken bakın insanın büyüklüğü­ nü nasıl açıklıyorlar. İnsan tanrı, İnsanın gönlü Kabe, insan gönlü alma hac, İnsan dili kuran .. . görüldüğü gibi her şey in­ san etrafında dönmektedir. Alevilerde temel amaç insandır, in­ san sevgisidir. İnsandan başka temel ve özellikli bir konu yoktur. Her şey bu düğüm etrafında döner. İnsan kalbi kırma­ mak, insanı üzmemek, insanı hoş tutmak, insana hizmet etmek, insana saygılı davranmak. Aleviler namazın orucun değil insan gönlü almanın insan sevgisi kazanmanın en kutsal şey olduğu­ nu söylerler.

YAPTIRIMI: Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, rilemez,

değişti­

aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz

33

(Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır. Alevilikte hiç­ bir kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süremez Bu görüşün yermek, aksini savunmakAlevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişiAleviliği de terk etmiş sayı­ lu.

YOL GÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALKAlevi Halk BugündeAlevi halk geçmiş büyüklerinin izindedirier. Aleviler tarih boyuncu insanlık mücadelesi verdikleri gibi bugünde ver­ mektedirler. Alevi cemlerinde törenlerinde cennet cehennem gaydası güdülmez insan sevgisi işlenir.Alevi cemlerinde tören­ lerinde hurafe şeyler değil insanın değeri anlatılrr. Alevi tören­ leri türküleri deyişleri, sernalılan bütün insan üzerinedir.

YOL GÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI Ne mutlu ki bize insan olmuşuz İnsan sohbetini gerçek bilmişiz İnsanın dalında açıp gülmüşüz Muhabbet insana cana muhabbet Pir Sultan Abdal YOL GÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi OZANLAR Hakkı yaşayanın kitapdır aklı Müsbetierin aslı menfide saklı Vücudun yapısı kafanın şekli Kudret şemasının deriisi insan Sefil Selimi

34

K ONU : DÜN YA İ ŞLERi BAŞLIK 5:ALEY İ L İK DÜN YAK ONULARI İ LE İL GİLENİR *Alevilik dünyaya ilişkin konularla ilgilenir. * Dünya işleriAleviliğin tek ilgi alanıdır. *Alevilik insanın dünyada nasıl ve ne şekilde yaşaması gerektiği ile ilgilenir. *Alevilik a hretle, zebanilerle cennet, ce hennem huri gılman ile ilgilenme_z . * Aleviler tarihin hi ç bir d öneminde a hret mücadelesi yapmamışlardır. AÇIK LAMA: Alevilik insanın sosyal yapısını düzenleyen, onlann nasıl yaşamalan gerektiğini, nasıl davranılması gerek­ tiğini belirleyen, kısaca dünyada bir örnrün ne şekilde ve nasıl yaşanınası gerektiğini, olaylara nasıl bakılması gerektiğini ö­ ğütleyen vurgulayan bir dünya görüşüdür. Yoksa Alevilik din­ ler gibi cennete gitmek için ne yapılması gerektiğini, Allah için nasıl uğraşılınası gerektiğini, meleklere hoş görünmek için han­ gi duaların okunınası gerektiğini, şeytana çarpıtmamak için yö­ nünün ne tarafa dönülmesi gerektiği gibi konularla ilgilenen bir görüş değildir. İnsanlann çağdaş şekilde yaşaması, laik yaşa­ ması, sömürüşüz insanların ezilmediği, sosyal haklan olan . . . vb gibi yaşaması Aleviliğin konularıdır.

YOL GÖ STERİCİ KAYNAK:ALEVi HALK Her Alevi dünya konulanyla ilgilehir. Hiçbir Alevi, şeriat­ çılar gibi alıret hesabı yapmaz. Cennete gitmek için nasıl iba-

35

det etmesi gerektiğini, melekleri nasıl mutlu edeceğini düşün­ mez. TümAlevilerAleviliği dünya işlerinde kendilerine bir yol gösterici olarak ele alır.

36

KONU : LAİKLİK BAŞLIK 6 : ALEviLER TARİH BOYUNCA LAİKLİGİ BENİMSEMİŞLER, LAİK DÜŞÜNMÜŞ VE LAİK YAŞAMlŞLARDIR

* Laiklik, Aleviliğin vazgeçilmez şartıdır. * Aleviler, tarih boyunca laikliği beıtimsemişlerdir. * Alevilerin tarih boyunca verdiği mücadelelerden biri­ si laiklik mücadelesidir. * Aleviler, laikliği Alevilik yaşadıkça yaşatacaklardır. AÇIKLAMA: Alevilik dönem dönem bir özelliğini ön pla­ na çıkarmıştır. Günümüzde laiklik, Aleviliğin birinci derecede önemli konusudur. Laiklik olmazsa Aleviliğin olması imkan­ sızdır. Alevilikle laiklik değil, özdeşleşmek adeta aynı şeyler olarak algılanmalıdır. Laikliği savunmayan bir Alevi düşünü­ lemeyeceği gibi laik olmayan bir Alevilik de düşünülemez.

YAPTIRIMI: tirilemez,

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez,

değiş­

aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz

(Bunlar olmazsaAlevilik de olmaz) kurallandır. Alevilikte hiç kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süremez Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek ... Aleviliği inkardır.

YOL G Ö STERİCİ KAYNAK: ALEVi HALK

Bugün

tüm Aleviler, laikliği kabul etmiş, benimsemiş, onu en iyi şek-

37

ilde yaşamaya çalışmaktadır. Hatta ve hatta ülkemizin bulun­ duğu durumdan dolayı Aleviler laiklik mücadelesini ön plana çıkarmış ve ülkemizde şeriatçılara karşı çok ciddi bir laiklik mücadelesi vermektedirler. Bugün ben laik değilim, diyen Ale­ vi yoktur.

YOL GÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi O ZANLAR Yirminci yüzyılın insanlarzyız Dünya sulh içinde bayram etme/i Atom tahrip/erin kaldırmalıyız Laiklik dünyaya sultan olmalı Kul Hasan

Cumhuriyet laiktir laik kalacak Bak Naçari sizin için çalacak Daha nice Pir Sultan 'lar olacak Unutur mu dostlarım hiç halkım sizi Ozan Naçari Koparzldı dallarından fidanlar Daim laikfiği savundu onlar Bir ölür binler doğar Pir Sultan'lar Yeri yok safianın insan içinde Ozan Dokuyucu Eşkzya vatana dolmuş gidiyor Adil düzen almış başını gidiyor Seni savunanlar bir bir ölüyar Laikfiğe karşı çıkanlar oldu İsmail Gökoğlu 38

Şeriat düzeni kurmak istiyor Laikliğin kökten silmek istiyor Kendi görüşünde durmak istiyor Size saldırıyar durmadan Atam Dertli Şimşek Savaş açtım koskocaman dünyaya Özgürlük laiklik isteyen gelsin Eller ayda gezer biz daha yaya Perişan bu hali görenler gelsin MehmetAli Karababa Kul köle oluruz ağaya beye Baykuşlar yerleşti mezraya köye Laik Atatürkçü dinsizler diye Ya/alıp asılıp vurulmaktayız Mahmut Erdal İ/ham aldık hitabından yazından Mahşere dek geleceğiz izinden Ödün yoktur l�ikliğin tezinden Çıkamazlar devrimierin variken Mahmut Erdal Bizler laik demokratız üzme beni Bak yobazlar yok etmek ister seni Atan bu vatan için feda etmiş seni Utanın birleşmenin zamqnı geldi Ozan Yürekli

39

Kulak ver milletin özgür sesine Laik çağdaş uygar halk nefesine Medeni milletler seviyesine Yol bulup menzilin tutmaya geldim Sorsavuş

40

K ONU : ÇAG DAŞL IK BAŞLIK 7 : ALE viLE R TARİ H BO YUNCA ÇAG DAŞ , İLERİCİ , YENİ LİK Çİ VE AY DIN OLMUŞLAR DIR * Aleviler tarih boyunca i lerici, yeniliğe a çık, çağdaş ve aydın o lmuşlardır. * Alevi ler her zaman çağa uygun d üş ünmüş ve çağa uy­ gun hareket ederek çağdaş yaşamışlardır. * Aleviler ilerici olarak her t ürlü aydın fıkre top­ lumsal mutluluğu sağlayacak her yeni harekete sempati duymuş, katılmışlardır. * Aleviler her koşulda meselelere aydın bir gözle bakmış­ lardır. A ÇIK LAMA: Aleviler tarihin her döneminde aydın ve ile­ rici olmuşlardır. ilerici ve yenilikçi olmak Aleviliğin vazgeçil­ mez şartıdır. ilerici aydın çağdaş yenilikçi olmayan bir kişinin Aleviliğinden söz edilemez. Bu unsurlar bir Alevi de olması gereken şartlardır. Çağdaşlık, ilericilik, yenilikçilik ve laiklik Aleviliğin günü­ müze kadar en belirgin özelliği olarak gelmiş, bundan sonra da Aleviliğin en önemli özelliği olarak devam edecektir. Aleviler yenilikçi olarak çağı insanlığı ileri götürecek buluşlara, uygu­ lamalara daima sempatiyle bakmış, bu buluş ve uygulamalan en önce benimsemiş, savunmuşlardır

YAPT IRIMI:

Bu vasıflar bir Alevi de olması gereken zo­

runlu vasıflardır.

41

Bu vasıflara sahip olmayan kişi, zaten Alevi gibi düşünüp Alevi gibi yaşayamaz. Bu vasıflan taşımayan kişinin Alevili­ ğinden bahsolunamaz. Bu vasıfların aksine düşünen ve hareket eden kişi Aleviliği bırakmış olur

YOL G Ö STERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bu ilkeler tarih boyunca nasıl Aleviler tarafından günümü­ ze büyük bir sorumlulukla getirilmişse bugün de Aleviler bu il­ kelere bu sorumluluk ölçüsünde yaklaşmaktadırlar. Bu ilkeler bugün Aleviliğin kıstası olmuştur. Günümüzde Alevi dendiğin­ de çağdaş, ilerici, aydın ve yenilikçi bir kişilik akla gelir. Tüm Aleviler bu ilkelere bağlıdır, bu ilkeler doğrultusunda yaşarlar. Bir Alevi yoktur ki bu ilkeleri kabul etmiyorum desin.

YOL G Ö STER İC İ KAYNAK: ALEvi OZANLAR:

İnsanlık giderken hep ileriye Bizler inadına kaldık geriye Gelmedikçe cehaletten beriye: Sünni isem Aleviysem ne çıkar Aşık İsmail Daimi Kulak ver milletin özgür sesine Laik çağdaş uygar halk nefesine Medeni milletler seviyesine Yol bulup menzilin tutmaya geldim Ozan Sorsavuş

42

Yoksul Derviş gerçekleri Solmasın türlü çiçekleri Aydın olsun gelecekleri Böyle bir dünya isteriz Aşık Yoksul Derviş Atatürk ilkesi ne hale geldi Bu ülkede aydınlara ne oldu Görün beyler geçimimiz bozuldu Bizlere ne akıl veriyorsunuz Ozan Delicoş Kerem Mürşüd isen hak yolunu seçersin Ne ektiysen helbet bir gün biçersin Kudret ışığından belki geçersin Aydınlık yoluna gel de gidelim Ozan Zeki Bu nasıl çağdaşlık gazeteci kardeş Uygarlık çağında uyuyorsunuz Biraz da sen şu haksızla uğraş Hallan tepkisini duyuyorsunuz Ozan Delicoş Kerem Güzel emelZere gençlik yılını · Kardeşliği sevgi ile açalım Tekniği bilgiyi bir de ilimi Reyha gibi ülkemize saçalım Ozan Delicoş Kerem

43

Asrın insanı olayım dersen İnatlığı bırak çağdaş ol çağdaş Dünyayı gerçeği bilimi dersen İnatlığı bırak çağdaş ol çağdaş

Ozan özveri İnsanca yaşamı seçin Karnı duymalıdır açın İleriye gitmek için Kara cahil kalmamalı

Ozan Özveri Aydın insaniann yüzü gülmüyor Sonu ne olacak kimse bilmiyor Şu üç lider bir araya gelmiyor Birbirine saldırdılar şuna bak

Musa Merdanoğlu Dünya milletleri bunca varlığı Engin yüreğinde sev insanoğlu İlim ile çağdaş uygarlığı Aydın düşünce ile yaz insanoğlu

Ozan Dervişoğlu Tellerinde tüm türküler canlanır Semah/ar deyişler senden dinlenir İsmail sazıyla bir bütünlenir Aydınlık günlere koşar gideriz

İsmail Kaya

44

Füze yapsak aya çıksak Uzaydan dünyaya baksak Tüm dünyaya örnek olsak Biliminen tekniğinen

Dertli Şimşek ÖVünmedik geçmiş zaman varma Çalışıp umutla baktık yarına Yirminci asırzn icatlarına ilmin marifeti gücü deriz biz

Gönüllü Coşkun

45

KONU : D İN BAŞLIK 8 : DiN ALEVİ L İ KTE O KADAR ÖNEML İ DE GiLDiR

* Din, Alevilikte önemli bir rol oynamaz. * Din, Alevilerin yaşammda belki beşinci belki onuncu belki de daha geri sırada gelir. * Alevilikte kendi dinini üstün tutup başka insanlar ara­ sında ayrım yapıp onları küçük görme ve yer ıne yoktur. * Aleviler, her dinden insana aynı gözle bakarlar. * Aleviler, insanları değerlendirirken dini ön plana çı­ karmazlar. * Aleviler, din mücadelesi vermezler. AÇIKLAMA: Alevilerde din o kadar önemli değildir. Ale­ viler tarihten günümüze kadar insanlık mücadelesi yapmışlar­ dır, din mücadelesi yapmamışlardır. Aleviler yaşam içerisinde yaşamın gerçekleri ile ilgilenirler. Din, Alevilikte o kadar ö­ nemli olmamıştır. Bilime inanan, insanların kardeşliğinden bah­ seden yenilikten çağdan bahseden bir düşünce ile yoğrulmuş bir insanın hayatında dinin zaten rolü olamaz. Din mücadelesi veren, dindar, bağnaz, yobaz, dini şekiller­ de düşünen ve giyinen kişilerin Aleviliğinden bahsolunamaz, dini kendine tek amaç almış ve dünyaya o gözle bakıyorsa bu kişinin Aleviliğinden bahsolunamaz. Aleviler dini düşünenler olsa da bunun da bir ölçüsü vardır. Hiçbir Alevi bugüne kadar bağnaz bir gözle çevresine bakmamıştır'. Olayları o gözle yo­ rumlamamıştır. Din, Alevilerin hayatında önemli bir ayrıntı de­ ğildir. Aşağıda kaynak Alevilerde görüleceği üzere, Alevilerin

46

büyük çoğunluğunun hayatından din çıkmış durumdadır.

YAPTIRIMI: Alevilikte hiç kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süre­ mez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi i­ leri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallandır. Bu görüşü yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek. .. Aleviliği inkardır.

YOL GÖ STERİC İ KAYNAK: ALEVİ HALK Bugün Alev halkının tamarnında din o kadar önemli bir şey değildir. İnsanların hayatlarında ilgilendikleri konulara göre din çok gerilerde kalır. Gençlerde din konusundaki ilgileri hemen hemen sıfıra yakındır. Hatta Alevi gençlerinin tamamına yakın oranı dini inancı yoktur. Dine inanmaz. Aleviliği de bir din de­ ğil yaşam biçimi, dünya görüşü olarak algılarlar. İhtiyarlarda gençlere oranla din biraz daha ağırlıktadır. Fakat din etkisi, bir iki cümleden ileri gitmez. Bugün hiçbir Alevi din mücadelesi yapmamıştır, yapmaz.

YOL G Ö STERİCİ KAYNAK: ALE vi Ö ZDEY İ ŞLERİ :

''yetmiş iki milleti bir tut"

47

Y OL GÖ STER İCİ KAYNAK: ALE vi OZANLAR: Canımzz cananımzzdzr Teni kendi tenimizdir Sevgi bizim dinimizdir Başka dine inanmayzz

Hüdai

48

KONU : ALEVİLİGİN DİNİ YORUMU BAŞLIK 9 : ALEviLİK BİR SEVGi DiNİDİR *Aleviliğe dini g özle bakarsak, illa da dini bir kimlik vermek iste rsek,Aleviliği dini açıdan yorumlamak İstersek, Aleviliğin bir sevgi dini olduğunu söyleyebiliriz. *Alıretle uğraşmayan, namazla o ruçla uğraşmayan, bir şeylere tapınmayan, yükümlülükler yüklemeyen, insan ak­ lının, mantığının dışına çıkmayan, sadece ve sadece insan­ ları sevmeyi öğ reten, başta insanla rı olmak üzere doğayı hayatı hayvanları seven sevdi ren bir sevgi dinidir. AÇI KLAMA:

Alevilik bir yaşam biçimidir. Bunun içeri­

sinde giyinme, konuşma, düşünme, sevme, sevilme, din her şey vardır. Aleviliğin illa da dini açıdan bakacak olursak illa da bir dini nitelik verecek olursak Alevilik sevgi dinidir. Alevilikte sevrneden başka bir şey yoktur.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Alevi muhabbet, cem ve törenlerinde sevgi işlenir. Ali sev­ gisi, ehlibeyt sevgisi, üçler beşler yediler kırklar sevgisi, insan sevgisi . . . Alevi cemlerinde diğer dinlerdeki törenlerde olduğu gibi insanlara korku öğretilmez. Korku ile onları bir yerde tut­ ma öğretilmez. Her şeyi sevme sevgi ile benimseme öğretilir. Ne işlenecekse şeriatçılar gibi onun korkunç anlatımı değil se­ vecen şekli ile işlenir.

49

YOL G Ö STER İC İ KAYNAK: ALE vi OZANLAR: Sevgi muhabbeti kaynar yanan ocağımızda Bülbüller şevkle gelir gül açar bağımızda Hırslar kinler yok olur aşkla meydanımızda Arslanlar ve yılanlar dosttur kucağımızda

Hacı Bektaşi Veli Gelin tanış olalım İşi kolay kılalım Sevelim sevi/elim Dünya kimseye kalmaz

Yunus Emre Umutla bakmalı gelen yarına Kavgalar olmasın körü körüne Yüreklerden kin nefretin yerine Yumak yumak sevgi örmemiz gerek

İsmail Nar İnsanlığa hizmet etmek istersen Sevgiden saygıdan şaşma ha şaşma Gönüllerifethedeyim der isen Sevgiden saygıdan şaşma ha şaşma

Ali Yılmaz

so

Doğu batı hep bir olsa İnsan sevgiyle yar olsa Bütün insanlar hür olsa Ne güzel olur dostlarım

KulAhmet Güzel emellere gençlik yılını Kardeşliği sevgi ile açalım Tekniği bilgiyi dersi ilimi Rüya gibi ülkemize saçalım

Delicoş Kerem Yollar sevgi barış için Karış karış toprak seçin Kafdağından sudan geçin Kudretini gören bilir

Zeki Sevgi barış bizim için Bölüyoruz seni niçin Doğruyu güzeli seçin Mezar olursun ölüme

Zülfükar Yoksul derviş yüce şahın muhtacı GönülZere dikti sevgi ağacı Efendim sultanım başımın tacı Dallarıyız Pirim Hacı Sultanın

Aşık Yoksul Derviş

51

Her şeylerden bile sevgi şirindir Nere baksam şu görünen nurudur Yoksul Derviş 'im yararn derindin Sevgi ilacıyla saranlar gelsin

Yoksul Derviş Irk renkfarh gözenneden Dinden dilden söz eaneden Hiç kimseye benzenneden İnsanları sevmeZiyiz

Derviş Kemal Yürekte erisin buzlar Sevgiyle yönetsin hazlar Hoşgörülü olsun gözler Sevgi saygı ölmemeli

Özveri Sevgi saygı hoşgörüden İnsan uzak olmamalı Çoban güttüğü sürüden Kuzuları çalmamalı

Özveri Gel bana kulak ver ey insanoğlu Herkesi severim ihbabzm ben Biraz yaklaş bana halini söyle Her dertten anlayan erbabzm ben

Cansever

52

Şu gönlümü sana verdim Al da sev beni sev beni Bir tomurcuk gülü sevdim Al da sev beni sev beni

Metin Kılıç Yurt bizimdi gurur ile savaştık En sonunda hasret/ere kavuştuk Yalçın dağda çiçek/ere karıştık Barış yumağını saran bizleriz

Osman Yalçın Dertli biçareyim servetim sevgi Sevene görülür hakkın cemali Önce hakka kurban eyle sen seni Hele bir meydana çık dertli gönül

Dertli Biçari Her s.abah gün doğmadan Dünya aleme doğar sevgiler Kötüfikirlerde ziyan olmadan Seven gönüllerde yeşerir sevgiler

Dervisoğlu Ozan ismailim bir vatandaşzm İnsan sevgisi ile kaynadz aşzm Cahil kafalarla benim savaşzm Yasaklara boğma güzel dünyayı

İsmail Kaya

53

Çocuk yaşta gençliğime gelince Sevgiyi aradım aşkı aradım Düşünüp de ben kendim bulunca Sevgiyi aradım aşkı aradım

Çıkarman Ozanlarda sazım teli Dostluğu uzanzr eli Birlik çalıp söyler teli Taşar sevgi sevgi diye

Ozan Gürbüz Dağlar al yeşildir bulutlar kara Kuşlar uçar gider nice diyara Kırlar çiçek olur renk renk bahara Dağları sev taşları sev kuşu sev

Ozan Gürbüz Dost bağında güller biter Yaşar sevgi sevgi diye Dalında bülbüller öter Coşar sevgi sevgi diye

Ozan Gürbüz İnsanlık sevgisi ve barışında Geri kaldık hızla çağ yarışında Erdalım yurdun her karışında Nice mazlum kanı döküldü

Atam Erdal

54

Emini'yim gerçekleri severim Sevgidir menşeim sevgidir yerim İnsan doğdum insan olmak isterim Ben asla öZernem hayvancasına

Emini Herkesi severim ne olursa olsun Yeter ki insanlık sevgiyle dolsun Sevgiyle yaşasın sevgiyle ölsün Gerçek hakikatte merdancıszna

Emini Der divani senlik benlik Bizi yıkan bu cahillik El ele gönül gönüle Verelim olalım birlik

Dertli Divani Onurlu bir yaşam felsefesinde Barış huzur doğar her ilkesinde Bir Dertli Divani şah nefesinde Sevgi türküsünü çalalım canlar

Dertli Divani

55

B Ö L ÜM

S

ALE ViLİK DÜ Ş ÜN CESİNİN T AR.iıı;TEN GELEN GELENEKLERİ KONU : SÖM ÜR Ü BAŞLIK 1 0 : ALE VİLERİN SÖM ÜR Ü YE KARŞI Ç lKMA GELENEGİ

* Aleviler, tarihten günümüze s ömürünün insan onuru­ na aykırı bir şey olduğunu söylemiş ve s ömürüye karşı çık­ mışlardır * Aleviler, tarihten günümüze sömürücülere iyi g özle bakmamış, onların yanında yer almamıştır. * Aleviler, tarihten günümüze s ömürüye karşı mücade­ le ettikleri gibi, bugün de mücadele etmektedirler * Bugün Aleviler hayatın her alanında sömürünün olma­ dığı şartlarda yaşamak ister. Bunun i çinde mücadele eder­ ler. D ÜN: Aleviliğin kuruculannın

hepsi sömürüye karşı çık­

mış, toplumun bayraktarlığını üstlenmiştir. Bu konuda en ön saflarda yer almışlardır. Aleviliğin İslami kanadı, İmam Ali'nin fakir insanların zenginler tarafından sömürülmesine, ezilmesi­ ne karşı çıkması üzerine doğmuştur. Anadolu'da Alevi isyanla­ nnın tamamına yakını halkın Osmanlı Devleti tarafından sömürülmesine karşı durması nedeniyle çıkmıştır.

57

BUG ÜN :

Bugün Alevi hallan tamamına yakını sömürüye

karşıdır. Aleviler bugün yaşamsal olarak da sömürülen kesim­ de yer alırlar. Yaşamsal olarak sömürülen kesimde yer almasa da Alevi birisi düşünsel anlamda yine sömürüye karşı düşünce­ leri savunur, bu amaçla destek olur. Bugün hiçbir Alevi çıkıp da insanlar sömürülsün sömürü hoş bir şeydir demez.

YOL G Ö STER İCİ KAYNAK: ALEvi O ZANLAR Kimi hızlı gider uzun yol tutar Kimi altın satar kimi pul tutar Kimi soğan bulmaz kimi bal yutar Kimi parmağını yalamış gider

Mahsuni Toprak ağalan şehir beyleri Yeryüzünün tanrıları dur diyom Siz mi yarattınız bu insanları Öyle ise haklarını ver diyom

Hüdai Bizim sırtzmızdan siz yuda yuda Şişti göbeğiniz oldu bir ada Alıp yuttuğunuz her bir lokmada Tüy bitmemiş yetim hakkı var diyom

Hüdai

58

Kul Ahmet'im cümle alem Dosta doğru giden yollar Bütün hep ezilen kullar Gelin beraber olalım

KulAhmet Bu şulede devran sürenler vardı Korkmadan ateşe girenler vardı Canım canana verenler vardı Pervaneler gördüm bu yol içinde

Derviş Kemal Artık yeter behey zalim Bizi taşa çalma ağa Bir ekmeğe esir edip Hakkımızı alma ağa

KulAhmet Haram zina bizde yoktur Mürşidümün nutku haktır Ölümden korkumuz yoktur Ha gelsin hal bela kardeş

Mahiri Beni sömürmezsin böyle asırda Elim görünmüyor bütün nasırda Ben hasta yatıyom kuru haszrda Bu tüylü yatağı sana kim verdi

KulAhmet

59

KONU : E ZiLENLERİ DE STEKLEME BAŞLIK ll : ALEVİ LER İN E ZiLENLERİ DE STEK­ LEME GELENEGİ

* Aleviler tarihten günümüze ezilen insanların yanında yer almışlardır. * Aleviler ezilen insanları desteklemiş, onların haklarını savunmuşlardır. * Aleviler günümüze değin ezilen insanlarm yanında yer almışlardır. D ÜN: Aleviliğin doğuşu ezenlerle ezilenlerin mücadelesin­ den doğmuştur, İmam Ali'nin ezilen insanlan desteklemesi ile İslam içinde ilk aynlıklar belirmeye başladı. Bu gittikçe arttı . İ­ mam Hüseyin ve diğer imamlarm ezilen halkın menfaatlerini savunması bu çatışmayı daha da şiddetlendirdi. Anadolu'da A­ levi önderleri ezilen halkın haklannı savunarak o kadar halkı ar­ kasında topladı.

"Utançtır yoksulu ezmek ve ona zulmetmek. "

HazredAli "Hor bakm_afukaraya sakın ehli hüner surete etme surete bakıp ekser"

Balım Sultan "Teslim Abdal der doyur seç özünü baldan ayır Çıplak giydir aç doyur Hasan Hüseyin aşiana "

Teslim Abdal 60

Kimseler garip olmasın Hasret oduna yanmasın Hocam kimseler olmasın Söyle garip bencileyin

Yunus Emre Bir garip ölmüş diyeler Üç günü sonra duyalar Soğuk su ile yayalar Söyle garip bencileyin

Yunus Emre . BUGÜN:

Bugün Alevilerin tamamına yakım gerek fıkirsel

olarak gerek fiili olarak ezilen insanların yamndadır. Onları destekler, Ezilen insanların rahata ermesi, kurtulması için oluş­ turulan eylemlerin örgütlenmelerin içerisinde yer alır. İşçi sen­ dikaları, meslek kuruluşları, memur demekleri ve diğer ezilen insanların oluşturduğu kuruluşlarda Aleviler büyük bir çoğun­ lukla bulurımaktadırlar.

Otlar bitmiş viraneler yurdunda Ne acayip ah eylemez sağlar hey Kimi şadü hurrem kendi keyfinde Kimisinefirkat gelmiş ağlar hey

Feryadi

61

Biz ikrar vermişiz eroğlu ere Eyvallah etmeyiz köroğlu köre Yiğit odur canı halkına vere Fakirfukaraya derman olmalı

Ku/Ahmet Çok yakında düze/irim umarım Emekçiyim ben hakkımı ararım Yaptığının hesabını sorarım Yeter artık be kardeşim dur gayri

Delicoş Kerem Nesimi 'ler Pir Sultan'lar Asılıp yüzüldü canlar Hak için can verdi bunlar Böyle olur ozan demek

Özkan i Geldiğime çoktan pişman olmuşum DostZara boynumu büktü yoksulluk Ne isıeğim olur ne de aldığım Ellere boynumu büktü yoksulluk

Uysal Zalim/erin saltanatı Tedirgin eder milleti Hele böyle bir şöhreti Sana da yazıklar olsun

Dertli Divani

62

Fakirfukaranın umut direği Feryad edenlerin ağlar yüreği Hesap et geçmişle tüm geleceği Cem edip bir yere yığacak bekle

Emini Kul hakkı yemeyiz haram bilmeyiz İnsan ardından gaybet etmeyiz Bizi sev_meyeni dahi yermeyiz Aslımız neslimiz böyledir bizim

Seyidi Yoksulun hakkını sömürüp soyup İşçiden memurdan çıkarıp doyup Beşikte çocuğun hakkını yiyip Masumu aç koyup üzen utansın

Taki Yol yardam bilmeyen köylü vatandaş Seni bu hallere koyan utansın Kırık ekmek bir tas yağsız aş Şükreyle haline diyen utansın

Şah Turna Çökün devlet sofrasına Yiyin zalimler yiyin Fakir kanı çorba olmuş Yiyin zalim beyler yiyin

KulAhmet

63

Derviş Kemal der ki yazan olarak Eller kepçe bende kazan olarak Yoksulu savunan ozan olarak Topluma bir mesaj saldım sanırım Derviş Kemal Bana ne deyip de faydasız olma AğZatıp garibi hakkını alma İş işten geçer saçını yolma İyilik yap dik fidanın büyüsün Murtaza Yalçın Abdal olup bu diyara gelmezdim Yoksulluktan düştüm dilden dillere Ekmek Leyla oldu bende bir mecnun Onun için düştün gurbet ellere KulAhmet Vurguncu soyguncu yükünü tuttu İşçi köylü esnaf derde dert kattı Odun yok kömür yok kış gelip çattz Bahar geçti temmuz geçti güz kaldı Mahmut Erdal İş çim köylüm perişan çalışsın Yatın beyler yatın devran sizindir Vatandaşlar hazır etsin lokmayı. Yutun beyler yutun devran sizindir Musa Merdanoğlu

64

KONU : BAŞ KALD� BAŞL IK 12 :ALEVİ LERİN HAK SI ZA KARŞ I ÇlKMA VE BAŞKALD� GELENEGİ *A leviler t ari h boyunca haksızlığa, sömürüye, zalime k arşı durmuş, ona k arşı mücadele etmiştir. *Aleviler her ne türden o lursa o lsun, k arşısındaki ne güçte o lu rs a olsun he r z am an haksızlığ a k arşı durmuştur. Alevilerin t ari hi her türlü haksızlığ a k arşı koyma ile dolu­ dur. Bu gelenek bugün deAleviler t arafından yaşatı lm akt a gele cekte de yaş atılacaktır. D ÜN: "Utançtır düşmana direnmeyip yan çizmek. "

HazretiAli On iki imamlann hepsi zulüm, sömürü, insanlan ezme ey­ lemlerini karşı en büyük mücadeleyi verdiler. Hepsi de bu uğur. da can verdiler. Hiçbir Alevi önderi, haksızlıklar karşısında kayıtsız kalma onursuzluğunu göstermedi. Hepsi de bu konu­ da daima dimdik karşı durdu. Bu uğurda Aleviler yüzlerce mi­ lyonlarca can verdiler. Anadolu'da halk hareketleri, Osmanlıya karşı ayaklanmalar adeta Alevi başkaldınlan, Alevi ayaklanmalan olarak geçti. Bu­ gün hiçbir insan bu gerçekleri reddedemez. Aleviliğin kuruculannın hepsi; haksızlığa karşı çıkan toplu­ mun bayraktarlığını üstlenmişlerdir. Bu konuda en ön saflarda yer almışlardır. Mansur, Şeyh Bedrettin Pir Sultan Abdal, Ne-

65

simi ve bunun gibi yüzlerce Alevi önderi bu nedenlerden dola­ yı öldürüldü derisi yüzüldü. Osmanlı tarihi Alevi isyanlan ile doludur. Bu isyanlar Os­ manlının yapmış olduğu zulümlere, halkı sömürmesine, halka karşı haksız muamelelerine karşı yapılmış isyanlardır. Tarihte hiçbir Alevi önderi yoktur ki bu özellikleri taşımasın.

Bu dervişlik bir dilektir Bilene büyük devlettir Yensiz yakasız gömlektir Giyemezsin demedim mi

Pir Sultan Abdal Çıkalım meydan yerine Erelim Ali sırrına Canı başı hak yoluna Koyamazsın demedim mi

Pir Sultan Abdal Yürü bire Hızır paşa Seninde çarkın kırılır Güvendiğin padişahın

O da bir gün devritir Pir Sultan Abdal Şahı sevmek suç mu bana Hem bildirdim beni hana Can için yalvarmam sana Şahin Şah bana dan/ır

Pir Sultan Abdal 66

Hak için kendini kurban eyleyen Şahı Merdan oğlu İmam Hüseyin

Pir Sultan Abdal Yürüyüş eyledi Urum üstüne Ali nesli güzel imam geliyor İnip temenna eyledim desline Ali nesli güzel imam geliyor

Pir Sultan Abdal Bir dilek dilerim senden Hasan Hüseyin aslana Canımızı kurban verdik Hasan Hüseyin aşkzna

Teslim Abdal Kanlı gömleği olan Düşmanına karşı duran Yezide kılıç çalan Hasan ile Hüseyin 'dir

Yunus Şu dünyaya güvenilmez Ölmeyince dert eksilmez Mesleki 'm artar eksilmez Zulüm yavaşça yavaşça

Mesleki BUGÜN:

Bugün Alevi halkın tamamına yakını haksızlığa

karşı kor. Bu haksızlık bireysel de olabilir toplumsal da Bugün ..

Aleviler toplumsal haksızlık karşısında tepkilerini dile getir-

67

mekte en aktif taraf olarak yerlerini almaktadırlar. Mitingler­ de, toplantılarda gösterilerde Aleviler daima en önde bulun­ maktadırlar. Özellikle Alevi gençleri Aleviliğin eksiksiz takipçileridir.

Hayranıyız alimierin Düşmanıyız zalim/erin Atatürkçü devrimierin Sarsılmayan kalesiyiz

Derviş Kemal Bunca milletin kahrz Zor olur dön Mahsuni Mazlumun hakkını yiyen Kör olur dön Mahsuni

Mahsuni Her dönemde ezilenin yanında Haksızlık yok yapısında kanında Hesap verir adaletin önünde Gönlü dolu kesesi boş ozanlar

Musa Merdanoğlu Şu aydınlık günde bilim çağında Haksızlığa karşı duralım kardeş Bana ne deyip de uyumayalım Birazda buna yoralım kardeş

Meyli

68

Bir nefsi hokkamı çekip de dare Gülerek ser verdik ulu serdare Bir gamze uğruna didarı yare Canla başla gönül verenlerdeniz

Rıza Bitsin insanlığın acı çilesi Birleşsin yiğitler gür/esin sesi Ey bu yurdun gerçek öz emekçisi Kendi hesabım kendin sor diyom

Hüdai Ne işler tutmadık zarar eyledik Nefsi emareden firar eyledik Şimdi rençberlikte karar eyledik Bazı tırpan bazı oraklarınan

Mesleki Mesleki der ki bu dünyafani Nice yoksullara yedirdin zarı Kazayı Kangal'da söylenir namı Açlıktan ölenler seni arıyor

Mesleki Bu dünyaya güvenilmez Ölmeyince dert eksilmez Meslekim artar eksilmez Zulüm yavaşça yavaşça

Mesleki

69

Bin iki yüz on dokuzda hat kondu Vaktimiz hünkar Selimdir Selim Ahir vakdit dendi ahir şer oldu Hele çektiğimiz zulümdür zulüm

Kusuri Sanmak ki isteyen muradın almaz Kimsenin ettiği yanına kalmaz Zalimin zulmüne hak razı olmaz Ya mazlumun ahi kalır mı yerde

Feryadı Zalime karşı durarım Gidip menzile varalım Güzel bir düzen kuralım Gelin beraber olalım

KulAhmet Yatan dünya sevdasına kananlar El sırtından mala mülke konanlar Kendisini alim arifsananlar Boş gönülle hiçbir yere varamaz

Çatıkkaş Dördümüz bir araya sürdüler Eriş Teslim Abdal gel imdad ey/e Sordular da bol bol zahmet verdiler Eriş Teslim Abdal gel imdad eyle

Kul Mustafa

70

Osmanlı yanına kalır mı sandın Nice intikamlar alınsa gerek Mehdi çıkarsa nicolur halin Heybetlü küsleri çalınsa gerek

PirAli Behlül Dana 'm aydur cennet yarattın Nice kullarını cehenneme attın Nicesi ateşi aşk ile yaktın Yakıp da neylersin bundan sana ne

Behlül Dana Hamdu sena olsun irfanımız var İnabe alacakpiri biliriz Mevla akılfikir verdi bizlere Bu yolda öleni diri biliriz

Meknuni Fehmi'yim hakiyim bir kemter geda Ahi erenlerden olmazam cüda Canım ız bu yolda edelim feda Hünkar Hacı Bektaş Veli aşkına

Fehmi Hakikat bağının gonca gülünü Veren bilir dermeyenler ne bilir Canım kurban edip canan yolunda Ceren bilir vermeyenler ne bilir

Mazhari

71

Artık sabrımız kalmadı Arayalım hakkımızı Yoksulun yüzü gülmedi Arayalım hakkımızı

KulAhmet Yalnız ben değil cihan perişan Yurt sahipsiz fakir insan perişan Yabancılar girmiş bostan perişan Bülbül garip güller garip ben garip

Ali İzzet Özkan Size derim yüce halkım Yürü zalim üstüne Kaldıralım ikifiği Yürü zalim üstüne

KulAhmet Uyanık ol kardeşfilze çağında ' Bak seni bin yıldır soyan soyana Kula kul olmanın zamanı geçti Gidip haber versin duyan duyana

Osman Dağlı Haksızlığa karşı koyar mı seri Ölse de döner mi sözünün eri Gerçeğin yoluna yürü Özveri İnsana şakıyan dil olmalısın

Özveri

72

Yıllar yılı hep sırtımdan geçindin Yeier artık be kardeşim dur gayri Lüküs mersedese yatlara bindin Yeter artık be kardeşim dur gayri

Delicoş Kerem Karni/e hürmet et kemali için Cahilden nefret et o halı için Bütün kötülüğün zavallı için Zulme karşı çık kalkancasına

İbreti Bir gün gamlı gamlı gezip dururken Bir arifdüşünme gül dedi bana Dedim hakkımızı elden aldılar Diren de hakkını al dedi bana

KulAhmet Vatandaş uyuma uyan gafletten Çektiğimiz cefa çile yetmez mi Artık kurtulalım bu cehaletten Oğlun karın kızın köle yetmez mi

Devranı Kul Ahmet ikrar güdelim Gönülleri bir edelim Haksızları yok edelim Budur özgürlük savaşı

KulAhmet

73

Çalışmadan yetim hakkını yeme O kül kafan ile bilirim deme Dağılır ordular kalkar mahkeme İnsanlık kavgasız kaldığı zaman

Mahsuni Şerif Köylü eker biçer kendisi yemez Aracı tefeci insafeylemez. Dünyada insanlık huzur göremez Kurtuluş savaşı verilmedikçe

Osman Dağlı Halk düzeni bekliyoruz tez yetiş Satılacak elimizde saz kaldı Bu nasıl idare bu nasıl gidiş Mendil serip dilenmeye az kaldı

Mahmut Erdal

74

KONU : İKTİDAR OLAMAMA BAŞLIK 13 : ALEVİLİGİN İKTiDAR, EGEMEN GÜÇ, DEVLET TARAFTARI OLAMAMA GELENEGİ * Alevilik günümüze kadar hiçbir zaman egemen, güçlü, devlet ve iktidar taraftarı olmamıştır. * Ezilenin yanında ezenin karşısında olan, sömürülenin yanında sömürenin karşısında olan, haksızlığa uğrayanın yanında haksızın karşısında olan Alevilik düşüncesinin e­ gemen, güçlü ve iktidarı elinde bulunduranların yanında olması imkansızdır. * Aleviler devletin niteliği ıie olursa olsun onun yaptık­ ları insanlara zarar veriyorsa, onları eziyor ve sömürüyor­ sa ona karşı çıkmak zorundadır. * Aleviler her zaman muhalefet yapmak, eleştirmek, yanlışa karşı çıkmak, yaniışı söylemek zorunda olduğun­ dan Aleviler bu zamana kadar nasıl iktidar olamadı, devlet taraftarı olamadıysa bundan sonra da olamayacaktır. D ÜN: İmam Ali, Peygamberin amcasının oğlu ve damadıy­ dı. Birlikteydiler bir yerde iktidardaydılar ama o da iktidara sa­ hipken bir süre sonra muhalefete geçti. Çünkü her iktidar kendi egemenliği altındakileri mutlaka ezer kuralı vardı. İmamlardan yansı, Alevilerin kurduğu Abbasiler devletinin yapmış olduğu yanlış uygulamalara ve halkı ezmesine karşı çıktı. Oysa bu de­ vlet, Alevilerin kurduğu bir devletti. Bu İmamlar, Alevilik dü­ şüncesini en iyi şekilde uygulayarak devleti kendileri de kursalar dahi haksızlığa karşı koymayı bildiler ve Aleviliğin hiçbir zaman bir devlet düşüncesi olamayacağım ispatladılar.

75

İmam Hüseyin istese büyük payeler alarak devlet taraftan olur­ du. Ama o ölümü göze alarak muhalefete geçti, halkı savundu Osmanlı devleti Hacı Bektaş ve Ahiler tarafından kuruldu. So­ nunda Osmanlı devleti Alevileri katletti, kırdı. Tamamen Ale­ vi karşıtı bir hal aldı. Başta Aleviler Osmanlıların yanında iken sonradan tamamen karşısında oldular.

BUGÜN: Alevilerin durumu bugün de değişmedi.

Cumhu­

riyet, Alevilerin üstün desteği ile kuruldu . Bugün Aleviler Cum­ huriyette yine muhalefettedir, .Aleviler en çok ezilen kesimdir,

Aleviler devletin yaptığı haksızlıklara en çok karşı koyan kes­ imdir. İnsan haklan, demokrasi, iyileştirme, sendikal haklar, öğ­

renci hareketinde Aleviler yine en önde yer almıştır. Yarın da bu durum değişmeyecek Alevilik özünü yitirmediği taktirde aynı durum yarın da devam edecek.

Çanak çömlek yalıyorsa Kul hakkını çalıyorsa Mazlum ahi alıyorsa Nasıl insan derim ona

Derviş Kemal Gezme hayal aleminde Gerçekiere merhaba de Aldanma bozuk düzene Kardaşhğa merhaba de

İsmail Kaya

·

- 76

Adalet tahtına oturan veli Merhamet et şu perişan hallere Bir hasbinailahi ve nimelveki Bu sene bakmadı o da kul/ara Ali izzet Özkan Kul Ahmet'im aş kalmadı kazanda Fayda gelmez cahil ile gezende Ben bıktım usandım bozuk düzende Artık son damlada taşırma beni Ku/Ahmet Diktiğimizfidanların Meyvesini yiyemedik Ne suçu vardı onların Dur be zalim diyemedik Dertli Divani Kahrolsun insan ezen Hamı pişireli kazan Başımızda eğri düzen Yoksulları ezmeme/i Özveri Gelen zamlar insanları eziyor Dar gelirli borç içinde yüzüyar Bozuk düzen insanları üzüyor Yoksulun acısı dinmiyar artık Derviş Kemal

77

Bozuk düzen harmanını savurdu Gam yükünü üstümüze devirdi Fakirfukarayı yaktı kavurdu Her gün yük/eniyor zam zam üstüne

KulAhmet Osman Dağlı 'm bütün arzum reform Bozuk düzen yıkı/malı diyorum Her gün bir köşede bin taş yiyorum Asıl insanlığa kıyan kıyana

Osman Dağlı Ne sefa/et kalkar ne kavga biter Yurdumda bir düzen kurulmadıkça Ne işsiz tükenir ne ekmek yeter Bakan köylü gibi yorulmadıkça

Osman Dağlı Tıkanmış adalet işlemez mercii Her tarafı sarmış dinci gerici İnsanlar yanarken kolluk seyirci Di gel de sen sövme böyle düzene

Mahmut Erdal Sağa göz yumuldu zulüm hep sola Başını kaşısa suç olur kefe Yapılan işkence anılmaz dile Yapmamıştır bunu asla bir millet

Melali

78

Kul Ahmet'im yol oluruz El atacak dal oluruz Biz o zaman kul oluruz Doğru düzen kuranlara

KulAhmet Zengini yoksulu eşit kılıp pay eden Damlayı göl ummanları çay eden Bir lokmayı !arka bölüp pay eden Rünkar Hacı Bektaş Veli 'dir

Veli Mahmut Erdal Sermaye düzeni yılalmadıkça Halka dönük düzen kurulamaz ki Yabancı üst yurttan sökülmedikçe Korkusuz bir rüya görülemez ki

Ku/ Hasan

79

BÖ L Ü M 6 ALE VİLİGİN TOPL UMSAL Ö ZEL L İKLER İ KON U : M ÜCADELEC İL İK BAŞL IK 14 :ALE viLER M ÜCADELEC İDİRLER

* Aleviler mücadelecidirler. Her Alevi, insanların en iyi bir biçimde yaşamaları için uğraşır. * Demokratik hakların ve diğer hakların kazanımında Alevilerin payları büyüktür. * Aleviler bireylerin ve toplumun haklarını kazanmak i­ çin her alanda mücadelenin şart olduğunu bilirler. YOL G ÖS TER İC İ KAYNAK:ALE vi HAL K Bugün Aleviler yapı olarak çok mücadeleci bir kllnliktedir­ ler. Hayatın her alanında mücadele konusunda Aleviler daima en önlerde yer alırlar. Sendikal, demeksel, sosyal, insan hak­ lan gibi insanlığın ileri gitmesi, iyi şartlarda yaşaması için Ale­ viler sürekli mücadele etmişlerdir. Etmektedirler. Alevilerin tarihi mücadeleler tarihidir. Bu mücadeleci özel­ lik bu gün de aynı hızla devam etmektedir.

81

KONU : OLAYLARA DUYARLILIK BAŞL IK 15 :ALEvi OLAYLARA DUYARL IDIR

* Her Alevi, çevresindeki olaylara duyarlıdır. * HerAlevi, çevresindeki gelişmelerde ilkeleri d oğrultu­ sunda yer alır. * HiçbirAlevi olaylara duyarsız kalmaz. *Alevi, toplumsal meseleleri kendi öz meselesi olarak gö­ rür. *Alevi dünyanın diğer u cundaki olayları kendi bireysel olayıymış gibi izler ve duyarWık g österir. YOL GÖ STERİC İ KAYNAK:ALEvi HAL K Bugün Aleviler gerek toplumsal gerek diğer konularda top­ lumun en duyarlı kesimini oluşturmaktadırlar. Gerek yaşadığı yerde gerek dünyanın başka bir yerinde olsun olaylar Aleviler tarafından ilgiyle takip edilmektedir. Hiçbir Alevi olaylara du­ yarsız değildir. Afrika'daki yoksul kadın acısım, başka bir yer­ deki katliamın üzüntüsünü yüreğinde hisseder.

82

KONU : ÖRGÜTLÜ TOPLUM BAŞLIK 16 : ALEVİ TOPLUMU ÖRGÜTL ÜD ÜR * Aleviler örgütlü bir toplumdur. * Aleviler rahat bir yaşamın ancak örgütlü bir toplumla kazanılmış haklarla mümkün olacağını bilir. * Bunun için demokratik örgütlerin işlevinin önemini bi­ lir. * Hangi alanda olursa olsun sivil örgütlenme içerisinde yer alır. * Sadece Alevileri ilgilendiren konularda Alevi örgüt­ lenmeleriyle, toplumun diğer kesimlerini ilgilendiren konu­ larda ise diğer kesimlerle birlikte demokratik örgütlerde yer alır. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün yaşayan Aleviler örgütlü toplum olmanın bilincinde­ dir. Alevi genci kadını yaşiısı hepsi ülkemizdeki sivil örgütlen­ melerin içinde en önlerde yer alırlar. Neredeyse tüm demokratik kitle kuruluşlannda, sendikalarda, demek ve değer örgütlen­ melerde Aleviler çok yoğun şekilde bulunurlar. Bir demokratik kitle örgütü, alanında örgüdediği zaman bunun ilk adımını ne­ redeyse Alevilerle atar. Bugün hangi demokratik kitle kurulu­ şuna gidilirse gidilsen Aleviler büyük bir çoğunlukla orda yerlerini almışlardır.

83

BÖLÜM 7 KONU: ALEVİLİGİN TANIMI VE YOLU KONU : ALEVİLİGİN TANIMI BAŞLIK 17 : ALEViLİK BİR DÜŞÜNCE, BİR YAŞAM BiÇİMİDİR * Alevilik bir yoldur. Hayatı bir yol kabul edersek bu yo­ lu belirli bir şekilde sürmedir. * Alevilik içine kültürü, dünya görüşünü, siyasi düşünce­ yi, dini, bilimi, giyimi, yaşam biçimini, meselelere bakışı, hoşgörüyü, sevgiyi ... vb. alarak bunları ilerici çağdaş ve la­ ik biçimde yorumlayarak bütün meselelere bilimsel ve ger­ çekçi bir gözle bakan bir dünya görüşüdür. * O halde Alevilik, bilimi kendisine rehber edinmiş, çağ­ daş ilerici, laik düşünmeyi ve yaşamayı ilke edinmiş birçok farklı düşünsel kaynaktan beslenmiş; BİR DÜŞÜNCE Bİ­ çiMi, BİR YAŞAM BİÇİMİDİR.

85

KONU : ALEVİLİGİN YOLU BAŞLIK 18

:

ALEVİLİGİN YOLU ALEVi ÖNDERLERi­

NİN, ALEvi HALKIN VE BİLİM ADAMLARININ YOLUDUR

* Aleviliğin yolu İmam Ali'nin yoludur. * Aleviliğin yolu İmam Hüseyin 'inin yoludur. * Aleviliğin yolu on iki imamların yoludur. * Aleviliğin yolu Ahmet Yesevi'nin yoludur. * Aleviliğin yolu Hallacı Mansur'un yoludur. * Aleviliğin yolu Seyid Nesimi'nin yoludur. * Aleviliğin yolu Hacı Bektaş'ın yoludur. * Aleviliğin yolu Baba İlyas'ın yoludur. * Aleviliğin yolu Pir Sultan Abdal'ın yoludur. * Aleviliğin yolu Şeyh Bedrettin 'in yoludur. * Aleviliğin yolu yedi ulu ozanların yoludur. * Aleviliğin yolu Anadolu halk önderlerinin yoludur. * Aleviliğin yolu Anadolu'da Aleviliği yaşamış ve günümüze gelmesini sağlamış tüm Alevi insanların yoludur. * Aleviliğin yolu Atatürk'ün yoludur. * Aleviliğin yolu günümüzde insanlık için mücadele e­ denlerin yoludur. * Aleviliğin yolu aklın bilimin, insanlığın, çağdaşlığın ge­ leceğin yoludur. * Aleviliğin yolu bilim adamlarının yoludur. ALEVİLİGİN YOLU İMAM ALİ'NİN YOLUDUR Aleviliğin dini ve sınıfsal yönü İmam Ali ile doğmuştur.

İ­

mam Ali fakirin, yoksulun, kimsesizin, ezilenin, horlananın ya­ nında yer alarak, sömürülenden yana olarak, onların haklannı

86

savunarak, onlar için mücadele ederek Aleviliğin yolunu çiz­ miştir. Aynca felsefi nitelikli sözleri ile Alevlik tasavvufunu ve düşüncesini yaratmış ve Aleviliğin şekli İslam'dan aynimasını sağlamıştır. Bugün Alevilik düşünsel anlamda İslam'dan ayn­ lışım ve ezen ezilen kesim arasındaki mücadelede yoksulun, e­ zilenin, sömürülenin, güçsüzün yamnda yer almasını İmam Ali sağlamıştır.

Erenler Şahtan gelir Ali derler pirimize İmamların kullarıyız Münki.r ermez sırrımıza.

Seyid Nesimi Yükse/sem de ben gönlümü eğdirmem İndirsem de ben Ali'den ayrıimam Azrail 'i ak göğsüne kondunnarn Kondursam da ben Ali'den ayrıimam

Pir Sultan Abdal ALEVİLİGİN YOLU İMAM HÜSEYiN'İN YOLUDUR İmam Ali ezilenleri destekleyerek sınıfsal alanda Aleviliğin yolunu kurmuştur. İmam Hüseyin, Aleviliğin bu özelliğine bir özellik daha katmıştır. İmam Hüseyin yönetirnde ezilenleri des­ teklememiş yönetim dışından yönetime baş kaldırarak ezilen­ lerin hakkım aramıştır. İmam Hüseyin halk düşmam yönetime karşı halkın bayrağı olmuş, onların başında mücadeleye girmiş­ tir. Yöneten ve ezenlerin değil ezilen ve yönetilenlerin yanında yer almıştır. Yanındaki taraftarları kaçmış ve yetmiş kişi kal­ masına rağmen yine teslim olmamış, düşmana biat etmemiş,

87

·

mücadele edip karşı koymuştur. İmam Hüseyin ve ailesi feci şekilde öldürülmüştür. Bu olay Kerbela .olayı olarak tarihe geç­ miştir. Kerbela olayı dünyanın en acı katliamlarından birisi o­ larak tarihe geçerken İ mam Hüseyin de bu yönüyle Alevilerin gönlüne geçmiştir. Aleviler, İ mam Hüseyin'in bu mücadeleci yönü ile kendilerini iyice belirlemiş ve bundan sonra değişme­ yecek şekilde ezilenin yanında ezene karşı yerini almıştır. İ­ mam Hüseyin de Alevilerin gönlünde bir başkaldın bayrağı olarak yaşamış ve yaşayacaktır.

ALEVİLİGİN YOLU ON İKİ İMAMLARlN YOLUDUR On iki imamlar Alevilerin kutsal saydığı kişilerdir. Bu yolun ilk kuruculan ve uygulayıcılandır. Hiçbirisi de yönetimlerden ve ezenlerden taraf olmamış ve hepsi de öldürülmüştür. İ mam Ali, Mülcen tarafından zehirli kılıçla, İmam Hasan, Muaviye tarafından kansı Cu de zehirletilerek, İmam Hüseyin, Kerbe­ la'da muharrem ayının onuncu günü Şimir tarafından kafası ke­ silerek, İ mam Zeynel Abidin, Muharremin on ikinci günü

Hisarn B. Abdül tarafından zehirlenilerek, İmam Bakır, Ümey­ yeoğullan tarafından zehirletilerek, İ mam Cafer, Mansur tara­ fından zehirletilerek, İmam Musa, Kazım Sindi tarafından zorla zehirli hurma yedirilerek, İ mam Rıza, Memun tarafından ze­ hirli nar yedirilerek, İmam Taki Zehirletilerek, İmam Naki, Mu­ temid tarafından zehirletilerek, İ mam Ali Asker, Mu-Temid tarafından zehirletilerek, İ mam Mehti zehirletilerek l l yaşında öldürüldü. İmamların tamamı halkın yanında, yöneten zalimlere, ezen­ lere karşı mücadele etmişler hiçbiri kişisel çıkan veya korku­ sundan karşı tarafa geçmemiş hepside bu yolda canını vermiş lerdir. İ mamlar bu açıdan Aleviliğin ezilen insanların yanında

88

yer almasını bir daha sökülüp atılmayacak şekilde sağlamlaş­ tırınışlardır.

ALEVİLİGİN YOLU AHMET YESEVİ'NİN YOLUDUR Ahmet Yesevi, Anadolu halkının aydınlanmasında örgüt­ lenmesinde çok önemli bir yer tutmuştur. Ahmet Yesevi kurdu­ ğu okul ile bir çok örgütçü yetiştirmiştir. Yetiştirdiği kişiler Anadolu'ya gelerek Anadolu'da Aleviliği yaymışlar ve örgütle­ mişlerdir. Hacı Bektaş da Ahmet Yesevi'nin okulunda Lokman Perende tarafından yetiştirilmiştir. Ahmet Yesevi, Anadolu e­ renleri yetiştirmesinin yanında, dinde ilk kez ciddi değişimler yapmış ve kültürü ve toplumsal değerleri dinin önüne çekmiş­ tir. Din karşısında yok olmaya yüz tutmuŞ Türk ve diğer ulus kültürleri ön plana çıkarılmıştır. Aleviler, Ahmet Yesevi'nin bu değişimine sıkıca sarılıp sürekli değişimle bugüne geldilerse de bir kısmı da değişime ayak uyduramayarak tekrar gerici ta­ rafta yer aldı.

ALEVİLİGİN YOLU HALLACI MANSUR'UN YOLUDUR Hallacı Mansur, Alevilik Tasavvuf düşüncesini en ileri boyuta çıkarmış ve � İnsan olduğu düşüncesine ulaşmış­ tır.

Hallacı Mansur ile Aleviler İnsanın tanrı olduğunu ilk kez

ciddi şekilde söylemişler ve bu Aleviliğin tanrı konusundaki te­ mel düşüncesi olmuştur. Böylece Ale\-'İliği insanın tanrı oldu­ ğu yönünde bir düşünce etrafında toplamıştır. Hallacı Mansur, insanın tanrı olduğunu söylemekle Aleviliğe düşünsel bir kat­ kı sağlamasırun yanında derisi yüzülüp, linie lime doğranıla­ rak asılmak ve yakılmak şeklinde öldürülmüş ve yine de düşüncesinden taviz vermemiştir. Bu haliyle de Alevilere ör­ nek olmuştur.

89

Verdiğin ikrara doğru gel yürü Mansur olup darda tutuğun eli bul Bu yolun şahıdır Muhammed Ali Muhammed Ali'den kalan yolu bul

Pir Sultan Abdal ALEVİLİGİN YOLU SEYiT NESİMİ'NİN YOLUDUR Seyid Nesimi de Hallacı Mansur'un yolundan gitmiş insa­ nın tanrı olduğunu söylemiştir. Bu düşüncesinden dolayı Seyid Nesimi'nin de derisi yüziiierek öldürülrnüştür. Ayrıca işlediği şiirleri ile insanların bu fikir etrafında toplanmasını ve etkilen­ mesine neden olmuştur. Seyid Nesirni de Hallacı Mansur gibi derisini Yüzenlerden aman dilernemiş ve gözünü kırpmadan doğru bildiği yönde ölüme gitmiştir. Aleviler bugün bu hare­ ketlerinden dolayı Seyid Nesimi'yi ve Hallacı Mansur'u baş ta­ cı yapmaktadırlar.

ALEVİLİGİN YOLU HACI BEKTAŞ'IN YOLUDUR Hacı Bektaş, Anadolu'da Aleviliğin ciddi ve örgütlü bir şe­ kilde topadanınasında önemli bir yer edinrniştir. Anadolu'da A­ levileri kendi etrafında topadamış ve onların başına geçmiştir. Ayrıca Aleviliği fikirsel olarak bir biçime sokmuş ve bir çok konuda Aleviliğe katkılan olmuştur. Hacı Bektaş, ilk kez Ale­ viliğe sosyal ve insan haklan konusunda net yol göstericiliği i­ le öndet. olmuştur. Kadınlara verdiği haklar, bilime verdiği önem ile Aleviliğin çağdaş dünyada ve ilericilerin yanında ye­ rini almasının temellerini atmıştır.

90

Seçtik yarimizi ağyarımızdan Kimse vakıfdeğil esrarımızdan Dönmeyiz Miratı ikrarımızdan Hacı Bektaş Pir Sultan 'a bağlıyız

Mirati ALEVİLİGİN YOLU ŞEYH BEDRETTiN'İN YOLUDUR Şeyh Bedrettin, zalimlere ve ezenlere karşı mücadele etme­ sinin yanında insanlarm dünyada mutlu olmalan için alternatif bir rejim yönetim düşüncesini yaratmıştır. Bugünkü Sosyaliz­ min temellerini o zamanki düşünceleri ile atmıştır. Sömürünün, sömürenin ve sömürülenin olmadığı her şeyin ortak olduğu bir yönetim düşünmüştür. Dünya alıret maddi ve manevi konular­ daki düşünceleri ile diyalektiğin öncülerinden olmuştur. Alevi­ lik, Şeyh Bedrettin sayesinde paylaşma fikrini kazanmıştır. Şeyh Bedrettin'in Aleviliğe katkısı özellikle alırete yönelik dü­ şünceleri ve yatırımlardan Aleviliği kurtarmış birinci ve tekil olarak dünya işleri ile ilgilenilmesi gerektiğini Aleviliğin felse­ fesine sokmuştur. Düşüncesi anlamında Aleviliğe katkılannın yanında iyi bir halk önderi olarak da Osmanlı devletine karşı mücadele etmiş efsaneleşmiş bir halk önderidir.

ALEVİLİGİN YOLU PİR SULTAN ABDAL'IN YOLUDUR Pir Sultan Abdal, Alevilerin Yedi ulu ozan olarak anılan o­ zanlanndan birisidir. Türküleri ile Aleviliğin Anadolu'da yayıl­ masında gelişmesinde önemli bir yeri vardır. Pir SultanAbdal'ın bunun yanında ezilen halkın sorunlannı şiirlerinde çok yer ver­ mesi, onlann sorunlannı dile getirmesi, ezen yönetime karşı a­ çıkça bayrak açarak mücadele etmesi onu Alevilerin gözünde çok önemli bir yere getirmiştir. Bu yolda sonunda asılarak öl-

91

dürülmüştür. Pir Sultan Abdal bugün de şiirleri ile hala halkı­ nın gönlünde yaşamaktadır.

Kusura bakmasın geri kalanlar Bizimle bu yolu sürenler gelsin Pir Sultanlar gibi dara çekilip Gerçek bir ikrarda duranlar gelsin

KulAhmet ALEVİLİGİN YOLU ANADOLU HALK ÖNDERLERİNİN YOLUDUR Anadolu'da halk, Osmanlı devletinin egemenliği altında kat­ liamlara uğradı, sömürüldü, ezildi. Aleviler tarihin her döne­ minde Osmanlıların bu haskılarına karşı koydular. Tarihin her döneminde bir Alevi halk önderi çıkarak sömürüye, baskıya, karşı halkın önüne düşerek bayrak açtı. Osmanlı tarihi işte böy­ le halk önderleri ve kahramanlan ile doludur. Bunlar kendi menfaatlerini geri plana atıp hak için mücadele ettiler. Bu halk önderleri, halkı etrafında topladı ve Aleviliğin sömürüye ve baskıya karşı gelme geleneğini artırarak devam ettirdiler. Ale­ vilerin ezilenlerin yanında yer almasına sağladılar. Halkın so­ runlarına ortak oldular. Bugün bu halk önderlerinin her birinin mezan hala kendilerine verdikleri destekten dolayı halkın zi­ yaretgahları olarak kullanılmaktadır.

ALEVİLİGİN YOLU ANADOLU'DA YAŞAMIŞ VE ALEVİLİGİ GÜNÜMÜZE GELMESİNİ SAGLAMIŞ İNSANLARıN YOLUDUR Alevilik günümüze kadar gelmişse bu Anadolu'da tüm has­ kılara ve zulümlere göğüs germiş Anadolu Alevilerinin saye-

92

sindedir. Osmanlı devletinin bütün ağır katliam ve baskılann­ da bile Aleviliklerini bırakmamış ve gizli saklı devam ettir­ mişlerdir. Her şeyi göze alarak nesillerini kendileri gibi Alevi yetiştirmişlerdir. Alevi örgütleyicileri, ululan, ozanlan, dedele­ ri, babalan, dervişleri de köy köy gezerek insanlara Aleviliği anlatmış ve gönüllerine girmesini sağlamışlardır. Alevi halk da her türlü baskı ve katliama rağmen bu niteliğini yitirmemiş ön­ derlerinin kendilerini yetiştirmeleri yönünde mücadele etmiş­ lerdir. Bugünkü Aleviliğin yolu her şeye rağmen Aleviliği yaşatan bu insaniann yoludur.

ALEVİLİGİN YOLU ATATÜRK'ÜN YOLUDUR Anadolu'da Alevilik Osmanlı devletinden çok çekti. Mil­ yonlarca insan katledildi. Milyonlarca insan keyfi ve düşünsel farklılıktan dolayı öldürüldü. Alevi olduklan için insanlar yer­ lerinden yurtlanndan edildiler. Dağiann kuş uçmaz kervan geç­ mez yerlerine kaçtılar. Zorla Sünnileştirilmek için olmadık haskılara maruz kaldılar. Namaz* kılınıyor, oruç tutmuyor di­ ye on binlerce insan öldürüldü. Alevi olduklan açığa çıktığı an­ da öldürüldüler. Atatürk işte Alevileri Osmanlı devletinin bu koyu şeriat baskısından ve zulmünden kurtardı. Bundan daha ö­ nemlisi Alevilerin istediği fakat kurmayı hayal bile edemedik­ leri belki de o zamanki Alevilerin istediğinden çok daha laik bir rejim kurarak Alevilerin öcünü Osmanlıdan aldı. Ülkede çağdaş eğitim ve diğer devrimlerle Alevilerin bu kadar aydın olmasına neden oldu. Belki ülkemizde, Laik cumhuriyet değil de Osmanlı devletinin devamı şeriat yönetimi gelseydi Alevi­ ler bu kadar çağdaş ve ilerici olmayacaktı. İşte Atatürk bunu sağladı. Bu nedenle Alevi�er, Atatürk'ü Ali, Hacı Bektaş ve A­ tatürk üçlemesi ile anarlar.

93

ALEviLERiN YOLU BİLİM ADAMLARININ YOLUDUR Aleviliğin rotası bugün net olarak çizilmiştir. Aleviler artık _ şeyhlerin, mollaların, hoca ve cahil insanların peşinde değiller­ dir. Bunların anlattığı safsatalara kanmamaktadırlar. Her me­ seleye insan mantığının alıp alamayacağı pencereden bakmakta aklının ermediği şeylere ise bilirnce mümkün olup olmadığına bakarak karar vermektedir. Bugün artık Alevilerin mürşidi, pi­ ri, ulusu, önderi bilim adamlandrr. Aleviler bilim adamlarının peşinde gitmektedirler.

ALEVİLİGİN YOLU BİLİMİN ÇAGDAŞLIGIN MEDENİYETİN DEMOKRASiNiN, İNSAN HAKLARININ PEŞiNDE KOŞANLARlN YOLUDUR Alevilik üstteki bütün yol göstericilerinin yol göstermeleri doğrultusunda bugünkü seviyeye ulaşmıştrr. Meseleleri bilim­ sel olarak yorumlayan, çağdaş, laik, ilerici, aydın bir toplum olmuştur. Bugün bu yolda hangi dinden hangi ulustan hangi renk ve cinsten olursa olsun Aleviler bu değerler peşinde koşan­ Iann yolundan gitmektedir. Afrikalı siyah renkli bir zenci bi4m adamı bir bilimsel buluş yapmışsa ona katılrnakta, Avrupalı bir aydın, Hıristiyan aydın insan haklan konusunda bir görüş i­ leri sunmuşsa onun yanında yer almakta, Güney Kore'de öğ­ renci, haklannı almak için mücadele ediyorsa onu savunmak tadu, Güney Afrika'da bir zenci rrkçılığa karşı mücadele edi­ yorsa onunun yanında, Şili'de birisi askeri yönetime karşı mü­ cadele veriyorsa onun yanında yer almaktadrr. Bu açıdan bakıldığında Aleviliğin yolu, motoru, elektriği, bilgisayarı bu­ lan bilim adamlarının yoludur, Aleviliğin yolu Afrika'da ırkçı­ lığa karşı mücadele eden insanların yoludur, Aleviliğin yolu Arap yanmadasında ortaçağ karanlığına karşı mücadele eden-

94

lerin yoludur, Aleviliğin yolu sosyal hak kazanmak için müca­ dele eden işçinin emekçinin yoludur. Daha doğrusu Aleviliğin yolu bu mücadeleleri verenlerin yolunun bir koludur. Kanşana kadar ayn, bu konular geldiğinde aynı akan tek ırmak gibidir­ ler.

95

KONU : ALEVİLİGE BAGLILIK BAŞLIK 19 : ALEviLER YOLLARINA BAGLIDIRLAR * Aleviler yollarına bağlıdırlar. * Alevi doğan bir kişi hayah boyunca Alevi olarak kalır. * Alevi bir kişi hayahn her alamoda bir Alevi gibi düşünür ve yaşar. * Kendi bir Alevi gibi düşünüp yaşadığı gibi aile fertle­ rini de öyle yaşahr ve yetiştirir. * Bir Aleviyi öldürseler dahi Aleviliğe ters gelen hareket­ ler içinde olamaz. * Bir Alevi için hayatta en son vazgeçeceği şey �eviliği­ dir. AÇIKLAMA: Alevilik insanın içlerine, ruhlarına, beyinle­ rine işlemiş bir kavramdır. Alevi gibi düşünen bir kişinin Ale­ vi toplumu ile bir yaşama, toplumdan ayrı kalınama gibi vazgeçilmez gelenekleri vardır Alevilerin. Zaten Alevileri tar­ ihten günümüze taşıyan da budur.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler tarihten günümüz Aleviliğe bağlı olarak yaşamışlar­ dır. Hayatın hiçbir alanında bu bağlılıklarından ödün verme­ mişlerdir. Bugünkü halk da böyledir. Şu anda r\.levilerin yüzde yüzü kendi yapılarına uygun düşünür, yaşar, hareket ederler. Düşüncesi ne olursa olsun tüm Aleviler Aleviliğe yaşamsal o­ larak bağlıdırlar.

96

KONU : ALEviLERiN BİRLİGİ BAŞLIK 20 : ALEViLERiN BİRLİGİ SiYASİ BİRLİKTİR

* Alevilerin birliği siyasi birliktir. * Bu birlik sol düşünceler etrafındadır. * Siyasi olarak Aleviler gibi düşünmeyen kişi Alevilikle büyük ölçüde ilişkisini kesmiştir. * Siyasi olarak sola ne kadar uzaksa Aleviliğe de o ka­ dar uzaktır. * Siyasi birlik olmadan Aleviliğin birliği olmaz. * Siyasi birlik parçalandı mı Alevilik de parçalanır. AÇIKLAMA: Alevileri

bir arada tutan tek şey siyasi bir­

liktir. Bu Aleviliğin temel taşı mihenk taşıdır. Bu taş düştü mü Alevilik de dağılır, yok olur.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün Alevilerin tamamına yakını sol düşüncededirler. Se­ çimlerde merkez sağ partiye oy verenler az da olsa varsa bun­ ların sol düşüncede olmadığını göstermez. Ya menfaat ya da başka nedenlerden bu yola giderler. Şu anda tüm Aleviler sol düşünce etrafında toplanmışlardır. Alevi gençleri daha radikal iken orta yaş ve yaşlılar daha ı­ lımandırlar. Sağ partideki radikaller içinde Aleviler hemen he­ men bulunmazlar, bulunanlar da Alevilikle ilişkisini tamamen kesmişlerdir. Dinci partilerle de öyle. Sağcı ve dini demek, va­ kıf, yurt, sendikalar ve başkalannda da aynıdır. Kişi sola ne ka­ dar uzaksa Alevilikle ilişkisi o kadar azdır. Zaten Aleviliğin

97

temel ilkesinin tarihten gelen geleneklerine baktığımızda Ale­ viliğin sol düşünce ile uyumlu olduğu görülür.

98

BÖLÜM S ALEVİLİGİN ŞARTLARI KONU : ALEVİLİGE GİRME BAŞLIK 21 : ALEVİLİGE GİRİŞ

* Aleviliğe giriş herhangi bir şekle tabi değildir. Alevi gibi yaşadığını ve Alevi gibi düşündüğünü (Alevi gi­ bi yaşayan ve Alevi gibi düşünen) sanan Aleviliği kültür ve yo­ lu ile benimseyen herk�s ben Aleviyim dedikten sonra Aleviliğe girmiştir.

KONU : ALEvi OLMANIN ŞARTLARI 1- İnsan olmak * Alevi olmanın birinci şartı insan olmaktır. İnsan olmaktaki amaç insani değerlere sahip olmaktır. Bir insan, insani değerlere sahip değilse o insan Alevi ola­ maz. Bu kişi ister anadan doğmaAlevi, ister sonradanAlevi ol­ duğunu iddia etsin durum değişmez.

Çağdaş olmak * Alevi olmanın ikinci şartı çağdaş olmaktır.

2-

Alevi olduğun iddia eden kişi her hali ile çağdaş olmalıdır. Giyimi kuşarnı insanlara yaklaşımı, insanlan ve diğer şeyleri değerlendirişi meselelere bakışı ile çağdaş düşüncelere sahip olması gerekir. Giyimde kuşamda çağdaşlık, bulunduğu duruma göre ve dini ve gerici bir nitelikli giysiler giyinmemesiyle belli olur.

99

3- ilerici olmak

* Alevi olmanın üçüncü şartı ilerici olmaktır. Tüm meselelere yaklaşırken ileri düşünen, eski tozlanmış düşüncelerden annmış, yeniliğe açık olması gerekir. 4- Laik olmak

* Alevi olmanın dördüncü şartı laik olmaktır. Çağdaş ve ilerici düşüneeye sahip olduktan sonra laik olmak da bunlarla birlikte gelir. Laiklik, Aleviliğin vazgeçilmez şartıdır. Bir Alevi, laikliği beynine kazımalıdır. 5- Alevi gibi düşünmek

* Yukarıda sayılan konuların dışında tam bir Alevi gibi düşünmek zorundadır. Savunduğu düşünceler Alevilik düşüncesine ters düşmeme­ lidir. 6- Alevi gibi yaşamak

* Alevi olduğunu veya olacağını iddia eden kişi, Alevi gi­ bi yaşamalıdır. m

Alevilerin tasvip etmediği bir şekilde yaşamamalıdır. Kızı­ okutriıayan, oğlunu kurana salan, camiye giden namaz kılan.

vs. türü şeyler yapan kişiler Alevi olamaz. 7- Aleviliği benimsernek * Alevi olduğunu veya Alevi olacağını iddia eden kişi her hali ile Aleviliği benimsemelidir. Aleviliği içine sindirmeyen ona yabancı duran, Aleviliği be­ nimsemediğini söyleyen kişi Alevi olamaz.

100

KONU : HER İNSAN ALEvi OLABİLİR BAŞLIK 22 : HER CiNSTEN, SOYDAN, ULUSTAN, DiNDEN İNSAN ALEvi OLABİLİR * Alevilik yukarıdaki şartları yerine getiren her kişiye a­ çıktır. Bu kişi hangi ulustan , hangi soydan, hangi düşün­ ceden, hangi dinden hangi mezhepten hangi bölgeden hangi ırktan hangi renkten olursa olsun Alevi olabilir. * Bir kişinin dahil olduğu din, mezhep, düşünce, felsefe ve başkaca düşünsel inanca· dayanan şeyleri Alevilik, ilke­ lerine aykırı ise bu kişi bunları muhafaza ettiği müddetçe Alevi olamaz. Aleviliğe aykırı unsurları reddettiği zaman Aleviyim diyebilir. * Bir kişinin düşünsel anlamda dahil olduğu şeyler Ale­ vilik ilkesine aykırı düşmüyorsa bu kişinin Alevi olması için o özelliğini terk etmesi gerekmez.

101

KONU : ALEViLİKTEN ÇlKMA BAŞLIK 23 : ALEviLİKTEN DÖNME VE DÜŞKÜNLÜK 1- Alevilikten

dönme * Alevilikten dönme, Alevilik bir yaşam biçimi ve bir yol olduğu için bu yolu terk etmektir. * Alevilikten dönme, Aleviliği bırakarak başka bir dü­ şünceyi benimsemektir. * Alevi gibi düşünmeyen ve Alevi gibi yaşamayan kişi Alevilikten dönmüş sayılır. * Bir kişi Alevi olduğunu iddia etse bile yaşamı ve dü­ şüncesi Aleviliğe benzemiyors� bu kişi yoldan dönmüş sayı­ lır. ·

2- Düşkünlük

* Alevilikten çıkarılmaya düşkünlük denir. * Düşkünlük, Alevi gelenek ve göreneklerine göre hare­ ket etmeyen kişinin toplumdan dışlanmasıdır. * Düşkünlük, suç işleyen bir kişinin Alevi Halk Mahke­ mesi tarafından yargılanıp geçici veya sürekli Alevilikten çıkarılmasıdır. * Düşkün olan kişi düşkünlüğü müddetince Alevi değil­ dir.

102

KONU : ALEvi OLAMAYACAKLAR BAŞLIK 24 : ALEvi OLAMAYACAKLAR DİNCİLER VE MİLLİYETÇİLERDİR 1- Milliyetçiler Alevi olamaz

* Milliyetçiler Alevi olamaz. * Alevinin milliyetçisi olamaz. * Alevi tüm insanları tüm olayları tarafsız ve yansız gör­ mesi gereken kişidir. Kendi ulusu dahi olsa başka uluslara karşı bencil davranması gerekmez. * Alevilerin kanun yerine geçen özdeyişi "Yetmiş iki mil­ leti bir tut" sözü milliyetçiliğin her türünü redderler * Milliyetçilik Aleviliğin kanunu yerine geçen "insanı in­ sandan ayırman" özdeyişine ters düşer. 2- Irkçı/ar Alevi olamaz

* Irkçılar Alevi olamaz * İnsanı insandan renk ve ırk olarak ayıran ve günümüz­ de neredeyse tarihe karışan bu düşüncedeki kişiler Alevi o­ lamaz * Alevilik, ırkçılığı milliyetçiliğin ortaçağdaki hali ola­ rak görür.

3- Dinciler Alevi olamaz *-Dinciler, Alevi olamaz. * Dinciler, Alevilik felsefesine taban tabana zıt düşünce­ lere sahiptirler. * Dinciler, Aleviliğin ilericilik, çağdaşlık, yenilikçilik, la­ iklik ilkesine aykırıdır. 103

* Dincilik, Aleviliğin temeline zıttır. Dincilik fikrini ken­ disine ilke edinmiş ve dünyaya bu gözle bakan kişinin Ale­ vi olması kesinlikle kabul edilemez. * Aleviler, insanlığın önünde en tehlikeli engeli dinciler o­ larak görür.

4- Faşizan düşüncelere sahip olanlar * Faşizan düşüncelere sahip olanlar Alevi olamazlar. * Aleviler, Faşizan düşünceleri milliyetçiliğin daha sert, daha koyusu gerçek yüzü olarak görür. * Faşizan düşünceler, Aleviliğin günümüzde değer verdi­ ği özgürlük, eşitlik, hürriyet, yenilikçilik, düşünce özgürlü­ ğü, kültürel çokluk, adalet, devlet anlayışı, örgütlenme, hak arama ... vb tüm ilkelerine aykırıdır. * Aleviler, Faşizan düşünceleri Aleviliğin ve insanlığın karşısında en önemli tehlikelerden biri olarak görür.

104

BÖLÜM 9 ALEVİLİGİN FELSEFESi KONU : TANRI BAŞLIK 25 : ALEVİLİKTE TANRI İNSANDIR * Alevilikte tanrı insandır. * İnsandan başka tanrı yoktur. * "Enel hak" görüşü, Aleviliğin yüzyıllardır temel ve de­ ğişmez, değiştirilmez görüşüdür. AÇIKLAMA:

İnsandan başka yerde, gökte başka tann a­

ranmaz. Bu görüş Hazreti Ali'nin "Görmediğim tanrıya tap­ mam" sözü ile doğmuş, Hallacı Mansur'un "Enel hak" sözü ile son halini almış, Seyit N esimi, Yunus Emre ile iyice işlenmiş ve diğer Alevi önderleri ile yayılarak halk tarafından benimsen­ miştir. "Enel hak" tabiri Aleviler tarafından yüzyıllar boyu tar­ tışmasız kabul edilmiştir. Aleviler yüzyıllar boyu bunun mücadelesini vermişlerdir.

YAPTIRIMI:

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır. Alevilikte hiç kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süre­ mez. Bu görüşü yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaş­ maz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayılır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek. .. Aleviliği inkardır.

105

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün Alevilikte ne yazık ki en çok asimile olmuş görüş tanrı görüşüdür. Bu görüş bir yerde şeriatçıların tanrılannı in­ kar anlamına da geldiği için öldürülme nedeni idi. Bu yüzden bu görüşü Aleviler tamamen gizli savunurlardı. Bundan dolayı bu görüş de günümüze gelene kadar bazı-Alevilerin öğrenme­ ınesi sonucu tanrı konusunda farklı düşüncelerin dağınasına ne­ den olmuştur. Alevilerde şu anda genel düşünce şudur: Tanrı, insanın içinde insanla birlikte, ondan ayn gayrı değildir. Yerde gökte başka tanrı yoktur. Tanrı, insan sıfatında gözükür. İnsan, tannnın tüm özelliklerini taşır. Yani insan tanrıdır. Bu görüşün bu kadar dolambaçlı anlatılması ise şeriatçıların gazabından kurtulma, görüşü aniann gözünde yumuşatma, onların kabul e­ debileceği ölçülerde anlatılmasıdır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi ÖZDEYiŞLERİ "ENEL HAK'' Enel hak Alevilik felsefesinin belki de en hassas noktasıdır. Ali'den beri gelen tanrı ve insanın tanrı görüşü Hallacı Mansur tarafından "enel hak" diye dile getirilmiş ve artık insan tanrı kavramı Alevlikte kesin bir dille anlatılmıştır. Bu görüş, tüm Aleviler, tarafından kabul görmüş ve günümüze kadar tartış­ masız gelmiştir. Bu düşünce, Alevilik tarafından kabul görmek­ le

kalmamış,

tüm

Alevi

toplantılarında,

cemlerinde,

törenlerinde enel hak konusu işlenmiş Hallacı Mansur ve onun bu görüşünü savunan deyişler söylenerekAlevilere bu görüş i­ yice yerleştirilmiştir.

''Ali Allah " Özellikle bazı Aleviler Allahın Ali olduğunu söylemişlerdir. Bu görüşü savunan gruplar oluşmuştur. Buradan iki anlam çı-

1 06

kabilir. Birincisi Ali'nin Allah olduğu ki şu anda çoğunlukla bu anlaşılıyor, ikinci anlam ise Ali'nin bir insan olduğu ve insan­ da bulunması gereken tüm iyi özellikleri taşıdığı için Allah ol­ duğudur. Gerçekte söyleornek istenen de budur. Yani Ali, Ali olduğu için Allah değil Ali her açıdan·tam bir insan olduğu i­ çin Allah'tır. "Alim Allah " Bu deyim tüm Alevilerin ağzındadır. Bir şeyi yapanın, bir şeyin üstesinden gelirim, istediğim tuttuğum şey olur, benim tarafım kazanır ... gibi olumlu eylemlerin beklenilmesi durum­ lannda halk hep bu cümleyi kullanırdı. Bugün dinin etkisi özel­ likle azaldığı için bu deyim de yavaş yavaş ortadan kalkmaktadır. Ama daha yakın bir zamana kadar tüm Aleviler bu sözü kullanırlardı. Üstte anlatılan şekilde konuşmak gerek­ tiğinde bir fırsatını bulup Ali'nin Allah olduğunu söylerlerdi.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI "... Görmediğim tanrıya tapmam . . . "

Hz. Ali " . . . İnsandaki algıların b iliş ve tasarrufların gerek müced­ derat denilen ruhi şeylerde gerek onların daha üstlerinde bl;l­ lunması imkansızdır. Saltık varlık (Mutlak olan tanrı) için bu kemal (Olgunluk) ancak insan mertebesinde hasıl olur. Başka mertebede olmaz. İnsan saltık varlığın şadı ve parlak bir ay­ nasıdır. . . "

Şeyh Bedrettin

107

"... Hakka erişmek insanın kendi saf varlığına erişmesi de­ mektir. . . "

Şeyh Bedrettin Ezelden berifikrim Enel hak idi zikrim Henüz dahi doğmadım Ol mansuri bağdadi

Mansur Ey benim varlığımın özümün özü Ey içinde ruhum asılı olan sen

Hallacı Mansur YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULA­ RI Ey yemini çün kelamullahı natıktır sözün Göremeyen ayn el yakin bu yolda sarrafolmadı

Yemini Sureti adernde kendin Gördü pinah eyledi Yeryüzüne geldi ismin Sahi Merdan eyledi

Yemini Kıldı insan mazharından hak zuhur Ademin vechindedir sivüdü nur

108

Dil benindi cennet ü gılman hür Vechidir devrat ü inci! ü zebur

Seyid Nesimi Kül/i yeri gök hak oldu mutlak Söyler defii çenğü ney enelhak

Seyid Nesimi Ezelden içmişim cami sekahum Onun için söylerim her dem enelhak

Seyid Nesimi Ey gönül sendedir hak sendedir Söyle haki ki enel hak sendedir Hakkı mutlak zatı mutlak sendedir Mushafin hattı muhakkak sendedir

Seyid Nesimi Yelü su topraku ad adı nedendir adem Ana secde ne için ibiisi inkar nedir

Seyid Nesimi Hakkı ister isen seğir dip dört yana Kime gidersin sana gel sen sana Sen sana gelsen sana hak yar ola İstediğin sana sende varola

Seyid Nesimi

109

Hak talanzn kelamı nurdur Görmeyen ol nuru haktan duldur Çün enel hak söyleyen Mansur'dur Geldi israfil ilende surdur Seyid Nesimi Lütfedip adem yaratan Yumurtadan kuş öreten Kudret dilini söyleyen Zikreyleyen subhan benim

Seyid Nesimi Yoktur arada tercüman Ondaki iş bana ayan Oldular bana veren !isan Ol deniz umman benim

Seyid Nesimi Hak tala varlığı aderndedir Ev anudur ol bu evde derndedir Bildi şeytan bu zırrı gamdadır Ol sebepten ta ebed matemdedir

Seyit Nesimi Her ne yerde var adernde var Her ne ki yılda ayda var adernde var Ne ki iled yüzde var kadernde var Bu sözüfehmetmeyen adem davar

Seyid Nesimi

110

Sen hakkı yabanda arama salan Uyduysan kalbine hak sana yalan Ademe hor bakma kendini salan Cümlesin adernde buldum erenler

Şah Hatayı Bunda kibr ile kin olmaz Hem sen olup hem ben olmaz Adem ölürse kan olmaz Nefes ölürse kan olur

Şah Hatayı Yine hak sendedir sen sana bak Sen sana hatıp da sen senden korka İhlas ile niyazınızı hakka Biz edelim etmeyende nemiz var

Şah Hatayı Bir kandilden bir kandile atıldım Toprak oldum yeryüzüne ekildim Bir zaman hak idim hak ile kaldım Gönlüme od düştü yandım da geldim.

Şah Hatayi Şah Hatay'im der candayım Hak divanında gündeyim Sen sendesin ben sendeyim Ne sen olur ne ben olur

Şah Hatayi

111

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ESKi ALEVİ DERGAH, POST SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLERi İstivayı gözler gözüm Sebulemesanidir yüzüm Enel hakkı söyler sözüm Miracımzz dardır bizim Balım Sultan Haber aldık muhkemattan Geçmeyiz zattan sıfattan Balım nihan söyler haktan İrşadımız sırdır bizim Balım Sultan Çün hak seni yarattığı Zatına murat tuttuğu Tecelli zat kıldığı Sureti insan değil mi Kaygusuz Abdal Denir ehlibeyte sevene ndvi Adernde iyandır allahı vechi Muhammet giydiği hırkayı tacı Sefil Abdal giydi Şah 'a aşkolsun SefilAbdal

112

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAJU Nitekim ben beni bildim Yakın bil ki hakkı buldum Korkum onu buluncaydı Şimdi korkudan kurtuldum Yunus Emre

Eve/. benim ahır benim CanZara can olan benim Azıp yolda kalmışZara Hazır meded eren benim Yunus Emre Yunus değil bunu diyen Endiliğidir söyleyen Mutlak kafir inanmayan Evvel ahır hemen benim Yunus Emre Görünen benim yüzümdür Göçeten benim göçümdür Denilen benim sözümdür Benim uş lisana geldim Yunus Emre Circis oldum bazı/dım Mansur oldum asıldım Hallaç pamuğu gibi Bunda atılıp geldim Yunus Emre 113

Andaki mest olanları Olur enelhak sözleri Hallacı Mansur gibidir En kemine divanesi Yunus Emre "O hallacı mansur ile Söylerdim Enelhakkı Benim gene onun boynuna Dar urganz takan benim Yunus Emre Ben ayımı yerde gördüm Ne isterim gökyüzünde Benim yüzüm yerde gerek Bana rahmet yerden yağar Yunus Emre Aşık oldum erene ermek ile Hakkı gördüm er yüzün görmek ile Yunus Emre Küntükenz sırrının olduk Ağahi Enel yakın gördük Cemalullahı Ey hoca bizdedir Sırrı ilahi Biz Hacı Bektaş fukarasıyzz Harabı

114

Nefatü min ruhi dedikte mevla Vücudu ademe girenlerdeniz Harabı Her yerde her vakit ayrı değilsin Allahdan Harabi beri değilsin Rablül aleminden gayri değilsin Senin özün hakkın özü gibidir Edip Harabi Kendi özünde buldu bulan Bulmadı taşrada kalan Müminin kalbinde olan İman nedir şimdi bildim Muhyeddin Abdal Szfat ile zat olmuşum Kadr ile berat olmuşum Hak ile vuslat olmuşum Mihman nedir şimdi bildim Muhyeddin Abdal Kerameti adem benim Emir ve emanet bendedir Ruh ve can ve kün benim Keşfi keramet bendedir Muhyeddin Abdal

115

Bizim tacımız küreta seb'ulmesani gösterir Zira bu seb'ulmesani şekli insanı gösterir Muhyeddin Abdal YOLGÖSTERİCİK AYNAK : ALEvi DEYİŞ VE SEMAHLARI Adem oldu mazharı esmai kül Enbiyayı ve hakkı adernde bul Fe/edersen belki aderndir hemen Her ne kim var aşikare nihan Benami Raba Ben demekten geç bu senden Ben diyen haktır beyim Belki can aynı betendir Cemleten hakitır benim Gaybi Sana sesleniyorum Hayır hayır beni sende çağıran sensin Seni nasıl bende sen diye çağırabilirdim Eğer sen bana ben diye mzrıldamamzş olsaydın Bir mum gibi eridim ateşinde Parlayan alevlerde yalnız allahı gördüm Açıkça kendimi gördüm kendi gözlerimle Allahın gözleriyle bakınca yalnız allahı gördüm Baba Kühi

116

Kubbeleri yazılıdır Kandilleri dizilidir Kanda allahı gözledir Tırnur babam hu Dertli Katip Seni seven aşık divane olur Arar hakkı kendi özünde bulur Yaşını silrneğe hapıma gelir Ver benim muradım imam hüseyin Derviş Mehmed Caferoğlu yoldan azma Sakın yanlış fikir düzme Rabbini yabanda sezme Mevlanın sırrıdır insan Caferoğlu Ikkın esrini beni Enel hak dedirtti uş Korku gitti gönlümden Mansurarn dara geldim Said Yerdeyken göğe aydım Gökten yere çok yağdım Adem donun donanıp Cevlanımsüre geldim Said

117

Miskin Hallacı Mansur Enel hak diye çağırır Bile dara çekilip Ol oda yanan benim Şeyhoğlu Satu Allah deyip bağırma İrak sanıp çağırma Hakkı dilden ayırma Şeytan güler bu hale Mihrabi Hayali bir yerdensin Sen arada perdesin Hak sende sen nerdesin Nedir cevap suale Mihrabi Sana alem görünen Hakikatte allahtır Allahı birdir valiahi Sanma ki birkaç ola Gaybi Bu aşkın sırrına ereyim desen Önce bir ermişe sor da öyle gel Hakkın cemalini göreyim dersen Evvela sen seni gör de öyle gel Hüdai

118

Der hüdai akıl ilim fen sende Dünya sende ahret sende han sende Allah sende kuran sende din sende Sende ara sende seni bul gardaş Hüdai Mürşüdün emrine olursan teslim Hak senden ayrılmaz sendedir kadim Vırdi Derviş Gerçi haki payiz meclisi yara Her lahza mailiz lütfii didara Enel hak uğruna çekilip dara Can baş verenlere allah eyvallah Ruhi Kainatın oynaşıyım Mademki ben bir insanım Hakkın varlık deryasıyım Mademki ben bir insanım Aşık İsmail Daimi İnsan hakta hak insanda Ne ararsan bak insanda Çok martfet var insanda Mademki ben bir insanım Aşık İsmail Daimi

119

Gel gönül yabanda tanrı arama Nazar et vicdana öze baksana Gezip mahlukatı bir bir tarama Ten içinde görecek öze baksana İgazi Adem suretinde rahman göründü Cemalinde sırrı kuran göründü Kudreti nutunda ayan göründü Tapacaksan bari hakka tapsana Rıza Teyjik İkranm enelhaktır Bu ikarınm belli haktır Cemali nur celi haktır Hak Muhammed Ali hakdır Hakkı görmek diler isen Sureti insana bak Arayıp gezme bu halkı Cismin içre cana bak Noksani Gel derviş beri gel yabana gitme Her ne arayorsan inan sendedir Nefsine bihüde eziyet etme Abeyse mahA.-udun rahman sendedir Rıza Tevfik

120

Yapız meclisi yara . Her lcıhza mailiz lütfo didara Enelhak uğruna çekilip dara Can baş verenlere allah eyvallah Ruhi Arifoldurfoş ey/eye bu peııdi Birpiri sevenden aldım bu fendi Enelhak naresi ey aşık hamdı Bu yolda Mansur'u çekti dar etti Aşık Hamdi Abid kisvesinde görünen hakdır Sen onu gayrıda arama ey can Batını hak olmuş zahiri haldır Gizli sırlarını edeyim ayan Basri Geçip cenneti huradan Melami tekkü tecridiz Soyundu harflibasından Enelhak sırrını duyduk Kazım Baba Südürü bizdedirfaili allah Gördüğün sifatlar seme evhul!ah Mezahir sandığın cüüdü ilah Makkamı ayını cem mihmamyız biz Kazım Baba

121

Fazliya çün hak benem Hak bendedir ha söylerem Yine Mansür veş olub Berdara gelmişlerdeniz Fazliya Kıbleleri yazılıdır Kandilleri dizilidir Anda allahı gizlidir Timur baba hu Dertli katip Ol beyanı beyinatı zatz hak Sureti insandır eyvallah oku Kalender Mülki ruhu nutk ile Marnur edüb masnur eden Hem enelhak semine Envar sensin ya Ali Nemayı Caferoğlu yoldan azma Sakın yanlış fikir düzme Rabbini yabanda sezme Mevtanın sırrıdır insan Caferoğlu

122

Hiç bina gördün mü duvarı üçlü Nice sırlar vardır sırlardan içli Cihanda var mıdır BaZlı 'dan suçlu Herkes vücudunda hakkı bilmeli Ballı Musayı tecelli göründü turda Mestedip aklını şaşırdı nurda Enelhak sırrını görüp Mansur'da Hakikkat kemendin gerdandan aldım Ahli Enel hak sırrını hazreti Mevla Mansur'da bildirdi dara çekildi Esrarz hakkı fehm eden ademler Her birisi bir diyara çekildi . Yesari Dinle karındaşzm iş bu meydanda Her gördünse hakdır kalma gümanda Cemali hakkı gör kamil insanda Sırrı sır eyleyen cana aşkolsun Şehidi Aleme geldim hidayet ile seyran eyledim Buldum adernde sıfatım Daim iman eyledim Selim baba

123

İkrarım enelhaktır Bu ikrarım beli haktır Cemali mur celi haktır Hak Muhammed Ali hakdır Hacı Bektaş Veli hakdır Hallacı Mansurun sözü enelhak Gafil olma sende can gözüyle bak Nesimi derisin yüzdüler mutlak İkrarların olan Ali'dir Ati Kul Semi Ahmed adam ol Edeme kul ol Hakkı sende bul Aşkın yolunda Rindi Adem kendini adem mi sanırsın Adem olmak için ademe ulaş Sen kendini gözet elde ne ararsın Adem olmak için ademe ulaş Cafer Baba Allah deyip bağırma Irak sanıp çağırma Hakkı dilden ayırma Şeytan güler bu hale Mihrabi

124

Hayali bir yerdesin Sen arada perdesin Hak sende sen iterdesin Nedir cevap suale Mihrabi Bin bir esma içre gördüm Ben müsemma sırrı Kim enelhak davisinde Zat sifatullah benem Sacid

125

KONU

:

İNSAN YÜZÜ

BAŞLIK 26

:

ALEVİLİKTE KIBLE, İNSAN YÜZÜDÜR

* Alevililde kıble, insan yüzüdür, Kıble, Alevi deyimiyle

insan "cemalidir". * İnsan yüzü dönülecek, önünde eğilinecek, insanın eğil­ ınesi gereken yöndür. AÇIKLAMA: Bu terimin doğuşuna da şeriatçıların ibadet­ lerini yaparken yönlerini Kabe'ye doğru dönmeleri neden ol­ muştur. Ne anlamı varsa ibadet yapadarken illa bir yön arama derdi ve bunun körü körüne savunulması Alevilere gereksiz ve yanlış gelmiştir. Bu görüşe karşı Alevi önderleri kıble diye ta­ şa dönmenin bir anlamı yoktur eğer yönünüzü dönecekseniz insana dönün. Bir yere saygı duyacaksanız insana duyun. Eğer bir Kabe arıyorsanız o da insandır dernişlerdir. Yani Alevilikte kıble kelimesi şart değil ama illa bir kıble aranacaksa bu insan­ dır. İnsan yüzüdür. Alevilikte kıble yok cemal vardır. Alevilik­ te kıbleye değil cemale dönülür. YAPTIRIMI: Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­ rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır. Alevilikte hiç kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süre­ mez. Bu görüşü yerınek, aksini savunmak, Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan kişi Aleviliği de terk etmiş sayılır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima etmek Aleviliği inkardır. 126

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün hiçbir Alevi kıbleye dönüp muhabbet (ibadet) yap­ maz. Aleviler muhabbet yaparken birbirlerine dönerler. Cemal cemala muhabbet bundan çıkmıştır. Alevi cemlerinde kimse cem yaparken kıble ne yanda o yana dönelim dememiştir. Bu kural bugün de tamamen geçerlidir. Bu kural yüzyıllardır böy­ le devam etmektedir. Her şeye rağmen erozyona uğramamış­ tır. Aleviler insan insana döndüklerinde kıbleyi bulmak için de dönmezler. Yüz yüze gelmek için dönerler. YOL GÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi ÖZDEYiŞLERİ

"Cemal cemala " Burada insanın dönmesi gereken yönü insan yüzü olduğu anlatılır. Bir Alevi için en kutsal yön, insan yüzü iken ve bir A­ levi o yüze döndüğü zaman aynı zamanda kendisi de tanrı ol­ duğu için karşıdaki de onun cemaline dönmelidir.

"Muhabbet cemal cemala yapılır" "Cemalin gördüm nura erdim" YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI

Hakikat kabesidir kıblegahım İmamı pişuvamız Murtazadır SeyidNesimi

127

Kıblei iman benim Sureti rahman benim Levh ile kuran benim Mısır ile kand u nebat Seyid Nesimi Al yezit seecadeni Git mescidin yoluna Pir eşiği benim kabem Kıblegahım kime ne Seyid Nesimi Benim usul boylu selvi çınarım Yüreğime bir od düştü yanarım Kıblem sensin yönüm sana dönerim Mihrabımdır iki kaşın arası Pir Sultan Abdal Biz severiz Ali'yi Ali eviadı Ali'yi Elierin kıblegahı var Benim kıblem Ali'yi Şah Hatayi İkilik perdesi yoktur özürnde Birliktir daima özüm sözümde Gece gündüz daim hak niyazımda Kıblegahım Şah 'ı Merdan 'a geldim Şah Hatayi

128

Ali benim mahımdır Kabe kıblegahımdır Mihraçtaki Muhammed O benim padişahımdır Kul Himmet Üstadım YOLGÖSTERİCİ K AYN AK: ALEVi POST VE DERGAH SAHİPLERİ Dost senin yüzünden Özge kab/e can bilmezem Pirin hüsnünü severim Bir gayri iman bilmezem Kaygusuz Abdal Cümlenin maksudu adernde mevcut Onun için kıldılar melekler sücut Allah bir Muhammet Ali'dir mescut Evvel ezel kıblegaha aşk olsun SefilAbdal Taş duvara ibadet etmem Kıblem Muhammed kabem Ali'dir Otuz ikifarzdan bana lafetemen Kıblem Muhammed kabem Ali'dir Ali özsoy Dede

129

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi ÖZDEYiŞLERİ Kıble didar sendedir yüzündür ayet Yedi kat yer yedi kat gök arşı semavat Sendedir onsekiz bin alem cümle muhkemat Secde kul ademe duzühdün olun seZarnet YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR İş imamdır bize gönül cemaat Dost yüzün kıbledir daimdir sa/at Yunus Emre Aderndir kabei beytu/lah olan Arşi rahman nüri vechullah olan Aderndir ayeti yedüllah olan Ademi bil ademe gel ademe Sıdkı Kı b/e ettik pirin iki kaşını Dini Muhammedin pinhanıyız biz Boynumuza takdık teslim taşım On iki imarnın kurbanıyız biz Kazım Baba Yürüt saki demi irfan cemidir Cemiyet sultanı Şahı Ali'dir Aşıkı sadıkların kıblegahıdır Yürüt saki demi irfan cemidir Şehrihan Bacı 130

Gönlümün Iablesi Pir Hacı Bektaş Yüzüm süre süre meydana geldim Nurun ziy verir cümle aleme Lütfi ihasanında bi cana geldim Emali Sıtkı der ehibeyte doğru rahimiz Yelaye burcundan doğdu mahimiz Sırrı Balzm Sultan kıblegahımız Salbdan su/ha gelen ruru gözleriz Sıtkı Alnında yazılı hatlı dört kitap Vechi kıblegahtır kaşları _mihrap Firdevsi aladan açıldı bir balı Öyle bir mübarek şare uğradım Gedayi Menzili baide kuruldu meydan Anda cemalini eyledik seyran Nice yüz bin sene valih ü hayran Hamdülil/ah kıblegahımı gördüm İhlasi Secde eylemeyiz taşa duvara Kabemiz Iablerniz didanmızdır Gönülden bağlzyız Ali Haıydar'a Hacı Bektaş Veli hünkarımzzdtr Kul Hasarı

131

Tenim peşkeş canım kurban sözüm hak Ki Zenel Abidinin kenzderiyim Dünü gün kıblegahımdır cemali Nazarbayı Mıthammed Baları 'yim Azııbi Can keyşetti ta olunca dil ağah Yirim Abdal Musa isiedi mağah Eşiğidir kıblem kabem eyvallah Yüz sürüben secdegaha gelmişem Derviş Kalbi Kıble diye döndüm yüze Yatar kalkar gelmem dize Bu tanrıyı inkar ise Yazsınlar ta başa beni Mahmut Erdal

132

KONU : İNSAN KARŞlSlNDA EGİLME BAŞLIK 27 : ALEVİLİKTE SECDE İNSANA YAPILIR * Alevilikte secde insana yapılır. * Alevilikte insan ancak insan karşısında eğilir. Onun dı­ şında hiç kimse ve şey karşısında eğilinmez. Bu şeyin adı ne olursa olsun fark etmez. * Eğer bu eğilınenin adını illa da secde koyacaklarsa A­ leviler insana secde ederler. AÇIKLAMA:

Alevilik:te secde kavramı yoktur. Ama dini

bir terim olan secde bir şey karşısında eğilme olarak kabul edil­ diğinde bunun Alevilikteki karşıtı insan karşısında eğilmedir. Alevilikte insan tanrı olarak görüldüğü için eğilmede insan kar­ şısında olur. Yani "tanrıya secde edilir-insana eğilinir" aynı an­ lamdadır.

YAPTIRIMI:

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır. Alevilikte hiç kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süremez. Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan kişi Aleviliği de terk etmiş sayılır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ HALK Bugün Aleviiierin tamamı bu görüştedir. Şeriatçılar namaz kılarken Allah karşısında secde ederler. Onun karşısında yere e-

1 33

ğilip biat ederler. Oysa Alevilerde bu kural kesinlikle yoktur. Aleviler muhabbet (ibadet) ettiklerinde Allah karşısında değil insan karşısında eğilirler. Secdeye geldiklerinde insana karşı gelirler. Bu kuralın aksi kesinlikle görülmemiştir. Nerede ve ne zaman olursa olsun her Alevi ceminde ve görgüsünde bu kural uygulanmaktadır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI Hacı Bektaş eydur bende gelmişem Erenler ceminden yerim almışam Meram kabe ise günü/ yapmışarn Her günüZden bir yol gider o burca Hacı Bektaş Veli YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULA­ RI ibadetten eğer sual edersen Seedemdir Muhammet Iablerndir Ali Uluğurndan beni veap istersen Kıblemdir muhammed seedemdir Ali Seyid Nesimi Bu yolda can yoktur canan isterler Gönül kabende eran isterler Ademe secdeyi heran isterler Başka bir ibadet sevab istemez Seyid Nesimi 134

Kametin her dem kıyamet gösterir . Gör bu kaddi kim ne karnet gösterir Kabe yüzünden alarnet gösterir Fitneli aynzn imarnet gösterir Seyid Nesimi Kabe yüzündür ey senem Yüzüne secde eylerim Hacısıyım bu kabenin Ben bilirim sofasınz Seyid Nesimi Ey harami özlerin yağmacılar Kabe yüzündürü me/aik hacılar Aşiana ümmet olandır naciler Ey dudağından hacil halvacılar Seyyid Nesimi YOLGÖSTERİCİ K AYN AK: ALEvi DERGAH, POST SAHİPLERİ VE YÖNETiCiLER Gezdik cihanı baştan sona Halende gezmekteyiz Dört cihatte nürü eleten Bir güzele gitmekteyiz Bıraktık aşk yeline Kendimiz o/sak da helak Kabe yaptık eşinin yanağım Ona niyaz etmekteyiz. Ali Celalettin Ulusoy 135

Dost cemalin görrneğe Her bir azam göz oldu Payine yüz sürmeğe İçim dışım yüz oldu Mehmet Ali Hilmi Dedebaba Didan hakdır işte Sıtk ile gel niyaz et Duvara secde etme Girme vebala ya hay Ali U/vi Baba YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAR

Kabe ve put iman benim Çark uruben dönen benim Bulut olup göğe ağan Yağmur olup yağan benem Yunus Emre Can secdeye vardı dost mihrabında Yüz yere koyuhan eyler tnünacat Yunus Emre Gönül secde eder dost mihrabına Yüzün yere koyup kılar münacat Yunus emre

136

Hakkı her bir şeye kadir biliriz Dünyayı uhraya nazır biliriz Her nereye baksak hazır biliriz Sacidi kabe yu büthaneyiz biz Edip Harabı Allah gözlerine çekmiş bir perde Yok dersin allahı gökte ve yerde Gösterelim gel de gör hakkı nerde Secde eyleyesin didara karşı Edip Harabı Sureti rindü meyhar Mestü harabız amma Sirette hak ile hak , Olmasa nizamzmzzdır Harabi Duvara karşı secde Etmek bize ne hacet Bizim namazımzzda Allah amanımızdır Edip Harabi YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi ÖZDEYİŞLERİ Dört kapıyı lark makamı görmeyen Miracı hakikat nedir bilmeyen Muhammed A li ye secde kılmayan İblisin taati hebadır cana Cemal Baba 1 37

Ervahı ezeleden divanı hakda Secdei ademe ettim de geldim Hem adem balçıktan yaratıldıkta Çar unsur libasın giydim de geldim Nihani Umumin ol duvara kılma secdeyi Rabbim ayırt eder yoksulu bayı Gör gönüle iki yapma sarayı Hemi marnur hemi viran tek olur Sadık Geldik canlar sizinle bu dem cemal cemale Edin cemale secde çünki emri hüdadır Basri Baba Birbirini sevmeyenin Kendi özünü bilmeyenin Ademe baş eğmeyenin İsimini şeytan okuruz Turabi Arz eder cümle halayık Beyte secde etmeğe Çün cemalin secdesidir Bana ihsanın senin İhlami

138

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLARI Şabı emrette göründü Ahmede rahmanı hak Sureti rahmandzr adem Secde kıl fermanı hak Turahi Sani Emri men reanide Vuslatzna var müjde Sırriyle ettik secde Kaşlarzn mihrabzna Turgut Babaey Adem menzilleri seyran ederken Ulular ulusu şahımı gördüm Fırkai nacide cevlan ederken Şeş cihette secdegahımı gördüm İhlasi ·

Hakipayi gerçeğin rüyi siyahımzzdürür Vechi paki kıblegahü secdegahımızdürür Haydari Pelseferndir kitabı imanım Tapanm kendi ruhumun sesine Secde eyler hakikatim her an Kalbimin ateşi mutaddesine Neyzen Tevfik

1 39

Pirde eli olmayana biat etmeyin KıZıcuzu şeytandır ona gitmeyin Adernden gayriye secde etmeyin Lehçei Ali aba haktır hu diye Güzide Karımı duydum bu dem Secdegahımdır adem Himmetedin erenler Hakiki hakka gidem Noksani Vakfı nefs eyleyip irafanı zata Fırsat bulamadık savmü salata Marifet dileyen ehli hacata Secdegah olmuştur dizimiz bizim Rıza Tevfik Hor görenler halkı cihanı cümleten har oldular Secdei adernden ar edenler hep ağyar oldular Noksani İnsana saygıyla eğil der benim dinim . İnsanı hoş tutar okşar dilim Yere halı olur duvara kilim Yüzbin kere çiğnenirim insana günde Meyli

140

KONU : İNSAN GÖNLÜ BAŞLIK 28 : ALEVİLİKTE KABE, İNSAN GÖNLÜDÜR * Alevilikte Kabe (en kutsal yer) insan gönlüdür. * Alevilikte en önem verilmesi gereken yer, en saygıyla

girilmesi gereken yer, insan gönlüdür: * Alevililde bir taşa bir yere saygı duymanm insana ya­ rar sağlamayacağını oysa insana saygı duymanm en iyi ve en yararlı şey olduğu kabul edilir. * Şeriatçılar dünyada en kutsal yerin Kabe olduğunu söylerken Aleviler dünyada en kutsal yerin Kabe değil insan gönlü olduğunu söylerler. AÇIKLAMA: Alevilikte insan en yüce varlıktır. İnsan gön­ lü de bu yüce varlığın en hassas yeridir. Bu yere yapılacak say­ gı çok iyi, saygısızlık çok kötüdür. Bu nedenle yapılması gereken tüm saygılar hürmetler insana yapılmalıdır. Gösterme­ lik yerleri saygı duyulması gereken yer ilan edip oralara gerek­ siz ve aşın ilgi gösterilmesinin ve saygı duyulmasının insanlara bir yaran olmayacağını söylerler. Oysa en yüce varlık olan in­ sanın gönlü dünyadaki tüm şeylerden daha yücedir. Buraya say­ gı duyulması gerekir demektedirler.

Y�TIRIMI:

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır. Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır.

141

Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ HALK Bu kural da bugün Alevilikte tamamen uygulanmaktadır. Hiçbir Alevi, Alevi muhabbetlerinde Kabe'ye gitmeyi söyle­ mez, düşünmez. Alevi cemlerinde ve toplantılannda özellikle Kabe'ye gitmenin insana bir şey sağlamayacağı bunun aksini sevap kazanılacaksa insanın gönlünü almanın gerektiği dile ge­ tirilir. Tüm Aleviler. de konuşmalarında bu görüşü savunurlar. Aleviler uygulamada olduğu gibi düşünsel alanda da bu konu­ da fıkir birliği içindedirler.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI Hacı Bektaş 'ım arayıp yanmışım Erenler deminden bir pay kapmışım Eğer Kabe ise yerim yapmışım Her gönülden bir yol gider o burca Haca Hacı Bektaş-ı Veli YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI Hak tea/anın keiamıdır yüzün Cennetin dürüst selamıdır yüzün Ayeti sebal mesanidir yüzün Bağı cennet erguvanıdır yüzün Seyid Nesimi

1 42

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLARI Dürüst kazan ye yedir Bir gönül ele getir Yüz Kabe 'den yeğdir Bir gönül ziyareti Yunus Emre Ak sakallı bir koca. Hiç bilmez ki hal nice Emek vermesin haca Bir gönül yıkar ise Yunus Emre Sorun bana aklı olan Gönül mü iy Kabe 'mi iy Ben aydırım gönül iydir Gönüldedir hak durağı Yunus Emre Tabip ister bu yarayı yarmaya Zahmil aşın merhemini çalmaya Kudretin yok ise beyte vurmaya Gönül beytu/lahtır ziyaret eyle Seyrani Tartıp gündüzünü sıkma Seyrani Rızayı bariden çıkma Seyrani Gönül beytu/ahtır yıkma Seyrani Elden gelirse imaret eyle Seyrani 143

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi DEYİŞLERİ Kabemizdir astani Haydarin Biz Aliyyel Murtazayi canlarız Hayreti Ziyaret ettiğim gönül Iablesi Duyup diniediğim vicdanın sesi Halka sunduğumuz hak sermayesi Pahasını biçen erenler gelsin Aşık Yoksul Derviş Kırkzmızı bir kıl ile yederler Açmeyleyüb hakdan yana giderler Gönül kabesini tavaf ederler Günde yüz bir kere hacımız bizim Katibi Hacı Bektaş bana ara bul dedi Arayıp sonuçta sizleri buldum Kabeyi ararsan işte kul dedi Gerçek kzble olan yüzleri buldum Derviş Kemal Hem keramet hem mucuze hem sihir Gönlümüz Kabedir aşkzmız mühür Ya kudret ya derya yahutta nehir Cümle varlıkların yeriisi insan Sefil Selimi

1 44

Taş kabeye etmen ayin Hak adernde mevcut daim Ben insanlık kurbanıyzm Başka bilmen haşa beni Mahmut Erdal Ben insana eğilirim Mecbur etmen taşa beni Ne sağırzm ne de körüm - Kullanmayın maşa beni Mahmut Erdal Gönül bir Kabedir darp edip yıkma Tığı gamzelerin sinerne çakma Mevlayı sevresen kahir/i bakma Korkarım cihanı yıkar gözlerin Hürremi Adem değil midir nuru arşullah Adem değil midir karisi sırrullah Adem değil midir Kabe BeytuZlah Sen seni gör cümle eşya sendedir Güzide Kırmızı bir telile yederler Azmeleyleyip haktan yana giderler Gönül kabesini tavaf ederler Günde yüz bir kere hacımız bizim Güzide

145

KONU : İNSAN GÖNLÜ ALMA BAŞLIK 29 : ALEVİLİKTE HAC İNSAN GÖNLÜ ALMAKTIR * Aleviliktc en makbul şey insan gönlünü almaktır * İnsan gönlü her yerden daha kıymetli ve kutsaldır * İlla da fetbedilmesi gereken yere hac denilecekse Ale­

viler insan gönlünü almanın en kutsal hac olduğunu söyler­ ler. * Alevilikte hacı olmak için Mekke'ye kadar gitmeye ge­ rek olmadığı, insan gönlü almanın çok daha iyi olduğu ka­ bul edilir. AÇIKLAMA: Aleviler tarihten günümüze Aleviliğin temel konulanndan taviz vermeden gelmişlerdir. Hac, namaz, abdest, cami, oruç, Kabe vb gibi konularda Aleviler çok net ve hemfi­ kir olmuşlardır. Başka konularda bazen geriye kayma veya a­ similasyonlar görülmüşse de Aleviliğin bu temel konulan da kesinlikle bir sapma olmamıştır. Şu anda sokaktaki insana sor­ sanız hacca gitmeye gerek yok onun yerine insanın gönlünü al der. Alevilik felsefesi dogmatik ve şekilci değildir. Bu Alevili­ ğin belki de birinci kuralıdır. Şekle ve basit sembollere önem vermez. içeriğine bakar.- Hacdaki amaç hoş görünmek sevap işlemekse Aleviler der ki bir taşa yüz sürmeyle yerde sürün­ meyle oraya gidip çeşitli kılıkiara bürünmeyle bu sağlanmaz, a­ macınla sağlanır. Amacın iyi ise oraya gitmeye gerek yok. Saygı duyacaksan insana duy. İnsan gönlünün önünde sürün, insanın ayağına turab ol. İ şte bu düşüncelerden dolayı Alevi­ likte hac kesinlikle yoktur.

146

YAPTIRIMI:

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır. Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Alevilerin hepsinin görüşü bu yöndedir. Hiçbir Alevi yüz­ yıllardır hacca gitmemiştir. Tüm Alevi muhabbetlerinde ve top­ lantılarında insan gönlünün almadan daha değerli şeyin olmadığını vurgularlar. Hac, Aleviler için ayıplanır. Bir Alevi­ nin hacca gitmesi oldukça ayıp karşılanır. Zaten hacca giden Alevi de yoktur. Olmamıştır da.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI Hararet nardadır saçta değildir Keranıet oddadzr narda değildir Her ne arar isen kendinde ara Mekke de Kudüs 'te Hac 'da değildir Hacı Bektaş Veli

147

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI Hatayi'yim hal çağında Hak gönül alçağında Bin Kabe 'den yeğrektir Bir gönül alçağında Hatayi YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi DERGAD VE POST SAHİPLERİ Başındadır nurdan elifi tacı Aşığın bekleyen neylesin haccı AbdalMusa Tava.fi haccın ey dilher sevabı gerçi aladır Veli gönül tavaf etme bilesin andan aladır Hüseyin Abdal YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi CEMLERİNDE SÖYLENEN DEYiŞLER Kırkzmızı bir kıl ile yederler Azmeyleyip haktan yana giderler Gönül kabesini tavaf ederler Günde bin kerredir hacımız bizim Katib

148

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAR Hünkar Hacı Bektaş Hazreti Ali Onlardan öğrendik bizler bu hali Ziyaret yerimiz doslun cemali Oraya gidene hacı deriz biz Gönüllü Coşkun Erenler yoluna gönül verenin Korkusu tükenir hakka erenin Gönül kapısında kıble girenin Yaptığı en makbul hac olsa gerek Derviş Kemal Bir kişi pirinin yüzünü görse Ay ile gün yüzü gönnüş gibidir Eğilse ayağına yüzünü sürse Yetmiş kez Kabeye gitmiş gibidir Derviş Ali

. 149

KONU : İNSAN DİLİ BAŞLIK 30 : ALEVİLİKTE KONUŞAN KUR' AN VARDIR * Alevililde konuşan kuran vardır, bu da insandır. * Aleviler, insan beyninin ürettiği ve diliyle söylediği sö­ zün her kitaptan daha üstün olduğunu söylerler. * Aleviler illa da her şeyi doğru yazan şeyin adı kuransa insanda konuşan kurandır derler. * Alevilikte konuşan kuran denilen insan ve insan dili di­ ğer tüm yazılı şeylerden önce gelir. AÇIKLAMA: Alevilik

İslam'ın şekli ve tutucu bu ölçüde

de yanlış tezlerine karşı kendi teorilerini yaratmıştır. Kuran ko­ nusunda da tutuculann ileri sürmüş olduğu Kuran ve kurandan üstün bir şey yoktur tezine karşılık, Aleviler konuşan kuran te­ zini ileri sürmüşlerdir. Alevilikte tarihten günümüze konuşan kuran teorisi vardır. Konuşan kuran insandır. Alevilikte konu­ şan kuran yazılı kurandan daha üstündür. Çünkü konuşan kuran aynı zamanda düşünendir de. Konuşma ve düşünme insanlara özgüdür. Öyleyse insan eseri, en önemli eserdir. Ayrıca yazılan bir şey döneminden sonra eskimeye artık dertlere çare olma­ maya başlar, oysa insan, yeni şartlara göre yeni görüşler ve te­ oriler iler sürer ve sürekli yenilenir. Bu nedenle Aleviler konuşan kuran teorilerini ileri sürmüşlerdir.

YAPTIRIMI:

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır.

150

Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu-görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ HALK Aleviler tarihten günümüze kadar en fazla değeri insana ver­ mişlerdir. İnsan beyninin düşüncesinin ve dilinin her kitaptan üstün olduğunu söylemişlerdir ve söylemektedirler. Günümüze kadar Alevilik teorisinde konuşan kuran deyimi vardı. Bu de­ yim şeriatçıların kuran sözüne karşılık üretilmişti. Bugün Ale­ vilerin üzerinden dinin izleri büyük bir hızla silinmektedir. Artık dini sözcüklerin yerini de daha çağdaş sözcükler almak­ tadır. Kuran sözcüğü de Alevilerin fazla kullanmadığı sözcük­ lerdendir. Bu nedenle konuşan kuran deyimi de neredeyse unuttilmaya yüz tutmuştur. Aleviler bugün bilim adamlannın i­ zinde yürümektedirler. Bu nedenle dini terimleri de yavaş ya­ vaş terk ettiklerinden konuşan kuran sözünü de terk etme aşamasına gelmişlerdir. Şeklen böyle olmasına rağmen özü iti­ bariyle konuşan kur�n teorisine tam uyum sağlamakta bilim a­ damlannın yolunda ilerlemektedirler.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDiALEvi ULULARI Ali'dir cümle vanm sen ne dersin Ali'dir dinim imanı zahid Ali'dir dört titabı vacidanzm Ali'dir virdimin karunu zahid Vırani

151

Ey saçı küfri siyahü vey ruhi imanımzz Desti kudretlin yazılmış vechine kuranımız Yemini Kelamım kuranım zikrim kitabım tevhidim fikrim Namazım seedem sükürüm bi lüli cemle erkanım Seyid Nesimi Kitabzmızda kıl var Dağlar kadar görünür Biz bir ayet okuruz Bir kurana benzemez Seyid Nesimi Kabeden kabsud yüzündür ves selam Fitneler başı gözündür ves selam Kafvel kuran sözündür ves selam Faili mutlak özündür ves selam Seyid Nesimi ilmi kurandır dilimiz Sım hakiyat yolumuz İmam Cafer'in kuluyuz Mürvet hey erenler mürvet Hatayi

152

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi POST, DERGAD SAHİBİ VE YÖNETİCİLERi

Evliyadan gelen meram Okunan kuran değil mi Gerçek velinin sözleri Surei rahman değil mi Kaygusuz Abdal Valiahi kurandır senin sözlerin Yasini şerife benzer yüzlerin İnafetahna süresi gözlerin Vedduha inmiştir dilin üstüne Teslim Abdal Biz bir ayet okuruz Hiç kurana benzemez Bu bizim imanzmız Bir imana benzemez SeyidAli Sultan Yüzü sebul mensanidir muayyen Acayib sürei kurana erdim Hüseyin Abdal

153

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Halk indinde dirlik düzen Dört kitabı doğru yazan Ağ üstünde ara düzen Ol yazılan kuran benim Yunus Emre Şeriat eli orak İremez bu menzile Aslım haktır şek değil Mürşiidüm kuran bana Yunus Emre Ey vaiz riyakar Kuranı bilmiyorsun Gel bizden anla zira Kuran kelamımızdır Harabi Bu ane dediğin ta kal ü beladan Haberimiz vardır her macaradan Harabiye ihsan olmuş hüdadan Okuyoruz işte kitabımız var Harabi Kuranidir sözümüz Rahmanidir yüziimüz Hakkı görür gözümüz Aldanmayız hayale Harabi 1 54

Görünen haktır gözünde Söyleyen hakktzr sözünde İnsanın hattı yüzünde Hatmi kuranı gösterir Muhyiddin Uş ten ile can benem

Delil ü burhan benem Bu cümle kuran benem Savmu salat bendedir Muhyiddin Muhittinin söz halim Söz kelamdır söz kelim Söz geldi haktan kitap Söz oldu itme alim Muhiddin Abdal Aba deyip ademe Secdegah ol aleme Haterne gel halerne Döndür yüzün cemale Mihrabı Tevratı yazabiiirim ineili düzebi/irim Kuranı sezebilirim Mademki ben bir insanım Aşık İsmail Daimi

155

Kipriği kaşı saçı Ağızı dudağı dişleri Muzafi hakdır ki her Hangi bin ayettir bana Fazılı Çöllerde dolaşıp seraba bama Allah allah deyip sehaba bama Ta/ibi ha isen kitaba bama Okuma bilirsen kuran sendedir Rıza Tevfik Rumüzi allemel esma münakaş vechi adernde Bütüni sebadan anı tamamen adem okuduk Kazım Baba Farkı cemi zevk eyledim o dernde Cemül cemi buldum kendi özürnde İşiden söylenen hakdır dilimde Nuti kuran hayder kenara geldim Basri Kuran benimişim bildim anladım Geçen usuçum içim pek çok ağZadım Pendi ereneri beZe bağladım Pirlerin sultanı hünkara geldiz Basri

1 56

Seyri fillah ettik aldık icazet Döri kapı içinde ikrar şehadet Telkinimiz metin bulduk selamet Güzel Muhammed'in kuranzyız biz Kazım Baba Sözüdür ayeti kuran Özüdür hak ile yeksan Eğer bu alemi seyran Acep hikmettedir aşık Noksani Dört kitap dört mezhep adem eşyadır Ol mahbubun ismi ruha gıdadır Söyleyen söyleten nutki hüdadır Tuti !isan eden kendidir kendi İspartlı Seyram Tecelli ey/emiş rahman Senin vechinde ey canan Hututundur bana kuran Bihamdillah haberdarım Külsum Kul Ahmet'im rahman sende İncil zebur hıran sende Hühneyleyen sultan sende Ara sen hakkı sende bul KulAhmet

157

Yaratan karışmış bedende bana Yerlere göklere cümle cihana Görünen kainat ayettir bana Okurum alemi kuraneasma Emini Bezmi cemimizde kem söz söylenmez Kov kıybet edilip bühtan eylenmez Semah/ar edilip iman peylenmez Deyiş düvazımız kuranımızdır Mahmut Erdal Ademin kendisi incil ve kuran Akıl nacarıdır şek şüphe süren Tanrı varlığını insanda gören Hünkar Hacı Bektaş Veli'dir Veli' Mahmut Erdal Elimde dut dallı sazım Gerçekiere toprak tozum Sanman beni kitapsızım Canlı kitap özüm benim İbreti Eveiden badei aşk ile mestiz Yerimiz meyhane mescit gerekmez Saki kevserden kandık elestiz Kuranı natık var sarnit gerekmez İbreti

158

Canlı bir kurandır kusursuz kişi Kov gıybet eylemek kötünün işi Seneler senesi hayali düşü Sonunda gerçeğe yordum yaralı Mahmut Erdal Çevri burda dilli kuran Hem erkanlıyolu kuran Dost elinde telli kuran Yürürüz hakkın izinde Çevri YAPTIRIMI:

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır. Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün hiçbir Alevi, Sünni Müslümanlar gibi ibadet yapma­ maktadır. Aleviler yüzyıllardır katliamlara maruz kalmalarına milyonlarcasının ölmesine rağmen yine de ibadet yapmamış­ lardır. Aleviler Cemlerde muhabbet yaparlar. Alevilerin ibadet yaptıkları görülmemiştir. Alevilerin ibadet yaptıkları görülme­ diği gibi ibadetlere de oldukça karşıdırlar.

159

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI Can ile gönülden geçdim aradım Haklan didarını görmek muradım Didar ile muhabbetir talebim Ya bugün ya yarın öldür erenler Şah Hatayi Gel gönül pirlerin nasihatim Biz tutalın tutmayandan nemiz var Canımzzda dostun muhabbetini Biz katalım katmayanda nemiz var Şah Hatayi Batımında dedi bana bir aziz Muhabbetten geçen haktan da geçer Vermeyin nasibin kesin gıdasın Muhabbetten geçen haktan da geçer Şah Hatayi Didar ile muhabbete doyulmaz Muhabbetten kaçan insan sayılmaz Münkir üflemekle çırağz sönmez Tutuşunca yanar aşkın çırası Pir Sultan Abdal Ta kalubeladan sevdik seviştik Bizimle ezelden yardır muhabbet Üsıad nazarında ikrar koşutuk Üstad nazarında ikrardır muhabbet Kul Himmet 1 60

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi DERGAH, POST SAHİBİ VE YÖNETİCİLERi Türbe bahçesinde zeyn olmuş güller Sabah seherinde öter bülbüller Gönülü gönüle katacak canlar Muhabbette kanan cana aşk olsun AbdalMusa Taki Naki'yi Asker'i yi bilen Hak Mahammed ile Mehdi 'dir gelen Her daim kırkların ceminde olan Muhabbet tadını duyan ağlar mı Teslim Abdal Benim Şah 'ım gelişinden bellidir İiki eli deste gonca güllüdür Derununda aşık olan bellidir Mahabbet etmenin zamanı şimdi Karaca Ahmet Safa geldin safa geldin erenler Muhabbet eyleyen cana aşkolsun Vücudunu bilen allahı bilir Vademin katlinde raha aşkolsun SefilAbdal

161

Muhabbet kapısı açıldı bize Bugün pirler ile ülfetimiz var Gelmesin kallaşlar medisimize Bizim erenler/e sohbetimiz var Genç Abdal gel gönül mülküne bir nazar ey/e Muhabbet arzeder hallerimiz var Ayni cemde bugün aşkı yar ile Hakka doğru gider yollarımız var Derun Abdal İbadet vakit tayin etmedim Kuru mescidlere ben hiç gitmedim Hiçbir zaman hak yolundan şaşmadım Kıblem Muhammed kabem Ali'dir Ali Özsoy Dede YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi DEYİŞLERİ Mesti harrabzz ezeli Dilde muhabbet sezeli , Bezmimize her güzeli Kendi ister biz çekeriz (Semah) Bir araya gelse üç beş aşıklar Anlar birbirierin seyran ederler Dönmez ikarından kavli sadıklar Mahabbet sırrını pinah ederler Dertli 1 62

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Kimsenin dinine hi/afdemeyiz Din tamam olacak doğar muhabbet Yunus Emre Üstümüzde esen sevda yelidir Bizi mesteyleyen aşkın selidir Muhabbet kevserdir sati Ali'dir O saki elinden mestaneyiz biz Nihat Tarlan Hamdii sana olsun perverdiğara Adem suretinde geldik bu hana İkrar iman ahi aşkı muhabbet Can gözümüz açıp baktık cihana Noksani Kesret diyarından çektim ayağı Bu i/Zere muhabbet gelmişem Hümrü ferman oldu bilmem ırağa Hizmetim var Pir Himmet'e gelmişem Kalbi Dilim alem kalbirn defter yazarım Muhabbet bahrine dalandan beri Ah li

163

Hüdai 'yim hüdamız var Pir elinden bademiz var Muhabbetten gıdamız var Ölüm ölür biz ölmeyiz Hüdai Yok ise gönlünde muhabbet sevgi Yıkıktır gönlünde allahın evi Özünde haberi olmayan devi Salıver yabana yorulsun gitsin Kul Mazlum Muhabbettir hep kô.rımız Böyle bulduk varımız Ta ezelden ikrarımız Bektaşiyiz haliz özüz Devletli izza saadet hamd ülillah çok şükür Daima artmakta rifat hamd ülillah çok şükür Hemdemim oldu muhabbet hamd ülillah çok şükür Bu harahat ı dile mimarımız çok şükür SeyitAli Faika Hamd El ele el hakka razı olmayan Mürşidi karni/e razı olmayan MuhammedAli'ye razı olmayan Muhabbeti sırrında mervan görünür Bosn avi

164

Muhabbet açılsın cemal görünsün Muhammed Mustafa Ali aşiana İmam Hasan Hüseyin demi sürülsün Haticefatıma gülü aşiana Fehmi Böylecedir ey şah bizim halimiz Aynı muhabbettir hep ejhalimiz Horasan semine yandı halimiz Pervane hünkarın Ali değil mi Nehri Hakla muhabbet yoksun Ulusuz muhabbet olmaz Dahi yüce Şah 'ı Merdan Ali'siz muhabbet olmaz Derviş Kemal Muhabbet yoludur Bektaşi yol Gönülden gönüle tecelli eder Kal yolu değildir hal yoludur bu Gönülden gönüle tecelli eder Tarhan Sofu muhabbete nedir inadın Eşek deyu daim söylenir adın Al eğer can ise bugün muradın Zahmi gibi ben de bu candan geçtim Zakmi

1 65

Muhabbet meydüğün bileyim dersen Erenler ceminde birdir muhabbet Bu aşkın sırrına ereyim dersen Gönül deryası da dürdür muhabet Bosnavi Muhabbet bağında münafik kalmaz Bu bir sırrullahtır aşikar olmaz Öter bülbülleri gülleri solmaz Kudret haznesinde sırdır muhabbet Bosnavi

166

KONU : NİYAZ BAŞLIK 32 : ALEVİLİKTE NİYAZ VARDIR * Alevilikte niyaz vardır. * Niyaz insana karşı yapılır. * Niyaz insan önünde eğilmedir, tnsana saygı bildirme­ dir. * İnsanın büyüklüğünü kabul etmedir. * Aleviler, sadece insan önünde eğilirler. Başkaca da bir şey önünde eğilmezler.

AÇIKLAMA: Alevilikte niyaz vardır.

Niyazdaki amaç in­

sanın büyüklüğünü kabul ederek ona saygı göstermektir. Ale­ viler niyaz ederken karşılıklı ederler. Bir kişi karşısındakini niyaz ederken o da aynı şekilde onu niyazlar. Bunun amacı "en büyük insandır onu da sende görüyorum" karşıdaki de "bende sende görüyorum" diye cevap verir. Toplu yerlerde herkesle tek tek niyazlaşılmaz. En itibarlı en insancıl ve saygın meclis bü­ yüğüne niyaz edilir. "Cürnlenizin niyazı" denilerek onun şah­ sında tüm meclise niyaz eder. O kişi de "niyazın hakka" diyerek kendi şahsında topluma yapılan niyazın hakka yapıldığını, tan­ rıya yapıldığını söyler Niyaziaşmanın Sünni Müslümanlıkta karşılığı "selamın aleyküm- Aleyküm Selam"dır. Burada Al­ lah'ın selamı üstünde olsun anlamı vardır. Oysa niyazda Al­ lah'ın selamı yoktur, niyazı vardır, qirek insana niyaz vardır.

167

YAPTIRIMI: Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­ rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallandır. Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. ·

Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­

mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler tarihten bu yanı niyazlaşmaktadırlar. Alevi cemle­ rinde ve toplantılarında birbirinin Önünde eğilirler. Cemleri ge­ nelde dedeler yönettiği için o örnek insan kabul edilerek cemdekiler onun karşısında eğilir ve dede ile karşılıklı niyaz­ laşırlar. Niyaziaşmaktan dolayı Alevi cemleri karşı karşıya ya­ pılır. Şeriatçıların yaptığı gibi arka arkaya olmaz. Cemlerde ve dışarıda yapılan niyaziaşmalarda ya işaret ve baş parmaklar bir­ birine değdirildikten sonra herkes kendi parmağını öper ya da el pençe yapılarak göğsün üstüne götürilierek hafif Öne doğru eğilerek niyazlaşılır. Yakınlarsa birinci, uzaklarsa ikinci niyaz­ Iaşma yapılır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi ÖZDEYiŞLERİ "Cümlenizin niyazz " Aleviler bir topluma girdiklerinde bu özdeyişi söylerler. Bu­ radaki amaç sizin şahsınızda tüm insanlara niyaz ediyorum. İn­ sanlar niyaz edilecek varlıklardır.

168

"Niyazın hakka " Burada niyaz yapılan kişide kendisine niyaz yapan kişiye niyaz yapar ve o da onu niyazladıktan sonra kendisine yapılan niyazın hakka yapıldığını söyler.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi DERGAH VE POST SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLERi Köçek Abdal bu biçare Nail oldu bu güftare Niyaz eyledi o yare Marnur aare geldi köçe Abdal YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi OZANLAR Bana namaz kılmaz diyen Ben lalanm namazımı Kılarsam lalmazısam Ol Hak bilir niyazımı Yunus Emre Bilmem sünnetleri bilmem fıırzları Hak için bana niyaz yetmez mi Yazım nasihatim bu küçük sözlere Hakka hoş gelecek bir söz yetmez mi Mücrimi

169

Bir kulak gerentir söz işitmeğe Bir el yeter dost elinden tutmaya Bir ayak isterim yola gitmeye Hakka doğru giden bir iz yetmez mi Mücrimi Gece gündüz niyazım var Hüdadan gafilim sanma Gönül kabe imamım Hak salatı daima uyduk Kazım Baba Niyaz ehlindeniz zannetme zahit Meşhuru cihandır nazımız bizim Sözümüz mullata canana ait Enelhak çağırır sazımız bizim Ruhuilah Cenabı hüsene geldi binivaz Kabübele dedik eyledik niyaz Oldu burhanzmız rurei ihlas Şükür minnet doğru rahımı gördüm İhlasi

170

KONU : GÖNÜL TEN.ÜZLEME BAŞLIK 33 : ALEVİLİKTE KÖTÜLÜKLERDEN ARINMANIN EL AYAK YlKAMAYLA DEGİL GÖNÜL TEN.ÜZLİGİ İLE OLACAGINA İNANILIR * Alevilikte gönül temizliği vardır. * Alevilik inancına göre insanın gönlü kötü ise, kötü ni­

yetli ve aklında kötü şeyler taşıyorsa, bu kişi ne kadar ab­ dest alırsa alsın gönlünün temizlenemeyeceğine inanılır. * Alevilik şekli ve göstermelik el kol yıkamanın gönül te­ ınizlenmesine faydasının olamayacağına inanır. AÇIKLAMA:

Alevilik, İslam'ın abdesrine karşılık gönül

temizliği teorisini geliştinniştir. Şeriatçılar namazdan önce te­ mizlenip Allah'ın huzuruna temiz çıkmak için birtakım şekille­ re uygun hareketlerle birtakım yerlerine iş olsun diye su çalar veya yıkarlar. Sonra da namazını kılarlar. Bunun karşılığı da gönül temizlenmesidir. Alevilerde böyle değildir. İnsanın kö­ tülüklerden arınması için temizlenmenin beyinsel olması ge­ rektiği, insan beyninde kötülükleri atıp iyiliklere yer vermediği müddetçe o kişinin birtakım şekli hareketlerle kaç sefer abdest alırsa alsın yine de temizlenemeyeceği belirtilir. Onun için A­ levilikte "gönlünü temiz tut" deyimi vardır. Abdestteki amaç ruhsal arınmadır fakat birtakım göstermelik sembolik hareket­ lerle insanların ruhlarının temizleneceğine inanılır. Aleviler bu­ na karşıdır. Amaç bedensel temizlenme olsa elbette Aleviler buna karşı çıkmazlar. Abdeste birtakım sembolik hareketlerle insanların ruhlarının temizlenmesi amaçlanır. Alevilik buna karşıdır. İnsan ruhunun aklının, kafasının sembolik gösterme-

171

lik belli şekil hareketlerle temizlenemeyeceğine, bunun yerine insanın beyninin temizlenmesi üzerinde durulması gerektiğine inanır Aleviler.

YAPTIRIMI: Bu ğiştirilemez,

aksi

kurallar Aleviliğin vazgeçilmez,

de­

ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa ol­

maz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallandır. Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. B u görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi ÖZDEYiŞLERİ "Gönlünü temiz tut" Bir insanın temiz olabilmesi için gönlünü temizlernesi gere­ kir. Gönlü temiz olmayan insan, ne yaparsa yapsın ruhsal ola­ rak temizlenemez.

Bu yüzden

abdest insaniann ruhsal

temizliğini sağlayamaz.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAR Gönül çalabzn tahtı Çalap gönüle bahtı İki cihan bedbahtı Kim gönül yıkar ise Yunus Emre

172

Dervişlik baştadır taçta değildir Isılık oddadır sacda değildir Eğer bir kişinin gönlün yıkarsan Hakka eylediğin secde değildir Yunus Emre Abdestimiz namazımız Doğruluktur taatımız Aşka bağladık sagumuz Sa.fimızdan kim ayıra Yunus Emre ibadet namzna kalkıp oturma Çağırma tepinme göğsüne vurma Ya hak ya hak deyi köpürüp durma Zikri hak hazm için geviş değildir Rıza Tevfik ibadet yollan inceden ince Her adeni hesabın veremez hacarn Dışını yur da için yumazsan Ol taharet kabul olmaz hacarn Feyzi İnan ki sözlerim haktır Din iman güzel ahlaktır İbadetin şekli yoktur Türlü şekil göstermişler Aşık Ali Metin

173

KONU : YARDIM BEKLENiLECEK YER BAŞLIK 34 : ALEVİLER İNSANDAN YARDIM BEKLER * Alevililde insandan yardım beklenir. * Aleviler, tanrıyı anarak kendilerine yardım etmesini

talep etmezler. * Aleviler insanın her güçte üstün olduğunu, insanlara ne yardım gelecekse yine insanlardan geleceğini bilirler. AÇIKLAMA:

Aleviler insandan yardım bekler. Aleviler

hiçbir zaman tanrıdan yardım ummamışlar ve tanrıya kendile­ rine yardımcı olması için umut bağlamamışlardır. Aleviler bu teorilerini yaratırken şeriatçılann tanrı inancına karşı tanrılaş­ tırdıklan insanı ön plana çıkarmak için yardımı da insanlardan bekler olmuşlardır. Öyle ki ölmüş insanlardan yardım bekle­ mişler ama hiçbir zaman şeriatçılann yarattığı tanrıdan yardım beklememişlerdir. Mezarlardan yardım beklemişler şeriatçıla­ rm tanrısından yardım beklememişlerdir.

Aslında Alevilerin öl­

müş insanlardan ve mezarlardan yardım umması semboliktir o kişinin anısını yaşatmak ve şeriatçılarm koyu tanncı düşünce­ sine alternatif yaratmaktır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Alevilerdeki çağdaşlığa yöneliş ve dinin izlerinin Aleviler üzerindeki hızlı silinmesi Aleviliğin bu etkisini azalmıştır. Ama kötü yöne de götürmemiştir. Aleviler dinin özelliklerini kaybe­ derken aynı zamanda kendi eski fikirsel inceliklerini de kay­ betmişlerdir, bunun sonucu olarak bu kural azalmıştır. Fakat şu anda hala Aleviliği yaşayan genç kuşak dışındakiler Aleviliğin

174

bu kuralına sıkı sıkıya bağlıdırlar. Alevilerin türbeleri ziyaret­ gah olarak kullanmalan ve Alevi kişilerin yine bu eski deyime sanldıklarını görüyoruz. Ama gençler bu görüşle tanışmadan daha ileri düşüncelerle bezendiklerinden bu görüşü tatmamış­ lardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi ÖZDEYiŞLERİ ''yetiş ya Ali" "İmam Hüseyin haklandan gele" ''İmam Hüseyinin hışmzna uğrayaszn" "Hızır yetişe " ''Allah Muhammed ya Ali" "Hümmet eyle" "Hümmet erenlerde" Yukandaki özdeyişlerde Aleviliğin inceliklerini görmek mümkündür. Bu özdeyişleri tüm Aleviler, kullanırken belki de büyük çoğunluğu içeriğini ve ne için bu özdeyişterin yaratıklı­ ğını bilmemektedirler. Bunlar şeriatçılann tanndan yardım gö­ rüşüne karşı üretilmiştir. Üstteki dört özdeyişte istek ve beddualar hep insanlardan istenmektedir. Son özdeyişte Allahın Muhammed'in adı söylendikten sonra direk olarak Ali denmi­ yer "ya Ali" deniyor. Burada çağn var. Bir dileğin yerine gel­ mesi

için çağn var.

Bu özdeyiş, Alevi cemlerinde ve

törenlerinde hatta tüm Alevi dedelerinin sık sık kullandığı bir özdeyiştir. Ali'den yardım bekleniyor.

175

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDİ ALEVİ ULULAEU Kızılırmak gibi çağiayıp akan Düldül eğer/endip kılıçlar kuşan Hamadan Mardin 'den Sivas 'a düşen Ali'm ne yatarsın günlerin geldi Pir Sultan Abdal Alay alay gelen gaziler ile Ali kim olduğu bilinmelidir Pir Sultan Abdal

176

BÖLÜM lO ALEVİLERİN İSLAMlN ŞARTLARINA BAKIŞI ALEviLER İSLAMlN ŞARTLARINI KABUL ETMEZLER

KONU : NAMAZ BAŞLIK 35 : ALEViLER NAMAZ KlLMAZLAR * Aleviler, namaz kılmazlar. * Aleviler, göstermelik tüm şeylerden kaçındığı gibi na­ mazdan a kaçınmıştır. * Namaz kılmak Alevilik felsefesine, düşüncesine ve ya­ şam içimine terstir. * Aleviler, tarihten günümüze namaz kılmadığı gibi bu­ gün de kılmamış gelecekte de kılmayacaktır. * Aleviler tarihten günümüze katliamların büyük çoğun­ luğunu namaz kılmadıkları için ve İslam 'm diğer şartları­ nı yerine getirmedikleri için yaşamışlardır. AÇIKLAMA:

Aleviler tarihten günümüze namaz kılma­

mışlardır. Namaz kılmak Alevilik felsefesine taban tabana zıt­ tır. Namaz kulun tanrıya minnet ve borcunun ödenmesinin bir şekilde dile getirilmesidir. Oysa Alevilikte kul ve tanrı yoktur. İnsan vardır ve bu insan içinde tamıyı beraber taşır. Zaten in­ san olduğu için tanrıdır da. Onun için insanın başka gerçek ve­ ya gerçek üstü yaratıklar karşısında öyle hareketlere girmesi düşünülemez. Kaldı ki namaz insanlan bir güç karşısında kü-

177

çültür. Boyun eğdirir. Alevilikte insan hiçbir güç karşısında kü­ çülmez boyun eğmez, af dilemez, yalvarmaz. İnsan sadece in­ san karşısında boyun eğer. Bu boyun eğme, yalva�ayı veya küçük düşmey'i değil saygıyı gösterir. Karşısındakini insan ol­ duğu için büyütmek isteğidir. Bundan başka Alevilik teorisi, her zaman şekli şeylerden kaçınmıştır. Duyguların bir şekille anlatılınasına ve bu şeklin olmazsa olmaz hale getirilmesine karşıdır. Namaz için Alevilerin söyleyeceği çok şey vardır ama fazla söylemeye yer yoktur.

YAPTIRIMI:

Bir Alevi, Aleviliğin temel kurallan sayılan

bu konudaki kurallan aksine namaz kılmanın doğru olduğunu, Aleviliğe uyduğunu, Alevilerinde namaz kılması gerektiğini söyler, bu yönde başkalarına açıklamalarda bulunur, insanlan bu yöne kanalize eder, Aleviler namaz kılınıyor diye tenkit e­ der veya kendisi namaz kılar ise; Bu kişinin Alevilikle ilişkisi kalmamıştır. Bu kişi Aleviliği bırakmış sayılır. Bu kişi artık başka bir görüşe dahil olmuş kabul edilir. Çünkü bu konudaki Alevilerin görüşleri ve uygulamalan, bu konudaki Alevilik düşüncesini, Aleviliğin vazgeçilemez, değiş­ tirilemez, aksi ileri sürülemez Alevilik temel kuralı haline ge­ tirmiştir.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ HALK Bugün ve geçmişte Aleviler namaz kılmamışlardır. Bugün hiçbir Alevi namaz kılmaz. Alevilerde namaz kılan görülme­ miştir. Alevilerin bu konuda hem fikirdir.

178

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI

"... İnsanlar birbirlerine yahut haksız mala, meşru olma­ yan paraya veya rütbe ve mevki/ere yiyecek ve içecek/ere iba­ det ediyorlar da Allah 'a ibadet ediyoruz sanında bulunuyorlar. .. " Şeyh Bedrettin "... Bütün namazlar ve niyazlar ahiakın düzeltilmesi için iç yüzün arınlanması için ve birer vasıladan ibarettir. Hakiki iba­ detin hiçbir vakit kayıt ve şartı yoktur. Hangi tarzda yapılırsa yapılsın tanrının dileğine uygun olur. İbadetin temeli maksu­ dun hak olmasıdır. Bir cemaatta bu temel bulunmayınca yaptık­ ları ibadetler de kaybolur. Yalnız kötü toplantılar kalır. Fenalık üzerinde toplananlardan sen hemen uzaklaş . . " Şeyh Bedrettin .

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI

Dinü imanü namazü erkanı zekat Bahsü davi-i şeriat-ı kamu foftar nedir Seyid Nesimi Çün ezanz halı haktan banladzk Beş namazın sırrın hakikat anladık Mescidi dilden edenler itikaf Bin gecemiz on gün oldu !anladık Seyid Nesimi

179

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi DERGAH VE POST SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLERi

Dövüp bir kardeşin hatırın yılana Eğilip kıldığın secde değildir Kaygusuz Abdal Allah kabul eder mi Riya ile namazı Bihudedir kapılma Böyle hayale ya hay Ali U/vi Baba Ömrümüzce bizi cehennemle korkuttu/ar Namaz laldzrıp oruç tutturdular İçeceğiz diyorduk cennette şarab Orada da bizi namaza oturttular Ali Celalettin Ulusoy YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

Dervişti baştadır taçta değildir Issılık oddadır sacda değildir Eğer bir kişinin gönlün yıkarsan Hakka eylediğin secde değildir Yunus Jimre

180

Duymayanlar halimi Dinin kovdu der bana Neyile din besiesin Cansız gönülsüz kalan Yunus Emre Kılarsın riya namaz Yazığın çok hayrın az Dinle neye varır söz Cehennemde yatarsın Yunus Emre Bir gönül yıktın ise Bu kıldığın namaz değil Yetmiş iki millet dahi Elin yüzün yumaz değil Yunus Emre Zühdü riya ile olan ibadet Hatadır hazreti settara karşı Böyle namaz ile olamaz ümmet Hiç kimse Ahmet'i Muhtar'e karşı Edip Harabi Tarikatzz mürnin olamaz kimse Nuru nübevetle dolamaz kimse Hakkı peygamberi bulamaz kimse Yatıp kalkmak ile divana karşı Edip Harabi

181

Eğritip doğrulup dirsek çürütme

Bilmediğin şeye ahkam yürütme Beş vakit yıkanzp sabun eritme İçten mundar gibi kokarsan eğer Mahmut Erdal Bizlere ne lazım teşbih seccade Düşmez elimizen daima bade Defevvuk etmişiz bazrı belada Eyüp peygambere meydanımız var Rindi Gidilen ay nurdu hani Toprak taş çıktı dört yanı Kabe namaz ramazam Bayramı da geçmişim ben Aşık Yener Zq,hide yanaşma semti salata Çok girip işleyip ol yandan geçtim Değişme cenneti iki rekata ikisi de Senin ben ondan geçtim Zahmi İnsanlara tuzak kuranlar için Kakızlıkla vurgun vuranlar için Bu dünya gönül kıranlar için Oruç tutup namaz kılmak beyhude Derviş Kemal

1 82

Bütün evren semah döner Aşkından güneşler yanar Aslına ermektir hüner Beş vakit/e avunmayız Hüdai Ortaya dökıüdü namaz ile din Bizi kurtarmadı peri ile cin Düşmaniara taviz verdi Vahdettin Gölge düştü ışık saçan hi/ale KulAhmet Hükümdarsın bedenimde kalemde Sefalar gizli her bir çiZernde Hakikat namazın gerçek afernde Güzelin döşünde kıtasın gönül Hudai Eline betine birde diline İnan gel Muhammed Ali yoluna Bak şu yelimierin garip haline Halini sormadan namaz kılamam Aşık Ali Metin

183

KONU : ORUÇ BAŞLIK 36 : ALEViLER, RAMAZAN ORUCU TUTMAZLAR * Aleviler, ramazan orucu tutmazlar. * Aleviler, göstermelik tüm şeylerden kaçındığı gibi ra­ mazan orucundan da kalınmışlardır. * Ramazan orucu tutmak Alevilik felsefesine, düşün­ cesine, yaşam biçimine terstir. * Hiçbir Alevi, tarihten günümü-ze ramazan orucu tut­ madığı gibi bugün de tutmamış ve gelecekte de tutmaya­ caktır. * Aleviler, tarihten günümüze katliamların büyük çoğun­ luğunu ramazan orucu tutmadıkları ve İslam'ın diğer şart­ larını yerine getirmedikleri için yaşamışlardır. AÇIKLAMA:

Aleviler tarihten günümüze kadar ramazan

orucu tutmamıştır. Tarihten günümüze kadar ramazan orucu tut­ mayan Aleviler bugün de tutmamış, gelecekte de tutmayacak­ tır. Ramazan orucu tutmak Aleviliğin felsefesine aykırıdır. Ramazan orucu kulun tanrısına karşı borcunu ödemesidir. Yüz yıllar boyunca milyonlarca insan da bunu yerine getirir. Alevi­ lik felsefesinde kul ve tanrı olmadığı gibi şekli olarak da kul ve tanrı anlayışı Alevilik felsefesine aykındır. Alevilerin hiç kimseye borçları yoktur. Hatla alacakları dahi vardır. Bu ala­ cak da tarihten günümüze kadar Alevi olmalarından kaynakla­ nan çektikleri katliamlar ve çileterin bedelidir. Onun için birileri oruç tutacaksa Alevileri çektirdiklerinden dolayı tutmalılar­ dır.

184

YAPTIRIMI: Bir Alevi, Aleviliğin temel kurallan sayılan bu konudaki kurallan aksine oruç tutmanın doğru olduğunu, Aleviliğe uyduğunu, Alevilerinde oruç tutması gerekliğini söy­ ler, bu yönde başkalanna açıklamalarda bulunur, insanlan bu yöne kanalize eder, Alevileri oruç tutmuyor diye tenkit eder ve­ ya kendisi oruç tutar ise bu kişinin Alevilikle ilişkisi kalmamıştır. Bu kişi Aleviliği bırakmış sayılır. Bu kişi artık başka bir görüşe dahil olmuş kabul edilir. Çünkü bu konudaki Alevilerin görüşleri ve uygulamalan, bu konudaki Alevilik düşüncesini, Aleviliğin vazgeçilemez, değiş­ tirilemez, aksi ileri sürülemez Alevilik temel kuralı haline ge­ tirmiştir,

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün ve geçmişte Aleviler oruç tutmaz. Alevilerde rama­ zan orucu tutma kesinlikle yoktur. Aleviler Özellikle İslam'ın bu şartlarına karşı sıkı sıkıya karşıdırlar ve bundan da tarihten günümüze kadar taviz vermemişlerdir.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULA­ RI Abdestimiz katlanmak Namazımız sabretmek Biz bir oruç tutarız Ramazana benzemez Seyid Nesimi

185

Ramazan ayı gerek açıla cennet kapusu Ne reva kim ola meyhane kapusu bağ/u Fethi meyhane için kzlayım fatihalar Ola kim yüzümüze açzla bir bağ/u kapı Fuzuli Ramazan ayında kadeh güneşi doğmuyor ey tanrım Bizim için bu ne beladır bu ne kara gündür Gül renkli şarabı bayram ayına değin bekleye bekleye Nerdeyse gözümüze kara su inecek Fuzuli Hatayi'yim oruç ol Oruçlardan oruç ol Hem ye hem su iç Yıne de oruç ol Şah Hatayı YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Oruç namaz gusul hac Hicaptır aşık/ara Haktan ayrı ne vardır Kalma gürnan içinde Yunus Emre YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi BEKTAŞi FlKRALARI "Bektaşi 'nin birisi yobazlann içinde zorla ramazan orucu tutmak zorunda kalmış. Yaz günü de yolda giderken balmuş et-

186

rafta kimseler yoktur, çeşmeden de su nazlı nazlı akıyor. Eğil­ miş tam suyu içerken yobazın birisi başında bitmiş. Bre zındık ne yapıyorsun mübarek ramazan omeunu bozdun demiş ve ü­ zerine saldırmış. Bunun üzerine Bektaşi sormuş. Ramazan bir daha gelir mi demiş. Yobaz da gelir ama ta bir sene sonra de­ miş. Bunun üzerine Bektaşi ramazan orucu bir daha gelir ama bu garip susuzluktan ölürse bir daha geri gelmez demiş."

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Feleğin yazdı çak burcunda Ki dönem ben dahi bir ucunda Ne zekatı nedem tamaı malin Ne namazında ne orucunda. Nedimi

1 87

KONU : ZEKAT BAŞLIK 37 : ALEViLER ZEKAT VERMEZLER * Aleviler zekat vermezler. * Aleviler göstermelik tüm şeylerden kaçındığı gibi ze­ kat vermenin de göstermelik olduğunu görerek zekat ver­ meyi kabul etmezler. * Zekat vermek Alevilik felsefesine, düşüncesine, yaşam biçimine terstir. * Hiçbir Alevi tarihten günümüze zekat vermediği gibi bug·ün de vermemiş, gelecekte de vermeyecektir. Aleviler tarihten günümüze katliamların büyük çoğunluğunu İs­ lam 'ın diğer şartlarının yerine getirilmemesinden ve zekat verilmemesinden dolayı yaşamışlardır. AÇIKLAMA: Aleviler tarihten günümüze kadar zekat ver­ memişlerdir. Zekat, zengin Müslüman'ın fakir Müslüman'a ver­ miş olduğu bir miktar yardımdır. Ama uygulamada zekat fakiriere değil din adamlarına akmaktadır. Zekat dışarıdan ba­ kıldığında iyi görülse de Aleviler İslam'ın şartı olduğu için ze­ kat vermeye de kesinlikle yanaşmamışlardir. Aleviler yardım ederler fakat bunu zekat adı altında veya yılın belirli bir günü değil de yılın her zamanı ve şekle uymadan ve isim koymadan yaparlar. Oysa zekatta zorunluluk vardır. Mutlak vermek vardır. Emir olduğu için istese de istemese de vermek vardır. Alevi­ likteki yardımda zorunluluk yoktur. Gönülden gelirse verme vardır. Yardımın zamanı süresi miktarı yoktur.

YAPTIRIMI:

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti-

188

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallandır. Alevilikte hiçbir kimse bu görüşün karşısında görüş ileri sü­ remez Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaş­ maz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayılır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, i­ ma etmek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün hiçbir Alevi dini yükümlülüğünü ve görevini yerine getirmek için zekat vermez. Hiçbir Alevinin böyle bir zekat ver­ diği görülmemiştir. Hiçbir Alevi, zekat vermediği gibi zekatın adını dahi anmaz. Zekat kelimesi Alevilere antipatik gelir.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Oruç namaz zekat hac Cürmü cinayettir Fakir bundan zattır Has-ül havas içinde Yunus Emre YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Israr etme sana fitremi vermem Zekatım verip de günaha girmem Tariarnı satıp da kabeyi görmem Nolur biraz da bu yolda öğüt ver Şemsi Yasııman

1 89

KONU : HAC BAŞLIK 38 : ALEViLER HACCA GiTMEZLER * Aleviler hacca gitmezler. * Aleviler göstermelik tüm şeylerden kaçındığı gibi hacca gitmekten de kaçınırlar. * Hacca gitmek Alevilik felsefesine düşüncesine yaşam biçimine terstir. * Hiçbir Alevi tarihten günümüze hacca gitmediği gibi bugün de hacca gitmemiş gelecekte de gitmeyecektir Alevi­ ler tarihten günümüze katliamların büyük çoğunluğunu İs­ lam 'ın diğer şartların yerine getirilmemesinden ve hacı kabul etmemesinden dolayı yaşamışlardır. AÇIKLAMA: Aleviler tarihten günümüze kadar hacca git­ memişlerdir. Hac kutsal sayılan dini bir yerin ziyaret edilmesi­ dir. Aleviler birinci olarak böyle kutsal bir yeri kabul etmezler. Yerin kutsalı olmaz. İkinci olarak şekilciliğe karşıdırlar. Hacca her tür insan gidiyor. Adam katil ama hacca gidiyor. Adam ka­ dın satıyor, ailesine işkence yapıyor, öksüzün parasını yiyor hacca gidiyor ve sevap işliyor. Bu Alevilik mantığına aykırıdır. Alevilikte böyle insan hac değil, gökyüzüne çıksa dahi affedi­ lemez. Ama bu suçlan işlemese ve insanlarm gönlünü kırmayıp onların gönüllerini alsa o zaman hacca gitmesine gerek yoktur. illa hacsa en büyük hac bu. Kaldı ki son yıllarda Turan Dursun ve bazı yazarlar Hacm İslamiyet'ten önceki rolünü de insanla­ ra açıklayarak ne olduğunu iyi şekilde insanların önüne serdi­ ler.

190

YAPTIRIMI: Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez,

değişti­

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallandır. Alevilikte hiçbir kimse bu görüşün karşısında görüş ileri sü­ remez. Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağ­ daşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayılır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün Aleviler kesinlikle hacca gitmezler. Hiçbir Alevinin hacca gittiği görülmemiştir. Aleviler İslam'ın diğer kurallann­ da_olduğu gibi hacca gitmeme konusunda da kesin kararlıdır­ lar ve hem fikirdirler.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI Hararet nardadır sacda değildir Keramet baştadır taçta değildir Her ne arar isen kendinde ara Mekke'de Kudüs'te Haç 'da değildir. Hacı Bektaş Veli Hacı Bektaş aydur bende gelmişem Erenler bezminde payım almışam Meram Kabe ise gönül yapmışarn Her gönülden bir yol gider o burca Hacı Bektaş Veli 1 91

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI Beyti marnur içre mesken dutalı Ey Yemini gönde bin hac eyledim Yemini YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ÖNEMLİ ALEvi DERGAH, POST SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLERi Müminin Kabesi gönül evidir Kudret hazinesi hakkın yeridir Pirim cansız duvarları yürütür Balzm Sultan gibi ballarımız var Denin Abdal YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Oruç namaz gusül hac hicaptır aşıkları Aşk ile giderken iz buldum can içinde Yunus Emre Haktan erer türlü nasip eriere Olmaz imiş kabeye varmak ile Yunus Emre Kabe senin eşiğindir bilmiş ol Bulamazsın yol çekip aramak ile Yunus Emre

1 92

Aşk İmandır bize gönül semamat Kzblemiz dost yüzü daimdir salat Boşa gitmem beyfullaha tavafa ihtiyacım yoktur Şam 'a Necef e İbret alnıadın mı ey kalın kafa Gökyüzünden astıronot geliyor KulAhmet A.dem olan biat eder Bektaş'a Sakın baş indirme kalbi kalleşe Adem isen tapma ağaca taşa Ademi bil ademe gel ademe Sıdkı Sofu olan taşa döner Biz döneriz yare karşı Hakkı insanda bulmuşuz Dönmeyiz duvara karşı KulAhmet Allah eve girmez sırrı mutlakdır Dört duvara secde kılan ahmaktır Hac etmekten maksad gönül yapmaktır Sende be hey nadan gönül yapsana Rıza Tevfik

193

Diz çöküp yerlere dinlemem vaazı Kıble denen taşa etmem niyazı Peçe/i sarık/ı kara yobazı Arap çöllerine süresim gelir Mahmut Erdal Derviş Kemal hakka yettik Ne cami ne hacca gittik Biz ademe secde ettik İnsandadır rahmanımız Derviş Kemal Duvara secdeye eyleme meyil Ademin önünde hürmetle eyil Mevlana misali bin kere değil Tövbeni bir kere bozmuşsan gelme Derviş Kemal Secde edip ruhi kudsi Tek önünde ademin Ukuram esmai üsna Uymazarn şeytana men Sururi Secde edemem duvara İş yok gezerim avare Bir camiye dört minare Temeline kondurmuşlar AşıkAli Metin

194

KONU : KEL�Yİ ŞAHADET BAŞLIK 39 : ALEviLER KELiMEYi ŞAHADET GETiRMEZLER * Aleviler kelimeyi şahadet getirmezler * Aleviler göstermelik tüm şeylerden kaçındığı gibi keli­ meyi şahadet getirmekten de kaçınmışlardır * Kelimeyi şahadet getirmek Alevilik felsefesine, düşün­ cesine, yaşam biçimine terstir. * Aleviler tarihten günümüze katliamların büyük çoğun­ luğunu * İslam'ın diğer şartların yerine getirilmemesinden ve kelimeyi şahadet getirmernekten dolayı yaşamışlardır. AÇIKLAMA:

Aleviler tarihten günümüze kelimeye şaha­

det getirmemişlerdir. Aleviler İslam'ın diğer şartlannı kabul et­ medikleri

gibi

kelimeyi

şahadet

getirmeyi

de

kabul

etmemişlerdir. Bunun nedeni yine Aleviliğin insana yönelme­ lerinden kaynaklanmaktadır. Tabi bunun yanmda şekilcilikten kaçınma ve bunlara duyulan antipatinin de etkisi vardır. Tarih­ ten günümüze kadar bilindiği gibi kelimeyi şahadet getirmede Aleviler değişik bir teori yaratmışlardır. İslamcılann "La iliaha iliallah Muhammed'i Resulullah" dediği kelimeyi şahadet getir­ ınede Aleviler "Bismişah la iliaha illailah muhammed'i resu­ luilah Ali'yül Veli'üllah Veli'ül resulullah" derler. Buradan da anlaşılacağı gibi Ali'nin Allah olduğunu anlatmaya çalışmak­ tadırlar. Bu düşüncede İslamcılık düşüncesine taban tabana zıt­ tır.

195

YAPTIRIMI: Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­ rilemez, aksi ileri sürülemez,_ reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikle olmaz) kurallandır. Alevilikle hiçbir kimse bu görüşün karşısında görüş ileri sü­ remez. Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağ­ daşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayılır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, İma et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Alevilerin şu anda yüzde doksanı kelimeyi şahadet ge­ tirmeyi bilmezler. Bunun bir zorunluluk olduğuna da inanmaz­ lar. Hiçbir Alevi de kelimeyi şahadet getirmez. Yaşlı Aleviler de kelimeyi şahadet getirmeyi belki bazılan cümle olarak bilebi­ lirler. Orta ve genç yaş Aleviler kelimeyi şahadet getirmeyi ke­ sinlikle bilmezler ve hiç de ilgilenmezler. Yaşlı Alevilerde belki eskiden akıllarında kalmıştır ama söyledikleri görülmemiştir. Kelimeyi şahadet getirmeyi Aleviler kendilerine göre değiştir­ miş olsalar da günümüzde dini nitelik koktuğu için tamamen bırakmışlardır. Alevilerin bunlarla uğraşacak zamanlan ve he­ vesleri yoktur.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEVİ ULULARI Bizlerde bekleme zühtü ibadet tutmuşuz Evvela rahi seZarnet tevelia olmaktır Bize alarnet sanma ki sağımız solumuz vardır Seyid Nesimi

196

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi BEKTAŞi FlKRALAR! "Bektaşi'nin birisi bir gün birisini kandınp meyhaneye gö­ türmüş. Tam içkinin ortasında dördüncü Murat ve cellatlar: meyhaneyi basmış. Hepsini tek tek ayıklamaya başlamışlar. Önce misafıri sorguya çekmişler misafır pişman olduğunu söy­ lemiş. Dördüncü Murat "kesin" demiş. Ardından Bektaşiye gelmiş sıra. "Padişahım ben gayrimüslümüm" demiş. Padişah "bunu salın" demiş. Tam arkadaşını yatırmış keseceklerken Bektaşi atılmış. "Yüce padişahım ben müslüman olursam onu affeder misiniz" demiş. Padişah da "evet" demiş. Bektaşi bir kelimeyi şahadet getirmiş ve arkadaşını kurtarmış. Olanlardan şaşıran gariban Bektaşiye sormuş "ne yaptın ula sen" diye. Bek­ taşi de "ne olacak? "Hıristiyan oldum beni kurtardım, Müslü­ man oldum seni kurtardım" demiş."

197

BÖLÜM ll İMANIN ŞARTLARI ALEViLER, İMANIN ŞARTLARINI KABUL ETMEZLER KONU : TANRI BAŞLIK 40 : ALEViLER, ŞERiATÇlLARlN TANRlSINI KABUL ETMEZLER * Aleviler, şeriatçılann bugünkü anlamda anladığı bir tanrıyı kabul etmezler. * Alevilik diğer dinlerin, tarikatlann, mezheplerin ve gö­ rüşlerin anladığı anlamda tanrıyı kabul etmez. * Aleviler asan, kesen, yakan ve korkulan tanrıyı kabul etmezler. * Alevilikte ne yerde ne gökte olmayan bir tanrı yoktur. Tanrı, yaratan, en büyük değer ise Alevilikte tanrı insandır ve insanla iç içedir. İnsan tanrının tecelli etmiş halidir. AÇIKLAMA: Alevilik düşüncesi

esasta şeriatçılada tanrı

konusunda aynlır. Alevilikte tanrı insandır. İnsan, tanrının dün­ yada zuhur etmiş halidir. Alevilikte şeriatçıların dediği gibi ne yerde ne gökte olmayan tanrı düşüncesi hakim değildir. Aslın­ da Aleviler tarihten günümüze koyu şeriat baskısı ile düşünce­ lerini tam olarak açıklayamamış ama bunu dotaylı yoldan aniatma yoluna gitmişlerdir. Alevilik düşüncesi tarihten günü­ müze şu anda anlaşılan tanrı düşüncesine karşı çıkmıştır. Ama bunu direk söyleyememiş ve Hallacı Mansur ile alternatif tan-

199

n yaratma düşüncesini açık dille dile getirmiştir. "Ben tann­ yım" yani bunun anlamı "sizin düşündüğiinüz gibi bir tann yok­ tur" dur. Ben tannyım sözü bir yerde tepkisel bir sözdür. Aleviliğin kurucuları, yedi ulu ozanlar, Aleviliğin lider ve yol göstericileri şeriatçılarm tann anlayışını benimsememişlerdir. Şiirlerinde sıkça bu konuya değinmiş ve işlemişlerdir.

YAPTIRIMI: tirilemez,

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez,

değiş­

aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz

(Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır. Alevilikte hiç­ bir kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süremez Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşüiımek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOL GÖSTERİCt KAYNAK: ALEVi HALK Alevi halkın hemen yüzde yüzü bugünkü şeriatçıların kabul ettiği anlamda tannyı kabul etmezler. Aleviler felsefe olarak tanrının insan sıfatında olduğunu yani insan olduğunu kabul e­ derken genç nesil Aleviler tann kelimesini dahi kabul etmezler. Alevi gençlerinin tamamına yakını şeriatçıların anladığı anlam­ da tann tanımazdır. Yaşlılar ise çoğunlukta tann vardır ama in­ san sıfatında dünyaya gelmiştir der. Orta yaş Aleviler ise yandan çoğu tann tanımazken geri kalanı ise

tann

vardır ama

insan sıfatında gözükmektedir demektedirler. Aslında Alevi toplumu dinden hızla uzaklaştığı için tanrı kelimesi Alevilikte fazla kullanılmaz. Önem derecesi çok sonlara gitmiştir. Sorul­ duğunda veya o konu açıldığında sadece görüş bildirirler onun dışında tann sözü etmezler.

200

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI "Görmediğim tanrıya tapmam " HazretiAli YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI Ey beni na-hak diyenler Kadedir be s yaradan Gel gelir isbatın et Kimdir bu şeyni yaradan Seyid Nesimi Yel su toprak oddan Böyle suret bağlayan Böyle dükkanı düzen Kendi çıkarını aradan Seyid Nesimi YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ESKİ ÖNEMLİ ALEvi DERGAH, POST SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLERi Yücelerden yüce gördüm Erbabsın sen koca Tanrı Alem okur kelam ile Sen okursun hece tanrı Kaygusuz Abdal

201

Asi kullar yaratmışsın Varsın şöyle dursun deyi Anları koymuş orada Sen çıkmışsın uça tanrı Kaygusuz Abdal El erliği ile anılır Filan oğlu filan diye Anan yoktur baban yoktur Sen benzersin piçe tanrı Kaygusuz Abdal Unuttun dile namazı Bizi ateşe atarsın Kul yanması abes değil Gel bas kızgın saca Tanrı Kaygusuz Abdal Yücelerden yüce gördüm Erbabsın sen yüce tanrı Bu allahlığz sen nerden Satın aldın koca tanrı Kaygusuz abdal YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi DEYİŞLERİ Ademf balçıktan yoğurdun yaptın Yapıp da neylersin bundan sana ne Hallettin insanı saldın cihana Salıp da neylersin bundan sana ne Behlül Dana 202

Kazanlarda katranların kaynarmış Yeraltında balıkların oynarmış On bu dünyaya kadar ejderhan varmış Şerbet mi satarsın yalancı mısın Azmi Yüzbin cehennemin korkman birinden Rahman izmi nazil değil mi senden Gaffarüz zünubun demedin mi sen Affet günahımı yalancı musun Azmi YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Nice şerci çıktı tuzaklar kurdu Uyanan yiğidi kalbinden vurdu Onlar taıırı.ıına dayandı durdu Biz de halkımıza hava/e ettik KulAhmet Bozuk düzenin olmazsın akort Tavşana kaç dersin tazıya aport Haham papaz hoca ettikçe zart zort Alay eder isyan edersin Neyzen Tevfik

203

KONU : KUR' AN BAŞLIK 41 : ALEviLER KUR' ANI KENDİLERiNE YOL GÖSTERİCİ OLARAK GÖRMEZLER * Hiçbir Alevi Kur'anı kendisine yol gösterici rehber o­ larak kabul etmez. * Hiçbir Alevi Kur'anı kendisine örnek göstererek Alevi olduğunu iddia etmez. * Hiçbir Alevi Kur'anı kendi düşüncelerine dayanak ya­ parak Alevilerin genel düşüncelerine karşı çıkamaz. * Hiçbir Alevi Kur'anı örnek göstererek kendisi o dü­ şüncenin peşine gitmediği gibi başkalarını da bu düşünce­ ler doğrultusunda yönlendiremez. AÇIKLAMA: Aleviler de konuşan Kur'an vardır. Aleviler şeriatçılar gibi körü körüne Kur'ana bağlı değillerdir. Alevili­ ğin felsefesi gereği konuşan Kur'an vardır ve bu da insandır. İn­ san sözü her şeyden önce gelir. Bu kural gereği Aleviler şeriatçılar gibi Kur'ana körü körüne bağlı değillerdir. İkinci bir husus zamanında toplum düzenini sağlamada iyi bir rol oyna­ mış olan Kur'an bugünkü dünyamızdaki sorunların çözümün­ de artık geri kalmıştır. Bu nedenle bugün insanlara rehber olamaz. Aleviler Kur'ana değil bilim adamlarına onların yaz­ dıklarına inanmaktadırlar.

YAPTIRIMI:

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallarıdır. Alevilikte hiç­ bir kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süremez.

204

Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. Bu görüşün aksini savunmak, s_öylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi HALK Bugün Aleviler Kur' anı kendilerine rehber edinmezler. Ku­ rana yaşlı kesim Alevilerin saygılan vardır ama hepsi bu ka­ dar. Kendilerini Kur'anın ilkelerine göre yönlendirmezler. Genç Aleviler Kur'anı kabul etmezler. Orta yaş Aleviler ise yüzde otuz kırkı oranında Kur'anı ismen kabul ederler. Bu o­ ran yaşlı Aleviler de yüzde elli yetmiş arasındadır. Bu söz ko­ nusu Aleviler Kur' anı bir hayatlanın belirleyici şey değil, saygı gösterilecek bir kitap olarak görürler. Kısaca Aleviler en büyük kitabın insan olduğunu insanın Kur'andan daha önde geldiğini kabul ederler.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi KURUCULARI "Okunacak en büyjik kitap, insandır" Hacı Bektaşi Veli YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi OZANLAR Sen sana ne sanırsan Ayruğa da onu san Dört kitabın mô.nasın Budur eğer varzşa Yunus Emre

205

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi OZANLAR Dört kitap insana buyruk edildi Ayetler hadisler kuyruk edildi Bölündü gönüller ayrık edildi Kopmaz halat ile bağ/ayarnadı Mahmut Erdal Gel zahid kuranı çıkar koynundan Hidayet vermemiş o kitap sana Semini hatmetmiş ulu yaradan Gelmemiş içinden bir hitap sana Rıza Tevfik İncil tevrat zebur kuran Kimmiş göğe çıkıp duran Babasız oğlan doğuran Meyrem 'i de geçmişim ben Aşık Yener

206

KONU : K.ADER BAŞLIK 42 : ALEviLER KADERE İNANMAZLAR * Aleviler, kadere inanmazlar. * Aleviler, insanın alınyazısı olduğunu kabul etmezler. * Aleviler, kaderciliğin eski düşüncelerin ürünü olduğu­ nu söylerler. * Aleviler, bugün bu düşüncelerin çok daha ilerisinde­ dirler. AÇIKLAMA:

Kadercilik eski çağlardan gelen inanışiann

yaratmış olduğu bir düşüncedir. Kadercilikte dünyaya gelen tüm insaniann belirli bir alın yazısı olduğu ve her insan için dünyada nasıl yaşayacağı neler yapacağı nerelere gideceği kı­ saca hangi saniyede ne adım atacağı beli olduğu ileri sürülür. Bu da Tann tarafından yazılmış ve denetlenmektedir. İnsanla­ rın dünyadaki tüm hareketleri bu senaryonun hayata geçiril­ mesinden ibarettir. Bu düşünce tabi ki Bu çağda kabul görmez. Zaten kadercilik İslam teorisi içind� de çelişleiye neden olmak­ tadır. Bir taraftan insaniann dünyadaki yapmış olduklan hare­ ketin sevap ve günalıma göre cennet veya cehenneme gideceğini söylerken diğer yanda başkalan tarafından alnına yazılan şeyleri yaptığı ve hiçbir kusuru olmayan bir kişinin yar­ gılanması akla ve mantığa uymuyor.

YAPTIRIMI:

Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değişti­

rilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallandır. Alevilikte hiç­ bir kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süremez.

207

Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lır. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Alevilikte çağa doğru büyük ve hızlı bir değişim vardır. Öy­ le ki bugün nasıl bilgisayar konusunda her gün yeni bir buluş yapılıyor ve her gün yeni bir özeliği olan ürün üretiliyorsa A­ levilik de çok hızlı yeni düşünceleri kabul ediyor bilim adam­ lannın arkasında o hızla ilerliyor ve eski ve aklına ve mantığına uymayan eski düşüncelerini de atıyor. Bundan otuz yıl önce belki de tüm Aleviler kadere inanıyorlardı. Ama şu anda kade­ re inanan yaşlı Alevilerin çok çok az bir kısmıdır. Bunların dı­ şındaki Aleviler kadere inanmazlar. Sokakta geçen hangi Alevi'ye sorulursa sorulsun irisanların alınlarına yazı yazılma­ dığını kendi hareketini kendisinin yaptığını söyler. Alevi genç­ leri zaten dini terimlerle ve dini işlerle ilgilenmemektedirler.

208

KONU : AHİRET BAŞLIK 43 : ALEViLER AHİRETE İNANMAZLAR * Aleviler, ahirete inanmazlar. * Alevilikte ahiret insanları korkutmak için yaratılan şeyler olduğuna inanılır. * Eski çağların düşüncesi olan ahiret artık Alevilerin il­ gisini çekmemektedir. AÇIKLAMA: Ahiret inancı yüzyıllardır insanların beyin­ lerine yer edinmiştir. Aleviler de yakın zamana kadar ahirete i­ nanırlardı. Ama kafalarındaki sorulan da her zaman muhafaza etmişlerdi. Şu anda Alevilerin düşünsel anlamda çok ileri git­ mesi ve aklın ve mantığın almadığı ve ispatlanamamış şeylerin arkasından gidilmeyeceği ve savunulamayacağı görüşü Alevi­ leri ahiret kavramında uzaklaştırmıştır. Zaten gerçekte de hiç­ bir ispatı olmayan bilimsel olarak değil ispatı iddia dahi edilemeyen şeyler için Aleviler kafa yormazlar.

YAPTIRIMI: Bu yaptırımlar ahirete inanan saf insanlar i­ çin değildir. Ahireti ciddi ciddi savunan Alevilik düşüncesine tamamen ters düşen kişiler içindir. Bu kurallar Aleviliğin vaz­ geçilmez, değiştirilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez oi­ mazsa olmaz (Bunlar olmazsa Alevilikte olmaz) kurallandır. Alevilikte hiçbir kimse bu görüşün karşısında görüş ileri sü­ remez. Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağ­ daşmaz. Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayılır.

209

Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün Alevilerde ahirete inanma oldukça azdır. Genç nesil­ de bu inanç tamamen yok olmuştur. Orta yaşta da yüzde dok­ samn üzerinde ahirete inanmama mevcuttur. Yaşlı Alevilerde özellikle çok yaşlı kadınlarda alıret inancı yüksek oranda var­ dır. Fakat bu inanç sadece "ahirete inamyorum, ahiret var" ke­ limeleri ile sınırlı kalmaktadır. Daha ileri boyutlarda ve savunacak oranda değildir. .

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİGİN KURUCULARI

dünya ve ahiret birbirlerinin muabilidir. Her şeyin baş­ langıcına dünya, sonuna da ahiret denilir, mesela zina, rala ve şarap gibi şeylerle ilk önce tatlı bir lezzet hasıl olur. Fakat bu sevincin ardından insana bir lezzet ve pişmanlık gelir. İşte bu lezzete dünya, pişmanlığa da ahret ismi verilir. Halbuki bunla­ rın her ikisi de bu dünyada vaki olmaktadır. Bütün işleri ve on­ ları bu takip eden netjceleri buna layas edebilirsin . . Şeyh Bedrettin 11

• • •

. 11

"... Bu beden için ölümsüzlük olmadığı gibi kaybo lduktan sonra içinde eskisi gibi bir daha birleşme yoktur. .. " Şeyh Bedrettin

210

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAR Aşık bir kişi der bu dünya lazım Ahiret korkusunu bir çöpe saymaz Yunus Emre Ya düşer ya dayanır ya uçar Kıl gibi köprüden adem mi g_eçer Yunus Emre Sırat kıldan incedir Kılıçtan keskincedir Varıp anın üstünde Evler yapasım gelir Yunus Emre Hiç hayal etmeden şanz şöhreti Ben beni yazarım bildik/erimden Düşündüm sıratı bahri ahreti Ben beni yazarım bildik/erimden Nesimi Keçelioğlu FeylosofRıza'yım dinsiz anlama Dini ben öğrettim kendi babama Her ipte oynadım cambazım ama Sırat köprüsünü geçernem hoca Rıza Tevfik

211

Muhabbet/e açan gülü aşkla derrnek isterim Yaşıyorken dostlarımı görüp sevmek isterim Dünya ahret kaygusu içerirnden çıkarıp Gönlümü dost lisanına ağız yapmak isterim Destegül

212

KONU : KIYAMET BAŞLIK 44 : ALEviLER KlYAMET GÜNÜNE İNANMAZLAR * Aleviler, kıyamet gününe inanmazlar. * Aleviler, bu sözlerin eski çağlarda insanları kor­ kutmak amacıyla çıkarıldığına inanırlar. AÇIKLAMA: Kıyamet günü tüm dünyada bir felaketin o­ lacağı ve bütün dünyanın alt üst olacağı ve insanlarm tamamı­ nın yok olacağı, sorira bütün yaşamı insaniann bir meydanda toplanacağı seyrini takip eden düşüncesidir. Ve bunların tanrı tarafından yapılacağıdır. Fizik alanında ve uzay alanında çok ileri giden insanlık artık eskiden bilinmeyen çok şeyin sırrını çözmüştür. Bilim adamları bilimsel buluşları ile böyle bir şeyin olmayacağını, dünyadakijeolojik değişimierin dünyanın kendi yapısına ve evrendeki diğer gezegen ve etkeniere bağlı oldu­ ğunu ispatlamışlardır. Özellikle bu çağda Alevilerin kıyamet günü düşüncesini benimserneleri için Aleviliği brrakmış çok koyu bir şeriatçı olması gerekir.

YAPTIRIMI: Bu yaptınmlar, kıyamet gününe inanan saf insanlar için değildir. Kıyamet gününü ciddi ciddi savunan A­ levilik düşüncesine tamamen ters düşen kişiler içindir. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz (Bunlar olmazsaA­ levilikte olmaz) kurallarıdu. Alevilikte hiçbir kimse bu görüşün karşısında görüş ileri süremez

213

Bu görüşün yermek, aksini savunmak Alevilikle bağdaşmaz . Bu görüşü terk etmiş olan bir kişi Aleviliği de terk etmiş sayı­ lu. Bu görüşün aksini savunmak, söylemek, düşünmek, ima et­ mek Aleviliği inkardrr.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ HALK Bugün Aleviler İslam'ın diğer şartlan gibi bu konuda da ar­ tık çok ileri gitmişlerdir. Genç Aleviler zaten belki de ahiret a­ dını

duymamışlardır.

Orta

yaştakiler

de

yüzde

doksan

inanmazlar. İhtiyarlarda belki biraz bu inanç vardır. Belki beş belki on sene sonra kıyamet gününe inanan Alevi belki de yer­ yüzünde bulmak irnkansızlaşacaktrr.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ŞEYH BEDRETTİN bizim bildiğimize göre kıyamet zatın zuhuru ve szfat sal­ tanatının sönmesidir. Eğer sen dilersen ölen her hangi birisi i­ çin kıyamet koptu diyebilirsin.. Şeyh Bedrettin 11

• • •

11

214

KONU : AEÜRETTE SORGU BAŞLIK 45 : ALEviLER AEÜRETTE SORGUYA İNANMAZLAR * Aleviler, ahirette insanların sorgulanacağını kabul et­ mezler. Bu tür şeylerin insanları korkutmak için çı­ karıldığına inanırlar. * Bu düşüncenin ayrıca uyanık ve halkı ezen sömüren kişilerin halkı daha rahat ezip sömürmesine yaradığını ve yaptıklarının yanlarına kalmasına neden olduğunu düşü­ nürler. * Aleviler, insanların varsa cezalarını dünyada çekmele­ rini ve iyiliklerinin karşılığınıysa yine dünyada almalarının gerektiğine inanırlar. AÇIKLAMA: Ahirette

insanların öldükten sonra sorgula­

nacağı fikri İslam'ın şartlarındandır. Bu görüşe göre insanlar öl­ dükten sonra teker teker sorgulanacak Her insanın dünyada yapnuş olduğu şeylere göre cezası ve günahı tartılacak ve ona göre de cennet veya cehenneme gitmesi sağlanacak. Bu düşün­ ce artık Aleviler tarafından terk edilmiştir. Eski dönemlerde A­ leviler bu düşüneeye inanırlardı. Bu düşünce aslında dünyada halkı ezen sömüren insanlara kötü davranan "kişilerin yaptık­ larının yanlarına kalmasını da sağlamıştır. Halk ne yapayım hakkından Allah gelsin ahirette belasını bulsun diye işi ahirete havale ediyor ve o kişi de yaptıkları ile kalıyordu.

215

YOLGÖSTERİCİ K AYNAK: ALEvi HALK Bugün Alevi gençlerin hiçbirisi ahirette sorgulamayı kabul etmezler. Orta yaş Alevilerin içinde yüzde bir iki nispetinde sorgulama olabilir diyenler çıkarsa da genellikle yaşlı Alevi­ Ierde ahirette sorgulamaya inananlar diğer yaş oranlarına göre en fazla olan guruptur. Bunlar da oran olarak % 1 0 civarındadır. Bu kesimde inanınayı sanki dini inançlarının bir gereği olarak görür daha ilerisini düşünmez ve kabul etmezler. Bu düşünce de büyük bir hızla Alevilik içinden terk edilmektedir birkaç yıl sonra belki de bu tür düşünen kimse kalmayacaktır. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİGİN KURUCULARI

"... Halkın zannedildiği üzere cesetleri haşri, yani gövdele­ rin tekrar dirilip mahşere çıkması olanaksızdır. .. " Şeyh Bedrettin YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDİ ALEVİ ULULA­

RI Edepliyiz kimseye bakmayız Rıza kopuşunda taşra çıkmayız Cennet cehennem korkusu çekmeyiz Burda sorulmuştur sorumuz bizim Şah Hatayi

216

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ESKİ ÖNEMLİ ALEvi DERGAH, POST SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLERi Ulema buyurmuş ki bu dünya cennet için Günah sevap defteri hepsi kıyamet için Allah 'la kul arasında demek bu mesele Söylesene hocam bunca kin nefret niçin Ali Celalettin Ulusoy YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

Kul Ahmet'im canım hakkın camdır İnsanın yaptığı kendi şanıdır . Burda/d mahkeme hak divanıdır Orda hesap sorulması yalandır KulAhmet Malıkeme var diyorlar burda/d niye Sen yarattın bizi gel diye diye İşkence varmış arda ölüye. Maksat öyle idi niçin yarattın Dertli Zebunu

217

KONU : CEHENNEM BAŞLIK 46 : ALEviLER CEHENNEMİN VARLIGINI KABUL ETMEZLER

* Aleviler cehenneme inanmazlar. * Aleviler insaniann öldükten sonra artık ceza çekmele­ rinin mümkün olmadığına inanırlar. * Aleviler insanlarm varsa cezalarının burada çekmesi gerektiğine inanırlar. * Aleviler cehennemin insanları korkutmak için çıkarıl­ dığına inanırlar. AÇIKLAMA:

Cehennem, ahirette içinde katran kazanlan

ve çeşitli işkence bölüm ve aletlerinin olduğu iddia edilen yer­ dir. Oraya dünyada dinsiz, dinine bağlı olmayan, ibadetlerini yeterince yerine getirmeyen ve diğer kötü insanların gideceği i­ leri sürülür. İnsaniann artık öldükten sonra ne zaman içinde et­ lerinin eridiği, kemiklerinin ne şekle geldiği artık herkes tarafından biliniyor. Aynca Jeoloj i dalında çalışan bilimadam­ lan artık dünyanın içini yani yerin altını karış kanş bilmekte­ dirler. Yerin altında değil öyle kapsamlı bir cehenneme en ufak bir belirtiye dahi rastlamamışlardır. O yüzden düşünce ortaçağ düşüncesidir. Bu düşünce zamanında iyi işler yapmıştır. İnsan­ ları istenilen yöne kanalize etmek ve kötülüklerden korumak i­ çin böyle bir korkutma yolu denenmiş olabilir ama bugün bu düşünce terk edilme zamanı gelmiş de geçmektedir.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK İslam'ın diğer şartlan gibi cehennem fikri de Aleviliğin ha-

218

yatından çıkmak üzeredir. Gençlerin tamamı orta yaş grubunun da tamamına yakını cehenneınin varlığına inanrnaz. Yaşlılarda ­ bir kısım inanan vardır ama bu sadece cehennem var ile sınır­ lıdır. Daha ileri gitmez .

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi ÖZDEYiŞLERİ

"Cennet de cehennem de bu dünyada " YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI

"... Çirkin ve iğrenç şeye cehennem ateş denildiği gibi yük­ sek ve şerefli her mertebeye de cennet ismi verilir. .. " Şeyh Bedrettin " ... Kötü ve çirkin işlerle uğraşan insanlar haktan uza­ klaşmzşlardzr. Cehennem işte budur. Cennetle cehennemi baş­ ka yerde aramak saçmalzktu� .. Şeyh Bedrettin YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ESKİ ÖNEMLİ ALEvi DERGAH, POST SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLERi

İstivayz gözler gözüm Sebel mesünidir yüzüm Enel hakkı söyler sözüm Minaczmzz dardır bizim Seyid Ali Sultan

219

Demişsin günahkar ateşte yanacaktır Böylece suç işleyen ceza/anacaktır Madem ki birsin tanrım başka ortağın yok Yanınca kulun zararı sana olacaktır Ali Celalettin Ulusoy YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Szrat kıldan ince kılıçtan keskin Varıp onun üstüne evler yapasım gelir Yunus Emre YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi DEYİŞLERİ Kazanlarda katranların kaynarmış Yeraltında balıkların oynarmış On �u dünya kadar ejderhan varmış Şerbet mi satarsın yalancı mısın Azmi Sıradan sırdır her işleri Sehil geldi hep güçleri Affolunur her suçları Hacı Bektaş meydanında Uz/eti Baba Gönülden bağlıyız erkana yola Sırtımız çevirdik mal ile pula Bu dünyada herkes ettiğin bula Hayatta bu sıra erdim erenler Fakir Otman 220

Narı cehennemi önüme serme Günahımı deyip korkular verme Kitapta yerini bana gösterme Ben pek o yazıyı seçernem hoca Rıza Tevfik Namaz ile Allah kanar zannetme Hac ile peygamber anar zannetme Sarhoş cehennemde yanar zannetme Bir gün meyhaneye gel de öğüt ver Şemsi Yastıman Gel cehennem var deme Korkutma ey zahid beni Ta/ibi didar olan Girdevsi aladan geçer Şemsi Yastıman Ey dostum ölenler geri dirilmez Orda sual sorulması yalandır Cennet cehennem hepsi burda Orda mahşer kurulması yalandır KulAhmet Nefret ettim şu cihanın varından Gönül vazgeçer mi ahu zarından Korkum yoktur cehennemin narından Pirim Ali gibi aslan var iken İlhamı

221

KONU: CENNET BAŞLIK 47: ALEviLER CENNETiN VARLIGINA İNANMAZLAR * Aleviler cennete inanmazlar. * Aleviler insanların öldükten sonra artık sefa sürmele­ rinin mümkün olmadığına inanırlar. * Aleviler cennetin insanları kendi düşüncelerine çeke­ bilmek için çıkarıldığına inanırlar. * Aleviler varsa cennetin dünyada olabileceğine mutlu i­ yi rahat yaşayanın cennette yaşamış sayılacağına inanır­ lar. AÇIKLAMA: Cennet, insanlar öldükten sonra sefa süre­ cekleri yer olarak gösterilir. Dünyada ibadetlerini eksiksiz ya­ pan ve iyi insanlar öldükten sonra yargılanacağı ve cennete gideceği varsayılır. Cennet her tarafından şarap ırmakları akan yeşillikler içerisinde gılman ve hurilerin tonlarcasının bulun­ duğu bir yer olarak söylenir. Tabi ki bu düşünce bugün kabul e­ dilemez.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün Alevilerde genç nesil cenneti kesinlikle kabul etmez. Orta yaşta hemen hemen gençler gibidir. Yaşlılarda bir kısmı varsa da bunlar dil sayıca çok azdır. Bu düşünce de Aleviler i­ çinden hızla uzaklaşmaktadır.

222

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI

"... Çirkin ve iğrenç şeye cehennem ateş denildiği gibi yük­ sek ve şerefli her mertebeye de cennet ismi verilir... " Şeyh Bedrettin "... İnsanlar eylemleriyle düşünce vefikirleriyle güzeli ve i­ yiyi bulabildik/eri oranda hakka kavuşmuş/ardır. Cennet işte budur . . . Cennetle cehennem i başka yerde aramak saçmalık­ tır... " Şeyh Bedrettin YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI

Cennet istemezler azmi didare Ne korku çekerler tarnuya nare Secde kılmaktan geçmişler divare Didare karşı tutmuşlar yönleri Ku/ Himmet YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ESKİ ÖNEMLİ ALEvi DERGAH, POST SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLERi

Kıldan köprü yaratmışsın Gelsin kullar geçsin deyi Gele biz şöyle duralım Yiğit isen geç a tanrı Kaygusuz Abdal

223

Tekkede camide havra kilisede Saatler günler aylar ve her senede Cennet cehennem davası hep boş laflar Kim sordu fikrimizi bu meselede Ali Celalettin Ulusoy Yaratmışsın bağı cennet Kulların etsinler sohbet Cehennemi niçin yaptın Be akılsız koca tanrı Kaygusuz Abdal YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAR

Bize aşk şarabından sun saki Bize cennetteki kevser gerekmez Yunus Emre Aklım ermez ahret eylencesine Saygım var insanın düşüncesine Hayal cennetinin has bahçesine Yobaz sürüsünü sürdüm de geldim İbreti Otman Baba dergahınz soranlar Dergahı cennettir Otman Baha'nzn Eşiğinde yaslanıben yatanlar Dergahı cennettir Otman Baha 'nın Mecziib Abdal

224

Dünyayı boş sanma hey kuru kafa Cennet cehennemi dünyada tek bil Aldanma kürsüde söylenen lafa Eder vaiz sözün efsane teşkil Naci Hakka giden gerçek yolu Bulana cennet gerekmez Sakini elinden dolu Alana cennet gerekmez Derviş Kemal Kul Ahmet'im ayrı hudut bilmeyiz Biz ilimden başka kuvvet bilmeyiz Bu dünyadan başka cennet bilmeyiz Huriler dolaşır türabımıza KulAhmet Bütün sırlar meydandaymış Cennet tamu cihandaymış Meğer her şey insandaymış Onun için kula geldim Derviş Kemal Dost ile dostyanmışız Servet ile övenmeyiz Hak deyip hakka dönmüşüz Cennet için dövünmeyiz Hüdai

225

Ben bu gajlete düşernem Aynı fikri bölüşemem Bin cennete değişernem Bu dolunun zerresini Derviş Kemal

226

KONU : HURİ BAŞLIK 48 : ALEviLER HURİLERİ KABUL ETMEZLER * Aleviler cennette var olduğu söylenen horilere inan­ mazlar. Aleviler cennete var olduğu söylenen horilere ulaş­ mak için dünyada ibadet yapmazlar. * Aleviler cennette var olduğu iddia edilen hurilerle cen­ nete giden erkeklerin kuracağı söylenen ilişkileri ahlak an­ layışlarına ters geldiği için sözde de olsa kabul etmezler. Aleviler hurilerin varlığını erkekleri dine çekmek için ve erkekleri inandırmak için söylenen günümüz ahlak anlayı­ şına ters gelen sözler olarak görür. AÇIKLAMA: Huriler kavramı dini çevrelerde çok yaygın­ du. Dini söylenceye göre bu dünyada cenneti hak eden erkek­ lere ahrette cinsel ihtiyaçlarını karşılamalan ve şevki sefada eğlenmeleri için birtakım kadınlar sunulmaktadu. Halk arasın­ da 72 olarak bilinen bu kadınların sayısı Kur'an ve hadislerde binlerle ifade edilmektedir. Dışarıdan bakıldığında içindeki ilik­ leri görülecek kadar güzel, her tür ve her renkte olacaklar. Her biri bir çadu içinde cennete gidecek erkeği bekleyecekler. Ça­ dırlan kafamda kurduğumda her bir erkeğin sahip olduğu ka­ dınların kurmuş olduğu huri çadır kentlerin genişliği, Konya Ovası büyüklüğünde. Bu konuda söylenecek söz çok ama söy­ lemeye gerek yoktur. Bu anlayış günümüz ahlak anlayışına sığ­ madığı gibi vaat edilen taahhütler insan aklı ve mantığıru almayacak büyüklüktedir.

227

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün hiçbir Alevi, huri sevdasında değildir. Alevilerin ta­ mamına yakını hurilerin varlığına inanmaz ve huriler konusun­ da anlatılanları iyi görmez. Çok yaşlı Alevilerde belki inanan vardır ama sadece huri der o kadar. Bu düşüncelerde Alevilerin hayatından yakında silinip gi.decektir. Alevi gençleri orta yaş­ lıları ve normal düşünen bir Alevi, huriler işine inanmadığı gi­ bi oradaki ahlak anlayışım kesinlikle onaylamaz.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI

Kuran 'da bahsi geçen huriler köşkler, ırmak/ar, ağaçlar ve benzeri şeylerin kafesi (Hepsi) cisim aleminde değil hayal a­ leminde gerçeklenir... Şeyh Bedrettin 11

•••

11

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

Uçmak uçmağzm dediğin Mümünleri yellediğin Bir evi ile birkaç huri Hevesim yok kaçmak için Yunus Emre Yetmiş iki huri bilmem Verseler de yine almam Çünkü ben hakkından gelmem Geçimi dar bir insanım İbreti 228

Derviş Kemal der/d dergaha girdik İkrar verip yolu aşk ile sürdük Cemali didarı açıkça gördük Huriye cennete muhtaç değiliz Derviş Kemal Verdiğimiz sözdür senet Doğruluktur bize servet Elin olsun huri cennet Cemdir bizim rıdvanımız D�rviş Kemal Vazgeçtik huri cennetten Çok yiyip içtik nimetten Kul Ahmet'im her devletten Bize doğru insan gerek KulAhmet Ta ezelden bir ikrarda durmuşuz Canı başı dost yoluna vermişiz Biz burda huriyi çoktan sarmışız Sofu hayal eder bir cenneti ile KulAhmet Yelişin beyler evde kalıyor Huri cennetin aşantiyonu Geride kalan elini yalıyar Böyle düzenlenmiş bunun oyunu KulAhmet

229

KONU : GILMAN BAŞLIK 49 : ALEviLER GILMANLARI KABUL ETMEZLER * Aleviler cennette var olduğu söylenen gılmanların var­ lığına inanmazlar. * Alevi kadınları cennete var olduğu söylenen gılmanla­ ra ulaşmak için dünyada ibadet yapmazlar. * Aleviler cennette var olduğu iddia edilen gılmanlarla insanların cennete giden kadınların kuracağı söylenen iliş­ kileri dini söylencede olsa ahlak anlayışına ters geldiği için kabul etmezler. * Aleviler gılmanların varlığını kadınları dine çekmek i­ çin kadınları inandırmak için söylenen ve günümüz ahlak anlayışına ters gelen sözler olarak görürler. AÇIKLAMA: Dini söylenceye (dini kaynaklara) göre in­ sanlar öldükten sonra durumianna göre cennet ve cehenneme gidecekler. Cennete giden erkeklere huriler verilirken kadınla­ ra da gılmanlar verilecek. Gılman demek cennete giden kadın­ larla cinsel ilişkiye giren onların cinsel isteklerine göre emirlerinde olan erkekler demektir. Dönemin Arabistan'ın ah­ lak yasası nasıldı bilemeyiz ama günümüz dünyası ve Türki­ ye'si artık bu ahlak anlayışını kaldıramaz. Bu tür düşünceler Alevilerin kesinlikle kabul ederneyeceği şeylerdir. Ne yazık ki bu tür düşünceleri söyleyenler bu tür düşünceleri yayanlar, bu tür düşüncelere inananlar Aleviler hakkında dedikodular yap­ maktadır. Eğer Aleviler bu tür düşünceleri söyleseler yeryüzün­ de gezemez hale getiritirdi gericiler tarafından.

230

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Günümüz Alevileri gılmanların varlığım kabul etmezler. Hiçbir Alevi böyle bir şeyin olabileceğini düşünmez. Hatta o­ rada var olduğu söylenen ilişkiyi ahlak anlayışına ters geldiği için yerer. Bu düşüncenin Alevilerce kabul görüp görmediğini fazla irdelemek bile Aleviliğe zarar verir.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ESKİ ALEvi DERGAH VE TÜRBE SAHİP VE YÖNETİCİLERi

Allah kabul eder mi Riya ile namazı Beyhudedir kapılma Böyle hayale ya hay Alj Ulvi Baba YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

Onda cennete vararn Cennette hakkı görem Huri ile gzlmanz Biraz koşasım gelir Yunus Emre Cenneti parasız zahide verdik Cehennem korkusun gönülden sildik Huriyi gzlmanz biz burda bulduk Bizim cennetimiz yar kucağıdır Melali

231

Dünyayı bir hayal, sanıp da kanma Aç gözünü yavrum sakın aldanma Cennet dindeyken tamudan yanma Huriler gılmanlar burada tekmil Naci Cennet irfan imiş remzini bildik Bezmi biz/illahtan dersirniz aldık Cemali dilberi aşikar gördük Cennetteki huri gıtman gerekmez İbreti Okudum levlake levlak anladım esrarını İsternem çennet içinde huri gilmanın senin İhlami Bende Ali ebanın olaydım kulu Her kişiye açıktır mevlanın yolu İmdadımıza yetişe Hacı Bektaşi Veli İsternem cenneti cemalin buldum Kemali Badei vuslatı içtinse eğer Tutuşur aşkile bii canü ciğer Cennet huri gilman ya/anmış meğer Erierin bezmine mihman olup gel Ali

232

KONU : BİRTAKIM GİZLİ YARATlKLAR BAŞLIK 50 : ALEviLER MELEKLERE-ŞEYTANLARA­ CİNLERE-PERİLERE-İNANMAZLAR

* Aleviler meleklerin, şeytanlarm, cinlerin, perllerin var­ lığına inanmazlar. * Aleviler bunların insanları korkutmak veya kandırıl­ mak için çıkarıldığını söylerler. AÇIKLAMA:

Şeytan, cin, melek, peri bilindiği gibi hayal

aleminin sakinleridir. Halk arasında çok yaygın kullanılan bu sözcükler ne yazık ki bir gün için Alevilerin dağarcığından ya­ vaş yavaş yerlerini kaybetmektedirler. Dini alanda Şeytan bilin­ diği gibi kötü işleri düzenler. Tüm kötülükler onun başının altından çıkar. Tanrı niye yarattı bilinmiyor. Melekler ise iyilik işleri ile uğraşmaktadırlar. İnsanın omuzlarında ve gök yüzün­ de değişik yerlerde gezerler. Namaz kılarken sağa sola dönülüp verilen selam melekleredir. Cin peri ise insanları korkutma işiy­ le uğraşırlar. Artık bu çağda bunların tartışılması dahi Aleviler tarafından hoş karşılanmasa gerek.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler son yirmi otuz yıla kadar bu tür inanışiara çok ka­ pılmışlardı. Fakat son döneme geldiğimizde artık bu terimler Aleviliğin gündeminden çıkmaya başlamıştır. Alevi gençleri belki bu terimleri bilmezler bilenler ise kabul etmesi imkan­ sızdır. Orta yaş grubu da bu tür düşünceleri kesinlikle kabul et­ mez. Yaşlılannsa bir kısmı inanabilir, o da sadece inanma ile kalır.

233

Bu düşünce de diğer var olan düşünceler gibi beş on yıl için­

de Aleviliğin içinden tamamen atılacaktır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

Dönen çırkı dümbeleği Kaderi kahpefeleği Periyi cini meleği Şeytanı da geçmişim ben Aşık Yener

234

BÖLÜM 12 İSLAMlN DEGER VERDİGİ ŞEYLER

Bu başlık altında yazılanlar Aleviler tarafindan tam birfikir birliği ile benimsendiği ve uygulandığı için ayrıntılı olarak ele alınmadı. KONU : ABDEST BAŞLIK 51 : ALEviLER ABDEST ALMAZLAR * Aleviler abdest almazlar. * Aleviler abdesti göstermelik ve anlamsız bulurlar. * Aleviler göstermelik temizlik hareketleri ile insanın beyninin temizlenemeyeceğini bilir ve söylerler. AÇIKLAMA:

Abdest, namaz kılmak için yapılan göster­

melik bir temizlenmedir. Abdest ile insanlar ruhlarını temizle­ miş ve Allah'ın karşısına temiz olarak çıkmış olurlar dini yorumla. Aleviler abdeste başında beri karşıdırlar. Alevilikteki gönül temizlemesine taban tabana zıt olan abdest, Aleviler ta­ rafından hoş karşılanmamıştır.

YAPTIRIMI: Dinciler gibi abdest alan, abdestin bir gerek­ lilik olduğunu söyleyen, bunu insanlara aşılamaya çalışan, ab� dest almadıklan için Alevileri yeren kişi Alevilikle ilişkisi kalmamış, başka görüşlere girmiş sayılır. Bu kişi artık Alevi ol­ duğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket e­ demez. Bu.kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallandır.

235

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün hiçbir Alevi, abdest almaz. Bu eskiden beri böyledir. Bugün de böyle, yann da böyle olacaktır. Bu konuda Aleviler tam bir uyum içindedirler.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAR

Ey zahit götürmez seni cennete Aldığın abdestle bu savmu salatı Gel beyhude yere çekme zahmeti Cübbeyi tesbihi secdeyi bırak Zühtü Gayri meşru işler haktan saklanmaz Kötü kişi hak indinde aklanmaz Vicdan pası akar suyla paklanmaz Kalp kirliyse abdest almak beyhude Derviş Kemal Gerçeği yakınan gördü gözümüz Yalandan arındı bizim sözümüz Baş çatallı yundu bizim özümüz Zahiri abdeste muhtaç değiliz Derviş Kemal İşleri güçleri yalanla dolan En işte baş tutsa ediyor talan Reklamla abdesti namazı kılan inancından sapıp dönen utansın Taki 236

KONU : CAMİ BAŞLIK 52 : ALEviLER CAMİYE GiTMEZLER * Aleviler camiye gitmezler. * Aleviler camiyi ikilik yeri olarak görürler. * Aleviler caminin insanlığın değil gericiliğin yuvası ol­ duğunu söylerler. AÇIKLAMA:

Camiler dini teriinde Allah'ın evidir. Toplu

olarak namaz kılınır. Bunun dışında mevlitler, kandiller ve di­ ğer dini törenler düzenlenir. Tarihten günümüze dincilerin ör­ gütlenme yeri olarak kullanılmıştır. Hoca, vaiz veya diğer görevlilerin telkinleri ile cahil halk galeyana gelir ve gayri­ müslim ve özellikle de Alevilere karşı kinlenirler. Bugün de şe­ riatçılann en büyük örgütlenme yeridir. Şeriat gelecekse ülkemize camiler sayesinde gelecektir. Özellikle her yere man­ tar gibi cami yapmalan ve kırsal alanda Alevi köylerine zorla cami yapmalan ile örgütlenme ağını daha da yayma çabası için­ dedirler.

YAPTIRIMI:

Dinciler gibi camiye giden, camiye gitmenin

bir gereklilik olduğunu söyleyen, bunu insanlara aşılamaya ça­ lışan, camiye gitmedikleri için Alevileri yeren kişi Alevilikle il­ işkisi kalmamış, başka görüşlere girmiş sayılır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallandır.

237

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler camilere karşıdırlar. Camiierin şeriatçılarm örgüt­ lenme yeri olduğunu bilirler. Camiierin Alevilere karşı kin ve nefret tohumlannın atıldığı yer olduğunu bilirler. Hiçbir Alevi camiye gitmez. Halk bir dönem şehirde cenazelerini kaldırmak için gitmek zorunda kalmıştı. Cenazelerini camiye götürme­ rnek için ve bu yüzden camiye gitmek zorunda olduklarından dolayı büyük hoşnutsuzluk çıktı. Şimdi cem evleri yapılmaya başlandı ve artık camiye cenazeleri dahi götürmüyorlar. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEVi ULULARI

Al yezit seecadeni Git mescidin yoluna Pir eşiği benim kabem Kıblegahım kime ne Seyid nesimi YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi DERGAH, POST SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLERi

Dünyada yaşayan bunca zevatlar Gökte neler arar o asıl zatlar Camide olmaz bu kerametler Çalışmakta çirkin huylar yok olur Ali Özsoy Dede

238

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

Ne kabe vü ne mescid Ne kütü ne sücud Hak ile daim becid Olur manacatımız Yunus Emre Bu kızılbaş olmuş yunmaz diyorlar Kestiği haramdır yenmez diyorlar Camiye mescide inmez diyorlar İmam Hüseyin 'e uydum uy alı Sefil selimi Camilere gitme puthaneye git Allaha vasil ol Allah 'la kalk yat Zühtü

239

KONU : EZAN BAŞLIK 53 : ALEviLER EZAN OKUMAZLAR * Aleviler ezan okumazlar. * Aleviler ezan okunmasından, okuyandan hoşlanmaz­ lar. AÇIKLAMA:

Ezan lasaca namaza çağndır. Arapça olarak

okunur ve insanlan cezbetnıek için kendine özgü bir makamda söylenir. Alevilerin zaten namaz kılmadıkları için ezana da meyletmemeleri normaldir. Ezanın Aleviler için hiçbir önemi ve değeri yoktur. Hatta sık sık ezan sesinin kendilerini rahatsız etmesinden yalanırlar.

YAPTIRIMI:

Dinciler gibi ezan okuyan, ezan okumanın

bir gereklilik olduğunu söyleyen, bunu insanlara aşılamaya ça­ lışan, ezan okumadıkları veya ezan okumaya soğuk baktıkları için Alevileri yeren kişi Alevilikle ilişkisi kalmamış, başka gö­ rüşlere girmiş sayılır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, ak­ si ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallarıdır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ HALK Bugün hiçbir Alevi ezan okumaz. Ezan okumayı benimse­ mez. Ezan okuyanı da iyi bulmaz. Ezam zaten dini görevliler o­ kur, ülkemizde de dini görevli Alevi yoktur. Ezan ayrıca Alevilerin işine de yaramaz.

240

KONU: VAAZ BAŞLIK 54: ALEViLER VAAZ DiNLEMEZLER.

* Aleviler vaaz dinlemezler AÇIKLAMA: Camilerde namaz öncesi

camide görevli va­

iz, hoca veya imamlar halka dini telkinlerde bulunurlar. Bu ko­ nuşmalannda dini hikayeler ve sözlerle insanlara bir şeyler anlatılınaya çalışılır. Bazen de günlük ve toplumsal olaylardan örnekler verilir. Namaz kılmaya gidenler bu vaazlan dinlerler. Bu tür durumlar Alevilerde hiç görülmez.

YAPTIRIMI: Dinciler gibi vaaz dinleyen veya vaaz veren, vaaz dinlemenin veya vaaz vermenin bir gereklilik olduğunu söyleyen, bunu insanlara aşılamaya çalışan, vaaz dinlemedik­ leri için Alevileri yeren kişi Alevilikle ilişkisi kalmamış, başka görüşlere girmiş sayılır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallandır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler bugün kesinlikle vaaz dinlemeye gitmezler. Bu tar­ ihten böyle geldi, bugün de böyledir. Bir Alevinin camiye gidip de vaaz dinlediği daha duyulmamıştır.

241

KONU : HÜLLE BAŞLIK 55 : ALEviLER HÜLLE YAPMAYI KABUL ETMEZLER

* Aleviler hülleyi kabul etmezler. * Aleviler hülleyi insanlık ahlakına aykırı bulurlar. AÇIKLAMA: Hülle dini anlamda kansını boşayan kişinin onu tekrar alması için kansının başkası ile evlenmesi işi de­ mektir. İslam'da kesin boşamalarda üç kere boş ol dendiğinde kadın boş olur ve boşanmış olur. Koca daha sonra pişman oldu mu o kadınla evlenemez. O kadına bir koca bulunur. Evlendi­ rilir. Kadın yeni kocası ile bir olur ve ondan boşanır daha son­ ra eski kocası ile evlenir. Bu anlayış, dini olarak bu eylemi kabul edenler dışında artık dünyada kalmadı sanıyoruz.

YAPTIRIMI: Dinciler gibi hülle yapan, hüllenin bir dini zorunluluk olduğunu söyleyen, hülle yapmayı insanlara aşıla­ maya çalışan, hülle yapmadıklan için Alevileri yeren kişinin evlilikle ilişkisi kalmamış, başka görüşlere girmiş sayılır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallarıdır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler hillle olayına çok büyük antipatİ beslerler. Çoğu A­ levi dini kesimde böyle bir olayın olduğunu bilmez. Öz�llikle gençler... Dini kesimde böyle bir olayın olduğunu bilenler ise

242

çok büyük bir tepki gösterir. İnsanlık ahlak anlayışına sığdır­ mazlar bu olayı.

243

KONU : HADiS BAŞLIK 56 : ALEviLER HADİSLERE GÖRE HAREKET ETMEZLER * Hiçbir Alevi, hadisleri kendine örnek almaz. Hiçbir A­ levi, hadisleri örnek göstererek kendisine yön veremez. * Hiçbir Alevi, hadisleri örnek göstererek kendisi o dü­ şüncenin peşine gitmediği gibi başkalarını da bu düşünce­ ler doğrultusunda yönlendiremez. AÇIKLAMA: Hadisler, Muhammed Peygamberin sözleri­ dir. Çeşitli konulara ilişkin söylediklerini daha sonra başkaları tarafından kaynak gösterilerek bir araya getirmişler ve bunlar hadis adı altında İslam'ın kurandan sonraki kaynağını teşkil et­ miştir. Dönemin değerlerine ve bilimin olmayışının olanaksız­ lığında Muhammed peygamberin insanların bilmediği şeylere açıklık getirir sözleri, dini sözleri artık bugün insanlara yeterli gelmemektedir.

YAPTIRIMI:

Dincile� gibi sadece hadisiere göre düşün­

meye veya yaşamaya çalışan, dünyaya bu gözle bakan, hadis­ leri çağdaş değerlerin önünde tutan, hadislerin her şeyin önünde olduğunu söyleyen bu görüşü insanlara aşılamaya çalışan, bu şekilde hareket etmedikleri veya düşünmedikleri için Alevileri yeren kişi Alevilikle ilişkisi kalmamış başka görüşlerin içerisi­ ne girmiş sayılır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Ale­ viliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ileri sürülemez, redde­ dilemez olmazsa olmaz kurallandır.

244

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi HALK Bugün hiçbir Alevi hadisleri kendine rehber edinınez. Hadis­ lerin Alevilerin üzerinde hiçbir etkisi olmadığı gibi konusu da fazla geçmez. Zaten Aleviler hadislerden de anlamazlar. Ne ol­ duğunu, kimin söylediğini, yazdığım bilrnezler. Şimdi dönüp baktığımızda Alevilik tarihte çağda çok büyük yol kat etmiştir. Özellikle cumhuriyetten ve özellikle de 1960 ihtilalinden son­ ra Aleviler, ulaşılması çok zor olan bir yol kat etmişlerdir. Bu toplumla ne kadar övünülse azdır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI

İlmi kuran hadisii haber vaz ile ders Cümle bin mani imiş bunca tekrar nedir Seyid Nesimi

245

KONU : MEVLİT BAŞLIK 57 : ALEviLER MEVLİT YAPMAZLAR * Aleviler mevlit yapmazlar. * Aleviler kandil yapmazlar. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler, mevlit yapmazlar. Aleviler diğer dini tören ve ge­ leneklere karşı uzak tavırlannı mevlitlerde de göstermişlerdir. Hiçbir Alevi mevlit yapmaz. Zaten mevlit kelimesini de Alevi­ ler şehre gelince tamdılar.

246

KONU : KANDiL BAŞLIK 58 : ALEViLER KANDiL YAPMAZLAR

* Aleviler kandil yapmazlar. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler, mevlit yapmadığı gibi kandil törenleri de yapmaz­ lar. Bunlar Alevilere yabancı şeylerdir. Mevlit ve kandil dini nitelikli olduğu için Aleviler bu tür faaliyetlerle ilişkisini kes­ miştir. Bu kavramlar Alevilere çok uzak gelir.

247

BÖLÜM B ALEVİLİGİN KAREKTERİSTLİK ÖZELLİGİ KONU : SEVGi BAŞLIK 59 : ALEViLİK SEVGi TEMELLERİ ÜZERİNDE KURÇLMUŞ BİR GÖRÜŞTÜR

* Alevilik sevgi temelleri üzerine kurulmuştur. * Sevgi, Aleviliğin hayat meyvasıdır. * Alevilik bir sevgi yoludur. * Sevgisiz Alevilik düşünülemez. * Bu sevgi başta insan olmak üzere doğada her şeyi sev­ mektir. * Aleviler her şeye sevgi esasından yaklaşırlar.

249

KONU : DOGA SEVGİSİ BAŞLIK 60 : DOGA SEVGiSi ALEVİLİGİN KİLİMİNİN MOTiFLERİDİR * Alevilik gelenekleri doğa sevgisi motifleri ile işlenmiş­ tir. Aleviler; dağları, ırmakları, ağaçları, suyu, güneşi, ayı doğa sevgisinin birer sembolü olarak kutsal göstermiştir. Aleviler, ağaçlara çaput bağlayarak, suyu kirletmeyerek, hayvanları koruyarak dağlara yüce isimler vererek, ırmak­ lara türküler yakarak sevgilerini yüceltmişlerdir. Aleviler, doğa sevgisini tarihten günümüze kadar yaşatmışlardır. * Aleviler doğa sevgisi gibi hayvan sevgisini de en üst noktalarda tutmuşlar, hayvaniara değer vermişler ve koru­ muşlardır.

250

KONU : ALEviLİK KÜLTÜRÜ BAŞLIK 61 : ALEviLİK KÜLTÜRÜ ANADOLU HALKININ KÜLTÜRÜDÜR

* Alevlik kültürü orta çağda modern çağ gibi düşünen, tüm gerici ve dinci baskı, katliamlara ve asimilasyonlara rağmen evde tarlada harmanda, sazıyla sözüyle, cemiyle, semahıyla Aleviliği yaşayan ve yaşataniann kültürüdür. A­ levilik kültürü bu halkın su içip yemek yiyişinden tarlada­ ki çalışmasına beşikten mezara kadar yaşamıdır. Alevlik kültürü, acılann paylaşıldığı, ezenin değil ezilenin, sömü­ renin değil sömürülenin, alıretin değil dünyanın konu edil­ diği, hurafenin değil aklın egemen kılındığı, sevginin, hoşgörünün, insanlığın işlendiği kültürdür.

251

KONU : ALEvi BİR KİŞiDE OLMASI GEREKEN KARAKTERiSTiK NİTELİKLER BAŞLIK 62 : ALEvi KİŞİ HER HALİYLE DÜRÜST OLMALIDIR * Alevi, hoşgörülü olmalıdır * Alevi, alçakgönüllü olmalıdır * Alevi, yardımsever o�alıdır * Alevi, bağışlayıcı olmalıdır * Alevi, fedakar olmalıdır * Alevi, dürüst olmalıdır * Alevi, açık sözlü olmalıdır * Alevi, onurlu olmalıdır *Alevi, güvenilir olmalıdır * Alevi dostane olmalıdır

252

KONU : ALEvi BİR KİŞiDE OLMAMASI GEREKEN KARAKTERiSTiK NİTELİKLER BAŞLIK 63 : ALEVi KİŞİ TOPLUMDA HOŞ GÖRÜLMEYEN NiTELiKLERDE OLMAMALIDm * Alevi, kimsenin hakkını yememelidir. * Alevi, kimsenin namusuna dolanmamalıdır. * Alevi, ispiyonculuk yapmamalıdır. * Alevi, ihanet etmemelidir. * Alevi, yalan söylememelidir. * Alevi, sahtekar olmamalıdır. * Alevi, kinci olmamalıdır. * Alevi, toplum kurallarına ve değer yargıianna saygılı olmalıdır.

253

BÖLÜM 14 ALEVİLİGİN YANDAŞLARI KONU : ÜSTÜN İNSAN BAŞLIK 64 : ALEVİLİKTE ÜSTÜN TUTULAN İNSAN * Alevilikte kural olarak insanlar eşittir ve birbirle­ rinden farkları yoktur. * Bazı insanlar hizmetlerinden dolayı Aleviler tarafından daha çok saygı ile anılırlar. * Aleviliğin kurucuları ve yol göstericileri * Dünyada insanların yararına buluşlar yapan insanlar, bilim adamları. * insanlığı ileri götürme mücadelesi veren liderler, in­ sanlar YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler bugün insanlık için uğraşan insanlara, bilim adam­ lanna, Aleviliği günümüze getirmiş insanlara, kendi ülkelerin­ de insanlık için uğraşmış insanlara değer verirler. Bunlara ayrı bir yürekle saygı beslerler.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI

"Bana bir harfgösterenin kölesi olurum" HazretiAli

255

·

" ... Hakka erişmek insanın kendi safvarlığına erişmesi de­ mektir. Ancak bu yollan gösteren bilim adamlarına karşı saygı­ lı olmak yerinde olur. . . " Şeyh Bedrettin " Hayatta en hakiki mürşit ilimdir " Atatürk

256

KONU : ALEvi NELERE İNANIR BAŞLIK 65 : ALEvi GERÇEK ŞEYLERE İNANIR * Alevi, gerçek şeylere inanır. * Alevi, insan aklının aldığı şeylere inanır. * Alevi, bilimsel olarak varlığı veya doğruluğu ispat e­ dilmiş veya edilebilir olaylara inanır. * Alevi, hayali olmayan, hurafe olmayan, insan mantığı­ na ters gelmeyen şeylere inanır.

257

KONU : ALEviLER KiMLERE İNANIR BAŞLIK 66 : ALEviLER BİLİM ADAMLARINA İNANIR * Aleviler bilimadamlarına inanırlar. * Aleviler aydınlara, insanlığı ileri götüreniere inanır­ lar.

258

KONU : ALEViLERiN YANDAŞLARI BAŞLIK 67 : ALEViLER İLERİCİLERİN YANINDADIR

* Alevi, aydınlarm yanında yer alır. * Alevi, ilericilerin yanında yer alır. * Alevi, laiklerin yanında yer alır. * Alevi, demokratların yanında yer alır. * Alevi, devrimcilerin yanında yer alır. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi HALK Bugün Alevi halkın tamamı aydınlann, demokratlann, laik­ lerin, ilericilerin, devrimcilerin, çağdaş düşünenierin yanında yer alır. Ülkemizdeki gerek örgütlenme gerek basit ilişkilerde Alevilerin dostları arkadaşlan hep bu kesimdendir. Aleviler, ge­ rek dostluk ilişkilerinde gerek komşuluk ilişkilerinde gerek di­ ğer ilişkilerinde bu kesimden insanlan kendilerine seçerler.

259

BÖLÜM lS ALEviLER NELERE VE KiMLERE KARŞIDIR KONU : DİNCİLİK BAŞLIK 68 : ALEviLER DİNCİLİGE KARŞIDIR * Aleviler, dinciliğe karşıdır. * Hangi dinden ve hangi mezhepten olursa olsun insan­ lara dini pencereden bakan, onları dini ve mezhepsel açı­ dan bölen, ayıran, değerlendiren görüşlere karşıdır. * Aleviler, insanlara yaklaşırken dini niteliğine göre ay­ rım yapan insanlara karşıdır. * Alevilik, hiçbir zaman dinciliği kabul edemez. YAPTIRIMI: Dünyaya ve insanlara dini pencereden bakan, her olayı ve hareketi dini açıdan yorumlayan, insanları dini ni­ teliklerine göre ayıran, dini şekilde yaşayan veya insanları bu şekilde düşünmeye veya yaşamaya teşvik eden, bu şekilde ya­ şamadıktan içinAlevileri yeren kişi Alevilikle ilişkisi kesilmiş başka görüşlerin içerisine girmiş sayılır. Bu kişi artıkAlevi ol­ duğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket e­ demez. Bu kuİallarAleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallarıdır. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Alevi, halkı insanların dini olarak birbirinden ayrılmasına karşıdır. Hangi dinden olursa olsun insanların kardeş olduğunu söylerler. Din farkıAleviler için hiç önemli değildir. Alevilerin

261

hayatında dinin hiçbir önemi yoktur. Bugünkü Aleviler Hıris­ tiyanlan da, Musevileri de, Yahudileri de insan olarak sever. Onlan Müslüman olmadıklan için yermez, yeremez.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

Derviş Kemal der inanma Adem denmez her adama Müslümanlık kolay ama İnsan olmak zordur hoca Derviş Kemal Zahit dinin kaydın edeli zail Hali hakikkate olmuşuz vasıl Küfri zülfone olalı mail Seyri Ruhu dini imandan geçtim Zahmi Sindirilir aydın fertler Yok edilir soylu mertler Dini baskı denen dertler Boydan aşar bundan sonra Derviş Kemal Yıllar yılı seni dinle kandzrmış Bütün duydukların yalandır yalan Kan gözyaşı zulüm ve de katliam Dinden insanlığa kalandır kalan Meyli

262

Mümini severim hizmet ederim Dinciden yobazdan nefret ederim Kerbela çölünde pire giderim Bu mudur dindarlar bu mudur mürnin Özdeki

263

KONU : ŞERİAT BAŞLIK 69 : ALEviLER ŞERİATA KARŞIDIR * Aleviler, şeriata karşıdırlar. * Aleviler, yüzyıllar boyunca şeriata karşı mücadele ver­ diler, direndiler, katledildiler. * Aleviler, bugünde en büyük düşmanı şeriatı görür. * Aleviler, şeriatı çağımız insanına, insanlığına en büyük tehlike ve zararlı şey olarak görür. YAPTIRIMI: Şeriatı benimseyen kişinin Alevilikle ilişkisi kalmamıştır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevi­ lik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Alevili­ ğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallarıdır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YAŞAYAN HALK Şu anda Alevilerin tamamı şeriata karşıdır. Aleviler şeriatı ö­ cü gibi görmekte ve ona karşı çıkmaktadır. Bugün için Alevi­ lerin en çok karşı çıkığı şey şeriattır. Hiçbir Alevi kesinlikle şeriatı benimsemez. Şu gün ülkemizde şeriat tehlikesi Alevilerin en büyük korkusudur.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVi DERGAH, POST SAHİPLERİ

Bozuk düzen öyle gelme meydana Ehlibeyte iman eyle gel münkir

264

·

Ömer'den Osman 'dan sana fayda yok Ehlibeyte iman eyle gel münkir Teslim Abdal YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAR Yetmiş yıldır meşalesi yanıyar Yobazın dilinden yararn kanıyar Yıkılan Osmanlı gelir sanıyor Tarihin dilleri Atatürk kokar Muharrem Yazıcıoğlu

Beyni bozuk diş bilerse kastına Can veririm el değdirmem büstüne Şeriat rozeti göğsüm üstüne Takarnaz/ar devrimierin variken Mahmut Erdal Vatandaştan oy almaya Gelecekmiş hilafetçi Bir erkeğe dört dane avrat Verecekmiş hilafetçi Davut Suları Vahdettin 'in torunları kudurmuş Size saldırıyar durmadan atam Milli görüş diye bir şey uydurmuş Size saldırıyar durmadan atam Dertli Şimşek

265

İrtica düzeni sardı geliyor Bu milleti bölük bölük bölüyor Dost düşman dışarıda bize gülüyor İki gözünüz var görüyorsunuz Delicoş Kerem Planla kurduğun bu adil düzen Yıkılır virana çevrilir bir gün Hak görünüp zalim mazlumu ezen Duman olur tozu savrulur bir gün Taki Şer gelirse iktidara Ülke alır büyük yara Topyekün düşeriz dara Halkın beli bükülür ha Derviş Kemal Şer geldikçe akın akın Kara günler olur yakın Sanıyorum sakin halkın Sabrı taşar bundan sonra Derviş Kemal Şeriat gelince güzel yurduma inanın ki al çiçekler sararır Aydınlık gelecek döner geceye Yürekteki tüm ışıklar kararır Meyli

266

KONU : YOBAZLAR BAŞLIK 70 : ALEVİLER YOBAZLARA KARŞIDIR

* Aleviler, yobazlara karşıdır. * Yobazların insanlığın düşmanı olduğunu söylerler. * Aleviler, hayatın her alanında yobazların karşısında mücadele ederler. YAPTIRIMI:

Alevi'den çok, bir yobaz gibi hareket eden,

bir yobaz gibi giyinen, düşünen yani yobaz kimsenin Alevilik­ le ilişkisi kalmamıştır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia ede­ mez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallandır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Şu anda Alevilerin tamamı yobazlara karşıdır. Hiçbir Alevi, yobazlan desteklemediği gibi şeriata da karşı çıkar. Aleviliğin hiç beğenmediği ve karşı çıktığı şeylerin başında yobazlık ge­ lir. Hemen her Alevi ozanı yobazlara karşı şiirler yazarak bu konudaki Alevilerin görüşlerini yansıtır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAR

Dil yumuşak kemikfitne Birlik olmaz yobaz it/e Iszrmadan onu şutla Tatlı dilli olmak gerek Yılmaz Ahmet 267

Yılmaz ahmet sözüm özdür Gerçekleri gören gözdür Kem kibirli yobaz kazdır Kazdan uzak olmak gerek Yılmaz Ahmet Dumlu Sakarya Kocatepe'den Düşmanı kuşattık her bir cepheden Antep 'ten Aydın 'dan yiğit Söke 'den Gerici yobazzn gücüyle değil Aşık Devranı Meydanı boş buldu yobaz nadanlar Çevreyi sarıyar kara dumanlar Halktan yana olan aydın insanlar. Zindanlara tıkzlmadan gel yetiş Derviş Kemal Bugün büyük bir yobaza uğradım Dövecektim çocukları düşündüm Alnının çatma bir balyoz gibi Vuracaktım çocukları düşündüm KulAhmet Dertli Şimşek atamızı severiz Dil uzatan hainleri döveriz Yobazları yurdumuzdan kovarız Size saldırıyar durmadan atam Derili Şimşek

268

Aç gözünü yobaz bak gör dünyaya İşitip duyanlar tükürdü sana Okudun kurarn inandın ona Okudun kuranı utanmadın sen Mehmet Ali Karababa Yobaz tipli it sürüsü serseri Münafiğın yurdumuzda yok yeri Yandı otuz yedi can dipdiri Yeri yok iblisin insan içinde Dokuyucu Halkın içindeyiz halkla beraber Safianın sözüne etme itibar Alem bizim için kardeş birader İlkbahar ayında seller gibiyiz Derili Zebuni Yobaz çağdan ilham alsa Kendisini yeni kılsa Bir nebzecik akıl olsa Aydınlara çatar mı hiç Derviş Kemal Ali kanlı cahil yobaz elinde Yine sil/e yedik kanlı Sivas 'ta İnsanlık harici yobaz zalimden Yine sille yedik kahbe Sivas'ta Özkan i

269

Düşüp nefis arkasına Girme yobazfirkasına Cumhuriyet tarlasına Şer tohumu ekilir ha Derviş Kemal Bir uğura bir kırmızı gül az gelir Bizim başımıza bazı kış bazı yaz gelir Yıkılırsa demokrasi gerici yobaz gelir Uyanın birleşmenin zamanı geldi Ozan Yürekli

270

KONU : ALEviLER DİNİ GÖREVLiLERE KARŞI DIRLAR BAŞLIK 71 : ALEviLER HACIYA, HOCAYA, ZAHİDE, ŞEYHE, MOLLAYA, VAİZE KARŞIDIR * Aleviler, dini nitelikli. insanlara karşıdır. * Aleviler, dini nitelikli insanların insanlığı geri götürdü­ ğüne inanırlar. * Aleviler, gericiliğin şeriatın, yobazlığın kaynağının dini nitelikli insanlar olduğunu kabul ederler. YAPTIRIMI:

Dini niteliği olan, insanlan Alevilik dışında

şeriatın pençesine atmaya çalışan, onlardaki şeriat düşünceleri­ ni geliştiren, insanlan geriye götüren kişinin Alevilikle ilişkisi kalmamış sayılır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sü.rülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallarıdır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Hacı, hoca, caiz, şeyh, zahit, molla vaiz ve benzeri gibi di­ ni görevliler Aleviler tarafından kesinlikle itibar görmezler. A­ leviler, bu nitelikli insanları toplumun yüz karası, gericiliğin yobazlığın sebebi görürler. Aleviler, insan olarak en çok karşı çıktıkları sınıf bu dini nitelikli sınıftır. Hiçbir Alevi bu sınıf in­ sanlara ilgi göstermez. Her fırsatta bu insanlara karşı oldukla­ rını

söylerler.

271

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDİ ALEVİ ULULARI

Biz müftü bilmeyizfetva bilmeyiz Külü kal bilmeyiz ifta bilmeyiz Hakikat bağrında hata bilmeyiz Şahz Merdan gibi ulumuz vardır Seyid Nesimi Softalar haram demiş Bu aşkın şarabına Ben doldurur ben içerim Günah benim kime ne Seyid Nesimi Softalar secde ederler Mescidin mihrabına Yar eteği secdegahım Yüz sürerim kime ne Seyid Nesimi YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

Peygamber yerine geçen hocalar Bu halkın başına zahmetli oldu Yunus Emre Bu düzüZen tertibi ayrzsa da derisin Başaramazsın hoca endişenden yitersin Yunus Emre

272

Seri şerifi tağyir Etme sakın Harabi Zahitlerin helali Bizim haramımızdır Edip Harabi Ey zahid sen bizi sanma günahkar Günahımız yoktur sevabımız var Gördüğümüz demi boş görür settar Bu sırra kuranla cevabımız var Edip Harabi Burhaniyaz ehlindeniz zannetme zahit Meşhuru cihandır nazzmız bizim Sözümüz mutlak canana ait Enelhak çağırır sazımız bizim Ruhi Bedrettin yoluna taş atanların Zaman zaman kafasına vuraiz Hacı hoca yobaz it köpek/erin Yaptıklarını ne demeli sormalı Ali Özsoy Dede Cesetimi zahir gözler görmesin Cenazeme münkirler el sürmesin Cahil hoca bize telkin vermesin O biçim himmete muhtaç değiliz Derviş Kemal

273

Neden tütmüyor bir baca Ben böyle gidernem haca Bak şu yatıp kalkan aca Uyutmuş uyarmamışlar Aşık Ali Metin Hoca bizi niçin taan edersin Hakkı bilmek midir suçumuz bizim Tersa gibi puta baş eğmeyiz biz Yoktur menalımız hacımız bizim Katibi Seni sersem hoca seni Softamı sandın sen beni Şeriat mezhebi dini İmanı da geçmişem ben Aşık Yener Gel hey hoca bize ilmini satma Hak mihman olduğu yeri bildin mi El aybını görüp günaha batma Fe/ek dolabından zarı gördün mü Kul Hüseyni Kazandığı rızkı he/al deyip yer Kıyafetçe vakte yurda gider Zahidin danına eylemez keder Günci bilir dindir aşılmayan dağ Günci

274

Sanma zahid sen bizi İnkara gelmişlerdeniz Şahı Merdan deyiben İkrara gelmişlerdeniz Fazlıya Bu adamlar sol tarafı batırdı Üçü birden dengesini yitirdi Hocayı mo/layı başa getirdi Makamlara doldurdular şuna bak Merdanoğlu İrfan meclisinde haddini aşma Gerici softayla salan doZaşma Şartlanmış cahil/e boşa uğraşma Onu eğitmeye takkatın yetmez Derviş Kemal Gel Metini doğru yürü Bırak softa cahil körü Bir kişiye yetmiş huri Yaşa diye aldatmışlar Aşık Ali Metin Vücudu mat/aktır her yerde inan Körler zannederler didarı nihan El hakkı azharu mineş şems iken Sofu inad eder eşekçesine Mirati

275

Yalandır camiye giden safialar Ramazanda oruç tutsa yalandır Bir iğne ucunu yemez yiğitler Et gözüne zehir yutsa yalandır Mahsuni Gel hey softa söyle sözün doğrusun Sözüne inanan perişanlar var Yazık ediyorsun masum caniara İrfan meclisine gir gör neler var Atıcı Yürü sofu yürü yolundan azma İlin gıybetine kuyular kazma Varub her dükkanda metanın çözme Yanında mürşüdin var olmayınca

276

KONU : GERİCİLİK BAŞLIK 72 : ALEviLER GERİCİLİGE KARŞIDIR * Aleviler, gericiliğe karşıdır. * Aleviler, ne türü olursa olsun gericiliği insanlığın en büyük düşmam olarak görürler. * Özellikle dinin sebep olduğu gericilik Aleviliğin baş düşmamdır. YAPTIRIMI: Hayatın her alanında tam bir gerici gibi ha­ reket eden, aydınlara ilericilere düşman olan, insanlan geriye götürmeye çalışan kişinin Alevilikle ilişkisi kalmamıştır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallarıdır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler ilericidir. Bu nedenle gericilere karşıdırlar. Bugün hiçbir Alevi gericiliği benimsemez. Alevilerin en çok karşısın­ da oldukları şeyden birisi\ de gericiliktir.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

Savmı salah gusulü Abdesti terk ederdi Cennette huri gilman Seyranı olmasaydı Harabi 277

Telli sazdır bunun adı Ne ayet dinler ne kadı Bunu çalan anlar kendi Şeytan bunun neresinde Aşık Dertli Bağımsız Türkiye hürleşmedikçe Gerici akımlar körleşmedikçe Gerçek demokrasi yerleşmedikçe Özlenen hedefe vanlamaz ki KulHasan Bizler bırakıp gittin gideli Kemalizm meclisten çekildi atam Çağdışı gerici kökten hileli Genç beyinfere ekiidi atam Mahmut Erdal Kilidi cennette kalmış Anahtarı emre almış Safianın birisi vermiş Açacakmış hilafetçi Davut Suları Şu çağda gerici düşünen insan Görüp de yarmayan hayvana benzer Her şeyde vardır bir hayat bir can . İçi ota dışı insana benzer Meyfi

278

Nesimi yüzülmüş Mansur darında Pir Sultan da geçmiş dünya varında Kervanımız gelir hakpazarında Karanlık yollarda şaşırma beni KulAhmet Hakikat yoludur merttir sözleri Karanlığa ışık saçar gözleri İyiy€( güzele çalar sazları Muhabbet erkanı ozanlarımız Dervişoğlu Bu cehalet beni yaktı Hançeri sinerne çaktı Milleti geri bıraktı Softa ile hocaları KulAhmet Gitme cahilin yanına Yolun incinir incinir Zarar getirir şanına Halın incinir incinir Özkani Cahil ile sohbet etme Uçuruma atar sen? Helal aşa haram katma Ecel bir gün yutar seni Aşık Zeki

279

Koyan sağlam taşı koymuş Sanra dönmüş onu soymuş Cehaletin sonu buymuş Anlamadı bu halk bizi Derviş Kemal

280

KONU : GERİCİ TARZ GİYİM BAŞLIK 73 : ALEviLER ŞALVAR, TAKKE, ÇEMBER SAKAL, KARA ÇARŞAF, TÜRBAN VE TÜM GERİCİ TARZ GİYİMLERE KARŞIDffi

* Aleviler, çağdaş, aydın insanlardır. * Bu kurala aykırı giyimiere ve şekiliere karşıdırlar. * Dini nitelik taşıyan şalvar, takke, çember sakal, kara çarşaf, türhan gibi tüm giysiler Aleviler tarafından kötü olarak görülür. * Hiçbir Alevi, bu tür bir giyim ve şekilde giyinip kendi­ sine şekil veremez. YAPTIRIMI: Aleviler, çağdaş bir insana yakışmayacak ve gericiliği, yobazlığı, şeriatçılığı simgesi olmuş tarz ve şekilde giyinen, bu giyimin dini açıdan iyi olduğunu savunan, bu şekil giyinmeyen Alevileri yeren kişinin Alevilikle ilişkisi kalma­ mıştır. Bu kişi artık Alevi �lduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallandır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Aleviler nasıl gericilere karşıysa o tür giyineniere de karşı­ dırlar. Hiçbir Alevi, bugün Arap görüntüsünde giyinmez. Hiç­ bir Alevi kadını ve kızı türhan takmaz, hiçbir Alevi erkeği dinciler gibi çember sakal bırakıp kafasına takke geçirmez. A­ leviler olanaklan ölçüsünde çağdaş giyinirler. Bir Alevi kesin-

281

likle bir yobazın görüntüsünde olamaz. Böyle bir şekilde gö­ rüldüğü taktirde artık Alevlerin içinde barınamaz.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ OZANLAR

Elimizde kazma aya/da çarık Tabanı delik deşik ökçemiz yarzk Yıktık padişahı kalktı sultanlık Hilafet yanlısı hacayla değil Aşık Devranı Meyil verme gerilere Sakın giyme takke bere Ülkemizin gönderine Yeşil bayrak dikilir ha Derviş Kemal Çarşafpeçe giydirecek Sulari der ayrılacak Gericilik uyduracak Şeriatçıymış hilafetçi Davut Sulari Arif olan bir noktaya bağlandı Gajlet uykusuna yatan uyandı Füze havalandı arşa dayandı Çıkar sarığınz bir bak neler var Atıcı

282

Kara düşüneeli /arpık sakallar Hakkı şekillerde arar çakallar Karanlık kalkınca aydznlanzr yalar Gün doğar sabaha çevrilir bir gün Taki \

Münkürünfarz deyip gittiği Mekke Kazanmak içindir bir gümüş sikke Gururla giydiği bere ve tekke Başszz gövdelere taç olsa gerek Derviş Kemal

283

KONU : ARAP GELENEKLERİ BAŞLIK 74 : ALEViLER ARAP GELENEKLERiNE KARŞIDIR * Aleviler, Arap geleneklerine ve göreneklerine karşıdır­ lar. * Aleviler, İslamiyet kanalıyla diğer ulusları etkileyen A­ rap kültürüne karşıdırlar * Aleviler, tarih boyunca bu Arap egemenliğine karşı mücadele etmişlerdir. * Hiçbir Alevi, Arapça 'yı, Arap gelenek-görenek, kültür ve yaşantısını kendisine uyarlayamaz ve onlara göre yaşa­ yamaz YAPTIRIMI:

Arap gelenek ve göreneklerini kendi ulusu­

nun gelenek ve göreneklerinin üstünde tutan, bir Arap gibi gi­ yinip, bir Arap gibi düşünen, dini ad altında Arap anane ve geleneklerini, ahlak anlayışını, yaşam biçimini benimseyen in­ sanlara benimsetmeye çalışan, bu şekilde yaşamıyorlar diye A­ levileri yeren kişi Alevilikle ilişkisini kesmiş sayılır. Bu kişi, artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ile­ ri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallandır.

YOLGÖSTERİCt KAYNAK: ALEvi HALK Hiçbir Alevi, Arap gelenek ve adetlerini benimsemez. Arap ların geleneklerine özenmez, hatta Arapları yaşam, düşünce, çağ olarak çok geri bulur ve onları yererler.

284

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI

Dinleyin nefsim mevali canlar Onun için okurum lanet yezide Hasana Hüseyin 'e kasdetti onlar Onun için lanet okurum yezide Şah Hatayi YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR

İbreti pulcafakirim, Bez değil atlas dokurum Kuranı tü�kçe okurum Ki anlanszn sözüm benim İbreti Yolumuzun yollarını bozmadan Çalışan halk birliğinden azmadan Arap gelip kafamızı ezmeden Kafirleri zindanlara koymalı Ali Özsoy Dede Hey Arapça okuyanlar Allah Türkçe bilmiyor mu İngilizce Fransızca Bize hitap kzlmzyor mu Mahsuni

285

Arap kültüründen aldığın dersin Tarihler boyunca belasın sersin İlme ters düşer bakar bir körsün Eşekler değişti sen değişmedin Mahmut Erdal Ulusların lisanını ezber et Yenilik kabul et ileriye git Türkçe konuş Türkçe söyle Türkçe öt Türk çocuğu Türkçe oku Türkçe yaz Hüseyin Çırakman Bir Arab 'infelsefesi Perişan etti herkesi Saray lisanı farisi Saltanatı korumuşlar AşıkAli Metin

286

KONU: HURAFE-iNANlŞLAR BAŞLIK 75: ALEviLER HURAFELERE KARŞIDIR * Aleviler, hurafelere karşıdırlar. * Aleviler, insan aklının almayacağı gerçeküstü, do­ ğaüstü, insan mantığına aykırı şeylere inanmazlar. * Hiçbir Alevi, hurafelerden yola çıkarak Aleviliği açık­ layamaz, * Alevilik konusunda görüş ileri süremez, Aleviliği ta­ nımlayamaz. YAPTIRIMI:

Tamamen hurafeler içine batmış olan, dün­

yayı ve olaylan bu gözle gören ve yorumlayan, insanlan da bu tarzda yöneltıneye çalışan, Alevileri bu inanışiara değer verme­ dikleri için yeren kişinin Alevilikle ilişkisi kalmamıştır. Bu kişi artık Alevi olduğunu iddia edemez, Alevilik adına konuşamaz ve hareket edemez. Bu kurallar Aleviliğin vazgeçilmez, değiştirilemez, aksi ileri sürülemez, reddedilemez olmazsa olmaz kurallandır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün hiçbir Alevi hurafe inanışiara meyletmez, mantığı­ na, aklına ters gelen görüşleri, düşünceleri benimsemez, benim­ semediği gibi onlan yerer.

287

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Karanlığa ışık tutan Devrimleri sen yarattın Hurfafeyı söktün attın Süren sensin Hacı Bektaş Devrani İnsanca yaşamı seçin Karnı doyurmalıdır açın İleriye gitmek için Kara cahil kalmamalı

Özveri Bu dünyayı sarı öküzün Boynuzuna bindirmişler Benim fakir milletimin Kafasını doldurmuşlar

AşıkAli Metin Kimi falcı kimi büyücü cadı Onlardır gerçeğin yabam yadı Korktuğumuz şeyin cehalet adı Ne cin peri nede öcü deriz biz

Gönüllü Coşkun Derviş Kemal der ki yobazlar gelip Yargıcı savcıyı gündemden silip Kadıların fetvaları yükselip Falzmıza bakı/madan gel yetiş

Derviş Kemal 288

Gel Metini doğru yürü Bırak softa cahil körü Bir kişiye yetmiş huri Yaşa diye aldatmışlar . Aşık Ali Metin Gelin hele gelin benim caniarım Hepiniz el ele verin diyorum Bağnazlık cehalet yok olsun gitsin Artık gerçekleri görmemiz gerek İsmail Nar Cahilinin yobazın uyma sözüne Uslanmaz tükürsen her gün yüzüne Namussuzun her gün vur boynuzuna Bak o zaman yola gümansız gelir Zebuni Hiç sevmezdi karanlığı korkuyu Hurafeler onu göre kör kuyu Aydınların üstündeki tartuyu Atacaktı ona pusu kurdular Morsultan

289

BÖLÜM 16 ALEVİNİN SORUMLULUKLARI KONU : ALEVİNİN SORUMLULUGU BAŞLIK 76: ALEVi, ÇOCUGUNU BİR ALEVi GİBİ YETİŞTİRMELİnİR * Her Alevi, çocuğunu Alevi gibi yetiştirmek durumun­ dadır. * Hiçbir Alevi, çocuğunu Alevilerin benimserneyeceği şe­ kilde yetiştirmemelidir. * Çocuğun Alevi gibi yetiştirilmesi çağdaş, laik, değerle­ re sahip, ilerici demokrat kafa yapısında, hurafeden ve ge­ ricilikten uzak, Aleviliğin tarihten gelen geleneklerine sahip bir kişi olarak yetiştirilmesidir. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün Alevi halk, çocuklarını Aleviliğin kurallarına göre yetiştirmektedirler. Alevi çocuklarının tamamı çağdaş, ilerici, olanakları içinde aydın, insanları birbirinden ayırmayan, geri­ ciliğe karşı olarak yetişmektedir. Bir Alevi için en büyük fela­ ket, çocuğunun gerici ve şeriatçı düşünceler içinde yer almasıdır ki bu konuda tüm Aleviler çok hassastırlar.

291

KONU : ALEvi GİBİ YAŞAMAK BAŞLIK 77 : BİR ALEvi HAYATI BOYUNCA ALEVi GİBİ YAŞAMALIDIR

* Bir Alevi hayatı boyunca bir Alevi gibi yaşamalıdır. * Alevi gibi yaşamak çağdaş, ilerici, aydın, modern bir yaşam biçimini kabul etmektir. * Alevi gibi yaşamak insanları hor görmeden hangi dil, din, soy ulustan olursa olsun onlarla kardeş gibi bir arada yaşamaktır. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün Alevlerin hepsi tammlamaya uygun bir şekilde Ale­ vi gibi yaşamaktadırlar. Tüm Aleviler olanaklan içinde mod­ em giyinip çağdaş bir kafa yapısına. sahip insanlarla ayrım gözetmeden bir arada yaşamaktadırlar.

292

KONU : ALEvi GİBİ DÜŞÜNMEK BAŞLIK 78 : BİR ALEVi HER ALANDA ALEVi GİBİ DÜŞÜNMELİnİR *

Bir Alevi, her yerde ve her zaman bir Alevi gibi düşün­

melidir. Alevi gibi düşünmek çağdaş ilerici düşünmek, aydın olmak, olaylara hoşgörü ile yaklaşmak, hurafe inanışlardan u­ zak, bilimsel ve insan aklının alacağı şekilde düşünmek ve A­ leviliğin tarihten gelen geleneklerindeki normlara uygun düşünmek zorundadır.

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Bugün Alevilerin hepsi Alevi gibi düşünme�edir.

Ül­

kemizin neresinde olursa olsun tüm Aleviler düşünce olarak birbirlerine benzerler. Hepsi aydın, ilerici, demokrat, laik in­ sanlardır. Düşünsel olarak da sol eğilimlidirler.

293

BÖLÜM 17 ALEVİLİGİN KURUMLARI KONU : SEMAH BAŞLIK 79 : SEMAH ALEVİLİGİ BENİMSEME GÖSTERGESiDİR * Semah, beden hareketleri ile Aleviliğin ifade edilme şeklidir. * Semaha giren kişi, Alevi olduğunu, Aleviliği benimse­ diğini, Aleviliğe sempati duyduğunu ifade etmiş olur. * Semahlar her yerde ve her zaman oynanabilir. * Semah oyuarnada amaç niyettir. Üsteki niyeti gösteren kişi semahı oynayabilir.

295

KONU : DEYİŞ BAŞLIK 80 : DEYİŞ ALEVİLİGİN FİKİRSEL DÜŞÜNCESİNİN EN İNCE VE GÜZEL KELİMELERLE DİLE GETİRİLMESİDİR * Alevi deyişieri duazimamları Aleviliğin felsefe, kültür ve amaçlarını kuşaktan kuşağa taşıyan en önemli fıkirsel i­ fadeleridir. * Gerçek Alevilik düşüncesini Alevi deyişlerinde bulmak mümkündür. * Alevilik günümüze deyişler sayesinde kulakta.n kulağa yayılarak ayakta kalmış ve günümüze gelebilmiştir.

296

KONU : BEKTAŞi FlKRALARI BAŞLIK 81 : FlKRALAR ALEVİLERİN DÜŞÜNCESİNİN MİZAHİ ŞEKiLDE DİLE GETİRİLMESİDİR * Alevi ve Bektaşi fıkraları Alevilik düşüncesinin mizalı şeklinde anlatımıdır. * Alevi Bektaşi fıkraları Aleviliğin gerçek ve yeri zama­ nına ve konumuna göre rahat olarak dile getirilememesi hallerinde bunun mizahi bir yolla anlatımıdır. * Gerek tanrı gerek dini diğer konulara ilişkin gerçek A­ levilik düşüncelerin Alevi Bektaşi fıkralarında bulunabi­ lir. * Alevi Bektaşi fıkralarında dinin ve yobazlığın kendisi ve kurumları ile Alevilerin ince ve kıvrak zekasının dalga geçmesi bulunur.

297

KONU : ÖZDEYiŞLER BAŞLIK 82 : ALEVi ÖZDEYiŞLERİ ALEVİLERİN KANUNUDUR * Alevi özdeyişleri Aleviler tarafından kanun hükmünde sözlerdir. * Özdeyişlerin hiçbir şekilde aksi iddia edilemez, savu­ nulamaz. * Alevi özdeyişleri yüzyıllar boyu uygulamalarla oluş­ muştur. * Bu nedenle en önemli Alevilik yol göstericile�idir.

298

KONU : SAZ BAŞLIK 83 : SAZ ALEVİLİGİN YAYILMASINI SAGLAYAN SİLAHI VE KALEMİDİR

* Saz, Aleviliğin düşmanı yenmesinde en büyük silah, dost kazanmasmda en büyük çiçek, kuşaktim kuşağa yayıl­ masmda en büyük kalemdir. * Saz, Alevi ozanlarının, dedelerinin, babalarının dert ortağı, en sadık dostudur. * Alevi önderleri saz sayesinde etrafına insanları topla­ mış saz sayesinde insanları örgütlemişlerdir. * Bu nedenlerle saz Aleviler tarafından kutsal görülür.

299

KONU : KIRMIZI RENK BAŞLIK 84 : KIRMIZI RENK ALEVİLERİN KUTSAL RENGiDİR

* Kırmızı renk Alevilerin kutsal rengidir. * Tarihten günümüze ezilenlerin, başkaldıranların, sö­ mürülenlerin de simgesi olmuş kırmızı renk, Aleviler tara­ fından kutsal renk olarak kabul edilir.

300

KONU : CEM VE KÜLTÜR EVLERi BAŞLIK 85 : CEM EVLERi AYDlNLANMA OKULLARlDIR * Cem evleriAlevilerin muhabbet yaptığı yederdir. Cem evleri Alevilerin gönül birliği yaptığı yerlerdir. Cem evle­ ri Alevilerin yüzyıllar boyunca gizli gizli cem yaptıkla­ rı, eğitim yaptıkları, musahip tuttukları, halk mahkemeleri kurdukları yerlerdir. * Cem evleri insanlığın, çağdaşlığın, laikliğin, bilimselli­ ğin, eğitimin, aydınhğın ocağıdır. * Cem evleri hiçbir şekilde geri zihniyetlerin, geri dü­ şüncelerin barındığı, insanları bölen, onları ayıran, onlara kin yükleyen, gericiliği öven yerler olamaz. * Cem evleri birer eğitim yeridir. Burada hurafelere, yo­ bazlara yer yoktur. Çünkü tarihten günümüze cem evle­ rinde inanlık aydınlık anlatılmıştır. Bugün de böyle olmak zorundadır. Cem evlerinde kuran okunmaz, Arap gelenek­ leri yaşatılmaya çalışılmaz, gerici tarzda elbiseler giyilemez, dini telkinlerde bulunulamaz. * Cem evleri sadece ve sadece Alevilerin eğitim yaptık­ ları, gönüllerindeki Aleviliği pekiştirdikleri, törenlerini yap­ tıkları yerlerdir.

301

KONU : CEM EVLERİNDEKİ FALiYETLER BAŞLIK 86 : CEM EVLERiNDE İLERİCİ DÜŞÜNCELER İŞLENİR

* Cem evlerinde aydın nesiller yetiştirilmesine yardımcı olunur. Cem evlerinde aydın bir insanın özlemini duyacağı faaliyetler gösterilir. * Cem evleri Alevi gençliğinin özlemlerine taleplerine düşüncelerine uygun faaliyet gösterir. * Özellikle Alevi gençliğine yönelik faaliyet gösterir, on­ lara komik gelen, geri gelen, bu gençlerce benimsenmeyen basit tutucu ve geri kalmış uygulamalara yer verilmez.

302

KONU : CEM EVLERiNDE YASAK OLAN ŞEYLER BAŞLIK 87 : CEM EVLERiNDE MİLLİYETÇİLİK VE DİNCİLİK YAPILMAZ * Cem evlerinde Alevilik faaliyetlerine aykırı faaliyet ya­ pılamaz. * Cem evlerinde Alevilik felsefesine aykırı hareketlerde bulunulamaz. * Cem evlerinde Alevilik yaşam biçimine aykırı düşün­ ce hayata geçirilmeye çalışılamaz. * Cem evlerinde gericiliği çağrıştırıcı eylemlerde bulu­ nulamaz. * Cem evlerinde milliyetçilik ve dincilik yapılamaz. * Cem evlerinde Kur'an okunmaz, Arapça konuşulmaz, hurafelere inanılmaz.

303

KONU : CEM BAŞLIK 88 : CEMLER ALEVi TÖRENLERİDİR

·

* Cemler, Alevi törenleridir. * Cemler, eğitim çalışmaları, insanların Alevilik karar­ lılığı artırılma, bilinçlendirme çahşmalarıdır. Cemler, Ale­ vi tören ve geleneklerinin uygulanmasıdır. Cemierin yapilişında özellikle saat, zaman, özel bir gün yoktur, cem­ ler her zaman ve her koşulda yapılabilir.

304

KONU : HALK �MELEm BAŞLIK 89 : HALK MAHKEMELEm ALEYİLİK İÇİ DİSİPLİN SAGLAMA ORGANlDIR * Alevi halk mahkemeleri Alevilerin içindeki kötü ni­ yetli kişilerin cezalandırılması için kurdukları mahkeme­ lerdir. Bu mahkeme, sadece Alevi toplumu içindeki insanları temizlemek ve onları birer dürüst insan olarak kalmalarını sağlamak için yapılır. * Halk mahkemeleri Türkiye Cumhuriyeti mahkemele­ rine alternatif bir mahkeme değil, topluma dürüst ve temiz insan verme, insanları eğitme, yetiştirme ve topluma bu ha­ liyle kalma yerleridir.

305

KONU : MUSAHİPLİK BAŞLIK 90 : MUSAHİPLİK DÜNYA KARDEŞLiGİDİR * Musahiplik yol kardeşliğidir. * Bu kardeşlik ana baba bir kardeşlik gibidir. * Musahipler, dünyada birbirinin malından ve camndan sorumludurlar. * Musahipler birbirinin camnın ve malının en büyük ko­ ruyucusu birbirlerinin dünyada en büyük yardımcıları güvenecekleri yerlerdir.

306

BÖLÜM 18 ALEVİLİKTE BARIŞ, HOŞGÖRÜ, KARDEŞLİK KONU : BARIŞ BAŞLIK 91: ALEviLER BARIŞTAN YANADIRLAR * Aleviler, insanların barış içinde yaşaması gerektiğine inamr Aleviler, barışçı insanlardır. Aleviler, barışı bozmaz­ lar. Alevler, barışı bozanlara karşıdırlar. "Yurtta barış cihanda barış " Mustafa Kemal Atatürk

307

KONU : HOŞGÖRÜ BAŞLIK 92 : ALEViLER HOŞGÖRÜLÜ İNSANLARDIR

* Aleviler, hoşgörülü insanlardır. * Hoşgörülük, Aleviliğin felsefesinde vardır. * Hoşgörü, Aleviliğin vazgeçilmez şartlarındandır. * Aleviler, olaylara yaklaşırken hoşgörü esasından ha­ reket ederler.

308

BAŞLIK 93

:

KARDEŞLİK

* Aleviler, insanları kardeş olarak görürler. * Aleviler, insan ilişkilerinde kardeşlik esasını ilke edi­ nirler. * Aleviler, herkesin biriyle kardeşçe yaşamasını ister­ ler.

"Kardeşin odur ki zorlukla karşılaştığında sana yardımında ikirciklenmeden seninle birlikte davranan kötülük/ere karşı ko­ yandır. " HazretiAli

309

BÖLÜM 19 BiLiM EGiTiM KONU : BİLİM BAŞLIK 94 : ALEviLERiN REHBERİ BİLİMDİR * Aleviler, bilimi kendilerine gerçek rehber görürler. * Alevilerin yolu bilimden geçer. Aleviler, bilim adamlarını eğitim adamlarını kendileri­ ne kılavuz seçerler. * Aleviler, bilimden geçmeyen yolun karanlık olduğunu söylerler. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİÖİN KURUCULARI

"Bilim Şam 'da da olsa ara bul" Hacı Bektaşi Veli Bir yoldaştır ki Yitirmeye kimse onu Karanlıktır bilim üzre Gidilmeyen yolun sonu HacıBektaş ''Hayatta hakiki mürşit bilimdir" Mustafa Kemal Atatürk

311

KONU : EGİTİM BAŞLIK 95 : ALEviLER ÇAGDAŞ EGİTİMDEN YANADIRLAR * Aleviler, çağdaş eğitimden yanadırlar. * Aleviler, modern dünyanın sorunlarının ancak çağdaş eğitim ile çözöleceğini söylerler. * Aleviler, ortaçağ zihniyeti ve eğitiminin insanları ileri değil geri götüreceğini söylerler. * Aleviler, her zaman en ileri eğitimin uygulanmasını is­ ter ve buna yardımcı olurlar.

312

BÖLÜM 20 ALEVİLERİN YÖNETiME BAKIŞI KONU: ALEVLERiN DEVLET ANLAYlŞI BAŞLIK 96 : ALEViLER DEVLETi KESEN, ASAN DEGİL, EGİTEN, KORUYAN BİR KURUM OLARAK GÖRÜRLER * Aleviler, devletin halkın boynunda yük, karşısında ken­ disini ezecek güç, sömürülmesine yardımcı olacak makam, eziyet kapısı olarak bulunmasını istemezler. * Alevilerin devletin modern, laik, çağdaş bilimsel veri­ lerle donatılmış ilerici, insan haklarına saygılı, demokrasi­ nin tüm kurum ve kuruluşlarını işleten, sosyal hakları sağlamış, vatandaşını ezilmesi gereken kişi değil hizmet e­ dilmesi gereken efendisi gören, vatandaşına tüm sosyal hak­ ları sağlayan hayatlarını garantiye alan, onları koruyan, güvenliklerini sağlayan onları anne kucağı gibi kucaklayan kurum olmasını isterler. * Aleviler, devleti eli kılıçlı değil eli çiçekli bir yapı olarak görmek isterler. * Aleviler, devleti baba olarak değil kendisinin' hizme­ tinde olan bir kurum olarak görürler.

313

KONU: EŞİTLİK BAŞLIK 97: ALEViLER İNSANLARI EŞİT GÖRÜR * Aleviler, insanlan eşit görürler. * Aleviler, insaniann birtakım özelliklerine göre ayrıma tabi turulmasım istemezler. * Aleviler, hangi din, dil, ırk, mezhep, cilt, renk, mevki ve maddi güçte olursa olsun tüm insanların eşit olduğunu söylerler.

314

KONU : ÖZGÜRLÜK BAŞLIK 98 : ALEviLER İNSANLARlN ÖZGÜR OL­ MASlNI İSTER * Aleviler, insanların özgür olmasını isterler. * Aleviler, hiçbir ulus ve kişinin ne ad altında olursa ol­ sun insanlarm özgürlüğünün kısıtlanmasının veya baskı al­ tına alınmasının meşru olmayacağını söyler. * Aleviler, özgürlüğün insanın vazgeçemeyeceği hakla­ rından olduğunu söyler.

315

KONU : HUKUK BAŞLIK 99 : ALEviLER EN ÇAGDAŞ HUKUKUN UYGULANMASINI İSTERLER * Aleviler, en çağdaş, ileri hukukun uygulanınasını ister­ ler. * Aleviler, hukukun uygulanmasında insanlar arasmda aynm yapılmamasını herkesin eşit olmasını isterler. * Aleviler, ilkel ortaçağ hukukunun artık modern dünya­ ya uygulanamayacağım söylerler. * Aleviler, Arap ve İslam hukukun

�16

KONU : ULUSLARıN KADERİNİ TAYİN HAKKI BAŞLIK 100 : ALEviLER HiÇBİR ULUSU DİGE­ RİNDEN FARKLI GÖRMEZLER * Aleviler, her ulusun kendi kaderini tayin hakkına sa­ hip olduğunu söylerler. * Aleviler, hiçbir ulusun diğerini sömürmesini, baskı al­ tına almasını ve egemenliği altında tutmasım kabul etmez. * Ne adına olursa olsun bir ulusun asimilasyonunu kabul etmezler. * Aleviler, bir ulusun dil, düşünce, yöntem, yaşam biçimi, adet, gelenek, görenek, din ve diğer konularda sömürülme­ si kabul etmezler. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Yetmiş iki millete Bir göz ile bakmayan Halka müderris olsa Hakikatte asidir Yunus Emre Bulmuşuz mevlayz vicdanzmızda Edep müncelidir erkanzmızda Birdir her bir milet meydanımızda Türkümüz Kürdümüz lazımız bizim Ruhuilah

317

BÖLÜM 21 KADlN GENÇLİK KONU : ALEVİLİKTE KADlN BAŞLIK 101 : ALEviLER KADlN ERKEK EŞİTLİGİNDEN YANADIRLAR * Aleviler, kadın erkek eşitliğine inanırlar. * Aleviler, kadınların da her açıdan erkeklerle eşit mua­ melelere tabi tutulınasını isterler. * Aleviler, şeriatın en katı zamanlarında bile ka­ dınlarla erkekleri aynı yerde ceme almış, onlara sosyal ha­ yatta yer vererek kadınları boşarnayı yasak ederek onları korumak ve yüceltmek istemişlerdir. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI ''Kadznlarznızı okutunuz Hacı Bektaşi Veli

"

319

KONU : GENÇLİK BAŞLIK 102 : ALEviLER GELECEGİNİ GENÇLiKTE GÖRÜR * Aleviler, geleceğini gençlerde görür. * Alevi, gençler gelecekteki Aleviliğin temsilcileri ola­ caklardır. * Gençler, Aleviliğin tüm özelliklerini en iyi şekilde tem­ sil etmektedirler. * Aleviler, gençleri ile ne kadar övünse azdır. * Alevi gençleri, olması gereken Aleviliğin aynası gibi i­ lerici, aydın, çağdaş, demokrat, laik, devrimci, toplumsal olaylara duyarlı, onurludurlar. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi HALK Alevi gençlerin şu anda tamamı sol eğilimlidir. Yurt ve dün­ ya olaylanna duyarlıdır. Demokratik hakianın savunmak için mücadele ederler. Demeklerde, vakıflarda, öğrenci demekle­ rinde, demokratik kitle kuruluşlannda, sendikalarda Alevi gençleri en önde yerlerini alır. Haksızlıklara karşı boyun eğ­ mez ve karşı kor. Yaşam olarak çağdaş düşüneeli olarak ilerici demokrat laik, devrimcidir. Demokrasi özgürlük ve insan hak­ lan mücadelesinde birçok Alevi genci ölmüş, birçok genç de işkence görmüş, halen cezaevlerindedir.

320

KONU : ALEviLİKTE İÇKİ BAŞLIK 103 : ALEviLER İÇKİ iÇMEYE KARŞI DEGİLLERDİR * Aleviler, insanların özel yaşamiarına karışmazlar. * içki konusu da bunlardan birisidir. * Aleviler, içkiye bir öcü gibi bakmadıkları gibi genelde i�ki de içerler. * Aleviler, kötülüğün kaynağını içkide değil kötülüğü ya­ pan kişinin kendisinde ararlar. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDi ALEvi ULULARI Canımız melek camdır Tenimiz Selman tenidir İçtiğimiz aslan kanıdır İçebilirsen gel beri Hatayi YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİ POST VE DERGAH SAHİPLERİ

·

Üzümün suyu ekşidiyse şişeden bize ne Hoca çatacaksa gitsin onu böyle edene Asmayı öyle yiyen işlemez mi sanki günah Aşıkın inan sözüne ister sor bilene Ali Celalettin Ulusoy

321

BÖLÜM 22 GELECEKTE ALEVİLİGE BİR KAÇ SÖZ Bütün kaynak ve yol göstericilerin göstermiş olduklari\ yo­ lun ve söylemiş olduklan sözlerin doğrultusunda, gelecekte A­ levilerin ve Aleviliğin rotasını çizmek, gösterilen yoldan özünden aynlmadan çağ ve şartlara göre gelişerek ve değişerek ilerlemesi için aşağıdaki notlar çıkanlmıştır. Bu hususlar tarih­ ten gelen ve geçmiş Alevilerin gelecek Alevilere bir yerde mi­ ras ve vasiyetleridir.

KONU : İNSANLARlN BİR ARADA YAŞAMA ZORUNLUGU BAŞLIK 104 : ALEVİLER İNSANLARlN BİR ARADA YAŞAMASI GEREKTİGİNİ SÖYLERLER

* Aleviler, insanlığın bir arada yaşamak zorunda olduğu­ nu bilirler. * İnsanların bir arada yaşaması için üzerlerine düşen tüm yükümlülükleri eksiksiz yerine getirirler. * Aleviler, insanların bir arada yaşamasını aksatacak şeylerden kaçınırlar. YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEVİLİGİN KURUCULARI ''Ey Hüseyin bir şehirdeysen yabancısı olduğun onların ku­ rallarıyla onlar gibi yaşamalısın " HazretiAli

323

YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: YEDİ ALEVİ ULUL� Kazancımız meydana getiririz Eksikliğimiz varsa bitiririz Aşina meşreb evinde otururuz Bine sayılmıştır birimiz bizim Hatayi YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi POST VE DERGAH SAHİPLERİ Teslim Abdal daim yüksek uçar mı Erenlere teslim olan kaçar mı Dört kapıdan kırk makamdan geçer mi Bir olup birliğe yeten ağlar mı Teslim Abdal YOLGÖSTERİCİ KAYNAK: ALEvi OZANLAR Gel kardeşim bir olalım Birlik hakkın birliği der Yek vucüd bir can olalım Birlik hakkın birliğidir Fakir Otman Gayet inatçı isen gayet zorbalı Gündüz tesbihli gece kavgalı Olmadıkça cemiyete faydalı Sünni isen Aleviysen ne çıkar İsmail Daimi 324

KONU : DÜNYADA ORTAK KÜLTÜRE YÖNELiŞ BAŞLIK 105 : ALEviLER ORTAK KÜLTÜRÜ KABUL EDERLER * Aleviler, modern çağın sonucu olarak dünyada bir ara­ da yaşamanın ve insanların birbirlerine kaynaşmalan so­ nucu ortak kültüre doğru gidildiğini kabul ederler. Aleviler, Alevilik kültürünün de çeşitli ulusların dinlerin ve farklı toplumların kültürlerinin iyi yanlarının alınarak bir araya getirilmesi mozaiği olduğunu kabul ederler. * Aleviler, çağın kabul ettiği kültüre karşı tutucu ve mu­ hafazakar olmazlar. Yeniliğe açık oldukları gibi yeni kül­ türlere de açıktırlar.

325

KONU : ALEVİLİGİN ÖZÜ BAŞLIK 106 : ALEviLER ÖZÜNE SAHİP OLMALIDIR

* Aleviler, Aleviliğin özüne sahip çıkınalıdır. * Aleviliğin değişmeyen tek yanının özü olduğunu, bu­ nun da insan sevgisi olduğunu bilmelidirler. * Alevilik özün yanında Aleviliğin temel niteliklerine, ta­ rihten gelen ve değişmeyen niteliklerine, Aleviliğin felsefi yapısına sahip çıkılmalıdır.

326

KONU : ŞEKLİ ŞEYLER BAŞLIK 107: ALEviLER ŞEKLİ ŞEYLERDEN DAİMAARINABİLMELİDİRLER * Aleviler, Aleviliğin en önemli yerinin özü olduğunu şek­ lin özün yanında ikinci derecede kaldığını bilmelidirler. Şeklin zamanla ve duruma göre değiştiğini bilmeli, basma­ kalıp şeylerin ve şekli niteliklerin peşinden koşmamalıdır­ lar.

327

KONU: DEGİŞİM BAŞLIK 108: ALEviLER DEGİŞİME AÇIK OLMALIDIRLAR * Aleviler, hayatın her alanında değişimden haberdar ol­ malıdırlar. * Dünyada her şeyin değişme halinde olduğunu bilmeli­ dirler. * Alevilik düşüncesinin de sürekli değişme halinde oldu­ ğunu ve yeri ve zamarn geldiğinde Alevilik adına savunu­ lan bazı düşüncelerin zamanla geride kaldığını artık daha yeni düşüncelerin savunulması gerektiğini bilmelidirler.

328

KONU : YENİLİK BAŞLIK 109 : ALEviLER YENİLİGİ BENİMSEMELİDİRLER * Aleviler, yeniliğe açık olmalıdırlar. * Aleviliğin en önemli özelliklerinden birisinin yeniliğe açık olma olduğunu bilmelidirler. * Şu andaki Aleviliğin birçok inanç, düşünce, kültür, ya­ şam ve dinleri bir araya getirerek oluştuğunu bilmelidir­ ler. * Bundan sonra da hangi düşünce olursa olsun çekin­ meden inceleyip Aleviliğe katkısı olabilecek ve Aleviliği et­ kileyen düşüncelerin Aleviliğe girmesine olanak tanınmalı, tutucu olunmamalıdır.

329

KONU : BİLİMSEL VERİLER BAŞLIK 110 : ALEviLER BİLİMSEL VERİLERE GÖRE HAREKET ETMELİnİRLER * Şu andaki Alevilik 21. yüzyılın kapısındaki Aleviliktir, çağ bilim çağıdır. * Bu çağda hurafeler ve birtakım maddi temeli ol­ mayan inanışlar peşinde koşmak Alevilikle bağdaşmaz. * Alevi, iddia ettiği ve karşı tarafın iddia ettiği görüş, dü­ şünce ve eylemlerde bilimsel temel aramalıdır. * Bilimsel düşünme, bilimsel yorum yapma, bilim ve ger­ çekler doğrultusunda olayları yorumlama Aleviliğin ilkesi olmalıdır.

330

KONU : İLERi TOPLUM BAŞLIK lll : ALEviLER TOPLUMUN İLERi SAFLARİNDA YER ALMALlDIRLAR * Bir Alevi, toplumun daima ileri saflarmda yer almalı­ dır. Hiçbir zaman gerici tarafta tutucu tarafta, muhafaza­ kar tarafta yer almamalıdır. * Bilinmelidir ki tutuculuk ve muhafazakarlık Alevilik felsefesinde yo�tur. * Alevilikte tutuculuk savunulması doğru olduğu müd­ detçe vardır. Savunulması artık gereksiz şeylerden Aleviler hızla uzaklaşmalıdır.

331

KONU : ALEVi TOPLUMUNUN ÖZLEMi BAŞLIK 112 : LAİK YAŞAM * Alevi toplumunun birinci özlemi tam anlamıyla ve ger­ çek anlamda laik bir toplumda yaşamaktır. Laikliğin tüm değerlerin üstünde tutulduğu ve insanlarm laik, şekilde ya­ şadığı bir toplumda yaşamak Alevilerin nihai amaçlarıdır. * Aleviler, laik bir toplumda yaşamak için tüm güçleri i­ le mücadele etmelidirler. Laiklik, Aleviler için toprak, hava, su kadar zorunludur.

332

BAŞLIK 113 : ÇAGDAŞ YAŞAM * Çağdaş yaşam, Alevilerin yüzyıllar boyu özlemini çek­ tiği yaşam biçimidir. * Aleviler, dağda, köyde, şehirde her zaman her koşulda çağdaş yaşam mücadelesi vermişlerdir. Olanakları ölçüsün­ de çağdaş yaşamaya çalışmışlardır. * Osmanlı devletinin kadın erkek, haremlik selamlık ay­ rımı yaptığı zaman Aleviler, kadın erkek, hacı kardeş gibi cemler yapmışlardır. * Aleviler giyimlerinde, kuşamlarında, insan ilişki­ lerinde, yaşamlarında, her alanda çağı yakalamaya çalış­ mışlardır. * Çağdaşlıktan verilecek ödün, tarihten günümüze kadar Alevilik için ezilmiş insanlara ihanettir.

333

BAŞLIK 114

:

SÖMÜRÜSÜZ YAŞAM

* Aleviler, tarihinin her alanında sömürüye karşı müca­ dele etmişlerdir. * Aleviler, tarih boyunca sömürünün daha az olduğu tophim için savaşmışlardır. * Alevi katliamların büyük bir çoğunluğu Osmanlı dev­ letinin halkı sömürmesine karşı çıkan Alevilerin öldürül­ mesi nedeniyle olmuştur. * Aleviler, bundan sonra da sömürünün ister insan bede­ ni üzerinde olsun ister insan abn terinde ister beyninde, is­ ter ekonomik ister kültürel, ulusal ve benzeri, türde olsun her türüne karşı mücadele etmelidirler. * Bu mücadele, sömürünün en az olduğu, müm­ _ künse sömürünün olmadığı bir toplum yaratılana kadar de­ vam etmelidir.

334

BAŞLIK 115

:

KARDEŞÇE YAŞAM

* Aleviler, insaniann kardeşçe yaşamasından yana olma­ lıdırlar. Aleviler, tüm dünyadaki insaniann kardeş olduğu­ nu ve dünyada insan hayatından daha önemli bir şey bulunmadığını bilmelidirler. * Hangi dinden, soydan, ırktan, ulustan ve düşünceden olursa olsun tüm insanlarm kardeş olduğunu ve kardeşçe yaşamasma engel teşkil etmediğini bilmelidirler. Bu neden­ le Aleviler kardeşçe yaşamanın mücadelesini daima verme­ lidirler. CEMLER:

Cemler, Alevilere özellikle Alevi gençlerinin

düşünce ve kafalarına uygun olarak günümüze göre yeniden uygun olarak düzenlenmelidir.

335

KONU : CEM EVLERİNİN YENİ HALİ BAŞLIK 116 : CEM EVLERi ÇAGDAŞ *NSANA HİZMET VERMELiDİR * Cem evleri, modern bir görünüşte olmalıdır. * Cem evleri, modern bir şekilde işlevini yerine getirme­ lidir. * Gerek döşeme ve görüntü, gerekse işlevsel olarak cem evleri artık ça�nııza uygun olmalıdır. * Cem evleri, artık, yere oturarak değil de modern bir insanın muhabbet yapmasına uygun şekilde düzenlenmeli­ dir.

336