publikacja

Zbiór prac kontrolnychz chemii GIMNAZJUM ©2011-2014 Klub Aktywnego Chemika ©2014 ODN w Łomży Publikacja powstała w ramach Klubu Aktywnego Chemika działającego w ODN w Łomży pod kierunkiem Doroty Kozioł Autorzy i korekta: Bożena Barwikowska Aldona Dąbkowska Irena Gołaszewska Małgorzata Grudzińska Małgorzata Jastrzębska Joanna Krajewska Dorota Kozioł Aneta Michałowska Monika Proniewska Magdalena Rzeszotalska Projekt okładki i grafika komputerowa: Aneta Michałowska Skład komputerowy: Aneta Michałowska ISBN 978 – 83 – 938301 – 1 – 4 © Copyright by Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Łomża 2014 r. Wydanie pierwsze Wydawca: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Łomży 18-400 Łomża Plac Kościuszki 2 tel. 86 216 42 17 fax 86 216 57 25 www.odnlomza.pl e-mail: [email protected] 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Do nauczycieli Przekazujemy Państwu zbiór sprawdzianów z chemii na koniec działów nauczania w klasach I, II, III szkoły gimnazjalnej. Każdy sprawdzian zawiera kartotekę, zestaw zadań w trzech wersjach: A, B; wersja C dla uczniów z dostosowaniem wymagań edukacyjnych, holistyczny schemat oceniania oraz propozycję informacji zwrotnej dla ucznia i rodzica. Liczba zadań jest dostosowana do czasu trwania jednostki lekcyjnej. Zadania sprawdzają umiejętności określone w wymaganiach ogólnych i szczegółowych aktualnie obowiązującej podstawy programowej (numery wymagań umieszczone są w kartotekach do poszczególnych sprawdzianów). Sprawdziany zwierają autorskie zadania nauczycieli uczestniczących w pracach Klubu Aktywnego Chemika. Nie proponujemy przelicznika punktów na stopnie szkolne, żeby umożliwić indywidualne dopasowanie do stosowanych przez Państwa zasad oceniania. Zachęcamy Państwa do korzystania ze zbioru sprawdzianów. Jesteśmy przekonane, że mogą być pomocne w realizacji trudnego zadania, jakim jest sprawdzanie i ocenianie umiejętności uczniów. Autorki 3 ............................................................46 Wodorotlenki ……………………………………………………………………………………………………………………………………........................................................................................................................................................................................................................... 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Spis treści Słowo wstępne .....................................18 Woda i roztwory wodne ......................................................................... 3 Spis treści .............................……………………………………………………………………………………………………………………………………………………71 Węgiel i jego związki z wodorem ………………………………………………………………………………………………………85 Pochodne węglowodorów …………………………………………………………………………………………………………………99 Substancje o znaczeniu biologicznym ……………………………………………………………………………………………........................... 4 Substancje chemiczne i ich przemiany ........................................................................................................ 5 Wewnętrzna budowa materii ....................................................................................................................................31 Kwasy ....................................114 4 ................................................................................58 Sole.............................. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Substancje chemiczne i ich przemiany 5 . Identyfikuje gazy na podstawie ich charakterystycznych P 4 4 A 4.8 mieszanin. 7. 8. uczeń: wymagań celów grupa A. 4. wodoru 2. 11. 4. B grupa C programowej 1. PP 3 3 B zagrożeń cywilizacyjnych. 3.2 gazów Suma punktów 40 37 -------------------------- 6 . D 4. Przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa. 6. Zapisuje słownie przebieg reakcji PP 3 3 D 3.2 właściwości. tlenu.2 chemicznej.7.4 chemicznym. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kartoteka Dział: Substancje chemiczne i ich przemiany Punktacja Punktacja Odniesienie Nr Badana umiejętność Poziom Kategoria zadań zadań do podstawy zad. 5. Wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem i związkiem P 4 4 B 1. 4. PP 3 3 D 1. P 4 4 A 4. Rozróżnia przyczyny i skutki 4.2 objętość.3 9.10 10.2 Kwalifikuje procesy chemiczne do określonego typu. Podaje przykłady zjawisk P 2 2 A 3. Opisuje właściwości substancji: P 4 4 A 4. gęstość. Wymienia zastosowanie gazów.2 tlenku węgla (IV).5.1 fizycznych i reakcji chemicznych. Wskazuje substraty i produkty w równaniach reakcji chemicznych. PP 6 6 C 3. Opisuje proste metody rozdziału P 4 4 C 1. Planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości PP 3 . …………………………………….) Poniżej opisane są właściwości substancji gazowej: A. nie pali się. D.) Przyporządkuj każdemu gazowi (a . b………………….) Przyporządkuj każdej mieszaninie (a . jego gęstość jest mniejsza od gęstości powietrza. (4 pkt. (4 pkt. które dotyczą tlenku węgla (IV): …………………………………………………………………………………………. (4 pkt. ………………… Zadanie 5. (4 pkt. Związki chemiczne: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. c………………… d………………… Zadanie 3... olej z wodą. brąz. Zadanie 4. (2 pkt. powietrze. tlen. jest gazem cięższym od powietrza.……………………………………………………………… b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7 .) Podaj dwa przykłady zjawisk fizycznych. B. dobrze rozpuszcza się w wodzie. ………………… d. ………………… c. …………………. Wymień te z właściwości. C.d) odpowiedni sposób jej rozdzielania (1-5): a) woda z piaskiem 1) za pomocą rozdzielacza b) sól z wodą 2) za pomocą magnesu c) opiłki żelaza z siarką 3) destylacja d) woda z olejem 4) sączenie 5) krystalizacja a. Ocena: ……………… Grupa A Zadanie 1. …… liczba punktów: ……. F. siarczek potasu. podtrzymuje spalanie. Zadanie 2. E. woda. Pierwiastki: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. a) …………………………………………………………………………………………………………………. reaguje z tlenem dając wodę. G. b.) Spośród podanych substancji wypisz pierwiastki i związki chemiczne: miedź. reaguje z wodą wapienną.d) odpowiadającą jemu właściwość (1-5): a) argon 1) powoduje mętnienie wody wapiennej b) azot 2) najlżejszy gaz c) wodór 3) reaguje z wodorem tworząc amoniak d) tlen 4) podtrzymuje spalanie 5) gaz szlachetny a…………………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika SUBSTANCJE CHEMICZNE I ICH PRZEMIANY Imię i nazwisko: …………………………………… Kl. c. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6.. ( 3 pkt. g Gęstość azotu wynosi 1.25 dm 3 8 . …………………… Zadanie 9.. reakcja……………………………………………. ………………. Sposoby zabezpieczenia: a) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 10. a) ……………………………. b) tlenek miedzi (II) + ………………………… woda + …………………. (3 pkt.. (3 pkt. (4 pkt.. (6 pkt.) Uzupełnij słowny zapis przebiegu reakcji chemicznej i określ jej typ. + ………………………………………. Przyczyna: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….) Oblicz objętość i masę azotu w pokoju o wymiarach 2 m x 3 m x 5 m. c) tlenek srebra (I) ……………………….) Podaj przyczynę rdzewienia żelaza i wymień dwa sposoby zabezpieczenia przed rdzewieniem..d) właściwe dla niej zastosowanie (1 .5): a) tlen 1) nawozy sztuczne b) tlenek węgla (IV) 2) reklamy świetlne c) neon 3) medycyna d) wodór 4) gaśnice przeciwpożarowe 5) paliwo rakietowe a. …………… b. …………….) Przyporządkuj każdej substancji (a .) Zapisz słownie przebieg następujących reakcji: a) reakcja tlenku żelaza (II) z węglem ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. reakcja……………………………………………… Zadanie 7.………… b) analiza tlenku rtęci (II) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… c) spalanie siarki w tlenie ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 8. + ………………………… tlenek sodu reakcja…………………………………………….. d.. ) W dwóch nieoznaczonych probówkach znajdują się gazy: tlen i wodór. Schemat: Obserwacje: Wnioski: Brudnopis: 9 . Uzupełnij tabelę. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 11. Zaproponuj doświadczenie pozwalające rozróżnić probówki z tymi gazami. (3 pkt. G. jest gazem cięższym od powietrza. reaguje z helem. nie pali się. …………………. roztwór wodny cukru . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… SUBSTANCJE CHEMICZNE I ICH PRZEMIANY Kl.) Przyporządkuj każdej mieszaninie (a . …………………. podtrzymuje spalanie. …………………. stal. b. Pierwiastki: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Związki chemiczne: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 4.5): a) woda z węglem 1) za pomocą rozdzielacza b) cukier z wodą 2) za pomocą magnesu c) opiłki żelaza z solą 3) destylacja d) woda z alkoholem 4) sączenie 5) krystalizacja a.. reaguje z azotem dając amoniak. (4 pkt. a) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10 ... (2 pkt. …… liczba punktów: ……. ołów. wypisz pierwiastki i związki chemiczne: cyna.. Wymień te z właściwości. B. słabo rozpuszcza się w wodzie. ………………….. ………………….. (4 pkt. (4 pkt.. (4 pkt. olej z wodą. c.. reaguje z wodą wapienną.. Zadanie 3.. F. chlorek sodu. Ocena: ……………… Grupa B Zadanie 1.) Przyporządkuj każdemu gazowi (a-d) odpowiadającą jemu właściwość (1-5): a) hel 1) powoduje mętnienie wody wapiennej b) tlen 2) najlżejszy gaz c) wodór 3) pali się i podtrzymuje spalanie d) tlenek węgla (IV) 4) podtrzymuje spalanie 5) gaz szlachetny a. C.) Podaj dwa przykłady reakcji chemicznych. b.. c. D. ………………….. E. …………………. tlenek magnezu.d) odpowiedni sposób jej rozdzielania (1 . d. Zadanie 5.) Spośród podanych substancji. …………………. które dotyczą tlenu: …………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 2. d.) Poniżej opisane są właściwości substancji gazowej: A. . reakcja……………………………………… b) tlenek glinu +………………………………... (3 pkt......d) właściwe dla niej zastosowanie (1 - 5): a) wodór 1) przemysł maszynowy b) tlenek węgla (IV) 2) reklamy świetlne c) argon 3) medycyna d) azot 4) napoje gazowane 5) paliwo rakietowe a...+………………………………. Zadanie 7.. (3 pkt.. …………………. Zadanie 9.) Podaj dwie przyczyny i jeden skutek powstawania dziury ozonowej. …………………... b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... b... (3 pkt.. d..+ woda reakcja…………………………………….. (4 pkt....43 dm 3 11 .... (6 pkt. a) tlenek rtęci(II) ..) Przyporządkuj każdej substancji (a . Skutek: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 10. c) ……………………………………+……………………………… siarczek magnezu reakcja……………………………………..) Uzupełnij słowny zapis przebiegu reakcji chemicznej i określ jej typ.......) Oblicz objętość i masę tlenu w pokoju o wymiarach 2 m x 3 m x 5 m.... b) analiza tlenku wapnia ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........) Zapisz słownie przebieg następujących reakcji: a) reakcja tlenku ołowiu (II) z wodorem ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... …………………. Przyczyny: a) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6........ c) spalanie azotu w tlenie …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 8.. . …………………........ c...... g Gęstość tlenu wynosi 1. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 11. Schemat: Obserwacje: Wnioski: Brudnopis: 12 .) W dwóch nieoznaczonych probówkach znajdują się gazy: azot i wodór. Uzupełnij tabelę. Zaproponuj doświadczenie pozwalające rozróżnić probówki z tymi gazami. (3 pkt. tlen. C. wypisz pierwiastki i związki chemiczne: miedź. A.) Poniżej opisane są właściwości substancji gazowej. Nie pali się. (4 pkt. Reaguje z tlenem dając wodę.d) z odpowiadającym jej sposobem rozdzielania (1 . E. Zadanie 2. B.4): a) woda z piaskiem 1) za pomocą rozdzielacza b) sól z wodą 2) za pomocą magnesu c) opiłki żelaza z siarką 3) odparowanie wody d) woda z olejem 4) sączenie Zadanie 5. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. siarczek potasu. tlenek wodoru. Jest gazem cięższym od powietrza. Powoduje mętnienie wody wapiennej. F. (2 pkt.) Spośród podanych substancji. D. (4 pkt. …… liczba punktów: ……. kwaśnienie mleka. Podkreśl te. które dotyczą tlenku węgla (IV).) Podkreśl przykłady zjawisk fizycznych: rdzewienie żelaza. (4 pkt.) Połącz linią każdą mieszaninę (a . Ocena: ……………… Grupa C Zadanie 1. topnienie lodu. a) pierwiastki…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 13 . b) związki chemiczne……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 4.) Połącz linią każdy gaz (a-d) z odpowiadającą mu cechą (1-4): a) tlen 1) powoduje mętnienie wody wapiennej b) azot 2) najlżejszy gaz c) wodór 3) nie pali się i nie podtrzymuje spalania d) tlenek węgla (IV) 4) podtrzymuje spalanie Zadanie 3. mielenie pieprzu. Podtrzymuje spalanie. (4 pkt.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… SUBSTANCJE CHEMICZNE I ICH PRZEMIANY Kl. Zadanie 10.. freony Pod wpływem emitowania do atmosfery …………………………………………………........ czy jest to reakcja analizy. tlenek wodoru reakcja……………………………………… b) tlenek magnezu + węgiel tlenek węgla (IV) + ………………………..) Uzupełnij zdanie wpisując w odpowiednie miejsca podane niżej określenia: promieniowanie ultrafioletowe. + ………………………...……. reakcja…………………………………………. Przyjmij. reakcja…………………………………….. niszczona jest …………………. (6 pkt.. a) ……………………….. a azotu 80%. c) tlenek srebra (I) ………………………. Zadanie 7. (3 pkt..) Uzupełnij słowny zapis przebiegu reakcji chemicznej i w każdym przypadku napisz.+……………………….………………… . reakcja syntezy czy reakcja wymiany...) Połącz linią substancje (a -d) z ich zastosowaniami (1 .. (3 pkt.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6.) Zapisz słownie przebieg następujących reakcji: a) rozkładu tlenku rtęci (II): ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Odp.......4): a) tlen 1) paliwo rakietowe b) tlenek węgla (IV) 2) reklamy świetlne c) neon 3) medycyna d) wodór 4) wody gazowane Zadanie 9. (3 pkt. warstwa ozonowa.. (4 pkt.: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... co powoduje docieranie do ziemi nadmiaru ………………………………………………... że zawartość procentowa tlenu w powietrzu wynosi 20%. 14 .. b) łączenia siarki z tlenem: .) Oblicz objętość tlenu i azotu w pomieszczeniu o objętości 80m3.. Zadanie 8.…………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………… c) reakcji tlenku węgla(IV) z magnezem: …………………………………………………………………………………………………………………... 4 a – 4. 5 Np. d.: choroby nowotworowe 1 pkt.25kg dm 3 matematycznie m  9kg metodę z prawidłowym wynikiem 3 pkt).25 3  23400dm3  29250 g g dm m  1. tlenek podanie substancji siarczek potasu magnezu 1 pkt.3 Za każde prawidłowe przyporządkowanie 1 pkt. podane wyniki V g z jednostką 1 pkt (za m  1. d-4 a-5. wymiany magnez + tlen → tlenek magnezu tlenek srebra(I)→ srebro + tlen reakcja syntezy reakcja analizy 7 Tlenek żelaza (II)+ węgiel → Tlenek ołowiu (II) + węgiel → ołów Za każde prawidłowo tlenek węgla (IV)+ żelazo. c – 2.: topnienie lodu.  0. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy A i B Dział: Substancje chemiczne i ich przemiany Nr Prawidłowe odpowiedzi grupy A Prawidłowe odpowiedzi grupy B Schemat punktowania zad. sól na jezdniach zanieczyszczenia środowiska. tlenek srebra (I)→srebro +tlen. g a. 6 sód +tlen → tlenek sodu reakcja tlenek rtęci (II) → rtęć + tlen Za każde prawidłowo syntezy. za prawidłowo V d   m  d V .  0. tlen Pierwiastki: cynk.43  6300dm  9009 g każdą poprawną 3 m  29. 1 a. c – 2. b – 4. d – 3 Za każde prawidłowe przyporządkowanie 1 pkt. reakcja analizy podane równanie tlenek miedzi (II) + wodór → tlenek żelaza(III) + wodór → żelazo reakcji wraz z typem woda + miedź reakcja + woda reakcja wymiany 2 pkt. d-1 Za każde prawidłowe przyporządkowanie 1pkt. za Vaz. podany przykład itp. Za każdy prawidłowo atmosferyczne. mielenie cukru… podany przykład 1 pkt. c – 2. miedź. cynkowanie 10 V  2  3  5  30m3  30000dm3 V  2  3  5  30m 3  30000dm 3 Za obliczenie objętości gazu 1 pkt. d . c-2. d – 5 a – 5. siarka+ tlen→ tlenek siarki (IV) węgiel + tlen → tlenek węgla (IV) 8 a – 3. podane równanie tlenek rtęci (II)→ rtęć + węgiel.: czynniki Przyczyny: np. b – 5. sposób zabezpieczenia skóry malowanie. b-3.: freony. c-2. b.21  30000  6300dm 3 obliczenie masy gazu 1 m d  m  d V . związki chemiczne: cukier.: spalanie węgla. + tlenek węgla (IV). 3 Pierwiastki. oddychanie Za każdy prawidłowo ubrań. m pkt. b – 4. reakcji 1 pkt. c – 2.78  30000  23400dm 3 Vaz. 2 a-5. c. suszenie Np. b – 5. d . b-4. skutek: np. 15 . f Za każdy prawidłowy wpis 1 pkt. 9 Przyczyna: np. ołów Za każde prawidłowe związki chemiczne: woda.1 a – 4. e. Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy C Dział: Substancje chemiczne i ich przemiany Nr Prawidłowa odpowiedź Zasady punktacji zad. mielenie pieprzu 1 pkt. płomień. Za każde prawidłowe podanie 3 zw. w 2 wodór. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika 11 Schemat Schemat Za narysowanie lub słowny opis schematu. tlenek srebra(I) → srebro + tlen reakcja analizy Tlenek rtęci (II) → rtęć + tlen. siarczek potasu substancji 1 pkt. b. 1 a. wodór + tlen → tlenek wodoru reakcja syntezy. c – 2. węgiel Za każde prawidłowe 8 a – 3. Pierwiastki: miedź. c – 2. zapis Obserwacje: W probówce Obserwacje: W probówce 1 obserwacji i wniosków 1 widoczny jasny intensywny łuczywko gaśnie . Za każdy prawidłowo podany przykład 5 Topnienie lodu. 16 . przyporządkowanie 1 pkt. przyporządkowanie 1pkt. pyknięcie. Za obliczenie objętości każdego gazu Vazotu  0.2. b – 4.8  80m 3  64m 3 po 1 pkt. b – 3. b-3. c. d – 1 przyporządkowanie 1 pkt. Wnioski: W 1 probówce jest Wnioski: W 1 probówce jest azot.1 . tlen. ultrafioletowego. magnez reakcja wymiany. Pod wpływem emitowania do atmosfery freonów niszczona jest warstwa ozonowa co powoduje Za każde prawidłowe uzupełnienie 9 docieranie do ziemi nadmiaru promieniowania 1pkt. Za każde prawidłowe 4 a – 4. chemiczne tlenek wodoru. siarka + tlen →tlenek siarki (IV). d . Za każde prawidłowe 2 a-4. w 2 słychać słychać charakterystyczne charakterystyczne pyknięcie.2  80m 3  16m 3 z jednostką 1 pkt (za każdą poprawną matematycznie metodę z prawidłowym wynikiem 3 pkt). Za każde prawidłowo podane równanie 6 tlenek magnezu + węgiel→ tlenek węgla (IV) + reakcji wraz z typem 2 pkt. w 2 wodór. f Za każdy prawidłowy wpis 1pkt. tlen. Za każde prawidłowo podane równanie 7 tlenek węgla (IV) + magnez →tlenek magnezu + reakcji 1 pkt. w probówce 2 po 1 pkt. c. za prawidłowo podane wyniki 10 Vtlenu  0. 7. Kwalifikuje procesy chemiczne do określonego typu. Przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa. 8. 11. tlenu. objętość. 9. Identyfikuje gazy na podstawie ich charakterystycznych właściwości. Podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych. Opisuje właściwości substancji: tlenku węgla (IV). 4. Opisuje proste metody rozdziału mieszanin. Rozróżnia przyczyny i skutki zagrożeń cywilizacyjnych. 5.p. Wymienia zastosowanie gazów. Planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości gazów Liczba punktów możliwych do uzyskania Liczba uzyskanych punktów Ocena Termin poprawy: Podpis nauczyciela Podpis rodzica 17 . Wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem i związkiem chemicznym. Stopień opanowania Wiadomości i umiejętności całkowicie częściowo nie Uczeń: opanował 1. 10. wodoru 2. Wskazuje substraty i produkty w równaniach reakcji chemicznych. 6. gęstość. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja zwrotna do ucznia i rodzica Dział: Substancje chemiczne i ich przemiany l. 3. Zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Wewnętrzna budowa materii 18 . siarczków): nazwę na podstawie wzoru sumarycznego.14 dwupierwiastkowych (tlenków. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kartoteka Wewnętrzna budowa materii Punktacja Punktacja Odniesienie Nr Badana umiejętność Poziom zadań Kategoria zadań grupa do podstawy zad uczeń: wymagań grupa A.2 dobiera współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji.1.4 z zastosowaniem prawa zachowania masy. 5 Oblicza masę cząsteczkową danego P 2 2 C 3. wymiany 8 Oblicza stosunek masowy pierwiastków P 2 2 3. 2 Interpretuje zapisy symboli. 7 Układa równania reakcji syntezy. Suma punktów 28 26 ---------------------- 19 . PP 3 3 D 3.4 w danych związkach chemicznych. PP 3 3 D 3. 9 Dokonuje prostych obliczeń związanych P 2 1 D 3. wzór sumaryczny na podstawie nazwy.3 Opisuje i charakteryzuje skład atomu ustala liczbę protonów. podstawowe informacje 2. gdy dana jest liczba atomowa i masowa.2 analizy.4 związku chemicznego . o pierwiastkach. chlorków.2. celów C programowej B 1 Odczytuje z układu okresowego P 4 4 C 2. 6 Przewiduje substraty i produkty reakcji.7 pierwiastków i związków chemicznych. wzór sumaryczny na podstawie wartościowości. 3 Określa rodzaj wiązania chemicznego PP 4 4 D 2. 2. elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka.9 w danym związku chemicznym 4 Ustala dla prostych związków P 4 3 C 2. cząsteczek P 4 4 C 2. (4 pkt. b) 5 Fe ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………….. (4 pkt. Zadanie 3. Ocena: ……………… Zadanie 1.) Napisz... ( 4 pkt. c) HCl …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...) Uzupełnij tabelkę: Wzór sumaryczny Rodzaj wiązań a) CH4 b) N2 c) Na2O d) MgCl2 20 ... 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika WEWNĘTRZNA BUDOWA MATERII Imię i nazwisko: …………………………………… Grupa A Kl.) Uzupełnij tabelę: Symbol izotopu 39 K a) Liczba atomowa b) Numer grupy c) Numer okresu d) Liczba protonów e) Liczba neutronów f) Liczba elektronów g) Charakter chemiczny h) Najwyższa wartościowość i) Ilość elektronów walencyjnych Zadanie 2..……. d) 3 NH3 ………………………………………………………………………………………………………………………. …… liczba punktów: …….……. co oznaczają następujące symbole i wzory: a) N2 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….....….. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 4. (4 pkt.) Uzupełnij tabelkę: Nazwa związku Wzór sumaryczny Wzór strukturalny chemicznego a) Tlenek siarki (VI) b) Zadanie 5. (2 pkt.) Oblicz masy cząsteczkowe związków chemicznych: a) CuS ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. b) N2O5 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………..……..…. Zadanie 6. (3 pkt.) Uzupełnij brakujące substraty lub produkty w podanych równaniach oraz dobierz współczynniki stechiometryczne. a)......H 2  ......O2   .............. b)..... Al2O3  ......H 2   ......  ......H 2O c)...........  ......N 2   ......NH 3 Zadanie 7. (3 pkt.) Ułóż równania reakcji: a) syntezy tlenku azotu (V) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. b) analizy tlenku rtęci (II) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… c) tlenku ołowiu (IV) z wodorem ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Zadanie 8. (2 pkt.) Oblicz stosunek masowy pierwiastków w podanych związkach chemicznych: a) MgO ........................................................................................................................................................................................................................................................ b) N2O3 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………… 21 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 9. (2 pkt.) Oblicz, ile tlenu zużyto do spalenia 6 gramów węgla jeżeli otrzymano 22 gramy tlenku węgla (IV). Zapisz równanie reakcji chemicznej. 22 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika WEWNĘTRZNA BUDOWA MATERII Imię i nazwisko: …………………………………… Grupa B Kl. …… liczba punktów: ……. Ocena: ……………… Zadanie 1. (4 pkt.) Uzupełnij tabelę: 40 Symbol izotopu Ca a) Liczba atomowa b) Numer grupy c) Numer okresu d) Liczba protonów e) Liczba neutronów f) Liczba elektronów g) Charakter chemiczny h) Najwyższa wartościowość i) Ilość elektronów walencyjnych Zadanie 2. ( 4 pkt.) Napisz, co oznaczają następujące symbole i wzory: a) O2 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………… b) 4Pb ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............. c) H2S ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………….….. d) 2CO2 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….……………... Zadanie 3. (4 pkt.) Uzupełnij tabelkę: Wzór sumaryczny Rodzaj wiązań a) NH3 b) CL2 c) CO2 d) CaO 23 . (3 pkt...…………...…………………....CO2 c)....… b) analizy tlenku srebra(I) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. (2 pkt.........…………………………………….Cl2   .... Zadanie 6.. b) Al2O3 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….  .. c) tlenku węgla(IV) z magnezem ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..) Uzupełnij brakujące substraty lub produkty w podanych równaniach oraz dobierz współczynniki stechiometryczne.. (2 pkt.) Oblicz stosunek masowy pierwiastków w podanych związkach chemicznych: a) NO2 ………………….…………………………..MgO Zadanie 7...C   ...... b)..  ..H 2  ....) Ułóż równania reakcji: a) syntezy tlenku fosforu(V) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..) Oblicz masy cząsteczkowe związków chemicznych: a) ZnO …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… a) Fe2O3 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Zadanie 8..O2   .......……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..Fe2O3  ........ (3 pkt.) Uzupełnij tabelkę: Nazwa związku Wzór sumaryczny Wzór strukturalny chemicznego a) Tlenek cyny (IV) b) AlCL3 Zadanie 5.. 24 . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 4.………………………………………….. a)...... (4 pkt.....………….. 25 .) Oblicz ile tlenu powstało w wyniku rozkładu 22 g tlenku rtęci(II). jeżeli jednocześnie otrzymano 10 g rtęci. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 9. Zapisz równanie reakcji chemicznej. (2 pkt. b ... wiązanie kowalencyjne spolaryzowane....... …… liczba punktów: ……. Zadanie 3..) Połącz w pary następujące symbole i wzory (a – b) z ich zapisem słownym (1 – 4): a) Cl2 1) dwie cząsteczki fosforu b) 3Mg 2) cząsteczka chloru c) NH3 3) cząsteczka amoniaku d) 2P4 4) trzy atomy magnezu a ………………... (4 pkt.. (4 pkt... wiązanie jonowe Wzór sumaryczny Rodzaj wiązań a) HCl b) N2 c) NaCl 26 ...) Wpisz w tabelkę odpowiedni rodzaj wiązań wybierając z podanych: wiązanie atomowe (kowalencyjne)...) Uzupełnij tabelę: 23 Symbol izotopu 11 Na a) Liczba atomowa b) Numer grupy c) Numer okresu d) Liczba protonów e) neutronów f) Liczba elektronów g) Charakter chemiczny (metal/niemetal) h) Najwyższa wartościowość i) Ilość elektronów walencyjnych Zadanie 2. Ocena: ……………… Zadanie 1. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika WEWNĘTRZNA BUDOWA MATERII Imię i nazwisko: …………………………………… Grupa C Kl. (4 pkt.. d ………………………... c……………………. ...............Cl 2   ....... Zadanie 6.. (3 pkt... a)2 Al  3S   Al 2 S 3. wymiany)........... (2 pkt................. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 4.................. c) siarczek żelaza (III) 3....................... (3 pkt................... 27 ....HgO   .. analizy.......................................... b) CaO …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….......) Połącz linią nazwy związków chemicznych (a – c) z ich wzorami: a) tlenek sodu 1..... (3 pkt..................... b)2CuO  C   2Cu  CO 2 .............. c)..... a)............) Uzupełnij równania reakcji chemicznych oraz dobierz współczynniki stechiometryczne......... c)2 Ag 2 O   4 Ag  O2 ....... Zadanie 7...................... b) chlorek magnezu 2.......... Zadanie 5.) Oblicz masę siarczku cynku otrzymanego w wyniku reakcji 8 gramów cynku z 20 gramami siarki...O2   ...........……………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........H 2  ..H 2  .... (2 pkt......................... Zadanie 8.....) Oblicz masy cząsteczkowe związków chemicznych: a) H2O ………………………………………………………………………………………... (1 pkt........................................ b)............) Obok równania napisz typ reakcji (syntezy...  ...) Oblicz stosunek masowy pierwiastków w związku chemicznym: a) CaO …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) CO2 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................... Zadanie 9........ 6. b) 2. d) 3 cząsteczki amoniaku d) 2 cząsteczki tlenku węgla (IV) lub dwutlenku węgla 3. c) kowalencyjne spolaryzowane. b) siarczek potasu. 28 . 9 dobrych g) metal. a) 81 u. c) 4. punktowania 1. c) cząsteczka siarkowodoru. e) 20. f) 20. i) 2 8 – 7: 3 pkt 6 – 5 : 2 pkt 4 – 3 : 1 pkt 2 – 0 : 0 pkt 2. Za każdy prawidłowy b) 5 atomów żelaza b) 4 atomy ołowiu. c) jonowe. h) I. a)SO3. 7. wiązania 1 pkt. f) 19. e) 20. wzór sumaryczny. a) 20. b) 1. a) kowalencyjne spolaryzowane. a) cząsteczka tlenu. odpowiedzi: 4 pkt. a) cząsteczka azotu. c) cząsteczka chlorowodoru. a) 19. d) jonowe d) jonowe 4. c) 4. b) Za każde prawidłowe b) kowalencyjne (atomowe lub kowalencyjne (atomowe lub określenie rodzaju kowalencyjne niespolaryzowane). d) 20. K2S b) chlorek glinu 5. kowalencyjne niespolaryzowane). a) SnO2. a) 96 u. a)2 N 2  5O2   2 N 2O5 a) P4  5O2   P4 O10 Za każde prawidłowo ułożone równanie b)2 HgO   2 Hg  O2 b)2 Ag 2 O   4 Ag  O2 reakcji chemicznej i  Pb  2 H 2O c)CO2  2Mg  c) PbO2  2 H 2   2MgO  C jej zbilansowanie 1 pkt. d) 19. Za każdą nazwę związku chemicznego. i) 1 h) II. a)2 H 2  O2   2 H 2O a) H 2  Cl 2   2 HCl Za każde prawidłowo uzupełnione  2 Al  3H 2O b)2 Fe 2 O3  3C  b) Al2O3  3H 2   4 Fe  3CO2 równanie reakcji c)3H 2  N 2   2 NH 3 c)2Mg  O2   2MgO chemicznej i jej zbilansowanie 1 pkt. g) metal. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy A i B Dział: Wewnętrzna budowa materii Nr Prawidłowe odpowiedzi grupy A Prawidłowe odpowiedzi grupy B Sposób zad. a) kowalencyjne spolaryzowane. Za każde prawidłowe b) 88 u b) 160 u policzenie masy cząsteczkowej 1 pkt. wzór strukturalny 1pkt. odczyt 1 pkt. b – 4. a) 5:2 Za każdy prawidłowo obliczony b) 3:8 stosunek masowy związku chemicznego 1 pkt. d) 11. 29 . a) reakcja syntezy Za każdy prawidłowo określony typ b) reakcja wymiany reakcji chemicznej 1 pkt. c) reakcja analizy 8. e) 12. c – 1 Za każde prawidłowe połączenie 1 pkt. 6. 7. c) jonowe 4. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika 8. C  O2   CO2 2 HgO   2 Hg  O2 Za prawidłowo zapisane równanie reakcji 1 pkt. 1. b – 3. 9. 5. a – 2. Za każde prawidłowe określenie b) kowalencyjne (atomowe lub kowalencyjne rodzaju wiązania 1 pkt. d – 1 Za każde prawidłowe połączenie 1 pkt. Masa powstałego tlenu – 12 Obliczenie masy Masa zużytego tlenu – 16g tlenu 1 pkt. b) 56 u Za każde prawidłowe policzenie masy cząsteczkowej 1 pkt. g) metal. b) 1. c – 3. a) 18 u. h) I. Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy C Dział: Wewnętrzna budowa materii Nr Prawidłowe odpowiedź Zasady punktacji zad. niespolaryzowane). 9. a)2 H 2  O2   2 H 2 O Za prawidłowe uzupełnienie współczynników b)2 HgO   2 Hg  O2 stechiometrycznych w każdym c) H 2  Cl 2   2 HCl równaniu reakcji 1pkt. a) 3:2 a) 7:16 Za każdy prawidłowo b) 7:12 b) 9:8 obliczony stosunek masowy związku chemicznego 1 pkt. Masa siarczku cynku 28 g Prawidłowo policzona masa siarczku cynku 1 pkt. a – 2. c) 3. i) 1 9 dobrych odpowiedzi . f) 11.4 pkt 8 – 7 3 pkt 6 – 5 2 pkt 4 – 3 1 pkt 2 – 0 0 pkt 2. a) kowalencyjne spolaryzowane. 3. a) 11. 2. Oblicza masę cząsteczkową danego związku chemicznego . 9. wzór sumaryczny na podstawie nazwy. 7. Układa (określa) równania reakcji syntezy. Liczba punktów możliwych do uzyskania Liczba uzyskanych punktów Ocena Termin poprawy: Podpis nauczyciela Podpis rodzica 30 . Interpretuje zapisy symboli i cząsteczek pierwiastków i związków chemicznych. wymiany 8. wzór sumaryczny na podstawie wartościowości. 5. 3. gdy dana jest liczba atomowa i masowa. siarczków): nazwę na podstawie wzoru sumarycznego. chlorków. Stopień opanowania Wiadomości i umiejętności całkowicie częściowo nie Uczeń: opanował 1. 6. Przewiduje substraty i produkty reakcji. analizy. Opisuje i charakteryzuje skład atomu ustala liczbę protonów. Odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach. elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka.p. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja zwrotna do ucznia i rodzica Dział: Wewnętrzna budowa materii l. Ustala dla prostych związków dwupierwiastkowych (tlenków. Dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa zachowania masy. Określa rodzaj wiązania chemicznego w danym związku chemicznym Określa rodzaj wiązania chemicznego w danym związku chemicznym 4. Oblicza stosunek masowy pierwiastków w danych związkach chemicznych. dobiera współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Woda i roztwory wodne 31 . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kartoteka Woda i roztwory wodne Punktacja Punktacja Odniesienie Nr Badana umiejętność Poziom Kategoria zadań zadań do podstawy zad uczeń: wymagań celów grupa A, B grupa C programowej 1. Podaje przykłady substancji, które P 4 4 B 5.2 rozpuszczają się w wodzie tworząc roztwory właściwe i nie rozpuszczają się w wodzie tworząc zawiesiny. 2. Opisuje różnice między roztworem P 2 2 B 5.4 nasyconym i nienasyconym. 3. Planuje doświadczenie wykazujące P 1 1 C 5.3 wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania się substancji stałych w wodzie. 4. Proponuje sposoby racjonalnego P 2 2 C 5.7 gospodarowania wodą. 5. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem P 3 3 C pojęć: stężenie procentowe, masa 5.6 substancji, masa roztworu. oblicza ilość 5.5 substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze. 6. Odczytuje rozpuszczalność substancji PP 2 2 C 5.5 z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze. 7. Oblicza stężenie procentowe roztworu PP 3 2 C 5.6 nasyconego w danej temperaturze 5.5 z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności. 8. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem P 2 2 C 5.6 pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa roztworu. 9. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem PP 4 3 D 5.6 pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu. 10. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem PP 3 2 D 5.6 pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa roztworu, gęstość. Suma punktów 26 23 ---------------------------- 32 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Woda i roztwory wodne Imię i nazwisko: …………………………………………………………… Kl. ……… liczba punktów: …………. Ocena: ……………… Grupa A Zadanie 1. (4 pkt.) Spośród podanych substancji wypisz te, które tworzą z wodą roztwory właściwe i zawiesiny. cukier, mąka, białko jajka, ocet, kreda, Roztwory właściwe tworzą: ……………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………….……………………………… Zawiesiny tworzą: …….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………… Zadanie 2. (2 pkt.) Co należy zrobić, aby z roztworu nasyconego otrzymać roztwór nienasycony. Zaznacz odpowiedź P (prawda) lub F (fałsz) A. Podwyższyć temperaturę roztworu P F B. Dodać substancji rozpuszczonej P F C. Ochłodzić roztwór P F D. Dolać wody P F Zadanie 3. (1 pkt.) Do kolb zawierających jednakowe objętości wody w tej samej temperaturze wrzucono jednakowe masy cukru. Cukier szybciej rozpuści się w kolbie ………… Zadanie 4. (2 pkt.) Podaj dwa sposoby oszczędnego gospodarowania wodą w kuchni. a) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 5. (3 pkt) Uzupełnij zdania: a) Stężenie roztworu soli wynosi 15%. To oznacza, że w 100 g roztworu znajduje się ………… g soli. b) 100g 8 – procentowego roztworu cukru zawiera ……. g cukru i ………. g wody. c) Rozpuszczalność CuSO4 w 40oC wynosi 30 g. Oznacza to , że w roztworze nasyconym w tej temperaturze na …………. g roztworu przypada .……… g CuSO4 . 33 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja do zadania 6 Zadanie 6. (2 pkt.) Oblicz, ile gramów KNO3 należy rozpuścić w 150g wody w temperaturze 60oC , aby otrzymać roztwór nasycony. Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..... Zadanie 7. (3 pkt.) Rozpuszczalność CuSO4 w wodzie w 70oC wynosi 50g. Oblicz stężenie procentowe nasyconego roztworu soli w wodzie w tej temperaturze. Wynik zaokrąglij do liczb całkowitych. Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…... 34 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 8. 35 . (4 pkt. Odp. Odp....) Oblicz. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ile gramów 24 . Oblicz stężenie procentowe tak otrzymanego roztworu.4dm3 roztworu o stężeniu 20%. Zadanie 10.. (2 pkt.. ile gramów chlorku potasu użyto do przygotowania 0. Zadanie 9. (3 pkt.procentowego roztworu można otrzymać po zmieszaniu 60 g cukru z odpowiednią ilością wody.procentowego octu dolano 200g wody. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. jeżeli gęstość roztworu wynosi 1. Odp.) Oblicz.) Do 300g 10 .1g/cm3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Dodać substancji rozpuszczonej P F B.) Spośród podanych substancji wypisz te. alkohol. (3 pkt. To oznacza że w 100 g roztworu znajduje się ………… g cukru. ……… liczba punktów: …………. że w roztworze nasyconym w tej temperaturze na ………….) Do kolb zawierających jednakowe objętości wody wrzucono jednakowe masy cukru. siarka.. Dolać wody P F Zadanie 3. Roztwory właściwe tworzą :…………………………………………………………………………………………………………….) Uzupełnij zdania: a) Stężenie roztworu cukru wynosi 18%. (4 pkt.… Zadanie 5. g cukru i ………. olej.. Cukier rozpuści się wolniej w probówce: …………. g wody. Ochłodzić roztwór P F D.……………………………… Zawiesiny tworzą :…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 2.) Co należy zrobić. g roztworu przypada ……… g KCl. (2 pkt. Podwyższyć temperaturę roztworu P F C. Zaznacz odpowiedź P (prawda) lub F (fałsz) A. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………………………………… Woda i roztwory wodne Kl. które tworzą z wodą roztwory właściwe i zawiesiny. a) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. sól. piasek. (1 pkt. (2 pkt. b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ocena: ……………… Grupa B Zadanie 1. c) Rozpuszczalność KCl w 70oC wynosi 50 g. aby z roztworu nienasyconego otrzymać roztwór nasycony. Zadanie 4.) Podaj dwa sposoby oszczędnego gospodarowania wodą w łazience. 36 . Oznacza to . b) W 100 gramów 6 – procentowego roztworu soli zawiera ……. .. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Odp.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja do zadania 6 Zadanie 6.) Oblicz.. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Oblicz stężenie procentowe nasyconego roztworu KNO3 w wodzie w tej temperaturze.) Rozpuszczalność KNO3 w wodzie w 20oC wynosi 30g.. Wynik zaokrąglij do liczb całkowitych.…. Zadanie 7.. ile gramów CuSO4 należy rozpuścić w 350g wody w temperaturze 40oC . Odp.. (3 pkt.. 37 . aby otrzymać roztwór nasycony. (2 pkt. jeżeli gęstość roztworu wynosi 1..procentowego roztworu można otrzymać po zmieszaniu 54 g soli z odpowiednią ilością wody ..3dm3 roztworu o stężeniu 30%. Odp.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Zadanie 9.) Oblicz. (4 pkt.procentowego octu odparowano 200g wody.) Oblicz.. (3 pkt. ile gramów chlorku wapnia użyto do przygotowania 0.. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... Odp.. Oblicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu...) Z 800g 6 . 38 . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 8. ile gramów 36.2g/cm3. Odp.:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Zadanie 10.. (2 pkt. Cukier szybciej rozpuści się w kolbie ………… Zadanie 4.) Do kolb zawierających jednakowe objętości wody wrzucono jednakowe masy cukru. a) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 5. piasek. aby z roztworu nasyconego otrzymać roztwór nienasycony.% b) 100g 40 – procentowego roztworu cukru zawiera ……. g wody przypada .. (2 pkt. (4 pkt. Dodać substancji rozpuszczonej P F B. ……… g CuSO 4 .) Uzupełnij zdania: a) Jeśli w 100 g roztworu znajduje się 20 g soli. ……… liczba punktów: …………. g wody. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………………………………… Woda i roztwory wodne Kl.. 39 . (1 pkt. Ocena: ……………… Grupa C Zadanie 1.) Co należy zrobić. c) Rozpuszczalność CuSO4 w 40oC wynosi 30 g. (1 pkt. Zaznacz odpowiedź P (prawda) lub F (fałsz) A. białko jajka. ocet. Zadanie 2. sól. że w roztworze nasyconym w tej temperaturze na …………. (3 pkt. kreda. to roztwór ma stężenie ……….) Podaj jakie znasz dwa sposoby oszczędnego gospodarowania wodą w domu.) Podkreśl te substancje . g cukru i ………. które tworzą z wodą roztwory właściwe i zawiesiny. Dolać wody P F Zadanie 3. Oznacza to . ) Odczytaj i zapisz rozpuszczalności tych soli w temperaturze 60 oC .) Oblicz. 40 . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja do zadania 6 Zadanie 6.. ile g KNO3 należy rozpuścić w 200g wody w temperaturze 60oC. (2 pkt. ……………………………………………………………………………………………………………. RKNO3 = ………… g RCuSO4 = ………… g Zadanie 7. (2 pkt.. Odp. aby otrzymać roztwór nasycony. Odp……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 9. 9. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 10. Odp.) Oblicz. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 41 . (2 pkt.) Oblicz stężenie procentowe roztworu . jeśli w 600 gramach tego roztworu znajduje się 30 g cukru. ile gramów soli pozostanie po odparowaniu do sucha 400g 20-procentowego roztworu.) Zmieszano 240g wody i 160g soli. 10 CP = ms·100% /mr ms = CP· mr /100% Zadanie 8. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacje do zadań: 8. Odp. (3 pkt. (2 pkt. Oblicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu. mycie się pod podany sposób prysznicem zamiast kąpieli w oszczędnego wannie.: naprawa cieknących kranów. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy A i B Dział: Woda i roztwory wodne Nr Prawidłowe odpowiedzi grupy A Prawidłowe odpowiedzi grupy B Schemat punktowania zad. 1. Za każdą poprawną metodę z prawidłowym wynikiem 3pkt. Cp = (50 g / 150 g) · 100% Cp = (30 g / 130 g) · 100% Za prawidłowe Cp = 33. Cukier rozpuści się szybciej w Cukier rozpuści się wolniej w Za prawidłowo kolbie 2 kolbie 1 wskazaną kolbę 1pkt.F Za każdą prawidłową odpowiedź 1pkt. c –F. Tworzą roztwory właściwe: cukier Tworzą roztwory właściwe: sól. b -F. Za każdą poprawną metodę z prawidłowym wynikiem 3pkt. d . c –P. 7. 4. Np.3 % Cp = 23. x=165g x=105g Za prawidłowe obliczenie masy rozpuszczonej soli 2pkt (prawidłowa metoda 1pkt i prawidłowy wynik 1pkt). Za prawidłowe obliczenie stężenia procentowego roztworu 2pkt (prawidłowa metoda 1pkt i prawidłowy wynik 1pkt). 3. a . c)130g roztworu i 30g CuSO4 c)150g roztworu i 50g CuSO4 6. 42 . a) 15g soli a) 18g soli Za każdą prawidłową b)8g cukru i 92g wody b)6g cukru i 94g wody odpowiedź 1pkt. d .P.: Zakręcanie wody podczas Za każdy prawidłowo zmywanie naczyń w zmywarce mycia zębów. Za każde prawidłowe i ocet alkohol podanie substancji 1pkt.P a .1 % obliczenie masy roztworu 1pkt. b -F.P. gospodarowania wodą 1pkt. RKNO3=110g/100gH2O R CuSO4=30g/100gH2O Za odczytanie 100g – 110g 100g – 30g rozpuszczalności soli 150g – x 350g – x z wykresu 1pkt. Tworzą zawiesiny: mąka i kreda Tworzą zawiesiny: siarka. piasek 2. 5. Np. 10. Za każdą poprawną metodę z prawidłowym wynikiem 3pkt. Za prawidłowe ms = 20% · 440 g / 100% ms = 30% · 360 g / 100% obliczenie masy soli ms = 88 g ms = 108 g 2pkt (prawidłowa metoda 1pkt i prawidłowy wynik 1pkt).1pkt. mr = Vr · dr mr = Vr · dr Za prawidłowe mr = 400 cm3 · 1. Za prawidłowe obliczenie stężenia procentowego roztworu 2pkt (prawidłowa metoda 1pkt i prawidłowy wynik 1pkt). mr= 60 g · 100% /24% mr= 54 g · 100% /36% Za prawidłową metodę mr= 250g mr= 150g obliczenia masy roztworu 1pkt. mr2= 300g + 200g mr2= 800g – 200g Za prawidłowe mr2= 500g mr2= 600g obliczenie masy ms= 300 g · 10%/ 100% ms= 800 g · 6%/ 100% roztworu 2 . Za każdą poprawną metodę z prawidłowym wynikiem 3pkt.1 g/cm3 mr = 300 cm3 · 1. Za prawidłowe obliczenie masy roztworu 2pkt (prawidłowa metoda 1pkt i prawidłowy wynik 1pkt). Za każdą poprawną metodę z prawidłowym wynikiem 2pkt. 43 . ms=30g ms=48g Za prawidłowe Cp = (30 g / 500 g) · 100% Cp = (48 g / 600 g) · 100% obliczenie masy Cp = 6% Cp = 8% substancji – 1 pkt. 9. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika 8.2 g/cm3 obliczenie masy mr = 440 g mr = 360 g roztworu 1pkt. Za każdą poprawną metodę z prawidłowym wynikiem 2pkt. Za każdy prawidłowo podany sposób Np. RKNO3=110g/100gH2O Za każde prawidłowe odczytanie R CuSO4=40g/100gH2O rozpuszczalności soli z wykresu 1pkt. Za każdą poprawną metodę z prawidłowym wynikiem 2pkt.: Zakręcanie wody podczas mycia zębów oszczędnego gospodarowania wodą Naprawa cieknących kranów 1pkt. 3. b) 40g cukru i 60g wody c)100g wody i 30g CuSO4 6. 8. b -P Za prawidłową odpowiedź 1pkt. Za każdą poprawną metodę z prawidłowym wynikiem 2pkt. mr2= 240g + 160g Za prawidłowe obliczenie masy roztworu mr2= 400g 1pkt. 10. Tworzą zawiesiny: kreda. Cp = (30 g / 600 g) · 100% Za prawidłowe obliczenie stężenia Cp = 5% procentowego roztworu 2pkt (prawidłowa metoda 1pkt i prawidłowy wynik 1pkt). 5.F. piasek 2. 9. Za każdą poprawną metodę z prawidłowym wynikiem 3pkt. Za prawidłowe obliczenie masy soli 2pkt ms = 20% · 400 g / 100% (prawidłowa metoda 1pkt i prawidłowy ms = 80 g wynik 1pkt). Za każde prawidłowe podanie substancji Tworzą roztwory właściwe: sól. Za prawidłowe obliczenie stężenia Cp = (160 g / 400 g) · 100% procentowego roztworu 2pkt Cp = 40% (prawidłowa metoda 1pkt i prawidłowy wynik 1pkt). a) CP = 20% Za każdą prawidłową odpowiedź 1pkt. a . Cukier rozpuści się szybciej w kolbie 2 Za prawidłowo wskazaną kolbę 1pkt. ocet 1pkt. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy C Dział: Woda i roztwory wodne Nr Prawidłowa odpowiedź Zasady punktacji zad. 44 . 1. 100g – 110g Za prawidłowe obliczenie masy 200g – x rozpuszczonej soli 2pkt x=220g (prawidłowa metoda 1pkt i prawidłowy wynik 1pkt). 4. 7. masa substancji. masa substancji. Planuje doświadczenie wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania się substancji stałych w wodzie. 3. którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze. gęstość. 4. oblicza ilość substancji. którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze. 7. masa roztworu. Odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności. masa rozpuszczalnika. masa roztworu. 10. Opisuje różnice między roztworem nasyconym i nienasyconym. Oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności. masa roztworu. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe.p. masa roztworu. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja zwrotna do ucznia i rodzica Dział: Woda i roztwory wodne l. masa substancji. oblicza ilość substancji. Liczba punktów możliwych do uzyskania Liczba uzyskanych punktów Ocena Termin poprawy: Podpis nauczyciela Podpis rodzica 45 . 9. które rozpuszczają się w wodzie tworząc roztwory właściwe i nie rozpuszczają się w wodzie tworząc zawiesiny 2. 6. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe. Stopień opanowania Wiadomości i umiejętności całkowicie częściowo nie Uczeń: opanował 1. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe. Proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą 5. Podaje przykłady substancji. masa substancji. 8. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kwasy 46 . w wyniku PP 3 3 D 6. 5.2 dokonuje prostych obliczeń 3. PP 3 D 6.4 związanych z prawem stałości składu 6.4 7 Zapisuje równania reakcji P 3 3 C 6. masa roztworu 9 Analizuje proces powstawania PP 3 3 D 6.5 dysocjacji kwasów.1 najprostszych kwasów 2 Zapisuje wzór sumaryczny kwasu P 3 3 A 6. Dokonuje prostych obliczeń P 3 3 C 3.9 kwaśnych opadów i skutki ich działania.4 związanych z prawem stałości składu Suma punktów 30 27 ------------------------- 47 . proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie 10 Opisuje budowę kwasów. 8 Prowadzi obliczenia z P 3 3 C 6. 4 Zapisuje równanie reakcji P 2 2 C 6. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kartoteka sprawdzianu „Kwasy” Nr Badana umiejętność Poziom Punktacja Punktacja Kategoria Odniesienie wymagań zadań zadań celów do podstawy zad uczeń: Grupa A i B Grupa C programowej 1 Zapisuje wzory sumaryczne P 3 3 B 6. Zapisuje odpowiednie równanie reakcji.3 którego można otrzymać kwas. masa substancji.4 otrzymywania kwasu.6 wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe.4 i opisuje jego właściwości 3 Planuje doświadczenie. Opisuje zastosowania kwasów 4 4 A 6. .................. Ocena: ……………… Grupa A Zadanie 1..................................................................... Kwasy otrzymano w probówkach nr: .................... 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… Kwasy Kl.................. (2 pkt..........) Uzupełnij tabelę: Charakterystyczna cecha Nazwa kwasu Wzór kwasu Powoduje żółknięcie substancji białkowych Ma zapach zgniłych jaj Ma działanie wybielające i bakteriobójcze Zadanie 3.... ...................... KOH........................................ Zadanie 5...... (3 pkt.. H3PO4.... Możesz skorzystać z układu okresowego pierwiastków chemicznych.................. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 4. (3 pkt. Ca(OH)2..... MgO.) Zapisz numery probówek....... 48 ............... H2O................ napisz odpowiednie równania....................................................... .................. (3 pkt................................ których końcowym produktem będzie kwas siarkowodorowy..........................................................) Spośród podanych wybierz i podkreśl wzory kwasów: H2SO4...... Tam..................... …… liczba punktów: …….............. MgSO3 Zadanie 2.. gdzie zaszły reakcje.. w których otrzymano kwasy................... a pierwszym substratem – siarka... Równania reakcji chemicznych: ..................... HCl..................) Oblicz (z dokładnością do części dziesiątych) zawartość procentową (procent masowy) tlenu i wodoru w kwasie węglowym.......... (3 pkt.......................) Napisz równania reakcji chemicznych............ ) Podaj jedną przyczynę kwaśnych opadów i 2 ich skutki.) Oblicz. …………………. anion……………………………………………………………………… 2- ………. ………. Masa cząsteczkowa kwasu wynosi 47u. Zadanie 7.. Podaj wzór i nazwę tlenku kwasowego tego kwasu.) Uzupełnij równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów i podaj nazwy powstających anionów: H2S H O  2 + ………. (3 pkt.… + ………. Przyczyna: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Odp. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6..… + SO3 anion……………………………………………………………………… H O 2 Zadanie 8. …………………. c. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….) Przyporządkuj każdemu z kwasów oznaczonych literami (a – d) właściwe jego zastosowanie oznaczone cyfrą (1 – 5).d. (4 pkt. w którym reszta kwasowa jest jednowartościowa i zawiera łącznie 3 atomy. ile gramów kwasu fosforowego (V) znajduje się w 250g roztworu o stężeniu 30%.. (3 pkt. 49 . anion……………………………………………………………………… H3PO4  H O 2 ……. (3 pkt.) Pewien niemetal tworzy kwas tlenowy. …………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 9. …………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 10. Skutki : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. a) kwas siarkowy (VI) 1) składnik paliw rakietowych b) kwas azotowy (V) 2) napoje gazowane c) kwas chlorowodorowy 3) wybielanie wełny i papieru d) kwas węglowy 4) cement stomatologiczny 5) metalurgia a. (3 pkt.…  ….. Odp. b. ..............) Oblicz (z dokładnością do części dziesiątych) zawartość procentową (procent masowy) tlenu i wodoru w kwasie siarkowym (IV)..... ..... (2 pkt.............. Zadanie 4............. Ca(OH)2.............................. H2O …………………………………………………………………………………………………………………………………………............ H2O................................................................................... Równania reakcji chemicznych: ............. ......... 50 .... AlPO4............... Możesz skorzystać z układu okresowego pierwiastków chemicznych............................. (3 pkt................ krystaliczną substancją Zadanie 3.... H2S.................... w których otrzymano kwasy.................................................................... .......................... CO Na2O SO3 N2O5 Kwasy otrzymano w probówkach nr: ...... Tam............................ (3 pkt..............................) Napisz równania reakcji chemicznych........................................................ ....................................... H2CO3 Zadanie 2.................................. MgO................................ gdzie zaszły reakcje.................... ........................................................................................................) Uzupełnij tabelę: Charakterystyczna cecha Nazwa kwasu Wzór kwasu Powoduje zwęglanie substancji organicznych Stężony dymi Jest stałą....................... których końcowym produktem będzie kwas chlorowodorowy..... Zadanie 5.................................. napisz odpowiednie równania..............) Spośród podanych wybierz i podkreśl wzory kwasów: KOH................................................ HNO3..... (3 pkt................................ 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… Kwasy Grupa B Kl........................................................................................ …… liczba punktów: …….............) Zapisz numery probówek............. a pierwszym substratem – chlor..... (3 pkt..................................... Ocena: ……………… Zadanie 1.................... w którym reszta kwasowa jest jednowartościowa i zawiera łącznie 4 atomy.) Pewien niemetal tworzy kwas tlenowy. (3 pkt. Odp. (3 pkt. ………………….) Uzupełnij równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów i podaj nazwy powstających anionów: HCl H O 2  ………………. Zadanie 7.. (3 pkt. b. d. + NO3. składnik wód leczniczych a. (3 pkt. napoje typu ‘cola” b) kwas azotowy(V) 2.) Podaj jeden skutek kwaśnych opadów i 2 sposoby zapobiegania im. (4 pkt.) Oblicz.) Przyporządkuj każdemu z kwasów oznaczonych literami (a – d) właściwe jego zastosowanie oznaczone cyfrą (1 – 5). ile gramów kwasu chlorowodorowego znajduje się w 300g roztworu o stężeniu 25%. Zadanie 10. Podaj wzór i nazwę tlenku kwasowego tego kwasu.. …………………. anion ……………………………………………………………… Zadanie 8. wybielanie wełny i papieru 5. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. Odp. …………………. Masa cząsteczkowa kwasu wynosi 129u. materiały wybuchowe d) kwas fosforowy (V) 4. + ………………… anion ……………………………………………………………… H2SO4 H O  2 …………… + ………………… anion ……………………………………………………………… …………… H  2O  …………………. Skutek : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Sposoby zapobiegania: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. akumulatory c) kwas siarkowodorowy 3. a) kwas siarkowy (VI) 1. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 9. c. 51 . ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………. po której możemy rozpoznać dany kwas Kwas azotowy(V) Kwas chlorowodorowy Kwas fosforowy(V) powoduje żółknięcie białka. stężony roztwór dymi na powietrzu Zadanie 3. mO = 16u.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… mH = 1u . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… Kwasy Grupa C Kl. w których znajdują się prawidłowo napisane równania reakcji otrzymywania kwasów: Zadanie 4. MgO. (3 pkt.) Zaznacz (otocz kółkiem) punkty. HNO3. (2 pkt.) Uzupełnij poniższe równania reakcji chemicznych otrzymywania kwasu chlorowodorowego. %O = . (3 pkt. zwęgla substancje organiczne.) Podkreśl wzory kwasów: HCl. mS = 32u 52 . jest substancją stałą. %H = ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. H3PO4 Zadanie 2..) Oblicz zawartość procentową (procent masowy) tlenu i wodoru w kwasie o wzorze H2SO4. przy mieszaniu się z wodą wydziela się duża ilość energii cieplnej. Zadanie 5. (3 pkt. (3 pkt. Mg(OH)2. …… liczba punktów: …….) Uzupełnij tabelę wpisując po jednej właściwości spośród podanych pod tabelą Nazwa kwasu Charakterystyczna cecha.. K2O.. ma zapach zgniłych jaj. Ocena: ……………… Zadanie 1. Oblicz stężenie procentowe tego roztworu. chlorowodorowy. zakwaszanie wód i gleby Przyczyna: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 53 .: Stężenie procentowe tego roztworu jest równe …………………………………………………………………………………………. (3 pkt. Nazwy anionów wybierz spośród podanych: siarczanowy(VI). spalanie zasiarczonych paliw. Kwas siarkowy (VI) Wybielanie wełny i papieru Kwas chlorowodorowy Akumulatory Kwas siarkowy (IV) Paliwa rakietowe Kwas azotowy (V) Metalurgia Zadanie 7.……… + SO32. (3 pkt.. m s = …………………………… cp = m r = …………………………..) Połącz odpowiednio nazwę kwasu z jego zastosowaniem.. Skutki : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. topnienie lodowców. fosforanowy(V). anion……………………………………………………………………………………………………… H3PO4 ……………. + PO43.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6.) Uzupełnij równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów i podaj nazwy powstających anionów. węglanowy H2S ……………. (4 pkt.. + S2. chlorkowy.. anion……………………………………………………………………………………………………… Zadanie 8.. Zadanie 9. siarczkowy. używanie freonów. anion……………………………………………………………………………………………………… H2SO3 . siarczanowy(IV). Odp.) W 300 g roztworu kwasu fosforowego (V) znajduje się 30g tego kwasu. (3 pkt..) Wybierz spośród podanych niżej jedną przyczynę kwaśnych opadów i dwa ich skutki: niszczenie zabytkowych budowli. Za każde H2S 2H+ + S2. Wzory kwasów: H2SO4.2 a . H2SO4 2H+ + SO42- anion fosforanowy(V) anion siarczanowy(VI) H2SO3 2H+ + SO32. 5.2. HNO3 H2SO4 Ma zapach zgniłych jaj : kwas Stężony dymi: kwas siarkowodorowy H2S chlorowodorowy. a . b .7% cząsteczkowej – 1pkt. H3PO4 3H+ + PO4 3.5. punktowania 1. gdy uczeń nie obliczał oddzielnie masy cząsteczkowej) 6. nazwy i wzoru -1pkt.4% %O = = 66. c . m= 2·1u + 12u + 3 · 16u = 62u m= 2 ·1u + 32u + 3 · 16u = 72u Za obliczenie masy %O = = 77. uzupełnienie anion siarczkowy anion chlorkowy równania i podanie anion …………………………………… nazwy anionu -1pkt. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy A i B Dział: Kwasy Nr Prawidłowe odpowiedzi grupy A Prawidłowe odpowiedzi grupy B Schemat zad. H2CO3 Za każde prawidłowe podkreślenie -1pkt.5. 4.1. S + H2 H2S(g) Cl2 + H2 2HCl(g) Za każde prawidłowo napisane równanie - H2S(g) H2S(C) HCl(g) HCl(c) 1pkt. Powoduje żółknięcie substancji Powoduje zwęglanie substancji Za każde podanie białkowych : kwas azotowy (V).1 Za każde przyporządkowanie - 1pkt. d . H2S.3. organicznych: kwas siarkowy (VI).2% %H = = 2. HCl. H2SO3 3. Probówki :2 i 3 Probówki :3i4 Za podanie numerów Równania reakcji: Równania reakcji: probówek-1pkt. krystaliczną substancją: bakteriobójcze: kwas siarkowy H3PO4 (IV). 2) P4O10 + 6H2O 4H3PO4 3) SO3 + H2O H2SO4 Za każde prawidłowo 3) SO2 + H2O H2SO3 4) N2O5 + H2O 2HNO3 napisane równanie - 1pkt. HCl H+ + Cl. H3PO4 HNO3. HNO3 H+ + NO3- anion siarczanowy (IV) anion azotanowy(V) 54 . b . 7.3. HCl Ma działanie wybielające i Jest stałą. 2. Za obliczenie % masowego %H= = 3. d .8% wodoru -1pkt. Za obliczenie %masowego tlenu - 1pkt (maksymalną liczbę punktów przyznajemy również. c . Cl2 + H2 2HCl(g) Za każde prawidłowe uzupełnienie HCl(g) HCl(c) równania – 1pkt. N2O3 – tlenek azotu(III) Br2O5 – tlenek bromu(V) Za ustalenie wzoru tlenku kwasowego – 1pkt. Kwa siarkowy (VI). Kwas azotowy (V) – powoduje żółknięcie Za każde podanie nazwy i wzoru - białka 1pkt. Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy C Dział: Kwasy Nr zad. C. Za ms = 75g ms = 75g obliczenie masy substancji -1pkt Za podanie odpowiedzi -1pkt. Za obliczenie %masowego wodoru -1pkt.2 ·16u = 14u m x= 129u – 1u . 2.1pkt. Za podanie nazwy tlenku -1pkt. F Za każde prawidłowe zaznaczenie – 1pkt. gdy uczeń nie obliczał oddzielnie masy cząsteczkowej). Zapobieganie: np.3 · 16u= 80u atomowej szukanego X – azot X – brom niemetalu -1pkt. Skutki: np. ograniczenie ilości spalin 10. 4. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika 8. Za obliczenie %H= = 2% %masowego tlenu -1pkt (maksymalną liczbę punktów przyznajemy również. 9. HCl. 6. H3PO4 Za każde prawidłowe podkreślenie - 1pkt. Przyczyna: spalanie zasiarczonych Skutek: np.3% 1 pkt.akumulatory Za każde przyporządkowanie -1pkt. m= 2·1u + 32u + 4 · 16u = 98u Za obliczenie masy cząsteczkowej - %O = = 65. 5. niszczenie konstrukcji Za każdą prawidłową paliw metalowych odpowiedź – 1pkt. zakwaszanie wód. D. HXO2 HXO3 Za wyznaczenie masy m x= 47u – 1u . Kwas chlorowodorowy – stężony roztwór dymi na powietrzu Kwas fosforowy (V) – jest substancją stałą 3.metalurgia Kwas siarkowy (IV). stosowanie niszczenie zabytkowych budowli katalizatorów w samochodach.wybielanie wełny i 55 . Cp= 30% Cp= 25% Za podanie wzoru na mr = 250g mr = 300g obliczanie masy ms = cp*mr / 100% ms = cp*mr / 100% substancji. Prawidłowa odpowiedź Zasady punktacji 1. Kwas chlorowodorowy . Wzory kwasów: H2SO4. 56 . Przyczyna: spalanie zasiarczonych paliw Za każdą prawidłową odpowiedź – Skutki: np. H3PO4 3H+ + PO4 3. Za każde uzupełnienie równania H2S 2H+ + S2. anion fosforanowy(V) H2SO3 2H+ + SO32. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika papieru Kwas azotowy (V). niszczenie zabytkowych budowli. Za obliczenie stężenia Cp= ms· 100% / mr procentowego – 1pkt. 9. 1pkt. anion siarczkowy i podanie nazwy anionu -1pkt.anion siarczanowy (IV) 8. zakwaszanie wód i gleby. Za podanie Cp = 10% odpowiedzi – 1pkt.paliwa rakietowe 7. mr = 300g Za wypisanie danych i podanie wzoru ms = 30g na Cp -1pkt. 4. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe. Zapisuje wzory sumaryczne najprostszych kwasów 2. proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie 10. masa substancji. w wyniku którego można otrzymać kwas. Zapisuje wzór sumaryczny kwasu i opisuje jego właściwości 3. Opisuje zastosowania kwasów 7. 8. Masa roztworu 9. Opisuje budowę kwasów.p. Analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania. Zapisuje odpowiednie równanie reakcji. Dokonuje prostych obliczeń związanych z prawem stałości składu 6. Zapisuje równania reakcji dysocjacji kwasów. dokonuje prostych obliczeń związanych z prawem stałości składu Liczba punktów możliwych do uzyskania Liczba uzyskanych punktów Ocena Termin poprawy: Podpis nauczyciela Podpis rodzica 57 . 5. Stopień opanowania Wiadomości i umiejętności całkowicie częściowo nie Uczeń: opanował 1. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja zwrotna do ucznia i rodzica Dział: Kwasy l. Zapisuje równanie reakcji otrzymywania kwasu. Planuje doświadczenie. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Wodorotlenki 58 . 6 i zasad.6 stężenia procentowego roztworu. wodorotlenki. PP 3 2 C 6.1 najprostszych wodorotlenków.1 i zasada.3 otrzymywania zasad (reakcja metalu z woda i tlenku metalu z wodą) Opisuje właściwości i zastosowania 5.7 na podstawie skali pH Interpretuje wartość pH w ujęciu 8. obliczeń związanych z zastosowaniem P 2 2 D 3. wskaźników do rozróżniania kwasów P 3 3 B 6. PP 3 2 C 5. Wskazuje na zastosowanie 11. P 2 2 A 6.5 elektrolitycznej zasad. wodorotlenku sodu i wodorotlenku P 3 3 A 6.4 prawa stałości składu i prawa zachowania masy. Zapisuje równania dysocjacji 6. Suma punktów 30 27 ---------------------------- 59 . uczeń: wymagań celów grupa A.4 wapnia. Rozróżnia pojęcia wodorotlenek 2. Oblicza masy cząsteczkowe wodorotlenków. Zapisuje wzory sumaryczne 3. B grupa C programowej Rozpoznaje wzory sumaryczne 1. jakościowym (odczyn kwasowy. dokonuje prostych 10. Określa rodzaje odczynu roztworu 7. Pisze równania reakcji PP 4 2 C 6.8 zasadowy i obojętny). PP 3 3 C 6. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kartoteka Wodorotlenki Punktacja Punktacja Odniesienie Nr Badana umiejętność Poziom Kategoria zadań zadań do podstawy zad. w wyniku których można otrzymać 4. P 4 4 B 6. P 3 2 B 6. Wykonuje proste obliczenia dotyczące 9. Planuje doświadczenia. P 2 2 C 6.2 wodorotlenków. ........... (3 pkt.............. (4 pkt.............) Uzupełnij tabelę: Nazwa wodorotlenku Wzór sumaryczny Wzór strukturalny Wodorotlenek sodu Cr(OH)3 Zadanie 4... gdzie zachodzą reakcje........ Zadanie 3.. które tworzą zasady.... H2O........................... Pb(OH)2 Zadanie 2...................... Ca(OH)2........................................... KOH..........) Korzystając z tabeli rozpuszczalności spośród podanych wzorów wybierz wzory wodorotlenków..... MgO............ Fe(OH)3.......................…………………....) Podkreśl wzory wodorotlenków...... H2O ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………............ H2SO4..... Ba(OH)2 Zasady: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………............ (3 pkt..... (4 pkt. K2O ZnO CaO Na Reakcje zachodzą w probówkach nr: ............. LiOH............... napisz odpowiednie równania.. Zadanie 5. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika WODOROTLENKI Imię i nazwisko: …………………………………… Grupa A Kl........) Podaj 4 właściwości i 2 zastosowania wodorotlenku wapnia..... Właściwości: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….) W których probówkach powstaną wodorotlenki? Tam... ……............. (2 pkt..................... Ocena: ……………… Zadanie 1.. HCl........... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zastosowania: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 60 .......................... Równania reakcji chemicznych: ................ Al(OH)3..... …… liczba punktów: ……......... pH>7 odczyn: ……………………………………… Zadanie 8. Produkt pH Coca cola 3 Woda destylowana 7 Mleko 6. + ………………………………… Ca(OH)2 ……………………………….) Jaki odczyn odpowiada podanym pH roztworów? pH=7 odczyn: ……………………………………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. + ……………………………………… …………………………. (2 pkt.) W wolnej kolumnie zaznacz znakiem X roztwory.procentowego roztworu? Odp. (3 pkt. pH<7 odczyn: ………………………………………….) Ile gramów wodorotlenku sodu i ile gramów wody należy użyć do sporządzenia 300 gramów 15 . (2 pkt.5 Roztwór mydła 10 Zadanie 9. które mają odczyn kwasowy.: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 10. (3 pkt. 61 .) Oblicz masę cząsteczkową Ca(OH)2. Sr2+ + 2OH- Zadanie 7.) Uzupełnij równania reakcji dysocjacji jonowej zasad. NaOH …………………………………. Oblicz zawartość procentową (w procentach masowych) wapnia w podanym wodorotlenku. (3 pkt..: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Odp. Schemat Obserwacje Wnioski Równanie reakcji w formie jonowej skróconej: ………………………………………………………………………………………………………… Brudnopis: 62 . HCl oraz woda destylowana.) W trzech probówkach znajdują się wodne roztwory: NaOH. Uzupełnij tabelę. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 11. Zaproponuj doświadczenie pozwalające rozróżnić probówki z tymi roztworami za pomocą papierka wskaźnikowego. (3 pkt. . napisz odpowiednie równania..) Podkreśl wzory wodorotlenków.. 63 .... (4 pkt.... Cr(OH)3...................................... Zadanie 5........... CaO............................ Równania reakcji chemicznych: ............…… Zadanie 3..... H2O.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika WODOROTLENKI Imię i nazwisko: …………………………………… Grupa B Kl...... Właściwości: ……………………………………….......……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zastosowania …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................ Zn(OH)2... CuO Na2O BaO K Reakcje zachodzą w probówkach nr: .................................... Zadanie 2............... H3PO4.. Sn(OH)2...………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………....... Ca(OH)2 Zasady: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............. H2O …......... …… liczba punktów: ……..............) Korzystając z tabeli rozpuszczalności spośród podanych wzorów wybierz wzory wodorotlenków................ CsOH....... (4 pkt... Ocena: ……………… Zadanie 1................ gdzie zachodzą reakcje.) Uzupełnij tabelę: Nazwa wodorotlenku Wzór sumaryczny Wzór strukturalny Wodorotlenek potasu Fe(OH)3 Zadanie 4...... (3 pkt.......................... H2S NaOH...... które tworzą zasady................ Mg(OH)2................) W których probówkach powstaną wodorotlenki? Tam.............. (3 pkt......... (2 pkt.) Podaj 4 właściwości fizyczne i 2 zastosowania wodorotlenku sodu.......... ……... Odp.) W wolnej kolumnie zaznacz znakiem X roztwory. które mają odczyn zasadowy. (3 pkt. (3 pkt.) Ile gramów wody i ile gramów wodorotlenku potasu należy użyć do sporządzenia 400 gramów 12 . pH=7 odczyn …………………………………………………. Jak je rozróżnić wykorzystując papierki uniwersalne? 64 .. woda destylowana.: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 10.…….: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 11. + ………………………………………… ……………… Rb+ + OH- Ba(OH)2 ………………………………………… + …………………………………… Zadanie 7. Produkt pH Woda wapienna 13 Kapusta kiszona 4 Roztwór mydła 11 Woda destylowana 7 Zadanie 9.) W trzech probówkach znajdują się: roztwór KOH. (3 pkt.) Oblicz masę cząsteczkową Mg(OH)2. roztwór H2S.) Uzupełnij równania reakcji dysocjacji jonowej zasad. Oblicz zawartość procentową (w procentach masowych) magnezu w podanym wodorotlenku. (3 pkt. (2 pkt. pH<7 odczyn ………………………………………… Zadanie 8. (2 pkt.procentowego roztworu? Odp. KOH …………………………………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6.) Jaki odczyn odpowiada podanym pH roztworów? pH>7 odczyn …………………………………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Schemat Obserwacje Wnioski Równanie reakcji w formie jonowej skróconej: ………………………………………………………………………………………………………… Brudnopis: 65 . ) Podkreśl wzory wodorotlenków: KOH. barwy białej.) Weź w kółko numery probówek. (2 pkt. a) Właściwości: Substancja stała. NaOH Na+ + …………………… Ca(OH)2 ………………. NaOH.) Uzupełnij tabelkę: Nazwa wodorotlenku Wzór sumaryczny Wodorotlenek sodu Mg(OH)2 Zadanie 4. (2 pkt. + 2OH- 66 . żrąca b) Zastosowanie: Budownictwo. …… liczba punktów: ……. H2SO4 Zadanie 2. (3 pkt. Cu(OH)2. H2O. Ocena: ……………… Grupa C Zadanie 1. (2 pkt. (2 pkt. w których powstaną wodorotlenki. bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. trudno rozpuszcza się w wodzie. Ca(OH)2. Zadanie 6. (2 pkt. bezbarwna.) Podkreśl informacje dotyczące wodorotlenku wapnia.) Korzystając z tabeli rozpuszczalności spośród podanych wzorów wybierz i podkreśl dwa przykłady wodorotlenków dobrze rozpuszczalnych w wodzie (zasad). 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika WODOROTLENKI Imię i nazwisko: …………………………………… Kl. produkcja mydła.) Uzupełnij równania reakcji dysocjacji jonowej zasad. CuO Na2O CaO H2O Zadanie 5. Al(OH)3. produkcja materiałów wybuchowych. bielenie drzew. Ca(OH)2 Zadanie 3. Mleko 6.…..16u.) Roztwory mogą mieć różne odczyny: kwasowy.. Zadanie 8.Roztwór mydła 10 4. Oblicz stężenie procentowe tego roztworu.Woda destylowana 7 2. że: masa atomowa K – 39u. c) wodzie destylowanej ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 7. b) roztworze zasady ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 10. (3 pkt.….) Oblicz masę cząsteczkową KOH. Roztwór o pH >7 ma odczyn …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Odp.) W wolnej kolumnie zaznacz znakiem x. (2 pkt.. Roztwór o pH = 7 ma odczyn ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Odp.: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 11. (2 pkt. (3 pkt. Dokończ zdania.….…. (2 pkt.5 3.…. Przyjmij. które roztwory mają odczyn zasadowy? Roztwór pH 1.… 67 .. Roztwór o pH <7 ma odczyn …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. zasadowy. masa atomowa H – 1 u M KOH: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….Woda wapienna 13 Zadanie 9..) W 200 g roztworu znajduje się 60g wodorotlenku sodu. obojętny. masa atomowa O .) Jaki kolor ma uniwersalny papierek wskaźnikowy w: a) roztworze kwasu ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. … wodzie. Przykładowe właściwości Przykładowe właściwości NaOH: Schemat Ca(OH)2: Substancja stała o barwie białej. RbOH H 2O  Rb+ + OH. 2K + 2H2O  2KOH + H2 H2 5. Ca(OH)2 1pkt za każdy poprawnie wybrany wzór 3. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy A i B Dział: Wodorotlenki Nr Prawidłowe odpowiedzi grupy A Prawidłowe odpowiedzi grupy B Schemat zad. 1 pkt za każdą Ca(OH)2  2+  Ca + 2 OH H 2O . NaOH. produkcja szkła. Odczyn kwasowy mają roztwory Odczyn zasadowy mają roztwory 1 pkt za każdy coca coli i mleka wody wapiennej i mydła poprawnie zaznaczony roztwór 9. Fe – O – H uzupełnienie O–H O–H 4. pH=7 odczyn obojętny pH>7 odczyn zasadowy 1 pkt za każde pH<7 odczyn kwasowy pH=7 odczyn obojętny poprawne określenie pH>7 odczyn zasadowy pH<7 odczyn kwasowy odczynu 8. odkwaszanie Wyrób mydeł. 2Na + 2H2O  2NaOH + 4. KOH H 2O  K+ + OH. dezynfekcja. Na2O + H2O  2NaOH poprawnie napisane 3. składnik preparatów do udrażniania rur kanalizacyjnych. poprawnie Sr (OH)2 H 2O  Sr + 2 OH- 2+ Ba(OH)2 H  2O  Ba2+ + 2 OH. punktowania: Słabo rozpuszcza się w wodzie. K2O + H2O  2KOH 2. Mg(OH)2 1pkt za każdy poprawnie podkreślony wzór 2. 3-2 właściwości – 1 pkt budownictwo. LiOH. KOH. 1pkt za każde O–H O–H poprawne Cr .3 i 4 numery probówek Równania reakcji: Równania reakcji: 1 pkt za każde 1. działa 4 właściwości: 2pkt Przykładowe zastosowania: niszcząco na papier i tkaniny. Przykładowe zastosowania: 2 zastosowania – 2 pkt bielenie drzew. Ba(OH)2 CsOH. 1pkt za poprawną odpowiedź 10. Pb(OH)2 Sn(OH)2 . 1 zastosowanie – 1 pkt gleby. BaO + H2O  Ba(OH)2 równanie reakcji 4. KOH. uzupełnione równanie reakcji 7. bardzo dobrze rozpuszczalny w Za: tworzy słabą zasadę. NaOH H  2O  Na+ + OH. Masa NaOH = 45g Masa wody = 352g 1 pkt za obliczenie Masa wody = 255g Masa KOH = 48g masy substancji. Ca(OH)2.3 i 4 2. Na– O – H. produkcja detergentów 6. silnie higroskopijny. K – O – H.O – H Wodorotlenek żelaza (III). NaOH. punktowania 1. 1 pkt za obliczenie masy wody. Reakcje zachodzą w probówkach Reakcje zachodzą w probówkach nr: 1pkt za poprawne nr: 1. CaO + H2O  Ca(OH)2 3. Masa cząsteczkowa Ca(OH)2 =74u Masa cząsteczkowa Mg(OH)2 = 58u 1 pkt za obliczenie 68 . Ca(OH)2 1pkt za każdy poprawnie podkreślony wzór 3. Odczyn zasadowy mają roztwory wody wapiennej i 1 pkt za każdą poprawną odpowiedź mydła 10. KOH. 1 pkt za każdą poprawnie Ca(OH)2  2+ . Stężenie procentowe tego roztworu wynosi 30%. uzupełnioną reakcję  Ca + 2 OH H 2O 7. Obojętny. barwy białej. 1 pkt za obliczenie stężenia procentowego. a) właściwości: substancja stała. Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy C Dział: Wodorotlenki Nr Prawidłowa odpowiedź Zasady punktacji zad. W roztworze poprawnie roztworze NaOH przyjmie barwę KOH przyjmie barwę niebieską. W papierek uniwersalny. trudno Schemat punktowania: rozpuszcza się w wodzie. NaOH 1pkt za każde poprawnie Wodorotlenek magnezu uzupełnione miejsce w tabeli 4. w roztworze HCl roztworze H2S czerwoną. a) czerwony 1 pkt za każdą poprawną odpowiedź b) niebieski c) żółty 8. bielenie drzew Za 3-2 właściwości – 1 pkt Za 2 zastosowania – 2 pkt Za 1 zastosowanie – 1 pkt 6. 1 pkt za odpowiedź 69 . kwasowy 1 pkt za każdą poprawną odpowiedź 9. w wodzie destylowanej pozostanie żółty. NaOH. w rozróżniony roztwór niebieską. Numery probówek – 2 i 3 1pkt za każdy poprawny numer probówki 5. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika % Ca = 54. 1 pkt za odpowiedź 11. 1 pkt za obliczenie zawartości procentowej 11. 1. destylowanej pozostanie żółty. zasadowy. żrąca Za 4 właściwości – 2 pkt b) zastosowania: budownictwo.05 % % Mg = 41.4 % masy cząsteczkowej. 56u 1 pkt za obliczenie masy cząsteczkowej. w wodzie czerwoną. Ca(OH)2 1pkt za każdy poprawnie podkreślony wzór 2. NaOH H  2O  Na+ + OH. W każdej probówce zanurzamy W każdej probówce zanurzamy 1 pkt za każdy papierek uniwersalny. Interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy. Określa rodzaje odczynu roztworu na podstawie skali pH 8. Rozpoznaje wzory sumaryczne wodorotlenków. Rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada. 11. Opisuje właściwości i zastosowania wodorotlenku sodu i wodorotlenku wapnia. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja zwrotna do ucznia i rodzica Dział: Wodorotlenki l. 3. Zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków. 7. 10. Planuje doświadczenia w wyniku. Wskazuje na zastosowanie wskaźników do rozróżniania kwasów i zasad. Zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad. Stopień opanowania Wiadomości i umiejętności całkowicie częściowo nie Uczeń: opanował 1. Wykonuje proste obliczenia dotyczące stężenia procentowego roztworu. 9. Liczba punktów możliwych do uzyskania Liczba uzyskanych punktów Ocena Termin poprawy: Podpis nauczyciela Podpis rodzica 70 . dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu i prawa zachowania masy. których można otrzymać wodorotlenki. zasadowy i obojętny). Pisze równania reakcji otrzymywania zasad (reakcja metalu z woda i tlenku metalu z wodą) 5.p. Oblicza masy cząsteczkowe wodorotlenków. 4. 2. 6. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Sole 71 . Rozpoznaje wzory soli wśród nazw P 4 4 B 7.6 wybranych soli 11. Projektuje doświadczenia i opisuje PP 4 3 D 7.3 soli 4.6 substancji i masy wody lub masy substancji i masy roztworu 8. PP 6 6 D 7.5 doświadczenia chemiczne Suma punktów 40 39 ----------- 72 . Zapisuje w formie cząsteczkowej.2 nazwy i odwrotnie 3. Podaje przykłady zastosowań P 3 3 A 7.4 otrzymywania soli 7. B grupa C programowej 1. uczeń: wymagań celów grupa A.4 jonowej i jonowej skróconej równania reakcji zobojętniania 6.4 otrzymywania soli w formie cząsteczkowej 5. Oblicza Cp na podstawie masy P 3 3 C 5. Zna przykłady zastosowań wybranych PP 1 1 C 7. Uzupełnia równania reakcji dotyczące P 6 6 C 7. 9. Pisze równania dysocjacji wybranych P 2 2 C 7. Zapisuje wzory soli na podstawie P 4 4 C 7. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kartoteka Sole Punktacja Punktacja Odniesienie Nr Badana umiejętność Poziom Kategoria zadań zadań do podstawy zad.6 soli 10.5 rozpuszczalności o wyniku reakcji chemicznej.2 innych związków chemicznych 2. Zapisuje równania reakcji P 6 6 C 7. Wnioskuje na podstawie tabeli P 1 1 C 7. ...... Ba(OH)2 + ............................ 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… SOLE Kl............ CaCO3........... H2O..... Ocena: ……………… Grupa A Zadanie 1............ b) ………… Ca2+ + 2Cl- Zadanie 4.................... HNO3 Zadanie 2............... SO3  ............... (4 pkt........................................ Spośród podanych niżej związków chemicznych wybierz i podkreśl wzory soli: HCl...... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………....... HNO3  ..................................... K2SO4............................................) Zapisz w postaci cząsteczkowej.....................................................................) Zapisz w formie cząsteczkowej równania reakcji otrzymywania MgS trzema poznanymi sposobami..... ............................................... (4 pkt............................................................ + ..... + . jonowej i jonowej skróconej równania otrzymywania fosforanu(V) sodu w reakcji zobojętniania....... ............................. 73 ...) Uzupełnij równania reakcji chemicznych: ..... (6 pkt........ NaOH............................ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 6......... Al2O3 + …….... H2CO3  .................................. NaCl.. (2 pkt... Ca + ..........................) Uzupełnij tabelkę: Nazwa systematyczna Wzór sumaryczny Chlorek sodu K2CO3 Azotan (V) żelaza (II) CuSO4 Zadanie 3......... Ca3(PO4)2...... ........................................................……………….................................... .. Zadanie 5....................................... + ................... ....... …… liczba punktów: ……....... (6 pkt................... NH3.. (6 pkt..............................………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........) Uzupełnij równania reakcji dysocjacji soli: a) KNO3 ……… + ……........ Zadanie 9...) Oblicz stężenie procentowe roztworu soli kuchennej otrzymanego po rozpuszczeniu 80 g tej soli w 120 g wody.... Odp. (1 pkt........……………………………………………………………………………………....... 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 7. wyrób luster i farb d) Produkcja nawozów sztucznych...) Wymień trzy zastosowania węglanu wapnia: …………………………………………………………………………………………………………………………... ..………………………………………………………………………………………………………………………………………………........... kosmetyków i środków piorących c) Przemysł farmaceutyczny..... (1 pkt....... a) Pirotechnika........ pudrów i leków na nadkwasotę Zadanie 10. środek konserwujący produkty żywnościowe.) Zaznacz przykłady zastosowań AgNO3..... (3 pkt.... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 74 .) Wybierz i zapisz poniżej numer (numery) probówek... KOH CaCl2 CuO H2SO4 Osad powstaje w probówce (probówkach) numer:…………. w których powstanie osad.... produkcja nawozów sztucznych b) Produkcja papieru..: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 8....... (3 pkt. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 11. (4 pkt. zaproponuj doświadczenie pozwalające otrzymać wodorotlenek miedzi (II). Uzupełnij tabelę: Schemat: Obserwacje: Wnioski: Równanie reakcji w formie jonowej skróconej: ………………………………………………………………………………………………………… Brudnopis: 75 .) Korzystając z tablicy rozpuszczalności. .... (4 pkt......................... a) NaNO3 ……… + ……… b) ………… 2 K+ + S2- Zadanie 4.......... Ocena: ……………… Grupa B Zadanie 1...................................) Uzupełnij tabelkę: Nazwa systematyczna Wzór sumaryczny Siarczek sodu Mg(NO3)2 Węglan żelaza (II) Cu2SO3 Zadanie 3................ Zadanie 5.......................) Zapisz w postaci cząsteczkowej................ .......................................................... Mg3(PO4)2..................... KOH.... Ca(OH)2 + ........... N2O5  .......................... (6 pkt.......... + ........................ 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… SOLE Kl................................ NaNO3..... Fe2O3 + …… HNO3  ........................... (2 pkt................................................ ............................................................ Al + ............. K2SO3............) Uzupełnij równania reakcji dysocjacji soli..................... 76 ... …… liczba punktów: ……............. (4 pkt.................. (6 pkt...) Zapisz w formie cząsteczkowej równania reakcji otrzymywania KCl trzema poznanymi sposobami............... + .......... ....................................... HCl  ...................................... .............………………….............. ........................................... (6 pkt............................. + .. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 6............) Uzupełnij równania reakcji chemicznych........... Al2(CO3)3....) Spośród podanych niżej związków chemicznych wybierz i podkreśl wzory soli: HBr............................. jonowej i jonowej skróconej równania otrzymywania siarczanu(VI) sodu w reakcji zobojętniania................................................ ZnO.......... H3PO4 Zadanie 2................ ) Wymień trzy zastosowania chlorku sodu: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 7. 77 .…. (3 pkt. (1 pkt.) Wybierz i zapisz poniżej numer (numery) probówek. (3 pkt. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Odp.. (1 pkt. Zadanie 10. d) Produkcja nawozów sztucznych. a) Produkcja nawozów sztucznych. Zadanie 8..) Oblicz stężenie procentowe roztworu soli kuchennej otrzymanego po rozpuszczeniu 40 g tej soli w 160 g wody.) Zaznacz przykłady zastosowań NaNO3. pudrów i leków na nadkwasotę. laboratoryjne wykrywanie CO2. c) Przemysł farmaceutyczny. HCl KNO3 Fe2(SO4)3 NaOH Osad powstaje w probówce (probówkach) numer:……………………………………………………………………………………………………… Zadanie 9. produkcja leków i nawozów sztucznych. budownictwo. w których powstanie osad. wyrób farb i luster.: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. b) Pirotechnika.. ) Korzystając z tablicy rozpuszczalności. (4 pkt. zaproponuj doświadczenie pozwalające otrzymać wodorotlenek żelaza (III). Uzupełnij tabelę: Schemat: Obserwacje: Wnioski: Równanie reakcji w formie jonowej skróconej:…………………………………………………………………………………………………………. Brudnopis: 78 . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 11. wodór. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… SOLE Kl. (4 pkt. (6 pkt. II. → sól + …………………. H2O. (2 pkt. (4 pkt. Zadanie 5. metal. KOH. (6 pkt. podkreślone miejsca brakujące znaki lub liczby tak. by stanowiły poprawnie zapisane równania reakcji zobojętniania. woda. Na2SO4. zasada.) Masz do dyspozycji następujące pojęcia: woda. …… liczba punktów: ……. NH3.……. HNO3 Zadanie 2. kwas + ………………………… → sól + ………………….) Spośród podanych niżej związków chemicznych wybierz i podkreśl wzory soli: HCl. Uzupełnij poniższe zapisy: I. Ba3(PO4)2. tlenek metalu. KCl. kwas + ………………….) Wpisz w puste. Ocena: ……………… Grupa C Zadanie 1.) Podkreśl te z równań. III. MgS. które przedstawiają reakcje dysocjacji soli: a) NaOH H 2O  Na   OH  b) NaCl H  2O  Na   Cl  2 c) K 2 SO4 H 2O  2K   SO4 d) HCl H  2O  H   Cl  Zadanie 4. równanie cząsteczkowe: równanie jonowe: równanie jonowe skrócone: 79 . kwas + ………………………… → sól + ………………….) Połącz w pary za pomocą linii: Nazwa systematyczna Wzór sumaryczny chlorek potasu MgSO4 siarczek sodu CaCO3 węglan wapnia KCl siarczan(VI) magnezu Na2S Zadanie 3. ..... H2O Zadanie 7... CO2 ........ Ca(OH)2 + ..... w których sól nie ulegnie rozpuszczeniu. kosmetyków i środków piorących c) Przemysł farmaceutyczny... .... (1 pkt.. H2 . + ..... CaCO3 Na2SO4 KCl H2O Sól nie ulegnie rozpuszczeniu w probówce (probówkach) numer:………….... (3 pkt.. produkcja nawozów sztucznych b) Produkcja papieru............ (1 pkt.. Mg + ........ H2O .. (6 pkt..) Zaznacz przykłady zastosowań soli kuchennej..... a) Pirotechnika. Oblicz stężenie procentowe tego roztworu.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. (3 pkt..... + ......) Wybierz i zapisz numer (numery) probówek.......) Uzupełnij równania reakcji chemicznych..……. + ... K2O + …………H2SO4 . Zadanie 9...) Wymień trzy zastosowania węglanu wapnia: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 80 . Odp........ wyrób luster i farb d) Środek konserwujący produkty żywnościowe i poprawiający walory smakowe Zadanie 10.... HCl ....: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 8....) W 200g roztworu soli kuchennej znajduje się 10 g tej substancji.. Schemat: Obserwacje: Wnioski: Chlorek srebra jest …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. H2SO4. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 11. NaCl. H2O. NaOH.) Masz do dyspozycji następujące substancje chemiczne: AgNO3. Wybierz dwie z nich w celu otrzymania chlorku srebra i uzupełnij tabelę. 81 .(3 pkt.…………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy A i B Dział: Sole Nr Prawidłowe odpowiedzi grupy Prawidłowe odpowiedzi grupy B Schemat punktowania zad. A 1. K2SO4, NaCl, Ca3(PO4)2, CaCO3 K2SO3, Al2(CO3)3, Mg3(PO4)2, NaNO3 Za każdy prawidłowo podkreślony wzór 1 pkt, za błędne podkreślenie – (-1) pkt. 2. NaCl, węglan potasu, Fe(NO3)2, Na2S, azotan (V) magnezu, FeCO3, Za każdą prawidłowo siarczan (VI) miedzi (II) siarczan (IV) miedzi (I) zapisaną odpowiedź 1 pkt. 3. a) K+, NO3-, b) CaCl2 a) Na+ NO3-; b) K2S Za każde prawidłowo uzupełnione równanie reakcji 1 pkt 4. Mg + H2S MgS + H2 2K + 2HCl 2KCl + H2 W każdym równaniu MgO + H2S MgS + H2O K 2O + 2HCl 2KCl + H2O za prawidłowo zapisane Mg(OH)2+ H2S MgS + 2H2O KOH + HCl KCl + H2O wzory 1 pkt, za prawidłowo dobrane współczynniki 1 pkt. Za prawidłowo zapisane równanie reakcji innym sposobem uczeń otrzymuje 2 pkt. 5. 3 NaOH + H3PO4 Na3PO4 + 3 2NaOH + H2SO4  Na2SO4 + W każdym równaniu H2O 2H2O za prawidłowo zapisane 3Na++3OH-+3H++PO43- 2Na++2OH-+2H++SO42-  2Na++SO42- wzory lub jony 1 pkt, 3Na++PO43-+ 3H2O +2H2O za prawidłowo zapisane - + - OH + H + H2O OH + H  H2O współczynniki 1 pkt. lub lub 3OH- + 3H+ 3H2O 2OH- + 2H+  2H2O 6. Ca + 2 HNO3 → Ca(NO3)2 + H2 2 Al + 6 HCl → 2 AlCl3 + 3 H2 W każdym równaniu Al2O3 + 3 H2CO3 → Al2(CO3)3 + 3 Fe2O3 + 6 HNO3→ 2 Fe(NO3)3 + 3 za prawidłowo zapisane H2O H2O wzory produktów 1 pkt, Ba(OH)2 + SO3 → BaSO4 + H2O Ca(OH)2 + N2O5 → Ca(NO3)2 + H2O za prawidłowo zapisane współczynniki 1 pkt. 7. Cp = 40 % Cp = 20 % Za obliczenie masy roztworu 1 pkt; Za wzór na Cp lub proporcję i podstawienie 1 pkt; Za wynik z jednostką 1 pkt. Za prawidłowe rozwiązanie inną metodą uczeń uzyskuje maksymalną liczbę punktów. 8. 2 3 Za wskazanie nr probówki 1 pkt. 9. C B Za wybór właściwej 82 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika odpowiedzi 1 pkt. 10. 1) materiał budowlany 1) do poprawiania smaku potraw Za każde poprawne (marmur, wapień) 2) do otrzymywania chloru zastosowanie 1 pkt. 2) do pisania na tablicy 3) do konserwowania żywności (kreda) (głównie masło, słonina 3) do otrzymywania wapna i śledzie) palonego i gaszonego oraz CO2 11. NaOH(aq) Za schemat 1 pkt; NaOH(aq) za obserwacje 1 pkt (barwa osadu nie jest konieczna); za wniosek 1 pkt; za równanie reakcji w postaci jonowej skróconej CuSO4(aq) Fe(NO3)3(aq) 1 pkt. Obserwacje: wytrąca się Obserwacje: wytrąca się (brunatny) Za prawidłowo dobrane (niebieski) osad. osad. każde inne substraty Wniosek: wodorotlenek miedzi Wniosek: wodorotlenek żelaza (III) uczeń uzyskuje 1 pkt. (II) jest nierozpuszczalny w jest nierozpuszczalny w wodzie. wodzie. Fe3+ + 3 OH- Fe(OH)3↓ Cu2+ + 2 OH- Cu(OH)2↓ Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy C Dział: Sole Nr zad. Prawidłowa odpowiedź Zasady punktacji 1. Na2SO4, Za każdy prawidłowo podkreślony wzór KCl, 1 pkt, za błędne podkreślenie ( -1 )pkt. Ba3(PO4)2, MgS 2. Chlorek potasu – KCl Za każde prawidłowe połączenie 1 pkt. Siarczek sodu – Na2S Węgla wapnia – CaCO3 Siarczan (VI) magnezu – MgSO4 3. b, c Za każde prawidłowo wybrane równanie reakcji 1 pkt. 4. I. kwas + metal → sól + wodór Za każde prawidłowo wpisane pojęcie II. kwas + tlenek metalu → sól + woda 1 pkt. III. kwas + zasada → sól + woda 5. Równanie cząsteczkowe: 4, 3, 3 Za trzy poprawnie wpisane Równanie jonowe: +, -, 3 współczynniki lub indeksy Równanie jonowe skrócone: brak wpisów stechiometryczne w każdym równaniu lub 1,1,1 lub 3,3,3 2 pkt; za dwa poprawnie wpisane 83 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika współczynniki lub indeksy stechiometryczne w każdym równaniu 1 pkt; za 1 poprawnie wpisany współczynnik lub indeks stechiometryczny w każdym równaniu lub brak trzech wpisów 0 pkt. 6. Mg + 2 HCl MgCl2 + H2↑ Za każdy poprawnie wpisany wzór K2O + H2SO4 K2SO4 + H2O produktu w każdym równaniu reakcji Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O 1 pkt; za poprawnie dobrane współczynniki stechiometryczne w każdym równaniu 1 pkt. 7. Cp = 5 % Za obliczenie masy roztworu 1 pkt. Za wzór na Cp lub proporcję i podstawienie 1 pkt. Za wynik z jednostką 1 pkt. Za prawidłowe rozwiązanie inną metodą uczeń uzyskuje maksymalną liczbę punktów. 8. 1 Za prawidłowy wybór probówki 1 pkt. 9. d Za prawidłowy wybór zastosowania soli 1 pkt. 10. 1) materiał budowlany (marmur, wapień) Za każde poprawne zastosowanie 1 pkt. 2) do pisania na tablicy (kreda) 3) do otrzymywania wapna palonego, gaszonego i CO2 11. NaCl Za poprawne uzupełnienie schematu doświadczenia 1 pkt; za poprawnie wpisaną obserwację 1 pkt; za prawidłowo sformułowany wniosek 1 pkt. AgNO3 Obserwacje: wytrąca się osad. Wniosek: chlorek srebra jest nierozpuszczalny w wodzie. 84 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Węgiel i jego związki z wodorem 85 . 2 nasycone i nienasycone. D 8. P 3 3 B 8. wyjaśnia zależność pomiędzy 8. rysuje 8. uczeń: wymagań celów grupa A. etenu.3 homologicznych alkanów/alkinów.4 oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych 5 Opisuje właściwości chemiczne (reakcje P 2 2 C 8.6 ustala wzór sumaryczny alkanu/alkinu o podanej masie cząsteczkowej.7 metanu.3 o podanej liczbie atomów węgla. 3. alkenów i alkinów 3 Układa wzór sumaryczny alkanu P 3 2 B 8.4 spalania) węglowodorów na przykładzie 8. etenu i etynu 6 Opisuje właściwości fizyczne P 3 3 B 8.7 długością łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu 8 Opisuje właściwości (przyłączanie PP 2 2 B 8. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kartoteka Węgiel i jego związki z wodorem Punktacja Punktacja Odniesienie Nr Badana umiejętność Poziom Kategoria zadań zadań do podstawy zad. 8.7 bromu i wodoru) etenu i etynu 10 Tworzy wzór ogólny szeregów PP 3 .3 ogólne szeregu homologicznego 8.1 węglowodorów 2 Definiuje pojęcia: węglowodory P 4 4 A 8.8 odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych Suma punktów 30 25 --------------------- 86 .4 i chemiczne metanu.7 7 Opisuje zastosowanie metanu.6 wzory strukturalne. etenu i etynu 8.5 etynu. etanu. podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów w oparciu o nazwy alkanów 4 Układa wzór sumaryczny alkanu P 2 2 B 8. 11 Projektuje doświadczenie pozwalające PP 3 2 C 8. podaje wzory 8.6 alkanów. B grupa C programowej 1 Wymienia naturalne źródła P 3 3 A 8.3 o podanej liczbie atomów węgla.7 bromu i wodoru) etenu i etynu 9 Opisuje właściwości (przyłączanie PP 2 2 C 8. (3 pkt. Odp. → 2C + ………… 87 . jedno wiązanie potrójne. b) Węglowodory uporządkowane według wzrastającej liczby …………………………. koks. mH =1u). Wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku..: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 5.) Uzupełnij zdania. Nazwa Wzór Wzór strukturalny węglowodoru sumaryczny metan C2H6 Zadanie 4.. (2 pkt. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… WĘGIEL I JEGO ZWIĄZKI Z WODOREM Kl.) Uzupełnij równania reakcji spalania węglowodorów. benzyna. …… liczba punktów: ……. (4 pkt. gaz ziemny.. c) Węglowodory nasycone noszą nazwę ……………………………… i mają wzór ogólny ……………………. Zadanie 3.) Uzupełnij tabelę. nafta. Zadanie 2.…… między atomami węgla a w cząsteczkach ……………………………….. Ocena: ……………… Grupa A Zadanie 1.……………… -wartościowy.. a) ………… + … O2 → CO2 + 2H2O b) C2H4 + ……. ropa naftowa.. (3 pkt.) Podkreśl nazwy naturalnych źródeł węglowodorów.. (2pkt. w którym każdy następny węglowodór różni się od poprzedniego grupą ……………………………………………. jaki procent masy w etanie stanowi masa węgla (mC =12u. węgiel brunatny.. d) W cząsteczkach alkenów występuje jedno wiązanie …………………. a) Węgiel w związkach organicznych jest zawsze …………………….) Oblicz. ……………………… tworzą szereg ……………………………………………. Zadanie 10..) Napisz równania reakcji chemicznych. 88 . 1. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. b) etylen .….) Dokończ równania reakcji chemicznych.. Zadanie 8.) Ustal wzór sumaryczny i podaj nazwę alkinu o masie cząsteczkowej 82u. ……………… b. a) CH4 1) w reakcji polimeryzacji tworzy polietylen b) C2H4 2) bardzo aktywny chemicznie c) C2H2 3) nie ulega reakcji spalania całkowitego 4) tworzy mieszaninę wybuchową a. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Zapisz obliczenia.. a ) metan .…. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. ……………… Zadanie 7.. a) CH2=CH2 + Br2 ………………… b) CH  CH + 2H2 ………………….. (2 pkt..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…. Zadanie 9. ……………… c. c) acetylen . (3 pkt. 2. Odp. (3 pkt. (3 pkt.) Podaj jedno typowe zastosowanie dla każdego węglowodoru. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. (2 pkt.) Połącz wzory węglowodorów z właściwościami tych związków... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. które przedstawiono na schemacie. ………………………………………………………. Schemat: Obserwacje: ……………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………….) Zaprojektuj doświadczenie umożliwiające odróżnienie metanu od etenu. Brudnopis: 89 . Uzupełnij tabelę. (3 pkt. ……………………………….... Wniosek: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 11. (2 pkt.) Uzupełnij tabelę. a) ………… + … O2 4 CO2 + 6 H2O b) C2H4 + …….) Uzupełnij równania reakcji spalania węglowodorów.. mH =1u).. torf. Wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku. (2 pkt. o wzorze ogólnym ……………………… .) Oblicz. Ocena: ……………… Grupa B Zadanie 1.. b) Węglowodory uporządkowane według …………………………. Odp. w którym każdy następny węglowodór ma o jedną grupę ……………. więcej od poprzedniego. a) Węglowodory to związki chemiczne zbudowane wyłącznie z atomów ………………. Zadanie 3. (3 pkt. Nazwa Wzór Wzór strukturalny węglowodoru sumaryczny etan CH4 Zadanie 4. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… WĘGIEL I JEGO ZWIĄZKI Z WODOREM Kl. …… liczba punktów: ……. d) W cząsteczkach ……………………… występuje jedno wiązanie podwójne między atomami węgla.. to węglowodory nasycone. ropa naftowa. 2CO + ………… 90 .) Podkreśl nazwy naturalnych źródeł węglowodorów.. metan. (4 pkt.) Uzupełnij zdania... c) …………………………. ……………………… atomów węgla tworzą szereg ……………………………………………. smary. benzyna Zadanie 2. (3 pkt. węgiel kamienny.: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 5. i ………………. jaki procent masy w metanie stanowi masa węgla (mC =12u. butan. oleje napędowe. a w cząsteczkach alkinów jedno wiązanie …………………………. . Zadanie 8.) Podaj jedno typowe zastosowanie dla każdego węglowodoru. 1) eten . …………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 10.………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….) Ustal wzór sumaryczny i podaj nazwę alkanu o masie cząsteczkowej 86u. b. …………………… . 3) metan . a) C2H2 1) z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową b) C2H4 2) w reakcji polimeryzacji tworzy polietylen c) CH4 3) bardzo aktywny chemicznie 4) nie ulega reakcji spalania niecałkowitego a. 2) acetylen . ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. (3 pkt.) Dokończ równania reakcji chemicznych. …………………… .) Połącz wzory węglowodorów z właściwościami tych związków. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Zadanie 7.) Napisz równania reakcji chemicznych. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. (3 pkt. 91 .: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. (2 pkt.... Zadanie 9. c. (3 pkt.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Odp. a) CH2= CH2 + H2 …………………… b) CH  CH + 2Br2 ………………….... (2 pkt. …………………… . które przedstawiono na schemacie. 1. ……………………………………………………….. Uzupełnij tabelę.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 11. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………. Wniosek: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………. Schemat: Obserwacje: ……………………………………………………………………………………………………………..) Zaprojektuj doświadczenie umożliwiające odróżnienie etanu od etynu. Brudnopis: 92 . ………………………………. (3 pkt. (3 pkt. …… liczba punktów: ……. Zadanie 3. gaz ziemny. jaki procent masy w metanie o wzorze CH4 stanowi masa węgla (mC=12u. Wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku. d) Węglowodory.) Podkreśl nazwy naturalnych źródeł węglowodorów: benzyna. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… WĘGIEL I JEGO ZWIĄZKI Z WODOREM Kl...) Uzupełnij zdania. Zadanie 2.) Uzupełnij tabelę. Nazwa Wzór węglowodoru sumaryczny CH4 etan C2H4 etyn Zadanie 4. .. nafta. c) Związki nasycone to związki organiczne. między atomami węgla.. węgiel kamienny. (2 pkt. 93 . w którym każdy następny węglowodór różni się od poprzedniego o jedną grupę ……………. (2 pkt. b) Węglowodory uporządkowane według wzrastającej liczby atomowej tworzą szereg ……………………………………………. (4 pkt.. oleje napędowe. a) …………………………. smary. których cząsteczki zawierają wiązania wielokrotne to węglowodory ………………………………. ropa naftowa.. których cząsteczki mają wyłącznie wiązania …………………………. mH =1u).) Oblicz.. w związkach organicznych jest zawsze cztero-wartościowy. Ocena: ……………… Grupa C Zadanie 1. (2 pkt.……………………..) Przyporządkuj nazwom węglowodorów (a – c) ich zastosowania (1 – 4) a) metan 1. aktywność chemiczna Węglowodory nienasycone powodują …………………………………. b. (3 pkt. …………………. (2 pkt.………… ….……..………. b) CH4 + O2 → C + 2H2O rodzaj spalania …………………………………………………………………………. w ogrodnictwie do regulacji wzrostu upraw b) etylen 2. Ulegają one ……………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………. c. Uzupełnij tabelę. ……………………………………………………………………………………………………. Obserwacje: ……………………………………………………………………………………………………………….……. W reakcji polimeryzacji tworzy polietylen a. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 5. …………………. (2 pkt. palniki acetylenowo . Nie ulega reakcjom spalania całkowitego c) C2H2 3... 94 . stosowany w piankach do golenia 4.) Uzupełnij zdania podanymi określeniami: odbarwienie.………………………………. b. Określ rodzaj spalania dla podanych równań reakcji. kuchnie gazowe c) acetylen 3.… wody bromowej.) Poniżej przedstawiono równania reakcji spalania węglowodorów. …………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………. wodoru.. (2 pkt. …………………. Tworzy mieszaninę wybuchową b) C2H4 2. a) CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O rodzaj spalania ……………………………………………………………………………. npkt bromu... W miejsce kropek wpisz nazwy otrzymanych produktów . Zadanie 9.) Niżej podano równania reakcji przyłączania wodoru i bromu do węglowodorów.………… Zadanie 10. ………………….) Przyporządkuj wzory węglowodorów (a – c) z ich właściwościami (1 – 4) a) CH4 1..…………………………………………………. chloru. co świadczy o ich dużej ………………………………………………………………. Zadanie 8.. …………………………... reakcje przyłączania.tlenowe a.… Zadanie 6. c.) Zaprojektuj doświadczenie umożliwiające odróżnienie metanu od etenu. (3 pkt... Bardzo aktywny chemicznie 4. Zadanie 7. a) C2H2 + H2 → C2H4 b) C2H2 + 2H2 → C2H6 . eten C2H4 etyn C2H2 4 mC2H6 =30u mCH4 =16u Za obliczenie masy cząst. wzrostu upraw.1 Za każde prawidłowe przyporządkowanie 1pkt. 2 palniki acetylenowo-tlenowe 3 palniki acetylenowo. CnH2n+2 za 2 i mniej uzupełnień d) podwójne. b – 2. uzupełnienie – 1pkt. 3 Za 6 uzupełnień 3pkt. ropa naftowa. za 7-6 uzupełnień 3pkt. Za prawidłowe obliczenie procentu masy węgla 1pkt. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy A i B Dział: Węgiel i jego związki z wodorem Nr zad. homologiczny. CH2. 9 1. węgiel węgiel kamienny. 1pkt. za 3 uzupełnienia 1pkt. 10 mCnH2n-2=82u mCnH2n+2=100u Za prawidłowe obliczenie liczby 95 . C2H2 + H2 C2H4 1. . torf. C2H2 + H2 C2H4 Za każde prawidłowo 2. tlenowe 8 a) CH2=CH2 + Br2 CH2Br-CH2Br a) CH2 = CH2 + H2 CH3-CH3 Za każde prawidłowo b) CH  CH + 2Br2 CHBr2-CHBr2 dokończone równanie b) CH  CH + 2H2 CH3-CH3 reakcji – 1pkt. CnH2n+2 c) alkany. 1 w ogrodnictwie do regulacji Za każde prawidłowe 2 w ogrodnictwie do regulacji wzrostu upraw. d-1 a – 3. . za 5-4 uzupełnień 2pkt. b-3. ropa naftowa Za każdy prawidłowo brunatny wybrany produkt 1pkt. C2H4 + Br2 C2H4Br2 2. etan C2H6 metan CH4 za 1 i mniej uzupełnień 0pkt. 2 a) czterowartościowy a) węgla i wodoru Za 8 uzupełnień 4pkt. CH2. metan CH4 etan C2H6 za 5-4 uzupełnień 2pkt. b) atomów węgla. 7 1 kuchnie gazowe. c) alkanów. za 3-2 uzupełnienia 1pkt. C2H4 + H2 C2H6 napisane równanie reakcji – 1pkt. Prawidłowe odpowiedzi grupy A Prawidłowe odpowiedzi grupy B Schemat punktowania 1 Gaz ziemny. c . 3 kuchnie gazowe. b) wzrastającej liczby. alkinów d) alkenów. potrójne 0pkt. homologiczny. 5 a) CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O a) 2C2H6 + 7O2 4CO2 + 6H2O Za każde prawidłowo uzupełnione równanie b) 2C2H2 + O2 4C + 2H2O lub b) C2H4 + O2 2C + 2H2O lub reakcji – 1pkt C2H4 + 2O2 2CO + 2H2O 2C2H2 + 3O2 4CO + 2H2O 6 a-2. c)3 Za każde prawidłowe przyporządkowanie 1pkt. 1 Gaz ziemny. 2 a) węgiel Za 5 uzupełnień 4pkt b) homologiczny. a w Za zapis obserwacji – 1pkt. a w probówce z etenem probówce z etynem woda bromowa Za sformułowanie woda bromowa odbarwia się. ropa naftowa.2pkt metan CH4 za 3-2 uzupełnienia 1pkt za 1 i mniej uzupełnień etan C2H6 0pkt. Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy C Dział: Węgiel i jego związki z wodorem Nr Prawidłowe odpowiedzi Schemat punktowania zad. woda bromowa np. n=6 n=7 Za prawidłowe podanie C6H10 C7H16 wzoru sumarycznego i nazwy węglowodoru - 1pkt. odbarwia się.2 =82u n· 12u + 2· 1u· n + 2 =100u atomów węgla – 1pkt. b) 4. Za prawidłowe obliczenie procentu masy węgla 1pkt. a etyn nienasyconym nienasyconym. Wnioski: Metan jest Wnioski: Etan jest węglowodorem węglowodorem nasyconym. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika n· 12u + 2· 1u· n . węgiel kamienny Za każdy prawidłowo wybrany produkt 1pkt. 3 Za 4 uzupełnienia . wniosku -1pkt. z metanem nie zaobserwowano nie zaobserwowano zmian. woda bromowa Za uzupełnienie Obserwacje: W probówce Obserwacje: W probówce z etanem schematu -1pkt. -CH2. eten C2H4 etyn C2H2 4 mCH4 =16u Za obliczenie masy cząst. 6 a) 1. 11 np. 1pkt. 5 a) spalanie całkowite Za każde prawidłowe b) spalanie niecałkowite określenie rodzaju spalania – 1pkt. Za poprawne zapisanie obliczeń – 1pkt. 96 . za 4 uzupełnienia 3pkt c) pojedyncze za 3 uzupełnienia 2pkt za 2 uzupełnienia 1pkt d) nienasycone za 1 i mniej uzupełnień 0pkt. a eten nasyconym. zmian. 3-d Za każde prawidłowe przyporządkowanie 1pkt. 2-a. a 1pkt.2pkt za 2 uzupełnienia 1pkt za 1 i mniej uzupełnień 0pkt. 9 a) eten Za każdą poprawną nazwę – b) etan 1pkt. w probówce z etenem woda bromowa odbarwia się. 10 np. reakcjom przyłączania Za 3 uzupełnienia . aktywności chemicznej. woda bromowa Za uzupełnienie schematu - Obserwacje: W probówce z metanem nie zaobserwowano zmian. Za zapis obserwacji – 1pkt. 97 . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika 7 1-b. 8 Odbarwienie. Projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych Liczba punktów możliwych do uzyskania Liczba uzyskanych punktów Ocena Podpis nauczyciela Podpis rodzica 98 . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja zwrotna do ucznia i rodzica Dział: Węgiel i jego związki z wodorem l. Układa wzór sumaryczny alkanu o podanej liczbie atomów węgla. etenu. Stopień opanowania Wiadomości i umiejętności Uczeń: całkowicie częściowo nie opanował 1. Definiuje pojęcia: węglowodory nasycone i nienasycone. ustala wzór sumaryczny alkanu/alkinu o podanej masie cząsteczkowej. Wymienia naturalne źródła węglowodorów 2. Opisuje zastosowanie metanu. Opisuje właściwości (przyłączanie bromu i wodoru) etenu i etynu 10. etynu. wyjaśnia zależność pomiędzy długością łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu 8. etenu i etynu 7. podaje wzory ogólne szeregu homologicznego alkanów. Układa wzór sumaryczny alkanu o podanej liczbie atomów węgla. alkenów i alkinów 3. Tworzy wzór ogólny szeregów homologicznych alkanów/alkinów. Opisuje właściwości fizyczne i chemiczne metanu. etanu. rysuje wzory strukturalne. Opisuje właściwości (przyłączanie bromu i wodoru) etenu i etynu 9. etenu i etynu 6. 11. oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych 5. podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów w oparciu o nazwy alkanów 4. Opisuje właściwości chemiczne (reakcje spalania) węglowodorów na przykładzie metanu.p. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Pochodne węglowodorów 99 . Pisze wzory sumaryczne i strukturalne prostych P 4 2 B 9. 8. Opisuje właściwości kwasu octowego. aminokwasów (glicyny) i amin. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie PP 2 2 D 5. 9. B grupa C programow ej 1.2 zastosowanie kwasów organicznych. karboksylowych.6 procentowe.2. gęstość. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kartoteka Dział: Pochodne węglowodorów Odniesienie Punktacja Punktacja do Nr Badana umiejętność Poziom Kategoria zadań zadań podstawy zad uczeń: wymagań celów grupa A.2 5. Podaje ich P 4 4 A 9.9 kwas oleinowy od palmitynowego lub stearynowego. 4. Opisuje 9. Opisuje właściwości 9. Opisuje właściwości metanolu.8 2. właściwości długołańcuchowych kwasów 9.4 zastosowań.2 zastosowania kwasów organicznych występujących w 9. Wymienia P 4 4 B 9. które pozwoli odróżnić PP 3 3 D 9. Podaje przykłady kwasów organicznych. Bada i opisuje właściwości prostych kwasów PP 3 2 C 9.11 6.3. masa roztworu.5 właściwości i zastosowanie etanolu. masa substancji. Opisuje 9. 10. Bada i opisuje właściwości kwasu octowego (reakcja z PP 5 3 B 9. P 4 4 A 9.4 nazwy zwyczajowe lub systematyczne. metalami i tlenkami metali). Opisuje właściwości estrów w aspekcie ich 9.5 karboksylowych (reakcja dysocjacji elektrolitycznej. 7. 9.11 pochodnych węglowodorów zawierających azot na przykładzie amin (metyloaminy).9. masa rozpuszczalnika. 11. Opisuje budowę i właściwości fizyczne i chemiczne P 4 4 B 9. Wymienia zastosowania glicerolu i etanolu Wymienia P 4 4 A 9. 9.1 alkoholi Zapisuje wzór sumaryczny i strukturalny 9. 9.6 reakcja z zasadami).3 glicerolu 3. Zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu PP 2 1 C 9.3 przyrodzie. estrów w aspekcie ich zastosowań. Suma punktów 39 33 -------------------- 100 .7. glicerolu. Projektuje doświadczenie.5 zasadami.7 9. Zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi. (4 pkt. …………………. (2 pkt.) Wymień 4 właściwości i 2 zastosowania kwasu octowego: Właściwości: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Podaj nazwy tych kwasów: CH3COOC2H5 C2H5COOH C3H7OH C17H35COOH C3H5(OH)3 HCOOCH3 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 2. d. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… Pochodne węglowodorów Kl. Wzór strukturalny: b) glicerolu Wzór sumaryczny: ………………………………………………………………………………………………………………………………………… Wzór strukturalny: Zadanie 3. …… liczba punktów: …….5): a) octan butylu 1) silna trucizna b) gliceryna 2) ciało stałe. …………………. które należą do szeregu homologicznego kwasów karboksylowych. (4 pkt....) Spośród podanych związków wybierz i podkreśl te.d) odpowiadającą jej właściwość (1 .…. (4 pkt. b. 101 . (4 pkt. ………………….) Napisz wzory sumaryczne i strukturalne: a) metanolu Wzór sumaryczny: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. c...) Podaj równanie reakcji spalania całkowitego etanolu: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 5. Zastosowania: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. krystaliczne c) metanol 3) higroskopijny d) glicyna 4) ciecz o zapachu jabłkowym 5) ulega dysocjacji jonowej a..) Przyporządkuj każdej substancji (a . ………………….. Ocena: ……………… Grupa A Zadanie 1. Zadanie 4. c. H.) Napisz równania reakcji i uzgodnij współczynniki: a) otrzymywania mrówczanu propylu ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. (4 pkt. (4 pkt. b. Kwas octowy 1.….. B. które dotyczą substancji o wzorze sumarycznym CH3NH2: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 102 . ………………….d) właściwe dla niej zastosowanie (1-5): a) etanol 1) tworzywa sztuczne b) kwas mrówkowy 2) do produkcji leków na serce c) maślan butylu 3) pszczelarstwo d) glicerol 4) w przemyśle spożywczym jako aromat ananasowy 5) produkcja jodyny a. …………………. Zadanie 9. (3 pkt. W roztworze wykazuje odczyn zasadowy. Ma zapach nieświeżych ryb. Nazwa grupy funkcyjnej to grupa aminowa. Wymień informacje.) Podaj. d. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. w której probówce zajdą reakcje chemiczne. Jej grupa funkcyjna to CH3–.) Poniżej opisane są właściwości substancji: A. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 7.)Przyporządkuj każdej substancji (a . …………………. …………………. Wykazuje szkodliwe działanie na ludzki organizm. Zadanie 8. Nie jest palna. E.. F. a następnie napisz równania tych reakcji: K CaO Cu NaOH Ag Reakcje zajdą w probówkach: ………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4... b) dysocjacji kwasu mrówkowego ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. (5 pkt. Jest substancją stałą. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. G. Jest bezbarwny. D. C. (3 pkt..) Oblicz... 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 10.. Uzupełnij tabelę.038 .… Zadanie 11.. (2 pkt. Zaproponuj doświadczenie pozwalające rozróżnić probówki z tymi kwasami..) W dwóch nieoznaczonych probówkach znajdują się kwas oleinowy i stopiony kwas palmitynowy. ile gramów kwasu mrówkowego znajduje się w 200 cm3 10 procentowego roztworu o gęstości d = 1. Schemat: Obserwacje: Wnioski: Brudnopis: 103 .. Odpowiedź: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………….) Spośród podanych związków wybierz i podkreśl te.. Zastosowania: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….) Napisz wzory sumaryczne i strukturalne: A. jeżeli jednym z produktów ubocznych jest czad: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 5. b. …………………. Zadanie 4.) Przyporządkuj każdej substancji (a-d) odpowiadającą jej właściwość (1-5): a) octan propylu 1) słodki smak b) gliceryna 2) ulega dysocjacji jonowej c) metanol 3) ciecz o zapachu gruszkowym d) glicyna 4) silna trucizna 5) ciało stałe. które należą do szeregu homologicznego kwasów karboksylowych. Podaj nazwy tych kwasów: HCOOH CH3OH C2H5COOCH3 C3H5(OH)3 C15H31COOH HCOOC2H5 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 2.. (2 pkt. c.) Wymień 4 właściwości i 2 zastosowania etanolu: Właściwości: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. (4 pkt. propanolu Wzór sumaryczny: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. gliceryny Wzór sumaryczny: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Wzór strukturalny: Zadanie 3. …… liczba punktów: ……. (4 pkt. 104 . (4 pkt.) Podaj równanie reakcji spalania metanolu.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… Pochodne węglowodorów Kl. krystaliczne a. Ocena: ……………… Grupa B Zadanie 1. Wzór strukturalny: B. d. …………………. (4 pkt. …………………. . (4 pkt. W roztworze wykazuje odczyn obojętny. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. G. H. a następnie napisz równania tych reakcji: Cu KOH Li2O Ca Au Reakcje zajdą w probówkach: …………………………………………………………………………………………………………. które dotyczą substancji o podanym wzorze strukturalnym: ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 105 . Wykazuje szkodliwe działanie na ludzki organizm.) Podaj. c. …………………. b. Jest łatwo palna. Ma zapach zjełczałego tłuszczu.d) właściwe dla niej zastosowanie (1 . Zadanie 7. b) otrzymywania mrówczanu etylu .. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. w której probówce zajdą reakcje chemiczne. Jest bezbarwny. …………………. …………………. D. 2.5): a) octan butylu 1) produkcja leków na reumatyzm b) metanol 2) produkcja formaliny c) kwas mrówkowy 3) w przemyśle spożywczym jako aromat jabłkowy d) glicerol 4) nawóz sztuczny 5) materiały wybuchowe a. (4 pkt. 3. Jest gazem.) Poniżej opisane są właściwości substancji: A. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. B. Zadanie 9. Zadanie 8. E. (3 pkt.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Jej grupa funkcyjna to – NH2 F. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Nie rozpuszcza się w wodzie.) Napisz równania reakcji: a) dysocjacji kwasu octowego ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….) Przyporządkuj każdej substancji (a .…. 5. Wymień informacje. 4. C. d. Kwas octowy 1. (5 pkt. Zadanie 11. Zaproponuj doświadczenie pozwalające rozróżnić probówki z tymi kwasami. ile gramów kwasu octowego znajduje się w 300 cm 3 g 8-procentowego roztworu o gęstości = 1. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 10.) Oblicz. Schemat: Obserwacje: Wnioski: Brudnopis: 106 . (2 pkt. (3 pkt.) W dwóch nieoznaczonych probówkach znajdują się stopiony kwas stearynowy i kwas oleinowy.03 cm 3 Odpowiedź: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Uzupełnij tabelę. .) Wymień 3 właściwości i 1 zastosowania kwasu octowego: Właściwości: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Zadanie 4. …………………. 107 . …………………. (4 pkt. …… liczba punktów: ……... (4 pkt. c. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… Pochodne węglowodorów Kl.) Wybierz równanie spalania całkowitego metanolu: a) 2 CH3OH + O2 → 2 C + 4 H 2O b) CH3OH + O2 → CO2 + 2 H2O c) 2 CH3OH + 3O2 → 2 CO2 + 4 H2O d) CH3OH + O2 → CO + 2H2O Zadanie 5. (1 pkt.. Podaj nazwy tych kwasów: HCOOH C3H7OH C17H35COOH C3H5(OH)3 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 2. Zastosowanie: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Ocena: ……………… Grupa C Zadanie 1. (2 pkt. …………………... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... b. Wzór strukturalny: Zadanie 3. (4 pkt. d. które należą do szeregu homologicznego kwasów karboksylowych.) Przyporządkuj każdej substancji (a-d) odpowiadającą jej właściwość (1-5): a) octan butylu 1) silna trucizna b) gliceryna 2) żółta. oleista ciecz c) metanol 3) higroskopijny d) kwas oleinowy 4) ciecz o zapachu jabłkowym a.. ………………….) Napisz wzory sumaryczne i strukturalne etanolu: Wzór sumaryczny: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..) Spośród podanych związków wybierz i podkreśl te. ) Podaj.) Spośród informacji podkreśl te. 108 . d. B. (4 pkt. CH3COOC2H5 + ………………………… b) CH3COOH ……………………… + …………………. Jest bezbarwny. w której probówce zajdą reakcje chemiczne. F. + ………………………... Jest substancją stałą. b. a następnie napisz równania tych reakcji: Mg NaOH Ag K2O Reakcje zajdą w probówkach: ………………………………………………………………………………………………………………….) Uzupełnij równania reakcji: a) ……………………. Nazwa grupy funkcyjnej to grupa aminowa.5): a) etanol 1) do produkcji świec b) kwas palmitynowy 2) kremy do rąk c) maślan butylu 3) dezynfekcja d) glicerol 4) w przemyśle spożywczym jako aromat ananasowy a. …………………. Nie jest palna.. (2 pkt. Ma zapach nieświeżych ryb. które dotyczą metyloaminy czyli związku chemicznego o wzorze sumarycznym: CH3NH2 A. Zadanie 8. (3 pkt. …………………. (4 pkt. ………………….) Przyporządkuj każdej substancji (a . D.d) właściwe dla niej zastosowanie (1 .. C. W roztworze wykazuje odczyn zasadowy. Zadanie 9.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. …………………. c. kwas octowy Zadanie 7. E. ……. …………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………….. (2 pkt.... Odpowiedź: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 11. (3 pkt.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 10.…. …………………………………………………………………………………. Wniosek: …………………………………………………………………………….. Schemat: Obserwacje: …………………………………………………………………………..) Oblicz stężenie procentowe roztworu kwasu octowego otrzymanego przez rozpuszczenie 120 g kwasu octowego w 280 g wody.) Uzupełnij schemat doświadczenia pozwalającego odróżnić kwas oleinowy od kwasu palmitynowego. Brudnopis: 109 .…………………………………………………………………….. Sformułuj obserwacje i wnioski... ………………………………………………………………………………………. ……………………. 4. CH3COOH + Cu reakcja nie zachodzi probówek. barwniki. Reakcje zajdą w probówkach: 1. bezbarwny. ulega reakcjom spalania właściwości – 1pkt. charakterystyczny zapach. 2CH3COOH + Ca (CH3COO)2Ca + H2O wskazanie 2 5. a) C3H5(OH)3 – wzór sumaryczny wzór strukturalny: b) C3H7OH – wzór sumaryczny wzór strukturalny: 3.5 Za każde prawidłowe przyporządkowanie 1pkt. CH3COOH + Cu reakcja nie zachodzi 3. 6. CH3COOH + Ag reakcja nie zachodzi 5. 2CH3COOH + 2K 2CH3COOK + H2O 1. Za poprawne 4. dezynfekcja. odczyn Za 3.4. 2CH3COOH + Li2O 2CH3COOLi + H2O 2pkt. tlenkami metali. d . Właściwości: npkt: ciecz. C17H35COOH – kwas stearynowy C15H31COOH – kwas palmitynowy Za każdą poprawną nazwę 1pkt. CH3COOH + Au → reakcja nie zachodzi probówek. 2. dobrze rozpuszcza się w wodzie. zasadami dając sole (perfumy). Reakcje zajdą w probówkach: 2.2 a . b . Zastosowanie: przemysł farmaceutyczny Za 2 poprawne reaguje z metalami aktywnymi. Za każde poprawnie 110 . b . Właściwości: npkt: lotna ciecz. paliwo farmaceutyczny (aspiryna).4. c . 4. tworzywa sztuczne. a . jonowej.1 . 2CH3COOH + CaO (CH3COO)2Ca + H2O 2. c . d . przemysł Zastosowanie: przemysł spożywczy. 2. C2H5COOH – kwas propanowy lub HCOOH – kwas mrówkowy lub kwas Za każdy prawidłowo kwas propionowy metanowy wybrany kwas 1pkt. w których zajdą reakcje – 1pkt. (jodyna). C2H5OH + 3 O2 → 2 CO2 + 3 H2O CH3OH + O2 → CO + 2H2O Za prawidłowe zapisanie reakcji z dobraniem współczynników - 2pkt. ulega dysocjacji obojętny. Za każdy poprawny wzór strukturalny 1pkt. bardzo bezbarwna. rozpuszczalniki 4. bardzo dobrze miesza się z wodą. Za prawidłowe zapisanie reakcji bez dobrania współczynników – 1pkt. w których 2.1. przemysł spożywczy.3 . a) CH3OH – wzór sumaryczny a) C3H5(OH)3 – wzór sumaryczny Za każdy prawidłowy wzór strukturalny: wzór strukturalny: wzór sumaryczny 1pkt. ulega reakcjom spalania. CH3COOH + NaOH CH3COONa + H2O 4. 2 poprawne odczyn kwasowy. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupa A i B Dział: Pochodne węglowodorów Nr Schemat Prawidłowe odpowiedzi grupy A Prawidłowe odpowiedzi grupy B zad punktowania 1. Za poprawne wskazanie 3 1.3. właściwości – 2pkt. 3. Za 4 poprawne charakterystyczny zapach. 5. przemysł kosmetyczny zastosowania – 2 pkt. CH3COOH + KOH CH3COOK + H2O zachodzą reakcje – 3. C. znajdował się się kwas karboksylowy nienasycony – kwas karboksylowy nienasycony – kwas kwas oleinowy. C2H5OH – wzór sumaryczny Za prawidłowy wzór sumaryczny – 1pkt. 03 g/cm obliczenie masy mr = 208 g mr = 309 g roztworu – 1pkt. Właściwości: npkt: ciecz.2 a – 3.5 Za każde prawidłowe przyporządkowanie 1pkt. mr = Vr · dr mr = Vr ·dr Za prawidłowe 3 3 3 3 mr = 200 cm · 1. wzór strukturalny: 3. natomiast natomiast w probówce 2. a w probówce 2. c – 4. bezbarwny. zapis obserwacji i wniosków po 1pkt. kwas karboksylowy nasycony. a – 5. E Za każdy prawidłowo podany przykład 1pkt. Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy C Nr Prawidłowa odpowiedź Zasady punktacji zad. 9. w probówce 1. kwasowy. zmianie. charakterystyczny Za każdą poprawną właściwość – 1pkt. bardzo dobrze rozpuszcza się z woda. 04 g/cm mr = 300 cm · 1. d . a) HCOOH + C3H7OH HCOOC3H7 + a) CH3COOH – CH3COO + H + Za prawidłowo H2O podane równanie b) HCOOH + C2H5OH HCOOC2H5 + H2O b) HCOOH – HCOO + H + reakcji: a) 2pkt b) 1pkt 8. – kwas kwas karboksylowy nasycony. 10. c – 1. 1. A. odczyn Za poprawne zastosowanie – 1pkt. B. 11. ulega dysocjacji jonowej. D. odbarwiła się. Za poprawny wzór strukturalny – 1pkt. – oleinowy. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika zapisane równanie reakcji – 1 pkt 7.9 g kwasu – 1pkt. Za prawidłowe ms = 10% · 208 g / 100% ms = 10% · 309 g / 100% obliczenie masy ms = 20. stearynowy. HCOOH – kwas mrówkowy lub kwas metanowy Za każdy prawidłowo wybrany kwas – 1pkt. C17H35COOH – kwas stearynowy Za każdą poprawna nazwę – 1pkt. Schemat Schemat Za narysowanie lub słowny opis schematu. 2. Wnioski: W probówce 1. d . zapach. b – 2. jej barwa w probówce 2. a w probówce 2.8 g ms = 30. H A. D. odbarwiła się. b – 3. Obserwacje: Woda bromowa Obserwacje: Woda bromowa w probówce 1. ulega reakcjom 111 . znajdował Wnioski: W probówce 1. jej barwa nie uległa nie uległa zmianie. kwas palmitynowy. c – 4. przemysł spożywczy. tworzywa sztuczne. jej barwa nie uległa zmianie. odbarwiła Za poprawne podanie obserwacji – 1pkt. rozpuszczalniki 4. Za poprawne podanie wniosków – 1pkt. a w probówce 2 – kwas karboksylowy nasycony. C Za prawidłową odpowiedź – 1pkt. 7. barwniki. natomiast w probówce 2. d .2 1pkt. 10. D. b . kwas palmitynowy. zasadami dając sole Zastosowanie: przemysł farmaceutyczny (aspiryna). 6. F Za każde prawidłowe podkreślenie – 1pkt. d . 9.2 1pkt. tlenkami metali. C. c . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika spalania. 11.4. Cp = (120 g / 400 g) · 100% Cp = 30% 112 . Na schemacie: Br2 aq lub woda bromowa Za poprawne uzupełnienie schematu – 1pkt. a) CH3COOH + C2H5OH□ CH3COOC2H5 + H2O Za każde prawidłowo uzupełnione równanie – + reakcji – 1pkt. Za każde prawidłowe przyporządkowanie – a . mr = 400 g Za prawidłowe obliczenie stężenia procentowego – 1pkt. znajdował się kwas karboksylowy nienasycony – kwas oleinowy. b – 1. 4 Za poprawne wskazanie każdej probówki. w której zachodzie reakcja – 1pkt. Za każde prawidłowe przyporządkowanie – a – 3. Wniosek: W probówce 1. reaguje z metalami aktywnymi. Obserwacje: Woda bromowa w probówce 1. 5.1. b) CH3COOH CH3COO + H 8. A. mr = ms + mw Za prawidłowe obliczenie masy roztworu – mr = 120 g + 280 g 1pkt.3 . 1. się. 2. Projektuje doświadczenie. masa substancji. Opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań. 11. aminokwasów (glicyny) i amin. Zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi. Podaje ich nazwy zwyczajowe lub systematyczne. Liczba punktów możliwych do uzyskania Liczba uzyskanych punktów Ocena Termin poprawy: Podpis nauczyciela Podpis rodzica 113 . Opisuje budowę i właściwości fizyczne i chemiczne pochodnych węglowodorów zawierających azot na przykładzie amin (metyloaminy). 7.p. Bada i opisuje właściwości prostych kwasów karboksylowych (reakcja dysocjacji elektrolitycznej. które pozwoli odróżnić kwas oleinowy od palmitynowego lub stearynowego. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja zwrotna do ucznia i rodzica Dział: Pochodne węglowodorów L. Stopień opanowania Wiadomości i umiejętności nie Uczeń: całkowicie częściowo opanował 1. reakcja z zasadami). Opisuje właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych. gęstość. Podaje przykłady kwasów organicznych. glicerolu. Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe. Pisze wzory sumaryczne i strukturalne prostych alkoholi Zapisuje wzór sumaryczny i strukturalny glicerolu 3. Opisuje właściwości i zastosowanie etanolu. Wymienia zastosowanie kwasów organicznych. 10. 6. masa roztworu. 9. Opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań. metalami i tlenkami metali). Bada i opisuje właściwości kwasu octowego (reakcja z zasadami. Opisuje właściwości metanolu. Zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu 5. masa rozpuszczalnika. 2. 8. 4. Wymienia zastosowania glicerolu i etanolu Wymienia zastosowania kwasów organicznych występujących w przyrodzie. Opisuje właściwości kwasu octowego. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Substancje o znaczeniu biologicznym 114 . Uczeń: Poziom Punktacja Punktacja Kategoria Odniesienie zad wymagań zadań grupa A zadań celów do podstawy iB grupa C programowej 1 Klasyfikuje tłuszcze pod względem P 2 2 A 9.17 8 Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem P C pojęć: stężenie procentowe.6 roztworu. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Kartoteka sprawdzianu Dział: Substancje o znaczeniu biologicznym Nr Sprawdzana umiejętność.15. 9. 9. masa 3 3 5.16. sacharozy. 9. skrobi i celulozy 9.17 3 Zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą P 1 1 C 9. 9.16. P 3 2 B sacharozy. P 4 3 C 9. 2 Opisuje właściwości sacharozy.15. 16.17 7 Podaje wzór sumaryczny glukozy.16. glukozy. które wywołują P 2 3 B 9. P 4 3 C 9. fruktozy. skrobi i celulozy 9. celulozy i skrobi 9.16 4 Wylicza czynniki.13. białek. masa substancji 9 Projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nasycony PP 3 2 D 9. 9.17 6 Opisuje właściwości tłuszczów.10.15.13 denaturację i koagulację białek 5 Wskazuje na zastosowania glukozy.10 pochodzenia. P 3 3 C sacharozy. 9. 9. celulozy 9.10 od nienasyconego Suma punktów 24 22 ----------- 115 . . substancja stała. dobrze rozpuszcza się w wodzie. C.) Poniżej opisane są właściwości substancji: A. śliska w dotyku.... (2 pkt. C12H22O11 + H2O   ……………………+……………………………. Wymień właściwości........... barwa żółta. polisacharyd.. G...... chlorek sodu 3.. 1. słodki smak........... siarczek ołowiu (II) białko jaja Białko ulegnie denaturacji w probówkach: . Ocena: ……………… Grupa A Zadanie 1.......... (2 pkt.. w których probówkach nastąpi denaturacja białka. E..... oliwa z oliwek.) Uzupełnij równanie reakcji hydrolizy sacharozy.. B. (1 pkt... D..... a w których koagulacja.. HCl. olej słonecznikowy..... masło. celuloza 2.. …… liczba punktów: ……. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… Substancje o znaczeniu biologicznym Kl............. enzymy Zadanie 4...........) Wskaż........ Białko ulegnie koagulacji w probówkach ………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 5. tran... bezwonna....... które dotyczą sacharozy ………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 3...) Podkreśl tłuszcze pochodzenia roślinnego: smalec... etanol 2..) Podaj po jednym typowym zastosowaniu cukrów: 1.. (4 pkt.. sacharoza 116 .... łój Zadanie 2....... F.. (2 pkt. . d…………………….) Zaprojektuj doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nasycony od nienasyconego.. powoduje odbarwienie wody bromowej c) skrobia 3.. Schemat Obserwacje Wnioski 117 . b…………….. żółknie pod wpływem kwasu azotowego (V) d) glukoza 4. (3 pkt. (4 pkt.) Uzupełnij tabelę: Nazwa cukru Wzór sumaryczny C12H22O11 celuloza fruktoza Zadanie 8. jest disacharydem a………………….) Z 300 g wodnego roztworu cukru o stężeniu 15% odparowano 50 g wody. Oblicz stężenie procentowe powstałego roztworu.. pod wpływem jodyny zabarwia się na granatowo b) oliwa 2. rozpuszcza się w wodzie 5. Zadanie 9. Zadanie 7.) Do każdej substancji (a – d) dopasuj dotyczącą jej informację (1 – 5): a) twaróg 1. c……………. (3 pkt. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. (3 pkt. Uzupełnij tabelę. Ocena: ……………… Grupa B Zadanie 1... olej lniany. F. które dotyczą celulozy …………………………………………………………………………………………………………………...   C6H12O6 + ……………………………..... 1.. w których probówkach nastąpi denaturacja białka. masło........ (1 pkt.. (2 pkt........... chlorek sodu białko jaja Białko ulegnie denaturacji w probówkach: .. włóknista substancja stała... B. C..... polisacharyd Wymień właściwości. Zadanie 3...) Poniżej opisane są właściwości substancji.. A.......... Zadanie 2. Zadanie 5.................... C12H22O11 + ………………... enzymy Zadanie 4...… HCl. ulega hydrolizie w organizmie człowieka.... oliwa z oliwek.... Białko ulegnie koagulacji w probówkach: …………………………………………………………………………………………………………….......... dobrze rozpuszcza się w wodzie.) Podkreśl tłuszcze pochodzenia zwierzęcego: olej rzepakowy. słodki smak. (2 pkt..... siarczan (VI) miedzi (II) 3........ smalec..... E.......) Podaj po jednym typowym zastosowaniu cukrów: 1. (2 pkt. a w których koagulacja.. (4 pkt... glukoza 2.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… Substancje o znaczeniu biologicznym Kl..kwas solny 2. …… liczba punktów: ……..... skrobia 118 ..) Uzupełnij równanie reakcji hydrolizy sacharozy. G.) Wskaż. barwa biała. D.. palna. celuloza 3. Schemat Obserwacje Wnioski 119 .) Z 400 g wodnego roztworu cukru o stężeniu 20% odparowano 80 g wody. Zadanie 9.) Do każdej substancji (a – d) dopasuj odpowiadającą jej informację (1 – 5): a.. Oblicz stężenie procentowe pozostałego roztworu. (4 pkt. ulega denaturacji pod wpływem ogrzewania c. (3 pkt. rozpuszcza się w benzynie b. c……………. białko jaja kurzego 4. d……………… Zadanie 7. (3 pkt. (3 pkt.. jest polisacharydem d. b……………. sacharoza 2. ma właściwości higroskopijne a…………………. Uzupełnij tabelę. masło 1.) Zaprojektuj doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego..) Uzupełnij tabelę: Nazwa substancji Wzór sumaryczny (C6H10O5)n glukoza C12H22O11 Zadanie 8. ma słodki smak 5.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 6. Wykorzystaj podane substancje..... oliwa z oliwek... Zadanie 4..……+………………... Zadanie 2..... (2 pkt. sól kuchenna..... c) słodki smak..…..... (2 pkt..... (3 pkt..... sacharoza . woda Zadanie 5... kwas siarkowy (VI).…………….. d) substancja stała.. enzymy ……………..  HCl. a) bezwonna. alkohol etylowy.) Podkreśl tłuszcze pochodzenia roślinnego: olej rzepakowy. woda... (3 pkt..... Ocena: ……………… Grupa C Zadanie 1.. masło śmietankowe. (1 pkt. glukoza... b) barwa żółta.) Podkreśl zastosowania skrobi: a) produkcja zasypek i pudrów b) produkcja mydła c) produkcja budyniu i kisielu d) produkcja sztucznego jedwabiu Zadanie 6...) Połącz linią każdą substancję (a – c) z odpowiadającą jej informacją (1 – 3): a) twaróg 1) pod wpływem jodyny zabarwia się na granatowo b) skrobia 2) żółknie pod wpływem kwasu azotowego (V) c) olej rzepakowy 3) odbarwia wodę bromową 120 . + . fruktoza...) Podkreśl trzy czynniki powodujące denaturację białka: wysoka temperatura. smalec.... Zadanie 3. …… liczba punktów: ……. (3pkt) Poniżej opisane są właściwości substancji.. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Imię i nazwisko: …………………………………… Substancje o znaczeniu biologicznym Kl. Podkreśl właściwości sacharozy.. e) śliska w dotyku.) Ułóż zapis słowny reakcji hydrolizy sacharozy. . 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Zadanie 7.) Połącz linią substancje z odpowiadającymi im wzorami sumarycznymi: Nazwa substancji Wzór sumaryczny glukoza C12H22O11 sacharoza (C6H10O5)n skrobia C6H12O6 Zadanie 8. : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….) Oblicz stężenie procentowe roztworu powstałego przez zmieszanie 200 g wody i 50 g cukru. Schemat: Obserwacje: tłuszcz nasycony tłuszcz nienasycony Woda bromowa Wnioski: 121 . (3 pkt. Zadanie 9. (2 pkt. (3 pkt. Odp.) Zaprojektuj doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nasycony od nienasyconego. Uzupełnij tabelę. b – 2. i pudrów. Skrobia – produkcja zasypek do słodzenia potraw. 2. Np: Np. Denaturacja – 1. od nienasyconego.: Za każdą poprawną Celuloza – przemysł Glukoza – produkcja leków. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy A i B Dział: Substancje o znaczeniu biologicznym Nr Prawidłowe odpowiedzi grupy Prawidłowe odpowiedzi grupy B Schemat punktowania zad. A 1. polisacharyd.2 Koagulacja . 5. C6H12O6 . Woda bromowa Obserwacje: w probówce 1 nie Woda bromowa zaobserwowano zmian. masło Za każdy prawidłowo z oliwek podkreślony wzór 1 pkt. d – 2 Za każdą poprawną odpowiedź – 1pkt. prawidłowo zapisane rozpuszcza się w wodzie palna. sztucznego miodu Sacharoza – przemysł spożywczy. dobrze substancja stała. włóknista Za każde dwie substancja stała. Schemat: Schemat: Za prawidłowy schemat tłuszcz nasycony tłuszcz nienasycony tłuszcz nasycony tłuszcz nienasycony – 1pkt.   enzymy C6H12O6 + C6H12O6 uzupełnione równanie C6H12O6 + C6H12O6 reakcji – 1pkt. znajduje się tłuszcz Wnioski: reakcja z wodą bromową nienasycony. b – 4. słodki sak. 4. Obserwacje: w probówce 1 nie w probówce 2 woda bromowa zaobserwowano zmian. Za sformułowanie wniosków – 1pkt. włókienniczy. C12H22O11 + H2O  HCl. d – 4 a – 1. 3. Stężenie końcowe – 18% Stężenie końcowe – 25% 9. 7. enzymy Za prawidłowo C12H22O11 + H2O HCl. Barwa biała. budyniu i kisielu konserwowania 6. Masa substancji – 45g Masa substancji – 80g Za każdą poprawnie Masa roztworu po odparowaniu Masa roztworu po odparowaniu – obliczoną wielkość – – 250g 320g 1pkt. w probówce nr 1 – pozwala odróżnić tłuszcz nasycony tłuszcz nasycony. Trzy poprawne odpowiedzi – 2pkt. oliwa Smalec. Za napisanie obserwacji – 1pkt.2 Dwie poprawne Koagulacja . odpowiedzi . a – 3. C12H22O11 – sacharoza (C6H10O5)n –celuloza lub skrobia Za każdą prawidłową (C6H10O5)n –celuloza lub skrobia C6H12O6 – glukoza odpowiedź – 1pkt. Bezwonna.3 odpowiedzi – 1 pkt.3 Denaturacja – 1. w probówce 2 woda bromowa Wnioski: W probówce 2 ulega odbarwieniu. c – 1. lub inny sposób lub inny sposób 122 .1 pkt. c – 3. Olej słonecznikowy. odpowiedź – 1pkt. za błędne podkreślenie – 1 pkt.fruktoza C12H22O11 – sacharoza 8. ulega odbarwieniu. sacharoza – C12H22O11. b1. roztworu. 9. wysoka temperatura. skrobia – 7. alkohol 4. a. (C6H10O5)n Za obliczenie masy roztworu – 1 pkt. (VII) potasu ) pozwala na rozróżnienie tłuszczów nasyconych od nienasyconych. glukoza – C6H12O6. Za każdy czynnik – 1 pkt. w probówce 2 nastąpiło odbarwienie Za napisanie obserwacji – 1 pkt. etylowy Za każde prawidłowe podkreślenie – 5. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Model odpowiedzi i schemat punktowania grupy C Dział: Substancje o znaczeniu biologicznym Nr Prawidłowa odpowiedź Zasady punktacji zad. 123 . 1 olej rzepakowy. za obliczenia 1 pkt. c 1 pkt. a2. Za każde prawidłowe wskazanie – 1 pkt. c3 Za każde prawidłowe połączenie – 1 pkt.   glukoza + fruktoza enzymy przebieg reakcji – 1 pkt. Cp = 20% za zastosowanie wzoru lub proporcji – 1 pkt. kwas siarkowy (VI). d Za każdą prawidłową odpowiedź – 1 pkt Za właściwie uzupełniony słowny 3. 6. Obserwacje: w probówce 1 nie zaobserwowano zmian. oliwa z oliwek Za każde prawidłowe podkreślenie 1pkt. a. 8. Za właściwie sformułowany wniosek – Wniosek: Reakcja z wodą bromową (manganianem 1 pkt. 2. c. sacharoza + woda HCL. 2013/2014 Klub Aktywnego Chemika Informacja zwrotna do ucznia i rodzica Dział: Substancje o znaczeniu biologicznym Stopień opanowania Wiadomości i umiejętności. sacharozy. Uczeń: Całkowicie Częściowo Nie opanował Klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia. które wywołują denaturację i koagulację białek Wskazuje na zastosowania glukozy. skrobi i celulozy Prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe. masa roztworu. fruktozy. białek. Opisuje właściwości sacharozy. celulozy Zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą Wylicza czynniki. sacharozy. skrobi i celulozy Opisuje właściwości tłuszczów. masa substancji Projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nasycony od nienasyconego Liczba punktów możliwych do uzyskania Liczba uzyskanych punktów Ocena Podpis nauczyciela Podpis rodzica 124 . glukozy. sacharozy. celulozy i skrobi Podaje wzór sumaryczny glukozy.