15.04.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) Na tej stronie używamy plików cookie, by móc świadczyć Ci usługi. Korzystając z niej, zgadzasz się na to. Prawo Rzymskie (skrypty) c zw artek, 1 listopada 2012 Prawo Rzymskie ‐ Prawo rzeczowe (skrypt) Wstęp Moja fascynacja prawem ma swoje źródło w prawie rzymskim ‐ 2 i pół tysiąca lat temu (z okładem) rozpoczęły się jednocześnie dwa procesy: tworzenie zrębów przyszłego cesarstwa rzymskiego i zarazem systemu prawnego. Cesarstwo rzymskie nie było jedynym imperium, jakie powstało w czasach starożytnych czy nowożytnych. Imponujące jest jednak to, że zostawiło trwały ślad który wciąż odnajdujemy w naszym codziennym życiu... Wystarczy sobie uświadomić, jak wiele wypracowanych ówczas zasad prawnych obowiązuje ‐ bez zmiany do dzisiaj. Zachęcam do poznania skryptów z prawa rzymskiego, jakie opracowałem w okresie moich studiów prawniczych. Początkowo służyły mi do lepszego przygotowania się do egzaminu. Potem udostępniłem je koleżankom i kolegom z macierzystej uczelni, a jeszcze później podzieliłem się nimi na serwerze Lex dla studentów. Z ilości wywołań ich za pośrednictwem Google wywnioskowałem, że cieszyły się sporym zainteresowaniem. Ponieważ już ich na serwerze Lex dla studentów nie znalazłem, publikuję je tutaj. Jednocześnie jednak zastrzegam, że powstały one w oparciu o notatki pochodzące z pasjonujących wykładów księdza prof. Franciszka Lempy (serdeczne pozdrowienia dla Pana Profesora!) oraz lektury podręczników, zatem prezentowana wiedza ma charakter podstawowy i może być obarczona nieścisłościami. Mimo to, licząc na to, że pomagając w poznawaniu Prawa Rzymskiego 'zarażę' swoją pasją innych ‐ zapraszam do lektury. Prawo rzeczowe ‐ res Res Res rzeczy res corporales przedmioty materialne (także zwierzęta, oddzielone części człowieka, jak włosy) res incorporales (quae tangi non possunt – których nie można dotknąć) prawa, np. wierzytelności, użytkowanie. Rzeczy materialne, dostępne, przeznaczone do obrotu (pojedyncze, złożone, zbiorowe) ‐ res corporalis to samoistny przedmiot materialny dostępny i przeznaczony do obrotu lub ograniczony twór http://jaroslawklis.blogspot.com/2012/11/praworzeczoweskrypt.html 1/15 np. służebności gruntowe wiejskie.html 2/15 . który można opanować lub zawłaszczyć. dające się przenieść bez naruszania swojej istoty res immobile. urwisko) ager …… granice sztuczne. zaś przedmiotem użyczenia wyłącznie in specie. jednak zwyczajowo pewne kategorie rzeczy (podlegające mierzeniu czy ważeniu) określano jako genus – rzeczami zamiennymi. oznaczone co do gatunku. zwierzęta oswojone które uciekły bez skłonności do powrotu. immobilia nieruchomości grunty i wszystko trwale z nimi związane (ager. (in genere) rzeczy zamienne. stanowiące organicznie związaną lub jednorodną całość pod względem gospodarczym i prawnym. niedotykalne ze względu na dobro wspólne res religiosae – miejsca otoczone czcią. złożone corpus ex cohaerentibus – jedna całość składająca się z części składowych.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. trzoda) Rzeczy wyłączone z obrotu ‐ res extra commercium res humani iuris – rzeczy służące wszystkim ludziom res imnium communes ‐ rzeczy służące wszystkim (powietrze. księżyc) res publicae – należące do państwa rzymskiego. wyznaczone przez mierniczego Tryb nabycia i przenoszenia własności wedle tych samych reguł . Podział na: pojedyncze. morze. tj. tj.blogspot. las. z których państwami Rzym nie prowadził stosunków umownych). związane z kultem i religią res sacre – rzeczy święte. wagi. co połączone z powierzchnią (gruntu) należy do gruntu). w innym okresie zasiedzenia (2 lata dla immobili. nie należące do niczyjego majątku prywatnego (dzikie zwierzęta. Szczególnym rodzajem rzeczy niczyich były: res derelictae rzeczy porzucone przez dotychczasowego właściciela z zamiarem pozbycia się thesaurus skarb.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) przyrody. wyłączone z obiegu ludzkiego (świątynie. porty. tj. wartościowy przedmiot ukryty od tak dawna. Klasyfikacja rzeczy Wg możliwości przemieszczania res mobiles a contrario ruchome. Wg oznaczenia – indywidualnie lub gatunkowo(species. słońce. Prawo rzymskie nie znało odrębnych nieruchomości budynkowych czy lokalowych. nad którymi władzy nie przenosi się. że w chwili znalezienia nie można ustalić osoby właściciela. mienie cudzoziemców. rzeki spławne) res divini iuris – rzeczy boskiego prawa. http://jaroslawklis. niewolnicy oraz zwierzęta pociągowe i juczne Res nec mancipio (nec mancipii) rzeczy. rzeczy odrębnie kwalifikowane ze względu na ich cechy indywidualne (obraz. poświęcone bogom. okopy wojenne. rzeźba). gatunek nigdy nie ginie (odpowiednik umowy sprzedaży dokonanej pod warunkiem) Przyjęcie podziału zależne od woli kontrahentów. fundus) w sposób naturalny lub sztuczny – stanowiące jego część składową (superficies solo cedit – to. rodzajowo oznaczone. pochówku. w użytku publicznym (drogi.15. genus) species (in specie) rzeczy oznaczone indywidualnie. miary. elementy wchodzące w skład całości tracą swoją odrębność i stają się częścią składową zbiorowe corpus ex distantibus – zbiór rzeczy oznaczonych wspólną nazwą (biblioteka. ołtarze) res sanctae – mury i bramy Rzymu. niezamienne genus. Przyjęty podział istotny dla zachowania poprawnej formy obrotu: pożyczką mogły być objęte wyłącznie genus. różnice objawiały się w drobnych sprawach np. ager rusticus – grunt przeznaczony pod uprawę ager urbana – grunt zabudowany (przeznaczony pod zabudowę) ager naturalis nieruchomość o granicach wytyczonych przez naturę (strumień. 1 rok dla mobili) oraz innych interdyktów chroniących posiadanie. ilości. słupy graniczne. tylko oddaje się w używanie (także drób) Res nullius rzeczy niczyje. Res mancipio (mancipii) grunty położone w Italii.04. Podzielność lub niepodzielność rzeczy miała wpływ na możliwość podziału współwłasności (podział prawa na tzw. prawo bezwzględnie skuteczne erga omnes prawo własności. odnoszące się do konkretnych osób. organiczne płody jakiejś rzeczy lub odłączone części składowe. kiedy rzecz (lub prawo) przynosi dochód (dochód z czynności prawnej. odnosiło się to do wszelkich praw rzeczowych ale i do prawa rodzinnego – władza ojcowska.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. które przez podział nie traciły nieproporcjonalnie na swojej wartości Rzeczy niepodzielne rzeczy tracące przez podział swoją istotę (zwierzęta) lub zmieniające istotnie swoją wartość (kamienie szlachetne). Ograniczonymi prawami rzeczowymi na rzeczy cudzej były – służebności. Wg przynależności (rzecz główna – res generalis. non iuris esse Własność nie ma nic wspólnego z posiadaniem ‐ Nihil commune habet proprietas cum possessione Władztwo nad rzeczami mogło mieć charakter faktyczny (posiadanie possessio i dzierżenie detentio) lub prawny (wyrażone w prawach rzeczowych – własność i prawa na rzeczy cudzej – iura in re aliena).15. ograniczenia mogły wynikać jedynie z okoliczności zewnętrznych i obejmowało m. opał. Prawem przedmiotowym jest ogół przepisów obowiązujących w danym państwie.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) Wg trwałości Rzeczy zużywalne podlegające zużyciu podczas ich użycia (np. uzyskiwane w ramach jej naturalnej eksploatacji jako przychód z niej. a nie prawa ‐ rem facti. żagle przynależność do statku).04. manus. np. użytkowania ususfructus. a także kontraktu użyczenia lub najmu. niepodzielność powodem powstania zobowiązania solidarnego. przypadłość) rzeczy gospodarczo związane z rzeczą główną. emfiteuza (dzierżawa wieczysta) i superficies (prawo zabudowy). objęte ochroną procesową za pomocą actiones in rem. czynsz).: prawo posiadania rzeczy własnej (ius possidendi) prawo do używania rzeczy własnej (ius utendi) http://jaroslawklis. Prawo własności dawało pełne władztwo nad rzeczą (plena in re potestas) nieograniczone co do treści. prawo zastawu. pieniądze).in.html 3/15 . Rzeczy zużywalne nie mogły być przedmiotem używania usus. własność Pojęcie własności Prawo własności dawało nieograniczone prawo bezpośredniego korzystania z rzeczy i rozporządzania nią z wyłączeniem innych osób. żywność.blogspot. wspólnie umożliwiające uzyskanie rezultatu gospodarczego (klucze przynależność do zamka. Prawem podmiotowym – uprawnienie np. Wszystkie prawa rzeczowe miały charakter bezwzględny (skuteczne erga omnes). Pożytki naturalne fructus naturales dochód pochodzący od posiadanej rzeczy. Pożytki cywilne fructus civiles (loco fructus) przychody cywilne uzyskane z rzeczy na podstawie stosunku obligacyjnego. części idealne przy współwłasności). spadkowe. WŁASNOŚĆ Rodzaje władztwa nad rzeczami Ulpian: Rozróżnić należy władztwo faktyczne od prawa do rzeczy (szczególnie posiadanie od własności) ‐separata esse debet possessio a proprietate Paulus: Posiadanie jest kwestią faktu. Wg możliwości podziału Rzeczy podzielne te. Rzeczy niezużywalne wszystkie inne rzeczy w rozumieniu prawnym. prawa względne w przeciwieństwo do prawa własności prawa obligacyjne. obejmująca zarówno res mancipi (rzeczy nabyte w trybie mancipio lub in iure cessio).html 4/15 .04. przycinania usuwania drzew na granicy działek. płacenie podatków (tributia) Rodzaje własności Własność kwirytarna (dominium ex iure Quiritium. a w rzeczywistości władztwo było dziedziczne.e. która zastała fiducjarnie przeniesiona na inną osobę. pozbywca pozostając nadal właścicielem kwirytarnym tracił realne prawo dysponowania rzeczą (nudum ius Quiritium – gołe prawo Kwirytów). http://jaroslawklis. dla res nec mancipi wystarczające także nieformalne wydanie rzeczy w trybie traditio. a właścicielem kwirytalnym stawał się przez zasiedzenie usucapio (po 1 lub 2 latach). 2 lat dla nieruchomości (nie dotyczyło rzeczy skradzionych. prawo zbioru owoców z własnego drzewa opadłych na działkę sąsiada prawa publiczne ograniczenia o charakterze: sanitarnym grzebania i palenia zmarłych w Rzymie budowlanym komunikacyjnym zapewnienie dostępu do dróg i rzek administracyjnym wywłaszczenie pod budowę i konserwację dróg. nadzwyczajne sposoby zasiedzenia: usurpatio pro hedere dotyczyło prawa zasiedzenia (po 1 roku) majątku spadkowego w przypadku nie objęcia go przez heredes extranei usureceptio fiduciae causa odzyskanie przez zasiedzenie rzeczy.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. Przedmiotem własności kwirytalnej były wyłącznie grunty w Italii. placów. W przypadku sporu nabywcy przysługiwało prawo ochrony prawnej (pretorskiej) w trybie exceptio iustii dominii a także actio Publicana z prawem egzekucji przy pomocy venditio bonorum. a także prawo dziedziczenia pretorskiego bonorum possessio. akweduktów ciężary publiczne (munera publica) obowiązek utrzymania dróg publicznych sąsiadujących z gruntem (LXIIT). bezwzględne mimo to nie określone jako własność! Likwidacja pojęcia po wprowadzeniu opodatkowania nieruchomości przez ces. Tylko takiej własności przysługiwały pretoryjne środki ochrony własności: rei vindicatio oraz actia negatoria.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) prawo zużycia (ius abutendi) prawo do pobierania pożytków (ius fruendi) prawo do rozporządzania rzeczą własną (ius disponendi) Ograniczenia uprawnień właściciela sfera obyczajowa w przypadku zaniedbywania uprawy roli prawo sąsiedzkie zakaz zmiany naturalnego spływu wody. wyjętych z obiegu. celem zabezpieczenia wierzytelności (fiducia cum creditore contracta). Własność peregrynów straciła na znaczeniu po edykcie Karakali. później także zbiegłych niewolników i rzeczy należących do skarbu państwa). niewolnicy i rzeczy ruchome. ale podlegało pretorskiej ochronie za pomocą actiones utiles.) Własność peregrynów (peregryni certe civitatis) peregryni mogli być właścicielami w swoich miastach na podstawie prawa narodowego. proprietas) przysługująca wyłącznie obywatelowi rzymskiemu. nabytych przemocą.15. któremu pretor udzielał ochrony procesowej (skargi i ekscepcji) stąd też nazwa własność pretorska. ponadto nabywca winien działać w dobrej wierze (bona fides). nabywca posiadał possessio civilis . Dioklecjana (292 n. Dualizm rodzajów własności znika w prawie justyniańskim. Pierwotne nabycie własności Usucapio zasiedzenie następowało na podstawie faktycznego władztwa nad rzeczą przez okres: 1 roku dla rzeczy ruchomych. Nabycie od obywatela rzymskiego rzeczy nie dawało peregrynowi własności kwirytarnej.blogspot. Własność bonitarna (in bonis) pretorska rodzaj własności powstający w przypadku przeniesienia własności na res mancipi w trybie traditio. dokonywana na mocy prawa cywilnego. Nieruchomości w prowincjach jako własność ludu rzymskiego nie mogły stanowiż własności indywidualnej. obowiązek przekazywania poczty. pozostawały one w rękach prywatnych z prawem „posiadania i użytkowania”. zbywalne. jeżeli tak. ale tak długo była ukryta. to przetwórca drugiej stronie przysługiwało roszczenie odszkodowawcze. rzeczy wyjęte z obiegu. od reformy Justyniana 3 / 10 lub 20 (spadkobierca może kontynuować zasiedzenie spadkodawcy. Skarb znaleziony na gruncie znalazcy i miejscu poświęconym w całości należny znalazcy.04. to właścicielem stawał się właściciel materiału. a także avulio przymulisko avulsio osuwisko alveus derelictus koryto rzeki zmieniającej swój bieg przypada właścicielom po obu brzegach insula in flumine nata wyspa powstała na środku rzeki przypada właścicielom nieruchomości na obu brzegach. wówczas bez względu na tytuł i dobrą wiarę odzyskiwał on daną rzecz przez zasiedzenie (dla fiducia cum amico) lub po spłacie długu (dla fiducia cum creditore). drogie kamienie). Accesio – połączenie Rzecz o mniejszej wartości połączona z rzeczą o większej wartości stawała się własnością właściciela rzeczy głównej. własności skarbu państwa) titulus posiadanie prowadzące do zasiedzenia oparte na słusznym i prawdziwym tytule (bona) fides dobra wiara. oprócz tego dla spadkobierców przywłaszczających sobie rzecz ze spadku nie wiedząc. Początkowo skarb własnością właściciela nieruchomości. o ile spełniał pozostałe przesłanki potrzebne dla zasiedzenia. sabianie nowa rzecz własnością właściciela materiału. Occupatio – zawłaszczenie zawładnięcie dzikimi zwierzętami. od czasów Sewerów również kupujący mógł doliczyć czas posiadania przez zbywcę) W prawie archaicznym zasiedzenie usuwało braki formalne (brak odpowiedniej formy przy przenoszeniu własności). że była ona zdeponowana lub oddana w komodat. fiscus). 2 dla nieruchomości. Przesłanki niezbędne do zasiedzenia rzeczy: res habilis rzecz musi się nadawać do zasiedzenia (wyłączeni zbiegli niewolnicy. z biegiem czasu nabycie praw uzależnione od tego. wyjątki posiadacze w dobrej wierze za uprawę i troskę (pro http://jaroslawklis. własność nabywał właściciel nieruchomości leżącej bliżej wyspy superficies solo cedit połączenie ruchomości z nieruchomością (staje się własnością właściciela nieruchomości z chwila trwałego połączenia z nią) inaedificatio – wzniesienie budynku implantatio – zasadzenie rośliny satio zasianie rośliny Specificatio – przetworzenie przy wykonaniu z cudzego materiału innej rzeczy. która miała właściciela. czy można przwrócić poprzedni stan. by zbywający był właścicielem rzeczy). kto nim był. w czasach Augusta skarb rzeczą niczyją bona vacantia i jako taki jest własnością skarbu państwa (aerarium.15. ptaka a także zawładnięcie rzeczami wyrzuconymi przez morze (muszle. mienie należące do nieprzyjaciela i znajdujące się na terenie państwa rzymskiego w czasie wojny.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. Fructus ‐ pożytki Stają się odrębnymi rzeczami dopiero po naturalnym odłączeniu od rzeczy i ich własność przypada właścicielowi rzeczy głównej. jeżeli nie.html 5/15 . usuwało także braki materialne (wymóg. gdy rzecz znalazła się ponownie w posiadaniu poprzedniego właściciela. przekonanie. ze nie można ustalić. Konstytucja Hadriana wprowadziła zasadę. jeśli po jednej stronie. Thesaurus – znalezienie skarbu wartościowej rzeczy. złowienie ryby. sprawowane w sposób nieprzerwany (utrata posiadania powodowała przerwanie zasiedzenia) tempus odpowiedni czas: 1 rok dla ruchomości.blogspot. wg prokulian do przetwórcy. że skarb znaleziony na cudzym gruncie przypada po połowie właścicielowi gruntu i znalazcy. że wydający jest właścicielem rzeczy (wymagana przy zawarciu umowy i wydawaniu rzeczy) possessio władanie rzeczą z wolą zatrzymania jej dla siebie.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) bądź w celu użyczenia lub przechowania rzeczy (fiducia cum amico contracta). rzeczy porzucone świadomie przez właścicieli z zamiarem pozbycia się ich. . czy owoce zostały zebrane (fructus percepti). czy zaniedbano je zebrać (fructis neglecti lub fructis percipiendi) lub czy zostały zużyte (fructus consumpti) czy też jeszcze istnieją (fructus extantes). a nawet posiadania (np.html 6/15 . bez fizycznego zetknięcia z nią traditio symbolica przeniesienie własności rzeczy przez wręczenie kluczy do składu. Pochodne nabycie własności – przeniesienie własności Mancipatio uroczysty akt sprzedaży. W niektórych przypadkach przy rei vindicatio brano pod uwagę. magazynu. depozytariusz. oparte na ius gentium. przy wprowadzaniu żony pod władze męża coemptio oraz przy dokonywaniu adoptio i emancipatio w kodyfikacji justyniańskiej zastąpione przez słowo traditio In iure cessio przeniesienie własności res mancipii jak i res nec mancipii w trybie pozornego procesu windykacyjnego w oparciu o postępowanie confessio in iure przed pretorem (namiestnikiem) Traditio nieformalne przeniesienie własności. dokonywanej w trybie jawnym (wymagał obecności 5 świadków + libripensa) z ważeniem i przekazaniem rzeczy oraz zapłaty. akt pozornej sprzedaży (imaginaria venditio) stosowany także przy darowiznach. a także posiadanie zdolności do rozporządzania rzeczą. iusta causa traditionis była konieczna ‐ obok zgodnej woli ‐ do przeniesienia własności. na podstawie umowy o sprzedaż rzeczy zastawionej (pactum de vendento) – mógł sprzedać rzecz. że otrzymuje darowiznę ‐ lub causa nie była iusta (np.. później symbolicznie – prawo justyniańskie (traditio ficta). czynność zabroniona przez prawo)– powodowało brak przeniesienia własności. Musiało jednak nastąpić przekazanie rzeczy. czasowe wykorzystanie danej rzeczy przez zbywcę) traditio longa manu przeniesienie własności rzeczy przez ich wskazanie.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) cultura et cura) i emfiuteucie z chwilą odłączenia od rzeczy macierzystej (separatio). usufrukruariusz) wola zbywcy (traditione nuda voluntas) jest wystarczająca constitutum possessorium zbywca przenosi własność rzeczy na nabywcę bez jej wydania (solo animo) (bo umowa przewiduje jednocześnie np. ustanowieniu posagu. w którym są one zawarte Causa traditionis Iusta causa traditionis istotą (czynności poprzedzającej sprzedaż w formie) traditio jest wola przyczyna wynikająca z czynności prawnej zawartej przed dokonaniem traditio. Konieczne było spełnienie zasady nemo plus iuris ad alium transfere. a zobowiązującej do przeniesienia własności. Uwaga: Dziecko niewolnicy partus ancillae nie było pożytkiem w tym rozumieniu i podlegało odrębnemu uregulowaniu. 3) wręczenie nastepowało na podstawie słusznego tytułu – iusta causa traditionis. a nabywca myślał. zgodnej woli.com/2012/11/praworzeczoweskrypt.04.blogspot. Przeniesienie własności bez faktycznego wręczenia rzeczy: traditio brevi manu nabywający jest już posiadaczem naturalnym rzeczy (komodatariusz. fiducjarnym przeniesieniu własności jak też przeniesieniu praw osób alieni iuris w mancipium. W prawie klasycznym traditio http://jaroslawklis. dostępny wyłącznie dla obywateli rzymskich..15. daje wyłącznie posiadanie). pierwotnie z ręki do ręki. usufruktuariuszowi i dzierżawcy z chwila ich objęcia (perceptio). zastaw rzeczy przez dłużnika u wierzyciela. Ochrona własności Samo wręczenie nie musiało powodować przeniesienia własności. depozyt – dzierżenie. Nieporozumienie co do iusta causa traditionis – tradent (poprzednik) dawał pożyczkę. Była czynnością prawną kazualną (przyczynową). Pozbywca nie musiał nawet być właścicielem rzeczy wierzyciel zastawniczy (zastawnik). który działał z upoważnienia zastawcy. w późniejszym okresie z zastosowaniem symboli. w prawie klasycznym polega na: 1) przeniesieniu posiadania z właściciela (pozbywcy ) na nabywcę 2) w następstwie uzasadnionej. także co do iusta causa. Powód zobowiązany do udowodnienia przesłanek zasiedzenia. po rozstrzygnięciu wyroku zwrot rzeczy obejmował zwrot (dla pozwanego‐posiadacza w złej wierze) całości pożytków. nakazywał wstrzymanie się od naruszeń w przyszłości a także umożliwiał zasądzenie przywrócenie rzeczy do stanu pierwotnego lub wypłaty odszkodowania oraz zabezpieczenia. stosowane także przez peregrynów (stosowano formułę zawierającą fikcję is civis Romanus esset) actio aquae pluviae arcendae skarga przeciwko właścicielowi nieruchomości. właścicielowi przysługiwało zawsze prawo do odparcia bezprawnego naruszenia posiadania siłą vim vi repellere licet. które zachowywały się jak właściciele) skuteczna tak długo. kto naruszał wykonywanie uprawnień właściciela twierdząc. kto naruszał prawa właściciela. actio furti ochrona prawna byłego właściciela ruchomości połączonej z nieruchomością lub inną ruchomością (przy dokonaniu połączenia w złej wierze) conditio furtiva patrz actio furti Posiadanie possessio Posiadanie faktyczne władztwo osoby nad rzeczą. w przypadku naruszenia wystarczało wytoczyć już tylko actio ex stipulatu. dzierżenia (abprehentio) http://jaroslawklis. jak długo pozwany był w posiadaniu gruntu actiones in rem (skarga skuteczna) ochrona pretoryjna za pomocą skarg skutecznych wobec każdego erga omnes. tzn. który zmienił naturalny odpływ wody deszczowej ze szkoda dla gruntu sąsiedniego actio finium regundorum skarga o wytyczenie zatartych granic pasa rozgraniczającego nieruchomości (confinium). kto pozbawił go posiadania rzeczy zmierzające do jej odzyskania. symbolicznie wymagało dotknięcia. Actio Publicana dotyczyła ochrony własności bonitarnej. pozwany z dobrej wierze (w czasach justyniańskich także w złej wierze) także nakładów zbytkowych (impensae voluptuariae) contravindicatio przeciwpowództwo.html 7/15 .2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) pozwalało przenieść własność res nec mancipi. jak gdyby właścicielem kwirytalnym się stał przez zasiedzenie spornej rzeczy. co czyniło traditio czynnością prawną abstrakcyjną (oderwaną). nabytej w trybie traditio. pozwany upoważniony do otrzymania zwrotu poniesionych nakładów koniecznych (impensae necessariae) i użytecznych (impensae utiles). skuteczną tylko wobec osoby gorzej uprawnionej. że powtórne zakłócenia nie nastąpią w przyszłości składane w formie stypulacji. której właściciel‐nabywca nie posiadał uprawnień właściciela kwirytalnego – skarga z zastosowaniem fikcji. Powództwo stanowiące ochronę względną.blogspot. longi temporis praescriptio ochrona quasi‐właścicieli gruntów prowincjonalnych (oddawanych w używanie osobom. sprawa rozstrzygana przez 3 arbitrów cautio damni infecti zabezpieczenie przed szkodą zagrażającą z gruntu sąsiedniego optis novi nuntiatio zakaz dalszego wznoszenia nowej budowli na gruncie sąsiada z powodu zagrożenia szkodą. probatio diabolica dowód diabelski potwierdzenie faktu legalnego nabycia rzeczy będącej przedmiotem sporu actio negotia powództwo właściciela kwirytalnego przeciwko każdemu. aby powoda traktować tak. Prawo justyniańskie dało tu swobodę. niemożności wykonywania służebności lub złamania przepisów regulujących kwestie zabudowy. tj.15. Wyrok stwierdzał fakt posiadania. przy zakupie od różnych osób nie będących właścicielami posiadacz spornej rzeczy. na które składały się: corpus (corpore possidendi) – posiadanie rzeczy w fizycznym władaniu (fakt. na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia że jest właścicielem kwirytalnym rzeczy. że ma do tego prawo (np. który można zobaczyć).com/2012/11/praworzeczoweskrypt. na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia że jest właścicielem kwirytalnym rzeczy oraz faktu naruszania jego uprawnień. sacramentum sądowa kaucja gwarancyjna. dla res mancipi wymagana forma przeniesienia własności w oparciu o normy prawa pretorskiego (edykty). powództwa petytoryjne rei vindicatio powództwo właściciela kwirytalnego przeciwko każdemu.04. powództwo przeciwko sąsiadowi roszczącemu sobie prawo do służebności ). 2 właścicieli bonitarnych którzy zakupili od tej samej osoby pierwszy nabywca. posiadanie nie zależy od faktu posiadania. pretor nakazywał. co objęło także ruchomości. kradzież. zatrzymanie rzeczy pożyczonej (precario) itp. potajemnie (clam). Państwo zaczęło chronić ich posiadanie posesoryjnie. którego wyzuto z posiadania przemocą (w okresie 1 roku. posiadanie w złej wierze bona fidei posiadanie w dobrej wierze (uprawnia do korzystania z pożytków) monare fidei posiadanie w złej wierze. a oddawanych pod uprawę obywatelom – nazywanych possessiones w stosunku do tej ziemi. usufruktariusz. Posiadanie w dobrej wierze. nieruchomości. przy posiadaniu pozostawał ten. w swoim interesie (nie wymaga tytułu prawnego –np. którego wyzuto z posiadania przemocą (nawet po okresie 1 roku) interdicta de precario przeciwko prekarzyście. aby przy posiadaniu pozostawał posiadacz niewadliwy interdicta utrubi dot. dla siebie. zawłaszczenie lub tradycję. najmobiorca. detentor posiadający animus rem alieni habendi władał rzeczą w cudzym imieniu (depozytariusz.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) animus possidendi (animus rem sibi habendi)– subiektywna wola władania daną rzeczą jak właściciel. właścicieli budynków na cudzym gruncie dopiero wygrana w procesie uzależniona od posiadania niewadliwego Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest – nikt nie może sam sobie zmienić podstawy posiadania tzn.04. bez woli zatrzymania rzeczy dla siebie.15.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. danej rzeczy. zastawnik. kto w okresie 1 roku posiadał rzecz dłużej interdicta recuperandae possessionis służące do odzyskania utraconego posiadania interdicta unde vi przysługujące niewadliwemu posiadaczowi nieruchomości. ruchomości. usuariusz. komodatariusz.html 8/15 . Pojęcie ukształtowane dla ochrony dzierżycieli gruntów stanowiących własność państwową. a jego podstawy possesio iusta (sprawiedliwe) na podstawie kupna. forma nabycia zależna od: rodzaju rzeczy: ruchomość czy nieruchomość. W prawie klasycznym powstało także pojęcie posiadania prawa – quasi possessio iuris.blogspot. darowizny itp. dotyczyła posiadających w dobrej i złej wierze. zawłaszczenie (obowiązek zwrotu pożytków) Nabycie posiadania Dla nabycia posiadania rzeczy wymagane corpus + animus. emfiteutów (dzierżawców ziemi). possessio civilis wymaga zachowania się jak właściciel (wejście w posiadanie poprzez usus lub uzurpatio zasiedzenie) possessio naturalis patrz: detentio (dzierżenie bez woli zatrzymania rzeczy dla siebie) possessio interdicta posiadanie wg prawa pretorskiego. chroniona interdyktami. np. emfiuteuta i superficjariusz). który nie zwrócił rzeczy oddanej w http://jaroslawklis. Ochrona posiadania interdictum retinendae possessionis (należące do interdicta duplicia położenie obu stron sporu jednakowe) do utrzymania naruszonego posiadania. wydawane w formie zakazującej stosowania przemocy: interdicta uti possidetis dot. zastawników. korzystało z ochrony prawnej – ochrony posesoryjnej (dla przeciwdziałania samowolnym egzekucjom własności mimo tytułu prawnego) w procesie petytoryjnym (o własność) posiadacz był zawsze pozwanym i nie na nim spoczywał ciężar dowodu. okresu historycznego – na przełomie dziejów następowały zmiany. czy posiadanie miało charakter pierwotny czy pochodny (od innej osoby) osoby właściciela. depozytariuszy sekwestrowych (u których zdeponowano rzecz na czas rozstrzygnięcia sporu dot. kradzież) Detentio (dzierżenie) posiadanie naturalne (possessio naturalis). Znaczenie prawne posiadania posiadanie było konieczne dla nabycia własności przez zasiedzenie. o ile wyzuty nie nabył posiadania od przeciwnika wadliwie) interdicta de vi armata przysługujące wadliwemu posiadaczowi nieruchomości. possessio iniusta (niesłuszne) posiadanie wadliwe (possessio vitiosa) nabyte siłą (vi). animus następował „automatycznie”. jako że jest ona prawem http://jaroslawklis. a nawet niewolnika tylko w przypadku nabycia rzeczy na podstawie czynności prawnej. Służebność prawo na rzeczy cudzej nie polegające na służeniu. Posiadanie wygasa z chwilą śmierci (spadkobierca nie dziedziczył posiadania) oraz przez wyłączenie rzeczy z obrotu (np. opiekuna. Subiektywna wola (zamiar) posiadania rzeczy dla siebie ‐ animus W przypadku wejścia w prawa corpus dla rzeczy niczyjej. przez przeznaczenie rzeczy na przedmiot kultu res divini iuris lub jeśli stała się res extra commercium). tylko na rzecz peculium (pater stawał się posiadaczem bez swej wiedzy – nabywając corpus przez niewolnika). nemini res sua servit – nie można mieć służebności na własnej rzeczy. W prawie przedklasycznym istnieje możliwość nabycia prawa za pośrednictwem drugiej osoby . w odniesieniu do dóbr nabytych poza peculim pater musiał wyrazić zgodę na nabycie posiadania przez wyrażenie animus. wyrażało się to w zasadzie nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest – nikt nie może sam sobie zmienić podstawy posiadania. animus ustawaje przez dobrowolne porzucenie rzeczy (ale nie w wypadku zapomnienia o niej lub wskutek choroby umysłowej). Możliwość nabycia animus za pośrednictwem osób trzecich poszerzona w prawie poklasycznym. gdzie posiadanie można nabyć poprzez zarządcę majątku lub opiekuna – co umożliwiało bezpośrednie zastępstwo w nabyciu corpus. nabywając prawo od innej osoby trzeba było wkroczyć na grunt.html 9/15 . Wyjątkowo uznano objawienia animus mogło nastąpić przez prokuratora. Nie miała tu znaczenia subiektywna wola animus (dzierżyciel przez samą chęć władania rzeczą dla siebie nie nabywał animus). Utrata posiadania następowało przez utratę corpus i/lub animus przejściowa utrata corpus nie jest traktowana jako utrata posiadania (np.15.: zbiegłych niewolników). wejścia w posiadanie (przy umowie dzierżawy nieruchomości) inwentarza stanowiącego zastaw umowny interdictum quorum bonorum umożliwiał spadkobiercom wejście w posiadanie rzeczy spadkowych Posiadanie rzeczy w faktycznym władaniu ‐ corpus Nabycie corpus na ruchomości mogło wymagać użycia siły w celu trwałego zawładnięcia rzeczą (szczególnie w przypadku rzeczy niczyjej np. z pobliskiej wieży w towarzystwie obecnego posiadacza. na podstawie której nabyto posiadanie (ale np. na której wsparto budynek sąsiada). kradzież też oznacza animus(!). ogrodzenia. podobnie w prawie klasycznym. uprawnienie do korzystania z cudzej rzeczy w ograniczonym zakresie. czynność bezprawna np. Brak było zobowiązań (facere) pozytywnych nakazu określonego działania poza servitus oneris ferendi – służebności oparcia budynku o ścianę należącą do sąsiada. np. Nabycie animus uzależnione było od istnienia obiektywnej. dzierżawa nie daje dzierżawcy animus). aby utrzymała ciężar na niej ciążący.04. który na mapie pokazywał granice i oświadczał. że daje grunt do dyspozycji – było to nabycie oculis et affectu – oczami i wolą.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. możliwe nabycie przez depozytariusza traditio brevi manu lub przez niewolnika ‐ filius familias. jej właściciel musiał znosić (pati) ingerencję osoby uprawnionej do służebności lub powstrzymać się od pewnych działań non facere (wstrzymanie się od budowy na własnym gruncie budynku przekraczającego pewną wysokość lub znosić ciągłe przechodzenie przez niego innej osoby).blogspot.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) prekarium interdicta adipiscendae possessionis do uzyskania (nabycia) posiadania interdictum Salvianum dot. Nabycie corpus na nieruchomości niczyjej wymagało wejścia na nią i dokonania pewnych czynności np. który był zobowiązany o nią dbać. właściwej causae possessionis (nawet bezprawnej – przywłaszczenie). Zasady odnoszące się do służebności: servitus faciendo consistere nequit – służebność nie może polegać na działaniu ze strony właściciela nieruchomości obciążonej (za wyjątkiem servitus oneris ferendi sytuacji utrzymania ściany budynku. w prawie klasycznym wystarczyło obejrzeć go np. dzikie zwierzęta) lub zastosowania innych metod jak zamknięcie rzeczy w magazynie. Nabycie animus zasadniczo nie było możliwe za pośrednictwem drugiej osoby (animus musiał mieć nabywający). w przypadku przeniesienia posiadania o animus decydowała causa possessionis – czynność prawna. a działaniu. czy nawet zabranie klucza od magazynu – jako traditio longa manu. Inne służebności gasły z chwilą zniszczenia rzeczy lub jej zasadniczej zmiany (np. ususfructus – użytkowanie służebność dająca uprawnionej osobie dożywotne prawo używania uti i/lub pobieranie owoców frui z cudzej rzeczy bez naruszenia jej substancji (salva rei substantia). pactionibus et stipulationibus – w prowincjach nabywano służebności drogą umowy umocnionej stypulacją karną. Przy mancypacji właściciel mógł zastrzec sobie na nim służebność przez deductio servitutis. servitutibus civiliter utendum est – służebność należy wykonywać w sposób jak najmniej uciążliwy dla właściciela. kopania piasku na cudzy gruncie. Gwarancja dla właściciela – cautio usuaria. Służebności gruntów miejskich oparcie domu o ścianę sąsiada (servitus oneris ferendi). zabronienie budowania ponad określoną wysokość (servitusaltius non tollendi). Zgaśnięcie służebności osobistych następowało przez śmierć lub capitis deminutio uprawnionego (w prawie justyniańskim nie dotyczyło dla capitis deminutio minima).2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) na rzeczy cudzej.html 10/15 .15. wysunięcia części budowli w słup powietrza sąsiada. niezbywalne i niedziedziczne kończą się wraz ze śmiercią tej osoby (charakter alimentacyjny). służy drugiemu gruntowi (tj. Cautio usufructuaria stypulacyjna gwarancja dla właściciela. korzyść przypadająca gruntowi władającemu powinna być trwała (servitutis causa perpetua esse debet – cel ustanowienia służebności musi mieć charakter stały).04. zawsze dziedziczna i zbywalna. habitatio dożywotnie prawo mieszkania w czyimś domu. usus – używanie dożywotnie użytkowanie rzeczy bez naruszania jej substancji i korzystania z owoców (w niektórych wypadkach dozwolono na korzystanie z owoców w ograniczonym zakresie – na własne potrzeby. Nabycie. prawo okapu. http://jaroslawklis. servitus servitutis esse non potest – nie można ustanowić służebności na służebności. a nie na odsprzedaż). zgaśnięcie służebności Tryb nabycia służebności w prawie najdawniejszym i klasycznym in iure cessio dla służebności gruntowych i użytkowania. później – czerpania wody. przeprowadzenia wodociągu przez cudzy grunt (servitus aquaeductus). służebny. przepędzenia bydła (servitus actus). operae servorum vel animalium rzeczowe prawo korzystania z usług cudzych niewolników lub zwierząt pociągowych. nie ma znaczenia zmiana właścicieli gruntów. W prawie justyniańskim z racji braku in iure cessio i mancipio był to sposób nabywania służebności.blogspot. Zasiedzenie służebności następowało po 2 letnim wykonywaniu (zniesienie tej możliwości w okresie pryncypatu). wpuszczenie belki w mur sąsiada. grunty winny ze sobą sąsiadować. Służebność gruntów wiejskich prawo przechodu (iter servitus itineris). wypasu bydła. Służebność jest niepodzielna. Przy in iure cesio właściciel mógł zastrzec sobie na nim służebność przez deductio servitutis mancipio mancypacja dla gruntów wiejskich będących res mancipi. Służebności osobiste‐alimentacyjne (servitutes personarum) prawa na rzeczach cudzych przysługujące tylko określonej osobie. przejazdu (servitus viae). servitutis causa debet esse perpetua – służebność winna przynosić gruntowi władnącemu stałe korzyści Służebność gruntowa (servitutes praediorum) jeden grunt tzw. praedia debent esse vicina ‐ nieruchomość obciążona winna sąsiadować z nieruchomością władnącą.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. nabycie prawa własności przez uprawnionego). każdoczesnemu władającemu drugim gruntem). Superficies wygasało w przypadku: upływu terminu kontraktu (jeśli taki był ustalony). Wyegzekwowanie tych obowiązków następowało drogą actio emphyteuticaria.blogspot. albo przez oświadczenie woli. Mógł zbywać emfiteuzę i przekazywać ją w spadku. Można było ubiegać się o zniesienie współwłasności. płacenie podatków. dawało prawo rozporządzania rzeczą. W braku porozumienia każdemu przysługiwała skarga działowa – actio familiae erciscundae (podział spadku). Prawo zabudowy (superficies) Prawo zabudowy dawało ograniczone prawa rzeczowe do budynku wybudowanego na cudzym gruncie. miał także prawo do wszystkich skarg chroniących własność actiones utiles z fikcją. które w myśl zasady superficies solo cedit przypadłyby właścicielowi gruntu. w prawie przedjustyniańskim actio confessoria w okresie justyniańskim Współwłasność mogła zaistnieć niezależnie od woli communio incidens (współdziedziczenie lub połączenie rzeczy przez confusio). nie naruszając jednak prawa drugiego.html 11/15 .. Powstawała na podstawie contractus emphyteuticarius między właścicielem a emfiteutą. który nabywał podobne prawa do właściciela: korzystanie z gruntu. jeżeli właściciel nie skorzystał z prawa pierwokupu.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. kto przeczył lub uniemożliwiał wykonanie służebności. musiał płacić jedynie czynsz solarium. rocznego czynszu w pieniądzu lub naturze (canon). zbywalne prawo rzeczowe do korzystania z domu. Obowiązkiem emfiteuty było: niepogarszanie gruntu. actio communi dividundo(podział współwłasności). prawo rzeczowe bezwzględne. W prawie justyniańskim – dziedziczne. Ochrona służebności Przysługiwała skarga in rem wysuwana przeciwko każdemu erga omnes. Prawo własności podlegało podziałowi na części idealne (partes pro indiviso). niedopełnienia obowiązków przy dokonywaniu sprzedaży. Służebności prowincjonalne chronione były odpowiednimi actiones utiles. wzniesionego na cudzym gruncie.04. Emfiteuza wygasała: po odebraniu ziemi przez właściciela w przypadku niepłacenia przez 3 lata podatków lub czynszu. actio finium regundorum (o rozgraniczenie) Emfiteuza – wieczysta dzierżawa prawo rzeczowe do cudzej nieruchomości o szerokiej treści. Ostateczny kształt emfiteuzy ustalił się w prawie justyniańskim. naprawy mogły być rozkładane na pozostałych. Niewykorzystywanie służebności gruntów wiejskich. dyspozycje co do całości rzeczy wymagały zgody wszystkich współwłaścicieli. niepodzielne ‐ sprzedawane lub przez spłacenie obejmowane przez jednego. Każdy ze współwłaścicieli mógł używać rzeczy w normalny sposób.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) Uprawniony mógł zrzec się służebności w trybie in iure cessio. pobieranie owoców.15. Początkowo odnosiło się to do gruntów państwowych lub miejskich. miał prawo do 2% laudenium liczonego od wartości sprzedaży. Mogli się oni porozumieć co do wspólnego korzystania z rzeczy (podział quoad usum). W służebnościach miejskich wymagane było jeszcze tzw. owoce przypadały proporcjonalnie do udziału. w przypadku planowania sprzedaży emfiteuta zobowiązany do zawiadomienia właściciela (właściciel miał prawo pierwokupu). niektóre rodzaje służebności – interdyktami. ustanawiania służebności etc. o znacznie szerszych uprawnieniach od służebności (np. Posiadanie superficiariusza było ad interdicta. którymi każdy ze współwłaścicieli mógł swobodnie dysponować przez czynności prawne. usucapio libertatis pozytywne działanie właściciela gruntu obciążonego. stanowisko podobne do właściciela. użytkowania). http://jaroslawklis. rzeczy podzielne były fizycznie dzielone. jako posiadacz podlegał ochronie interdyktów posesoryjnych. Rodziło to stosunki między współposiadaczami – quasi ex contractu. vindicatio servitutis. prawa użytkowania (ususfructus) i prawa używania (usus)przez okres 2 lat wygaszało ich ważność. a w prawie justyniańskim ‐ zwykłą umową. później także do prywatnych. nieprawidłowy w przypadku użycia jako zastawu rzeczy zużywalnych (pieniądze itp. Pierwotne formy zastawu fiducia cum creditore contracta zastawca oddawał rzecz w zastaw zastawnikowi w drodze mancypacji lub in iure cessio zastaw ręczny. Początkowo wykorzystywane w okresie Republiki przy dzierżawie gruntów – przez zastawienie inwentarza gospodarczego invecta et illata. Rozwiązaniem było ograniczone prawo rzeczowe dające mu możność objęcia go w posiadanie i sprzedaż w razie nie spełnienia zobowiązania przez dłużnika – hypotheca.html 12/15 .e. oba pozbawiały dłużnika możliwości korzystania z rzeczy zastawionej. Musiała istnieć wierzytelność. konfuzję (połączenie) superficies z prawem własności. zrzeczenie się prawa zastawu przez wierzyciela. poza przypadkiem wygaśnięcia wierzytelności po litis contestatio.04. Na podstawie interdictum Salvianum pretor zezwalał na objęcie tych rzeczy przez wierzyciela. powstawał na podstawie kontraktu realnego – zastawnik otrzymywał przedmiot zastawu detentio. sprzedaż rzeczy przez pierwszego wierzyciela. pignus Gordianum.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) niepłacenia solarium. Przypadki wygaśnięcia zastawu: zgaśnięcie wierzytelności. wierzyciel miał prawo do nabycia posiadania rzeczy i jej sprzedaży. W kodyfikacji ces. gdy dłużnik nie płacił czynszu. W prawie justyniańskim skarga ta w odniesieniu do hipoteki pozadzierżawnej nazywała się actio hipotecaria. dłużnik. Gordian III w. porzucenia domu. Wierzyciel zastawniczy. zastawnik. od czasów ces. Zastaw był niepodzielny (pignoris causa est indivisa) nie zwracano „cząstkowych rzeczy” wraz z sukcesywnym spłacaniem wierzytelności. n.) z prawem ich zużycia Hypotheca zastaw umowny – nieformalna umowa dająca wierzycielowi prawo posiadania rzeczy w razie http://jaroslawklis. Możliwe to było na podstawie specjalnego zastrzeżenia w umowie zastawnej. Hadriana rozszerzono actio Serviana na każdą formę zastawu bez przenoszenia posiadania. wniesienie skargi przeciw osobie trzeciej posiadającej rzecz w dobrej wierze. dzierżawca oddający w zastaw. jeśli posiadał inne wierzytelności nie zabezpieczone zastawami.blogspot. przez dziedziczenie. na podstawie iustus titulus przez 10 lat (inter praesentes) lub 20 lat (inter absentes) – powołując się na longi temporis praecsriptio. Pignus. którą zastaw zabezpieczał. nabycie własności rzeczy przez wierzyciela np. W okresie pryncypatu wydzierżawiający (wierzyciel) uzyskiwał ochronę zastawu na invecta et illata za pomocą skargi Serviniańskiej.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. zupełne zniszczenie przedmiotu zastawu. ale bez przeniesienia własności. przedawnienie actio hypothecaria następowało po 40 latach. wydzierżawiający wierzyciel biorący rzecz w zastaw. Zastaw jako prawo akcesoryjne zależny od istnienia i losów prawnych wierzytelności głównej (np. udzielanej przeciw dzierżawcy i osobie trzeciej – o wydanie przedmiotu zastawu.15. możliwość taka istniała z mocy ustawy – tzw. zastawca. Jest to prawo akcesoryjne. najmu – dzierżawy lub innego kontraktu głównego). Spłacenie długu zabezpieczonego zastawem nie zmuszało wierzyciela do jego zwrotu. pignus irregulare zastaw ręczny. Różnica między superficies a najmem jest analogiczna jak przy emfiteuzie. Zastaw ograniczone prawo rzeczowe przysługujące wierzycielowi dla zabezpieczenia jego wierzytelności. likwidowała prawa kolejnych wierzycieli – kupujący stawał się właścicielem rzeczy. pignus irregulare zastaw ręczny. W razie jej niewykonania. od czasów ces. kolejny mógł skorzystać jedynie z nadwyżki – superfluum. różnicy (klauzula stosowana do pocz.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) niewykonania zobowiązania.com/2012/11/praworzeczoweskrypt. jeśli posiadał inne wierzytelności nie zabezpieczone zastawami ‐ możliwe to było na podstawie specjalnego zastrzeżenia w umowie zastawnej. że od razu następowało przeniesienie posiadania ‐ mógł być ustanowiony względem jednego właściciela. od czasów ces. pignus Gordianum spłacenie długu zabezpieczonego zastawem nie zmuszało zastawnika do jego zwrotu. prawo wynikające z zastawu. ruchome lub nieruchome. hyperocha http://jaroslawklis. IV wieku.15.04. legatariusz i fideikomisariusz na majątku spadkowym – wypłata legatu (fideikomisu). Gordian III w. Zastaw był niepodzielny (pignoris causa est indivisa) nie zwracano „cząstkowych rzeczy” wraz z sukcesywnym spłacaniem wierzytelności. a od III w. W II w. Prior tempore. Jako prawo akcesoryjne dołączana była do kontraktu najmu (dzierżawy) lub innego kontraktu głównego. tzn. Zastaw umowny – hypotheca. n.e. a także na prawie zastawu podzastaw subpignus. umożliwiał wielokrotne zastawienie jednej rzeczy (nie było systemu „rejestrowania” zastawów). W prawie poklasycznym odstępstwa od tej zasady nastąpiły za sprawą zastawu uprzywilejowanego – zawsze znajdującego się na pierwszym miejscu. nie może dochodzić ew. Klauzule dodawane do zastawu. żona na majątku męża w razie pretensji o zwrot posagu – uprzywilejowana w prawie justyniańskim. wierzytelnościach (pignus nominis). n. wynajmujący na meblach lokatora – jako zabezpieczenia czynszu.e. zakazana przez ces. Przedmiot zastawu pierwotnie mogły nimi być rzeczy materialne. pactum antichreticum umowa antychrezy zastawnik pobiera owoce na poczet odsetek (bez tego zastrzeżenia owoce rzeczy zastawionej przypadają zastawcy).e. jak owoce). fiskus na majątku dłużnika – uprzywilejowane zabezpieczenie wierzytelności skarbu państwa. potior iure Spory między wierzycielami regulowała zasada prior tempore potior iure – pierwszy czasem. Gordian III w. Pierwszemu wierzycielowi przysługiwało prawo sprzedaży. możliwość taka istniała z mocy ustawy. powstała hipoteka generalna (zastaw na całym majątku dłużnika – obejmował on także rzeczy przyszłe. możliwość taka istniała z mocy ustawy – tzw.html 13/15 . W prawie poklasycznym i justyniańskim wykonywana w formie hipoteki ustawowej. istniejące już w chwili umowy o zastaw. lex commisoria (przepadku) w przypadku nieuregulowania wierzytelności zastawnik miał prawo do zatrzymania zastawu na własność ale jednocześnie zastawnik jest zaspokojony. lepszy prawem. późnej możliwa także na rzeczach niezmysłowych res incorporales – zastaw na prawach (serwitutach). że nie był nim sprzedający. Treść i realizacja prawa zastawu Zastawnik miał prawo uzyskania posiadania rzeczy (za pomocą interdictum Salvianum. Możliwe to było na podstawie specjalnego zastrzeżenia w umowie zastawnej. indywidualnie oznaczone. n. Nabywca stawał się właścicielem mimo. pierwotnie na podstawie oddzielnego pactum vendenti. pozostałe residuum pozostaje do zwrotu przez zastawcę. Kilka zastawów na jednej rzeczy Zastaw ręczny – jako. Konstantyna Wielkiego) pactum de vendeo zastawnik ma prawo sprzedać przedmiot zastawu (nadwyżka pozostająca po sprzedaniu rzeczy i zaspokojeniu innych wierzycieli powinna powrócić do zastawcy) – w przypadku niezaspokojenia wierzytelności. Spłacenie długu zabezpieczonego zastawem nie zmuszało wierzyciela do jego zwrotu. pignus Gordianum. powstającej z mocy samego prawa (np. Miał też prawo sprzedać rzecz.n.e. p. jeśli posiadał inne wierzytelności nie zabezpieczone zastawami. w razie braku chętnych na kupienie rzeczy wierzyciel mógł uzyskać własność na rzeczy drogą impetratio dominii.blogspot. actio Serviana ‐ hypothecaria). html 14/15 . lojalność i bezinteresowność. Ius offerendi et succedendi Drugiemu wierzycielowi przysługiwało tzw.04. ius offerendi et succedendi – zaspokojenie pierwszego wierzyciela i zastąpienia jego miejsca.blogspot. Autor: Jarosław Kliś o 12:40 Poleć to w Google Etykiety: Prawo Rzymskie Brak komentarzy: Prześlij komentarz Wpisz komentarz.com/2012/11/praworzeczoweskrypt.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) ‐ po sprzedaniu rzeczy. Komentarz jako: Opublikuj Konto Google Podgląd Prześlij komentarz Nowszy post Strona główna Starszy post Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom) Archiwum bloga ▼ 2012 (5) ▼ listopad (5) Prawo Rzymskie ‐ Zobowiązania (skrypt) Prawo Rzymskie ‐ Prawo spadkowe (skrypt) Prawo Rzymskie ‐ Prawo rzeczowe (skrypt) Prawo Rzymskie ‐ Prawo osobowe (skrypt) Źródła Prawa Rzymskiego (skrypt) O mnie Jarosław Kliś Realista w domieszką idealisty :‐) W życiu cenię sobie szczerość.15.. http://jaroslawklis.. html 15/15 .com/2012/11/praworzeczoweskrypt. Technologia Blogger.04.2015 Prawo Rzymskie (skrypty): Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt) Wyświetl mój pełny profil Szablon Simple.blogspot.15. http://jaroslawklis.
Report "Prawo Rzymskie (Skrypty)_ Prawo Rzymskie - Prawo Rzeczowe (Skrypt)"