PORTAL ZA PRAVNIKE I STUDENTE PRAVA U BIHPRIVREDNO PRAVNI SISTEM I POLITIKA PITANJA I ODGOVORI WWW.BH-PRAVNICI.COM
[email protected] WWW.BH-PRAVNICI.COM 1. Ekonomska politika, kao naučna disciplina, proučava i iskazuje odnose i zakonitosti koje stoje u vezi sa: a) privređivanjem u jednoj državi b) aktivnostima makroekonomskih subjekata u pogledu organizovanja i usmjeravanja tokova društvene reprodukcije c) modelima prikupljanja sredstava na ime finansiranja države d) nijedan ponuđeni odgovor nije tačan Ekonomska politika obuhvata aktivnosti države čija je svrha: a) da podrede ekonomiju vlastitim interesima b) da učine državu partnerom privrednih subjekata c) da stvara adekvatan društveni ambijent za postizanje optimalnog ekonomskog razvoja d) nijedan ponuđeni odgovor nije tačan 2 2. 2 3. Objasnite u čemu se ogleda opravdanost ekonomske uloge države! Prvi razlog je tradicionalne prirode i egzistira od kada i prve forme državnih zajednica. On je rezultat postojanja države (najsloženijeg oblika ljudske zajednice) i njene potrebe da se miješa u ekonomiju, kako bi došlo do sredstva finansiranja, potrebnih za ostvarenje njenih zadataka u ukupnom društvenom razvoju. Drugi razlog se veže za pojavu ekonomskih kriza 30- ih godina prošlog stoljeća. Sastoji se u tome: ako tržište prepustimo samo sebi, neminovno dolazi do kolapsa ekonomije – tokovi društvene reprodukcije prepušteni isključivo spontanom djelovanju tržišnih zakonitosti pokazuju u dužem periodu veće ili manje poremećaje. 4. Ekonomski protekcionizam odnosi se na zaštitu: a) potrošača od slobodnog dejstva tržišnih zakona b) domaćih proizvođaća od dejstva inozemnih faktora c) ekonomije od monopola Liberalizam je ekonomski pravac u kome se : a) sputava dejstvo tržišnih zakonitosti b) afirmira dejstvo ekonomskih zakona c) afirmira intervencija države u ekonomiji Prema Keynesu stabilnost ekonomije može se ostvariti: a) u uslovima pune zaposlenosti b) u uslovima nepotpune zaposlenosti c) zaposlenost nije bitna odrednica stabilnosti Dvije temeljne karakte ristike ekonomske uloge države u liberalizmu s u: a) neutralnost b)cikličnost Osnovna odre dnica monetarističke koncepcije ekonomske politike se ogleda u tome što u teorijskoj analizi polazi od: a) nezaposlenosti, a borbu protiv inflacije vidi u djelovanju na agregat tražnje 4 2 5. 2 6. 2 7. 2 8. 2 2 WWW.BH-PRAVNICI.COM WWW.BH-PRAVNICI.COM b) pune zaposlenosti, a borbu protiv inflacije vidi u održavanju ravnoteže na finansijskom tržištu c) agregatne ponude i mjera fiskalne politike 9. Pod pojmom privređivanja podrazumijeva se: a) proizvodnja roba za zadovoljavanje potreba u okviru društvene zajednice b) raznovrsne aktivnosti pojedinaca i države na stvaranju pretpostavki za razvoj društvene zajednice c) ukupna aktivnost ljudi kojom se osiguravaju dobra i usluge za zadovoljavanje neograničenih potreba u uslovima oskudnosti resursa 2 Objasnite Say-ov zakon tržišta, za koju koncepciju ekonomske politike se veže, i koje mjere država poduzima u slučaju poremećaja funkcioniranja tog zakona! Svaka pojedinačna ponuda automatski izaziva pojedinačnu tražnju (npr. olovka koja je sama proizvedena već ima svog kupca). Ekonomska ravnoteža uspostavlja se sama po sebi, jer svaka pojedinačna ponuda automatski izaziva poedinačnu tražnju, tako da se u globalnim razmjerama agregati ponude i potražnje podudaraju. Automatsku ravnotežu može poremetiti samo štednja, pa se poseban značaj pridavao pitanju kako da se uštede bez ikakvih zastoja transformišu u investicije. Ovo je pretpostavka primjene odgovarajućih ekonomsko-političkih mjera kojima bi se u ovom domenu dopunila nevidljiva ruka tržišta ( pri čemu su u prvom planu instrumenti i mjere fiskalne i monetarno-kreditne politike). Say-ov zakon tržišta se veže za liberalnu ekonomsku doktrinu (ekonomski liberalizam). 10. 11. Prema Say-u ekonomska neravnoteža sanira se primje nom: a) diskontne stope b) poreza c) carina Prema Say-ovom zakonu tržišta: a) svaka pojedinačna ponuda izaziva pojedinačnu tražnju b) povećan poreski pritisak smanjuje motivaciju za privređivanje c) budžet je uvijek u neravnoteži d) država prati kretanja privatne inicijative Navedite i ukratko objasnite četiri osnovna elementa analize koncepata ekonomske politike! 1. poimanje privrednog života, odnosno teorijska osnova privređivanja u pogledu zakonitosti odvijanja agregatnih ekonomskih tokova (teorijske odrednice koncepta); 2. ekonomska uloga države, u pogledu njenog poželjnog prisustva u orgaiziranju i usmjeravanju tokova reprodukcije; 3. oblici unošenja države- karakter ekonomsko-političkih mjera kojim se osigurava adekvatan ambijent; 4. učinci određene koncepcije ekonomske politike za doktrinu i privredni razvoj, uključujući i njen značaj za ekonomski razvoj posmatran iz današnjeg ugla. 4 1 12. 1 13. 4 3 WWW.BH-PRAVNICI.COM WWW.BH-PRAVNICI.COM Objasnite "Mančestersko pravilo", za koju koncepciju ekonomske politike se veže i na koji segment ekonomske politike se odnosi! Finasijska aktivnost države dijelila je sudbinu ukupne ekonomske uloge države. U svjetlu restriktivnog stava liberalnog koncepta naspram unošenja države u tokove društvene reprodukcije javni izdatci smatrani su nužnim zlom (jer su sa stanovišta akumulacije neproduktivni) , što je u poreskoj politici značilo da država prilikom oporezivanja treba da što manje remeti slobodno djelovanje tržišta i ne povećava poreze. Dakle, temeljni zahtjev je bio da javni rashodi budu što manji (po devizi: najbolje finansije su najmanje finansije). U ovom dometu treba ispoštovati pravilo : Leave them as you find them (ostavi ih onakve kakve si ih zatekao). Dakle, države treba što manje svojom aktivnošću (prije svega oprezivanjem) da remete učinke slobodnog djelovanja tržišnih zakonitosti. Ovo pravilo se veže za liberalnu ekonomsku doktrinu. 14. 15. Mančestersko pravilo, kao jedan od principa liberalne ekonomije, podrazumijeva: a) da su najmanje finansije najbolje finansije b) da sa porastom poreskog opterećenja dolazi do pada motivacije za privređivanje c) da država oporezivanjem ne remeti tržišne učinke Merkantilisti su izvorom bogatstva jedne društvene zajednice smatrali: a) količinu plemenitih metala b) međunarodnu trgovinu roba i usluga c) proizvodnju roba i usluga d) količinu proizvedenih dobara i usluga Predstavnici liberalne koncepcije ekonomske politike su izvorom bogatstva jedne društvene zajednice smatrali: a) količinu plemenitih metala b) međunarodnu trgovinu c) proizvodnju roba i usluga d) količinu proizvedenih dobara i usluga Prema me rkantilistima bogatstvo jedne društvene zajednice mjeri se: a) količinom plemenitih metala b) efektima međunarodne trgovine c) proizvodnjom roba i usluga Prema predstavnicima liberalne koncepcije ekonomske politike bogatstvom jedne društvene zajednice mjeri se: a) količinom plemenitih metala b) efektima međunarodne trgovine c) količinom proizvedenih dobara i usluga Osnovna karakteristika ekonomske politike izražava se kroz: a) uticaj države na odvijanje ekonomskog procesa b) uticaj države na kontrolu ekonomskog procesa c) rješavanje političkih pitanja 1 16. 2 17. 2 18. 2 19. 2 20. 2 4 WWW.BH-PRAVNICI.COM WWW.BH-PRAVNICI.COM 21. Kojim mjerama država može potencirati redistributivne učinke u ekonomiji a) mjerama monetarne politike b) mjerama politike nadnica i cijena c) mjerama fiskalne politike Agregatna ponuda zavisi od: a) obima proizvodnje b) obima uvoza i izvoza c) od spremnosti proizvođača da po određenoj cijeni plasira robu na tržištu. Regulativna aktivnost države podrazumijeva : a) raspoređivanje proizvodnih resursa na pojedine grane i oblasti privređivanja b) određivanje pravila ponašanja za učesnike tokova društvene reprodukcije i poduzimanje konkretnih ekonomsko-političkih mjera c) poduzimanje konkretne privredne aktivnosti Ope rativna aktivnost države podrazumijeva : a) raspoređivanje proizvodnih resursa na pojedine grane i oblasti privređivanja b) donošenje pravila ponašanja za učesnike tokova društvene reprodukcije i poduzimanje konkretnih ekonomsko-političkih mjera c) poduzimanje konkretne privredne aktivnosti Država organizira i us mjerava tokove društvene reprodukcije primjenom regulativnih aktivnosti koje se dijele na: a) organiziranje tokova privređivanja i određivanje općih pravila ponašanja učesnika reprodukcije; b) ekonomsko-političke mjere i odluke od strane državnih organa i drugih makroekonomskih subjekata kojima se usmjeravaju tokovi reprodukcije. Preduzeće, koje je u vlasništvu države, bavi se proizvodnjom toplotne energije. O kojoj aktivnosti države je riječ: a) monetarno-kreditnoj politici b) regulativnoj aktivnosti države c) operativnoj aktivnosti države d) nijedan ponuđeni odgovor nije tačan Preduzeće, čiji je titular vlasništva država, bavi se proizvodnjom mrkog uglja. O kojoj aktivnosti države je riječ: a) regulativnoj aktivnosti države b) privredno-sistemskim mjerama c) operativnim aktivnostima d) nijedan od prethodno ponuđenih odgovora nije tačan Kada vlada donese uredbu kojom se detaljno rješava pitanje proizvodnje gasa u ze mlji, riječ je o: 2 a) kreiranju privrednog sistema b) operativnim aktivnostima c) monetarnoj politici 5 WWW.BH-PRAVNICI.COM 2 22. 3 23. 2 24. 2 25. 2 26. 2 27. 2 28. u svakoj državi postoje posebni ekonomski uslovi/raznovrsni faktori. odnosno svojevrsnog prerastanja kvantiteta u kvalitet. Navedite i ukratko objasnite osnovne postulate metoda ekonomske politike! a) ekonomski sistem je složen sistem čiji su elementi međusobno povezani i zavisni te se pri analizi moraju kao takvi i posmatrati b)ekonomski sistem je podsistem društvenog sistema usljed čega analiza istog mora obuhvatiti i okruženje u najširem smisli c)ekonomski sistem je dinamičan sistem podložan stalnim promjenama d)narastanje broja dijelova sistema dovodi do narastanja mjera ekonomske politike i time dovodi do poboljšanja kvaliteta ekonomske politike i efikasnog razvoja. Privredni sistem predstavlja pravno ustrojstvo privređivanja.BH-PRAVNICI.B.COM d) nijedan ponuđeni odgovor nije tačan Objasnite šta se podrazumijeva pod ekonomskim protekcionizmom i navedite najmanje jednu ekonomsko-političku mje ru koja se koristi u njegovoj realizaciji! Pod ekonomskim protekcionizmom se podrazumijeva zaštita domaćih proizvođača od dejstva inostranih faktora. kako bi zaštitile domaću privredu. Zemlje u kojima je industrijalizacija bila u povoju su koristile neke instrumente ekonomskog protekcionizma.WWW. Svaka država zato ima pojedinačan pristup u stvaranju adekvatnog ambijenta za efiaksan ekonomski razvoj. odnosno institucionu osnovu privređivanja i oblike društvenog upravljanja tokovima reprodukcije. Najširi predmet proučavanja ima politička ekonomija. Privredni sistem proučava odnose i iznalazi zakonitosti koje se odnose na sistemsko reguliranje tokova privređivanja.visoke uvozne carine. manji stepen apstraktnosti ima ekonomska politika (obuhvata cjelokupnost učešća države u usmjeravanju tokova reprodukcije). koja se bavi proučavanjem općih ekonomskih zakonitosti. porezi na uvozne finalne proizvode i dr. intenzitet i oblici ekonomskih zadataka „javne vlasti“ variraju u svakoj državi pojedinačno. ekonomska politika se individualno formira za svaku državu. 30.COM . 33.BH-PRAVNICI. Ukratko objasnite šta se podrazumijeva pod “nacionalnim određenje m“ ekonomske politike! U nedostatku jedne univerzalne formule unošenja države u ekonomske tokove. Dakle. Dva generalna pristupa u pogledu unošenja države u tokove društvene reprodukcije su: a) liberalizam b) državni intervecionizam J. 1 32. 29. ekonomske politike i privre dnog sistema u sistemu ekonomskih nauka! Razlike između navedenih disciplina ogleda se u stepenu apstraktnosti predmeta njihovog proučavanja. 34. Ekonomska politika poprima „državno“ određenje. Say je predstavnik: a) liberalne koncepcije ekonomske politike b) monetarizma c) intervencionizma 4 2 31.. Ukratko objasnite funkcionalni odnos između političke ekonomije. jer dometi. 4 4 3 6 WWW. najuži predmet peoučavanja ima privredni sistem. zavisno od činjenice u kojoj mjeri „nacionalni“ ambijent privređivanja odstupa od zajedničkih faktora (imenitelja). da uz što manje ulaganja i rizika ostvari što veći prihod. domaćih i stranih hartija od vrijednosti. Navedite dva učinka merkantilizma prisutna u ekonomskim politikama savremenih država: a) vanjskotrgovinski suficit i pitanje kako povećati izvoz. 40. 37. a smanjiti uvoz. razmjene i potrošnje). dok kod monetarističke koncepcije ovaj uticaj na inflaciju. koju posjeduje vlasnik i svojim svakodnevnim odlukama utiče na ovu strukturu. Sa rastom poreskog pritiska opada motivacija za privređivanje i obrnuto. Dakle. Objasnite ciklično dejstvo države u ekonomiji i za koju ko ncepciju ekonomske politike se veže! Ciklično dejstvo države specifikum je liberalne koncepcije ekonomske politike. Portfolio (strukturu) imovine pojedinca čine: a) gotovi novac b) domaće hartije od vrijednosti 7 WWW. raspodjele. a podrazumijeva da država prati privatnu inicijativu i po tom osnovu podešava svoje ekonomske aktivnosti. kod koje je povećana ponuda novca u odnosu na tražnju novca. Razlike između njih u savladavanju inflacije: kod kejnzijanske koncepcije putem agregata tražnje i po osnovu monetarne ponude utče se i na rast investicija (što na duži rok ima za posljedicu ekonomski ravnotežu u globalnim okvirima i stabilni razvoj). Lafareva krivulja predstavlja odnos između poreskog opterećenja (pritiska) i motiva za privređivanje.WWW. prihode koji oni odbacuju i rizik. naravno. Kriterij za ove odluke su cijena pojedinih oblika imovine. b) ekonomski protekcionizam (u većoj ili manjoj mjeri prisutan u svim ekonomskim politikama savremenih država). u smislu njenog obuzdavanja. 36. 39. Objasnite razliku izme đu ke jnzijanskog i monetarističkog stava u pogledu savladavanja inflacije! Inflacija predstavlja monetarnu neravnotežu. Razmah privatne aktivnosti u smislu uvećanja proizvodnje ili drugih vidova privređivanja.COM 3 3 3 .BH-PRAVNICI. što dovodi do pada kupovne moći novca i rasta cijena. ukoliko dođe do smanjenja iste država je dužna da smanji svoju ekonomsku aktivnost i obratno. 38. se osigurava stvaranjem ravnoteže na finansijskom tržištu (tržištu novca i tržištu kapitala) . znak je za osjetnije finansijsko prisustvo države.BH-PRAVNICI. riječ je o ekonomiji ponude. 35. pri čemu je opći zahtjev. putem uticaja na procese portfolio selekcije. Objasnite značenje " Lafareve krive " i za koju koncepciju ekonomske politike se veže! 2 4 Povećanjem poreza smanjuju se efekti privređivanja. što ima neposredne učinke po efikasnost ukupnog ekonomskog razvoja.COM Ekonomska politika (u širem smislu) obuhvata i privredni sistem. Objasnite portfolio imovine poje dinca i navedite krite rije donošenja odluke o kreiranju strukture portfolia! Portfolio je struktura imovine pojedinca sastavljena od gotovog novca. kao jedan od oblika učešća države u organiziranju i usmjeravanju tokova društve reprodukcije (proizvodnje. BH-PRAVNICI. 44. U principu.spremnosti proizvođača da po datoj cijeni ponudi robu na tržištu . Anticiklično dejstvo države se vezuje za koncepciju intervecionizma. anticiklična budžetska politika) i da podstakne investicije (npr. tada na scenu treba stupiti država i raznovrsnim mjerama povećati agregat tražnje (npr.proizvodnje . jer su oni neelastični u odnosu na sklonost ka potrošnji.veličine društvenog proizvoda i njegova globalne raspodjele . Agregat ponude zavisi od: . država treba da se sudrži od većeg unošenja u društvenu reprodukciju. usmjeravanje. odnosno primarna raspodjela dohotka). politikom pojeftinjenja kredita). korekciju ekonomskih procesa od strane države Objasnite anticiklično dejstvo države i za koju koncepciju ekonomske politike se veže! 4 2 43. za niske dohotke karakteristična su oslobođenja i olakšice. koji je poznavala doktrina intervecionizma. Ukoliko se po osnovu privatne incijative i tržišnog mehanizma ostvaruje stabilni privredni razvoj. Inte rvencionizam kao koncept ekonomske politike podrazumijeva: a) restriktivnu ekonomsku ulogu države b) ograničavanje intervencije države u tokovima društvene reprodukcije c) kontroliranje.veličine uvoza roba 47.COM c) strane hartije od vrijednosti Objasnite ekonomsko-političku mje ru „selektivno oporezivanje” i zbog čega se ona koristi! Selektivno oporezivanje predstavlja jedan od fiskalnih instrumenata. Agregat tražnje zavisi od: a) obima uvoza b) količine proizvedenih dobara c) kupovne moći potrošača 2 45. ako privatna incijaktiva zataji sa prijatnjom depresivnih i kriznih ekonomskih tokova. Selektivno oporezivanje je od posebnog značaja radi: rasporeda poreskog tereta u odnosu na uslove privređivanja i strateški značaj pojedinih oblasti privrede (čime se korigira tržište. radi prevazilaženja konjukturnih kretanja u privredi. Lafeareva kriva predstavlja odnos između: a) poreskog opterećenja i inflacije b) poreskog opterećenja i uvoza 2 2 2 8 WWW. Dakle. 42. Agregat tražnje zavisi od: . 41. država se ponaša suprotno od tokova privređivanja po osnovu privatne incijative i uč inaka tržišnog mehanizma. te pruža korekcije i dopune tržišta.BH-PRAVNICI.kupovne moći stanovništva 46. 3 Anticikličnost podrazumijeva mjere ekonomske politike (uglavnom fiskalne i monetarne instrumente). osjetnije oporezivanje visokih dohodaka kako bi se stimuliralo usmjeravanje kupovne moći u investiranje.od priraštaja stanovništva .COM . te da aktiviše javni sektor privrede.WWW. Dvije temeljne karakte ristike ekonomske uloge države u intervencionizmu su : a) funkcionalnost. Ekonomija ponude. dok je u razvijenim zemljama iznosio 6%. us mjerava ekonomskopolitičke mje re ka: a) stvaranju profitabilne klime za poslovanje privatnih poduzetnika b) stvaranju monetarne ravnoteže c) stvaranju budžetske ravnoteže 52. d) konstantan problem nedostatka kapitala. c) karakteristična niska stopa indistrijalizacije. e) povećanje jaza u razvijenosti između zemalja sa niskim dohotkom i razvijenih zemalja. što predstavlja limitirajući faktor privrednog i ekonomskog razvoja. koja je za razvijene zemlje bila poluga ekonomskog razvoja. porast kamatnih stopa i pojavu dužničke krize. b) u strukturi radno aktivnog stanovništva udio poljoprivrednog stanovništva je izuzetno visok i prema procjenama u 1987. b) anticikličnost.COM . u zemljama sa niskim dohotkom je iznosio 87%. Anticikličnost u ekonomskoj politici označava: a) karakteristiku centralnog državnog plana u komandnim ekonomijama b) karakteristiku ekonomske uloge države u liberalizmu c) karakteristiku ekonomske uloge države u merkantilizmu d) nijedan od ponuđenih odgovora nije tačan Marginalna efikasnost kapitala predstavlja : a) mogućnost povrata uloženog kapitala b) odnos između uloženog kapitala i prirasta dohotka po osnovu investiranja c) princip efikasnog iskorištavanja angažirane radne snage d) nijedan od prethodno ponuđenih odgovora nije tačan 2 49. Opće determinante ekonomskog razvoja manje razvije nih ze malja s u: a) ove zemlje su suočene sa demografskom eksplozijom.WWW. Tomas Robert Maltus je predstavnik: a) liberalizma b) monetarizma c) intervencionizma 3 2 5 2 1 9 WWW. 51. 54. Koncepcija ekonomske politike manje razvijenih ze malja te melji se na osnovnim postulatima slijedećih koncepcija: a) koncepcije komandne ekonomije. 53. posebno tokom 80-tih. To se u osamdesetim godinama manifestiralo na pad cijena sirovina. 2 50.BH-PRAVNICI.COM c) poreskog opterećenja i motivacije za privređivanje 48. c) koncepcije intervecionizma.ovaj jaz se proširuje od 60-tih godina.BH-PRAVNICI. jer je u osamdesetim godinama stopa rasta stanovništva prema procjenam bila tri puta veća nego u grupi razvijenih zemalja . b) koncepcije klasičnog liberalizma. kao koncepcija ekonomske politike. BH-PRAVNICI.WWW. Ekonomska uloge države izražava se kroz dva vida (navedite koja) a) prisustvo u organiziranju tokova reprodukcije b) finansijsku aktivnost države. tokovi reprodukcije sa izbalansiranim materijalnim i vrijednosnim strukturama proizvodnje. Ekonomska neravnoteža dovodi u pitanje optimalno korištenje resursa privređivanja i ima za posljedicu stagnaciju privrednog razvoja. d) veća ekonomska i socijalna sigurnost radnika. zatim monetarna ravnoteža i stabilan paritet novca. 57. Navedite najmanje tri učinka direktivizma na kratki rok a) koncetracija sredstava akumulacije i po tom osnovu ostvarivanje dinamičnije industrijalizacije u zemlji. 59. što znači da je osigurana stabilnost općeg nivoa cijena. b) pravosuđe (pravni poredak). 2 3 1 4 1 2 3 10 WWW. b) manje oscilacije i poremećaji u privrednim tokovima.usmjeravanje tokova reprodukcije. Objasnite ekonomsku ravnote žu u uže m i šire m smislu! Za privrede robnonovčanog karaktera adekvatan ambijent privređivanja znači stanje ekonomske ravnote že (da postoji uravnotežen odnos između agregata tražnje i agregata ponude). Direktivnost centralnog državnog plana znači : a) da se državnim planom utvrđuju osnovni pravci privređivanja b) da se njime direktno utiče na poslovnu orijentaciju privrednih subjekata c) da ima snagu zakona 61. e) lakše organiziranje krupnijih investicionih poduhvata. Lafareva krivulja predstavlja te melj: a) liberalizma b) monetarizma c) ekonomije ponude 58. 56. Klasični javni izdaci podrazumijevaju izdatke na: a) unutrašnju i vanjsku sigurnost. Hronični budžetski deficiti posljedica su primje ne koncepcije: a) monetarizma b) ekonomije ponude c) liberalizma 60. c) infrastrukturu koja ne privlači privatnu incijativu (prije svega oblasti privredne infrastrukture). Ekonomska ravnoteža u najširem s mislu podrazumijeva da je u razmjerama ukupne privrede postignut sklad između maksimiziranja profita od strane poduzetnika i maksimiziranja korisnosti od strane potrošača.BH-PRAVNICI.COM .COM 55. te sigurno i jasno definirano poslovno okruženje. kao i druge pretpostavke stabilnog privrednog razvoja. c) eliminiranje otvorene nezaposlenosti i intenzivniji angažman raspoloživog fonda rada. Objasnite razliku izme đu ekonomskog razvoja. b) proizvodni odnosi. 64. koje se poduzimaju u društvu. Stagnacija podrazumijeva da društveni proizvod i brojno stanje stanovništva ostvaruju istom dinamikom..WWW. Pod pojmom ekonomskog razvoja podrazumjeva se. obim i kvalitet. što za posljedicu ima stvaranje materijalnih i drugih vrijednosti kojima se zadovoljavaju mnogobrojne potrebe pojedinaca i društvene (državne) zajednice. b) korigiranje djelovanja tržišta i ekonomskih zakonitosti. Zadatak ekonomske politike u domenu faktora ekonomskog razvoja je: a) potencira pozitivne strane prisustva postojećih faktora b) minimizira negativna dejstva tih faktora ili pak odsustvo u pojedinoj državi. 67.COM 62. Faktori koji determiniraju ekonomsku strukturu društva su: a) proizvodne snage društva.BH-PRAVNICI. Koja od ponuđenih koncepcija ekonomske politike ima restriktivan pristup ekonomskoj ulozi države: a) intervencionizam b) direktivizam c) merkantilizam d) monetarizam 63. 2 2 2 2 3 3 2 2 2 11 WWW. Dvije faze konjukturnih ciklusa su: a) ekspanzija b) kontrakcija 70.COM . b) ukupnost produkcionih odnosa. 68.njihov dostignuti razvoj. stagnacije i nazadovanja! Ekonomski razvoj podrazumijeva raznosvrsne aktivnosti pojedinaca i privrednih subjekata i drugih učesnika tokova društvene reprodukcije. Ekonomsku strukturu odre đene društvene zajednice čine: a) ukupnost načina privređivanja. Kada društveni proizvod (nacionalni dohodak) ima veći rast od stope priraštaja stanovnika. 65. Osnovna svrha aktivnosti države u dome nu privređivanja odnosi se na: a) dopunjavanje tržišta i ekonomskih zakonitosti. Dvije prelazne tačke konjukturnih ciklusa su: a) vrh b) uvala 69. imamo ekonomski razvoj. 66. Nazadovanje postoji kada društveni proizvod ima manji rast u odnosu na priraštaj stanovnika. Suština ekonomskog razvoja je u privređivanju.BH-PRAVNICI. Suština ekonomskog razvoja je u privređivanju. koje se poduzimaju u drupšštvu. Bruto nacionalni dohodak po glavi stanovnika je mjerilo ekonomskog razvoja.. što za posljedicu ima stvaranje materijalnih i drugih vrijednosti kojima se zadovoljavaju mnogobrojne potre be pojedinaca i društvene (državne) zajednice. Ekonomski razvoj podrazumijeva raznosvrsne aktivnosti poje dinaca i privrednih subjekata i drugih učesnika tokova društvene reprodukcije. rezultat cikličnih ekonomskih tokova.BH-PRAVNICI. 12 WWW. Socijalna politika (ukupne aktivnosti države i različitih institucija u domenu socijalne sigurnosti) obuhvata sljedeće vidove: politika životnog standarda. 74.na duži rok postoji veća ponuda u odnosu na tražnju radne snage.cikličnu nezaposlenost. pomoć nezaposlenim. masovnom proizvodnjom i visokim stepenom potrošnje. kultura. odnosno podjelu društvene moći).tržište sporo reagira i ne vrši svoju uobičajenu funkciju pravovremeno. 72. Demografske investicije su : a) investicije usmjerene na promjenu demografske strukture b) investicije usmjerene na promjenu ekonomsko-socijalne strukture stanovništva c) minimum investicija kojim se obezbjeđuje viši nivo dohotka po glavi stanovnika u odnosu na predhodni period d) minimum investicija kojim se obezbjeđuje održavanje istog nivoa dohotka po glavi stanovnika 4 2 73. kao dominantim oblikom privređivanja) b) predindidustrijsko društvo (sa afirmacijom robne privrede) c) industrijsko društvo (sa krupnom robnom privredom. zdravstvo. radničko zakonodavstvo.uzrokovana je sporim/neadekvatnim djelovanjem tržišta radne snage.npr. Navedite i objasnite uzroke koji dovode da pojave otvorene nezaposlenosti! Otvorena nezaposlenost može se podijeliti u dvije grupe: a) Nezaposlenost nedovoljne tražnje. društvene (neprivredne) djelatnosti.nezaposlenost neskladnog rasta.COM 71. socijalnu zaštitu od prirodnih nepogoda ili ličnih nevolja.već u vrijeme prvih oblika aktivnog unošenja države u tokove privređivanja b ilježi se tzv. Navedite elemente ekonomskog sistema (uz kraća objašnjenja)! a) Raspodjela ekonomske moći (privredni poredak). obrazovanje.Osim neposrednog uticaja na ekonomsku strukturu.strukturalnu nezaposlenost. Može biti: . b) Nezaposlenost tržišta radne snage.BH-PRAVNICI. Ona se dijeli na: . b) Radni odnosi (ekonomska i socijalna sigurnost radnika i građana).potrošačko društvo) d) postindustrijsko društvo (informacione tehnologije i razvoj kompleksne kompjuterizirane proizvodnje).WWW.nesklad između strukture ponude radne snage i strukture tražnje radne snage. .neusklađenost tražnje i ponude radne snage.COM 6 5 . kolektivna (javna) potrošnja. značaj raspodjele ekonomske moći se ogleda i po osnovu determiniranja ukupne strukture društva (uticaj ekonomske moći na stvaranje različitih društvenih slojeva.rezultat lošeg djelovanja tržišta. Navedite dominantne oblike proizvodnje za pojedine faze razvoja: a) tradicionalno društvo (sa naturalnom proizvodnjon.frikcionu nezaposlenost. Dakle. a potom i aktivna socijalna politika. otvorena nezaposlenost je uzrokovana neskladom ponude i potražnje i lošim i sporim funkcionisanjem tržišta. . ostalim institucijama (političke stranke. Princip «stohastičnost» u ekonomiji se odnosi na: a) karakteristiku ekonomske uloge države u direktivizmu b) budžetsko načelo c) karakteristiku ekonomskog sistema 4 4 2 1 1 13 WWW. osiguravajuća društva. Karakteristike ekonomskog sistema: hijerarhijsko ustrojstvo (svaki sistem je dio znatno šireg društvenog sistema. Navedite karakteristike ekonomskog sistema a) hijerarhijsko ustrojstvo b) dinamičnost c) složenost d) stohastičnost 77.obuhvata različite institucije i organizacije. što podrazumijeva primat akcija i intervencija društvenog sistema u odnosu na akcije ekonomskog sistema). institucija i metoda organiziranja i usmjeravanja tokova reprodukcije. banke. kao i različite institucije koje imaju javno-pravni karakter. ukupnost društvenih odnosa. kao i druge organizacione oblike procesa privređivanja). te raspolažu sa ekonomskom vlašću i normiraju društveni okvir privređivanja i usmjeravaju tokove privredne aktivnosti). osnovnim nosiocima privrednih aktivnosti (preduzeća u različitim formama. složen sistem( obuhvata veći broj dijelova. dinamički sistem (privređivanje je po prirodi dinamičan proces. odnosno podsistema). 75.WWW.BH-PRAVNICI.odnosi se na funkcionalni aspekt ekonomskog sistema. Nezaposlenost koja je uzrokovana neadekvatnom strukturom investicija u je dnoj državi spada u: a) frikcionu nezaposlenost b) strukturalnu nezaposlenost c) prikrivenu nezaposlenost d) nijedan ponuđeni odgovor nije tačan 79. asocijacije poslodavaca. Definirajte ekonomski sistem i navedite njegove karakteristike! Ekonomski sistem obuhvata na jednoj strani proizvodnju kao jedistvo materijalnoproizvodnih procesa i odnosa u vezi s tim. 2. čija je djelatnost dijelom ili u cijelosti vezana za privređivanje. zadružni savezi i sl). a na drugo j. 76. Postoje dvije opće forme unošenja države u društvenu reprodukciju: privredni sistem i ekonomska politika. ukupnoj strukturi države (po horizontali i vertikali). Otvorena nezaposlenost dijeli se na : a) nezaposlenost nedovoljne tražnje b) nezaposlenost tržišta radne snage 78. Razmjeri unošenja države u ekonomske tokove determiniraju i prirodu privrede i koncepciju ekonomske politike u odnosu na dileme tržišne privrede. 3.COM c) Struktura institucija.BH-PRAVNICI. time se javlja i naglašen stepen neizvjesnosti ekonomskih odluka). odnosno na utemeljenje osnovnog mehanizma na bazi kojeg se odvijaju procesi privređivanja.a ekonomski sistem kao dio šireg društvenog sistema ima najviše neposrednih veza sa ostalim sistemima). stohastički karakter (kako na privredni razvoj utiče znatan broj neekonomskih faktora. državi.COM . Možemo govoriti o tri grupe institucija: 1. d) Metodi društvenog organiziranja tokova reprodukcije . sindikati. plovni kanali i obale rijeka spadaju: a) fiksne proizvodne fondove b) fiksne neproizvodne fondove c) javna dobra 2 4 2 1 1 1 14 WWW. muzeji spadaju u: a) fiksne proizvodne fondove b) fiksne neproizvodne fondove c) javna dobra 86. bolnice. b) neophodnost artikulacije interesa pojedinca i društene zajednice. Škole.neophodno je reguliranje određenih odnosa između učesnika društvene reprodukcije uz korištenje instrumenata pravnog sistema i autoriteta države (npr. b) relativnog odnosa snaga između pojedinačnih ekonomskih interesa i javnog interesa sadržanog u pravnoj normi. kontrola bankarskog sistema ili pravila berzanskog poslovanja itd). Parkovi.kada norma tangira široki krug pojedinaca postoji veća mogućnost izigravanja zahtjeva koji ova norma sadrži. Objasnite razloge za pravnu regulaciju privrednog poretka a) nedovoljnost unutrašnje logike tokova privređivanja.BH-PRAVNICI. Dva modela socijalne politike su: a) rezidualni 2 b)redistributivni 2 81.kad se od strane državne strukture nameću izvjesne obaveze privrednim subjektima (npr.WWW. Patenti i licence spadaju u: a) fiksne proizvodne fondove b) fiksne neproizvodne fondove c) javna dobra 87.COM . oduzimanje dijela kupovne moći po osnovu poreza.BH-PRAVNICI.COM 80. Efikas nost pravnog poretka u dome nu privrede zavisi od: a) ekonomske moći pojedinca koja pogađa neka norma. doprinosa itd). Ekonomski determinizam je: a) karakteristika centralnog državnog plana koji determinira ekonomiju b) učinak direktivizma na dugi rok c) stav po kojem ekonomski sistem determinira ekonomski i ukupni razvoj u jednoj društvenoj zajednici 83. u smislu raspolaganja sa zalihama i mogućnosti preorijentacije ekonomske aktivnosti. 84. Politički determinizam je : a) karakteristika centralnog državnog plana koji determinira ekonomiju b) učinak direktivizma na dugi rok c) stav po kojem politički sistem determinira ekonomski i ukupni razvoj u jednoj društvenoj zajednici 82. 85. Akumulacija i potrošnja se formiraju iz nacionalnog dohotka (nacionalni dohodak= akumulacija+potrošnja). U slučaju privredne razvijenosti i naglašene produktivnosti rada. Objasnite vezu izme đu akumulacije i potrošnje! Akumulacija i potrošnja se nalaze u obrnutoj zavisnosti. 90.WWW. pri čemu je naglašena neelastičnost ukupne potrošnje zbog nerazvijenosti limitrajući faktor akumulacije.BH-PRAVNICI. b) u stanju forsiranja pune zaposlenosti. U kojim slučajevima maksimalna akumulacija postaje problem za ekonomsku politiku a) u stanju pune zaposlenosti. na kratki rok. amortizacija. i obrnuto.BH-PRAVNICI. Objasnite vezu izme đu akumulacije i potrošnje u razvijenim a posebno u manje razvijenim državama! Proces akumulacije (podjele nacionalnog dohotka na potrošnju i akumulaciju) zavisi od stepena razvoja proizvodnih snaga. manje je potrošnja. veća finalna potrošnja znači manju akumulaciju. Dodatni izvori akumulacije su rezultat ekonomsko-političkih mjera i njihova zajednička karakteristika je što omogućavaju formiranje sredstva na ime akumulacije izvan novostvorene vrijednosti (nacionalnog dohotka). Primjeri dodatnih izvora akumulacije: dobrovoljni javni radovi. inflacija. 93. Tek sa dostizanjem višeg stepena razvoja se stvaraju ekonomske pretpostavke za osjetnije uvećanje i akumulacije i potrošnje. na dugu rok . Objasnite razliku izme đu os novnih i dodatnih izvora akumulacije i navedite primje r za dodatne izvore! Osnovni izvori akumulacije su oni oblici formiranja sredstava akumulacije koji su rezultat poslovanj privrednih subjekata i nlaze se u raspoloživom višku rada. stvaraju se pretpostavke za formiranje optimalne stope akumulacije koja je u funkciji porasta ukupne potrošnje i efikasnog ekonomskog razvoja. Ukratko objasnite kako društveni uslovi rada utiču na ekonomski razvoj jedne ze mlje 3 15 WWW.COM .u okviru tzv aktivne politike raspodjele novostvorene vrijednosti (u funkciji uvećanja agregata tražnje u odnosu na agregat ponude). Proizvedena dobra se dijele na: a) potrošna b) proizvodna 3 4 3 4 2 2 94.COM 88. Dakle. Navedite najmanje tri dodatna izvora akumulacije a) amortizacija b) inflacija c) ekspanzivna monetarno-kreditna politika 91. 92. odnosno koliko je veća akumlacija.svi oni znače formiranje akumulacije bez neposrednih promjena u raspodjeli nacionalnog dohotka.Veća A znači i manju potrošnju. ekspanzivna monetarno-kreditna politika. U uslovima privredne nerazvijenosti i izražene potrebe za insustrijalizacijom nameće se zahtjev ka maksimiziranju akumulacije.Veća A znači i veću potrošnju 89. napregnutog privrednog razvoja). odnosno naturalnom i vrijednosnom uvećanju društvenog bogatstva i strukturu (učešće pojedinih oblasti u stvaranju društvenog proizvoda kao i tempo rasta pojedinih sektora privrede). Društveni uslovi rada dakle utiču na poboljšavanje položaja radnika (statusa rada) u tokovima reprodukcije. kao što i struktura u dobroj mjeri determinira dinamiku privrednog razvoja. d) moguće je da postoji ravnoteža u privredi. na ekonomskosocijalni sistem sa aspekta rada. b) nestabilni privredni razvoj podrazumijeva i neuravnoteženi razvoj i neuravnoteženost u tokovima reprodukcije uslovljava i nestabilni rast društvenog proizvoda. a na drugij strani stvaraju ambijent za veću motiviranost radnika.BH-PRAVNICI.BH-PRAVNICI. i u pravilu veća stopa privrednog rasta uslovljava promj ene u strukturi privrede. Dakle. 97. Navedite tri nepos redna faktora ekonomskog razvoja a) prirodna bogatstva b) stanovništvo c) proizvedeno bogatstvo 99. Između ova dva vida privredng razvoja postoji međusobna uslovljenost i povezanost.COM Riječ je o posebnom faktoru koji djeluje preko radne snage gdje bitnu ulogu ima i njihov motivacioni faktor što konačno dovodi i do većih efekata privređivanja. 95. 2 3 1 3 2 4 16 WWW. čime je neposredno za kraći period upitno otimalno korišćenje postojećih resursa. ali sa stagnacijom privrednog razvoja („ravnoteža u uslovima visoke zaposlenosti“).WWW. odnosno još prije. c) moguće je da se u kratkom periodu ostvari stabilni privredni rast i u uslovima odsustva ravnoteže (proporcionalnosti) između spomenutih makroekonomsih agregata (pr.COM . što svoj pojavni izraz ima u rastu društvenog proizvoda. društveni uslovi rada se najčešće odnose na prizvodne odnose. Ekonomski razvoj manifestira se kroz dvije komponente : a) materijalno-proizvodnu b) društvenu 96. a šta pod strukturom ekonomskog razvoja! Privredni razvoj se posmatra kroz njegovu dinamiku. Za ekonomski razvoj države brojno stanje stanovništva značajno je zbog toga što: a) utiče na veličinu tržišta b) determinira ekonomsko-socijalnu strukturu države c) brojno stanje stanovništva nema uticaj na ekonomski razvoj države 98. što se neminovno reflektira na efikasnost privređivanja ukupne privrede. Navedite varijacije odnosa između stabilnog i uravnoteženog razvoja : a) stabilni privredni razvoj kroz duži period kao nezaobilaznu pretpostavku ima uravnoteženost između pojedinih oblasti privrede i makroekonomskih agregata. Prikrivena nezaposlenost u jednoj državi prisutna je kada postoji: a) rast nezaposlenosti uz znatan rast produktivnosti proizvodnje b) smanjenje stope nezaposlenosti uz rast produktivnosti proizvodnje c) smanjenje stope nezaposlenosti uz pad ili stagnaciju produktivnosti proizvodnje 100. odnosno uravnoteženi razvoj. Objasnite šta se to podrazumijeva pod dinamikom. Politika tzv. Turizam kao djelatnost spada u : a) primarni sektor privrede b) sekundarni sektor privrede c) tercijarni sektor privrede 3 2 2 3 3 1 1 1 17 WWW.COM 101. 102. porast proizvedenih dobara. Objasnite šta se podrazumijeva pod politikom prenapregnutog razvoja ! Politika prenapregnutog razvoja je privredni razvoj na osnovu dodatnih sredstava akumulacije za račun monetarne ravnoteže. 104. neophodno sanirati i ekspanzivnu monetarnukreditnu politiku (u suprotnom je neminovna inflacija. b) da se na bazi izračunavanja ovog bogatstva procijeni proizvodna moć društvene zajednice i usmjeri ekonomski razvoj u narednom periodu.WWW. Objasnite značaj dodatnih izvora akumulacije za manje razvije ne zemlje! Usljed nemogućnosti izdvajanja akumulacionih sredstava iz vlastitih izvora tj. novoostvarene vrijednosti manje razvijene zemlje su upućene prevashodno na dodatne izvore. Dometi pravnog poretka u privre di determinirani su: a) ekonomskom moći pojedinca koja pogađa neka norma. U protivnom prijeti trajna dužnička kriza i poremećaj vanjsko-trgovinskih odnosa. a potom i ekonomska neravnoteža sa svim posljedicama koje iz toga proizilaze). te uz saniranje ekspanzivne monetarno-kreditne politike (u suprotnom neminovna je inflacija.kada norma tangira široki krug pojedinaca postoji veća mogućnost izigravanja zahtjeva koji ova norma sadrži.BH-PRAVNICI. Navedite tri javna dobra koja spadaju u grupu proizvodnih doba ra: a) ceste b) uređene obale c) plovni kanali 106. Šumarstvo kao djelatnost spada u : a) primarni sektor privrede b) sekundarni sektor privrede c) tercijalni sektor privrede 108. Koja dva razloga nameću potrebu periodičnog izračunavanja proizvodnog bogatstva a) da se utvrdi.COM . U pogledu vremena korištenja je nakon izvjesnog vremena prenapregnutog privrednog razvoja.BH-PRAVNICI. 105. b) relativnim odnosom snaga između pojedinačnih ekonomskih interesa i javnog interesa sadržanog u pravnoj normi. Poljoprivredna djelatnost spada u: a) primarni sektor privrede b) sekundarni sektor privrede c) tercijalni sektor privrede 107. a potom i ekonomska neravnoteža sa svim posljedicama koje iz toga prozilaze) i inostranih dugova. u odnosu na prethodno utvrđenu veličinu. u smislu raspolaganja sa zalihama i mogućnosti preorijentacije ekonomske aktivnosti. 103. odnosno monetarna. s čim ide i rizik dužničkih kriza kakve su viđene u suton prošlog vijeka. ali u visini do 30% ukupne akumulacije kao i na strana zaduživanja. ali na kratko vrijeme. BH-PRAVNICI.ovaj metod je suviše komplikovan. Osnovni izvor akumulacije je: a) kredit b) dohodak c) amortizacija 113.na ovaj način se dobiva realna slika o porastu proizvodnje (veća. u prvom redu sredstava i predmeta rada. Nezaposlenost kao izraz visoke stope nataliteta predstavlja: a) nezaposlenost premale potražnje b) frikcionu nezaposlenost c) nezaposlenost nije povezana sa stopom nataliteta 111. 115. 114. Prednosti i nedostaci kod vrijednosnog izračunavanja proizvodnog bogatstva: a) prednosti. kao i pronalaženje novih proizvoda ili usavršavanje postojećih proizvodnih programa. zatim uvođenje novih metoda proizvodnje i načina upravljanja privređivanjem. Prednosti i nedostaci kod naturalnog izračunavanja proizvodnog bogatstva: a) Prednosti. na bazi cijena kao novčanog izraza vrijednosti proizvedenih dobara. kao što su: tone.WWW. 110. Navedite dva načina izračunavanja proizvedenog bogatstva : a) naturalni. odnosno popisa proizvedenih dobara. čime se može dobiti pogrešna predstava o ovom bogastvu.COM 109. komadi itd. odnosno raznovrsna dobra ne mogu se sveti na jednu jedinicu i time izrazti cjelokupno proizvedeno bogastvi u jednom obliku.COM . b) nedostaci. jer je nemoguće sintetički izraziti ovo bogastvo.da se proizvedeno bogatstvo izračunava na osnovu investarisanja. kao i veća tražnja u odnosu na ponudu rada lica koja su po zanimanju inženje ri elektrotehnike. Ova relna slika pogotovo se odnosi u slučaju komparacije s prethodno utvrđenim proizvedenm bogastvom. Moguće je izračunavanje proizvedenog bogastva na osnovu tekućih cijhena. kada se radi o istovrsnim proizvodima. b) vrijednosni. Definirajte tehnički progres i navedite najmanje dva njegova učinka! Tehnički progres znači proces usavršavanja materijalnih elemenata procesa proizvodnje.masa proizvedenih dobara) i narastanja proizvodnih moći društva (porast proizvodnih fondova). ukoliko su cijene varirale u periodu nakon posljednjeg izračunavanja.praktičnost i jednostavnost b) nedostaci. litri. Opisano tržišno stanje predstavlja: a) nezaposlenost premale potražnje b) frikcionu nezaposlenost c) strukturalnu nezaposlenost d) nijedan od prethodno ponuđenih odgovora nije tačan 112. metri. 1 2 3 1 3 3 4 18 WWW. tako da se na ovaj načn dobijaju nerealni podaci o rastu prozvedenog bogastva zavisno od inflacije i „zidanja cijena“. To znači da se ova dobra izražavaju u fizičkim jedinicama.BH-PRAVNICI.da se proizvedeno bogastvo izražava u novčanom obliku. Na tržištu rada postoji veća ponuda u odnosu na tražnju za radom lica koja su po zanimanju trgovci.moguće se neke nejasnoće i dileme u vezi sa cijenama proizvoda i usluga po kojima će se izračunavati proizvedeno bogastvo. Objasnite razliku izme đu nepos rednih i pos rednih faktora ekonoms kog razvoja i navedite primje r za de jstvo posrednog faktora! Ovi faktori se međusobno razlikuju. u odnosu na ljudski faktor uticaj tehničkog progresa je dvostruk: na jednoj strani umanjuje učešće rada u primarnom i sekundarnom sektoru. uključujući i zaposlenost) i kontrakcija (unutar koje se nakon najviše tačke u razvoju. odnosno stavljaju u funkciju. tehnički progres djeluje na elemente proizvodnje (u prvom redu na sredstva koja svojom djelotvornošću s vremenom postaju sve efikasnija.COM . Ukupni ekonomski razvoj u svijetu je prošao kroz slije deće faze: a) tradicionalno društvo. 2. zavisno od toga da li imaju neposredni uticaj na razvoj ili imaju posredne učinke na ekonomski razvoj. 116.WWW. a na drugoj strani. c) industrijsko društvo. pri čemu tercijarni sektor uglavnom preuzima ulogu generatora novih radnih mjesta. bilo u odnosu na stvaranje supstituta). 117. Objasnite dvije ključne faze cikličnih tokova razvoja i prelazne tačke koje ih razdvajaju Dvije ključne faze cikličnih tokova razvoja su: ekspanzija (prosperitet u rastu proizvodnih moći i društvenog proizvoda. Neposredni faktori ekonomskog razvoja neposredno determiniraju rast proizvodnih snaga društva i uvećanja bogastva društvene zajednice. Dvije prelazne tačke koje ih razdvajaju su vrh i uvala. Dvije prelazne tačke konjukturnih ciklusa su: a) ekspanzija i kontrakcija b) ekspanzija i disperzija c) vrh i uvala d) dno i uvala 1 4 2 4 19 WWW. a isto tako pospješuje se ostvarivanje naznačene kombinacije faktora koji su u službi optimalnog razvoja. bilježe depresivna kretanja sve do najniže tačke kada počinje oživljavanje privrednih tokova). 119.COM Učinci tehničkog progresa na ekonomski razvoj se manifestiraju u tri osnovna vida: 1.akumulacija stavlja u funkciju potencijalne resurse privređivanja i kao takva predstavlja uslov svih uslova za uvećano angažiranje elemenata procesa proizvodnje i drugih vidova ekonomske aktivnosti. tačnije radi se o naglašenim uticajima na proizvodne faktore u pogledu njihovog optialnog korištenja. Ti faktori su: akumulacija. 118. čime se težište daje dizanju ili padanju privredne aktivnosti. Ovom grupom faktora animiraju se proizvodni faktori. te potiskuju ostale elemenete procesa privređivanja). d) postindustrijsko društvo. Uzećemo za primjer akumulaciju. 3. Posredni faktori ekonomskog razvoja imaju posredne učinke. po osnovu smanjivanja relativnih utrošaka elemenata proizvodnje. Tehnički progres na globalnom planu podiže produktivnost rada i ekonomič nost. što neposredno uvećava efikasnost privređivanja i konkurentnost domaće privrede u vanskotrgovinskoj razmjeni.BH-PRAVNICI. odnosno prirodne izvore (bilo u pogledu njihove eksploatacije. tehnički progres istovremeno otvara i nove mogućnosti anagažiranja rada.BH-PRAVNICI. tehnički progres i društveni uslovi rada. b) predindustrijsko društvo. tehnički progres ima uticaj i na predmete rada. COM . Dakle. b) naglo uvođenje pronalazaka i inovacija (inovaciona teorija). kao i proizvodna moć društvene zajednice u odnosu na porast stanovništva. 122.WWW. zadružni savezi i sl). Dvije faze konjukturnih ciklusa su: a) kontrakcija i alokacija b) alokacija i disperzija c) ekspanzija i koncentracija d) nijedan od ponuđenih odgovora nije tačan 121. Navedite najmanje tri razloga koji dovode do pojave cikličnih kretanja u ekonomiji je dne države a) ekspanzija bankovnog kredita (prema monetarnoj teoriji). asocijacije poslodavaca. Akumulacija je dio novostvorene vrijednosti koji se izdvaja: a) za finalnu potrošnju b) na ime obnove i zamjene dotrajalih sredstava u procesu proizvodnje c) za obnovu i proširenje proizvodnih mogućnosti zemlje 125. kao i druge organizacione oblike procesa pr ivređivanja)mikroekonomski subjekti (nosioci privredne aktivnosti i ekonomske moći) . derivativne ekonomske moći). d) suviše dohodaka ide bogatom ili štedljivom dijelu stanovništva (teorija nedovoljne potrošnje). sindikati. b) država. ukupna struktura države (po horizontali i vertikali.BH-PRAVNICI. c) ostale institucije (političke stranke. Institucije kao element ekonomskog sistema čine: a) osnovni nosioci privredne aktivnosti (preduzeća u različitim formama. demografske investicije predstavljaju minimum investicija kojim se obezbjeđuje održavanje istog nivoa dohotka per capita u odnosu na prethodni period. Definirajte demografske investicije Demografske investicije predstavljaju takvu akumulaciju saobrazno priraštaju stanovnika kako bi se održao dostignuti društveni proizvod i potrošnja po stanovniku. Navedite najmanje tri teorije o privrednim ciklusima a) teorija o cikličnim privrednim kretanjima b) monetarna teorija c)inovaciona teorija 123.BH-PRAVNICI. Druge dvije grupe institucija su makroekonomski subjekti (nosioci u širim ok virima ekonomske vlasti i tzv. 124. 126. kao i različite institucije koje imaju javno-pravni karakter. Amortizacija podrazumijeva izdvajanje sredstava iz: a) nacionalnog dohotka b) društvenog proizvoda c) akumulacije 2 3 3 3 1 2 1 20 WWW. e) pesimistička i optimistička očekivanja stanovništva (psihološka teorija).COM 120. te raspolažu sa ekonomskom vlašću i normiraju društveni okvir privređivanja i usmjeravaju tokove privredne aktivnosti). c) prevelike investicije (teorija pretjeranih investicija). osiguravajuća društva. banke. obrazovna i kvalifikaciona struktura) i strukture tražnje radne snage. zatim u redefiniranju društvene aktivnosti u organiziranju i usmjeravanju privrednih tokova. ali tržište sporo reagira i ne vrši svoju uobičajenu funkciju pravovremeno. 130.2 %. nego može da obuhvati i strukturalne promjene u privredi. strukturalna nezaposlenost je rezultat lošeg djelovanja tržišta.COM 127.COM . a na drugoj strani. zato što …… b) ne. 131. 3 2 5 5 5 21 WWW. zato što ekonomski razvoj u kratkom roku ne mora da se manifestira kao porast GDP-a. po osnovu smanjivanja relativnih utrošaka elemenata proizvodnje. c) tehnički progres na globalnom planu podiže produktivnost rada i ekonomičnost. Objasnite razliku izme đu frikcione i strukturalne ne zaposlenosti! Frikciona nezaposlenost znači da ne postoji nesklad između ponude i tražnje radne snage. Navedite najmanje tri učinka tehničkog progresa na ekonomski razvoj: a) tehnički progres djeluje na elemente proizvodnje (u prvom redu na sredstva koja svojom djelotvornošću s vremenom postaju sve efikasnija. Mjeri se stopom nezaposlenosti. te predtavlja podvrstu nezaposlenosti nedovoljne tražnje (neusklađenost tražnje i ponude radne snage).nezaposlenost iznosi 31.odnos između radno aktivnog stanovništva i broja nezaposlenih. Frikciona nezaposlenost znači da ne postoji nesklad između ponude i tražnje radne snage. 128. 129. Frikciona nezapolenost predstavlja podvrstu nezaposlenosti tržišta radne snage (uzrokovana sporim ili neadekvatnim djelovanjem tržišta rada). kao i u načinu funkcioniranja pojedinih mo menata i segmenata društvene reprodukcije. odnosno stopa nezaposlenosti predstavlja odnos između sume neposlenosti i zbira suma zaposlenih i nezaposlenih. ali tržište sporo reagira i ne vrši svoju uobičajenu funkciju pravovremeno.WWW. što neposredno uvećava efikasnost privređivanja i konkurentnost domaće privrede u vanskotrgovinskoj razmjeni. Na nivou BIH. pri čemu tercijarni sektor uglavnom preuzima ulogu generatora novih radnih mjesta. tehnički progres istovremeno otvara i nove mogućnosti anagažiranja rada. Objasnite razliku izme đu ciklične i frikcione nezaposlenosti! Ciklična nezaposlenost je rezuktat cikličnih ekonomskih tokova. Na nivou FBIH nezaposlenost iznosi 32%. te potiskuju ostale elemenete procesa privređivanja).BH-PRAVNICI. pa se zato javlja nesklad između strukture ponude radne snage (zanimanje. Šta je nezaposlenost.BH-PRAVNICI. Za razliku od toga. čime se mjeri i koliko iznosi u BiH! Nezaposlenost predstavlja radno sposobno stanovništvo koje nije radno angažirano. a na nivou RS-a 28.5%. Da li se ekonomski razvoj uvijek manifestira kao porast GDPa: a) da. b) u odnosu na ljudski faktor uticaj tehničkog progresa je dvostruk: na jednoj strani umanjuje učešće rada u primarnom i sekundarnom sektoru. čime se uz relativno veći kvantum rada. Kao primjer prikrivene nezaposlenosti možemo navesti poljoprivredu u uslovima tzv. Nezaposlenost uzrokovana procesom dezagrarizacije svrstava se u : a) frikcionu nezaposlenost b) cikličnu nezaposlenost c) nezaposlenost neskladnog rasta d) prikrivenu nezaposlenost 138.WWW. agrarne prenaseljenosti. Smatra se da je prikrive na nezaposlenost nemonovna kad postoji osjetan porast zaposlenih uz nisku produktivnost rada.BH-PRAVNICI. 137. Objasnite razliku izme đu otvorene i prikrivene ne zaposlenosti i navedite primje r za prikrivenu nezaposlenost! Nezaposlenost može biti otvorena i prigušena (prikrivena). Ukupnost ovih aktivnosti. Od prikirivene nezaposlenosti treba razlikovati lažni rad. ili se ovaj problem prikriva na način što se jedan dio društvenog fonda koji propada kategoriji zaposlenih. ekonomske zaposlenosti na jednoj srani i prinicpa solidarnosti i tzv. zavisno od toga da li se radi o vidljivoj i lako uočljivoj nezaposlenosti. Dakle. Radno aktivno stanovništvo čini stanovništvo starosne dobi: a) 18 i 65 godina b) 15 i 65 godina c) 15 i 60 godina 135. fizički obim proizvodnje adekvatno ne uvećava. koji predstavlja nepotrebno korištenje radne snage bez ikakve društvene ko risnosti. razumljivo je da se poduzimaju brojne i raznovrsne aktivnosti od nosilaca ekonomsko-političkih ovlasti kojima se nastoji ovaj problem učiniti snošljivijim. U suštini politike zapošljavanja radi s o varijacijama ekonomskih zakonitosti i tzv. Radno aktivno stanovništvo je: a) dio ukupnog stanovništva koji je uključeno u proces privređivanja b) sva punoljetna lica bez obzira da li su angažirana u procesu privređivanja ili ne c) dio ukupnog stanovništva koje je sposobno za privređivanje i iz kojeg se formira ponuda radne snage u jednoj zemlji 136. iako ne treba isključiti ni ovaj vid nezaposlenosti u domaćinstvima. Nezaposlenost uzrokovana depresionim kretanjima u privredi spa da u : a) prikrivenu nezaposlenost b) nezaposlenost tržišta radne snage 3 3 1 1 4 2 2 22 WWW. koristi nedovoljno. odnosno odluka u mjera u ovom domenu čini osnovu na kojoj se utemeljuje politika zapošljavanja. Koje strukture stanovništva su bitne za ekonomski razvoj države: a) aktivno i pasivno stanovništvo b) obrazovna (kvalifikaciona) struktura c) ekonomsko-socijalna struktura 134.COM 132.COM .BH-PRAVNICI. socijalne zaposlenosti kojom s korigira ekonomska zaposlenost. ali i u preduzećima. 133. Šta se podrazumijeva pod politikom zapošljavanja? Kako je nezaposlenost po svom značaju društveni problem. odnosno nepotrebno i time se prikriva faktička nezaposlenost. poduzimaju se raznovrsne aktivnosti kojima se korigiraju učinci ekonomskih zakonitosti u domenu radne anagžiranosti nezaposlenih. koristi nedovoljno. Upore dite otvorenu nezaposlenost. Najčešče se ovakav rad koncetrira u društveno-političkoj nadgradnji. čime se uz relativno veći kvantum rada. 140. pri čemu tercijarni sektor uglavnom preuzima ulogu generatora novih radnih mjesta. bilo u odnosu na stvaranje supstituta). Navedite najmanje tri učinka tehničkog progresa kao faktora ekonomskog razvoja a) tehnički progres djeluje na elemente proizvodnje (u prvom redu na sredstva koja svojom jelotvornošću s vremenom postaju sve efikasnija. prikrivenu nezaposlenost i lažni rad! Otvorena i prikrivena nezaposlenost se razlikuju zavisno od toga da li se radi o vidljivoj i lako uočljivoj nezaposlenosti. c) u odnosu na ljudski faktor uticaj tehničkog progresa je dvostruk: na jednoj strani umanjuje učešće rada u primarnom i sekundarnom sektoru. kao vrstu proizvodnih dobara. Fiksne proizvodne fondove. čine: a) zemljište b) patenti c) licence 143. fizički obim proizvodnje adekvatno ne uvećava. odnosno nepotrebno i time se prikriva faktička nezaposlenost. mada nisu pošteđene i neke druge oblasti privređivanja. odnosno prirodne izvore (bilo u pogledu njihove eksploatacije.COM 4 1 3 3 3 2 .BH-PRAVNICI.socijalna struktura stanovništva predstavlja: a) odraz zaposlenosti stanovništva po pojedinim sektorima privrede b) odraz geografske raspoređenosti stanovništva uslijed migracija c) pokazatelj procentualnog učešća stanovništva u neprivrednom sektoru 141. a poznata su iskustva socijalističkih privreda u ovom domenu ćime su „rješavani“ problemi nezaposlenosti ( i ustavima garantirano pravo na rad). čine: a) mašine b) uređaji. 23 WWW.WWW. te potiskuju ostale elemenete procesa privređivanja). a na drugoj strani tehnički progres istovremeno otvara i ove mogućnosti anagažiranja rada.BH-PRAVNICI. kao vrstu proizvodnih dobara. b) tehnički progres ima uticaj i na predmete rada. Osnovne proizvodne fondove. a na drugoj strani. fabričke zgrade c) prilazni i industrijski putevi i kolosijeci 142. 144. Ukratko objasnite uticaj tehničkog progresa na radnu snagu! Tehnički progres neposredno umanjuje učešće personalnog dijela u proizvodnim faktorima. tehnički progres istovremeno otvara i nove mogućnosti anagažiranja rada. pri čemu tercijarni sektor uglavnom preuzima ulogu generatora novih radnih mjesta. odnosno umanjuje učešće rada pogotovo u primarnom i sekundarnom sektoru. ili se ovaj problem prikriva na način što se jedan dio društvenog fonda koji propada kategoriji zaposlenih. koji predstavlja nepotrebno korištenje radne snage bez ikakve društvene korisnosti.COM c) frikciona nezaposlenost d) nijedan ponuđeni odgovor nije tačan 139. Smatra se da je prikrivena nezaposlenost nemonovna kad postoji osjetan porast zaposlenih uz nisku produktivnost rada. Ekonomsko. Od prikirivene nezaposlenosti treba razlikovati lažni rad. Koji od ponuđenih odgovora ne predstavlja pos redni faktor ekonomskog razvoja: a) stanovništvo b) akumulacija c) društveni uslovi rada 151. Koji od ponuđenih odgovora ne predstavlja karakteristiku ekonomskog sistema e) dinamičnost f) složenost g) stohastičnost h) jednostavnost 149. Kada GDP raste istom stopom kao priraštaj stanovništva tada u ekonomiji postoji: a) stagnacija b) stagflacija c) nazadovanje 2 2 2 1 1 1 1 24 WWW.BH-PRAVNICI.COM 145. naročito u periodima industrijalizacije. odnosno na sredstva koja svojom djelotvornošću s vremenom postaju sve efikasnija i kao tak va. 147. pogotovo kad se radi o prirodnim dobrima koja nemaju moć regeneracije. 146.WWW. potiskuju ostale elemente procesa privređivanja. Ukratko objasnite uticaj tehničkog progresa na sredstva za rad! Tehinički progres djeluje na elemente proizvodnje. bilo u odnosu na stvaranje supstituta. Koji od ponuđenih odgovora ne predstavlja nepos redni faktor ekonomskog razvoja: a) stanovništvo b) akumulacija c) prirodna bogatstva 150.COM .BH-PRAVNICI. Odnos između akumulacije i potrošnje na kratki rok izražava se po principu: a) veća akumulacija manja potrošnja b) veća akumulacija veća potrošnja c) manja akumulacija manja potrošnja 148. Ukratko objasnite uticaj tehničkog progresa na predmete rada! Tehnički progres ima uticaj na predmete rada (prirodne izvore) bilo u pogledu osavremenjavanja njihove eksploatacije. BH-PRAVNICI.WWW.COM .COM 25 WWW.BH-PRAVNICI. COM 26 WWW.WWW.BH-PRAVNICI.COM .BH-PRAVNICI. COM 27 WWW.BH-PRAVNICI.COM .BH-PRAVNICI.WWW. COM .BH-PRAVNICI.WWW.COM 28 WWW.BH-PRAVNICI. COM .BH-PRAVNICI.BH-PRAVNICI.WWW.COM 29 WWW. WWW.COM 30 WWW.BH-PRAVNICI.COM .BH-PRAVNICI. BH-PRAVNICI.WWW.COM 31 WWW.COM .BH-PRAVNICI. BH-PRAVNICI.COM .WWW.BH-PRAVNICI.COM 32 WWW. BH-PRAVNICI.COM .COM 33 WWW.BH-PRAVNICI.WWW. BH-PRAVNICI.COM 34 WWW.BH-PRAVNICI.WWW.COM . BH-PRAVNICI.COM .COM 35 WWW.BH-PRAVNICI.WWW. WWW.BH-PRAVNICI.BH-PRAVNICI.COM .COM 36 WWW. COM .BH-PRAVNICI.COM 37 WWW.BH-PRAVNICI.WWW. BH-PRAVNICI.COM 38 WWW.WWW.BH-PRAVNICI.COM . BH-PRAVNICI.COM .WWW.COM 39 WWW.BH-PRAVNICI. COM 40 WWW.COM .WWW.BH-PRAVNICI.BH-PRAVNICI. COM 41 WWW.COM .BH-PRAVNICI.BH-PRAVNICI.WWW. WWW.COM .BH-PRAVNICI.COM 42 WWW.BH-PRAVNICI. COM .BH-PRAVNICI.COM 43 WWW.BH-PRAVNICI.WWW. COM 44 WWW.COM .BH-PRAVNICI.WWW.BH-PRAVNICI. BH-PRAVNICI.WWW.BH-PRAVNICI.COM 45 WWW.COM . BH-PRAVNICI.COM 46 WWW.WWW.BH-PRAVNICI.COM . COM .BH-PRAVNICI.WWW.COM 47 WWW.BH-PRAVNICI. BH-PRAVNICI.COM .WWW.BH-PRAVNICI.COM 48 WWW. BH-PRAVNICI.WWW.COM .BH-PRAVNICI.COM 49 WWW. BH-PRAVNICI.COM 50 WWW.WWW.BH-PRAVNICI.COM . COM .COM 51 WWW.WWW.BH-PRAVNICI.BH-PRAVNICI.