ZESZYTY NAUKOWE WSOWL Nr 1 (147) 2008 ISSN 1731-8157Mariusz FALKOWSKI ∗ Antoni MONDEL POKONYWANIE PRZESZKÓD WODNYCH W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH Wstęp Przeszkoda wodna jest jedną z najtrudniejszych przeszkód terenowych, która w znacznym stopniu ogranicza ruch wojsk w trakcie prowadzenia działań bojowych. Pokonanie jej zawsze było skomplikowane, poniewaŜ wymagało zaangaŜowania duŜej ilości specjalistycznych sił i środków, a takŜe przygotowania odpowiedniej organizacji prac na przeszkodzie wodnej. W dzisiejszych czasach pokonanie przeszkody wodnej jest zadaniem niemniej skomplikowanym niŜ w przeszłości, mimo Ŝe wojska dysponują bardziej nowoczesnym sprzętem przeprawowo − mostowym. Wynika to z faktu, Ŝe armie posiadają większą zdolność bojową wojsk, zwłaszcza w zakresie oddziaływania środkami ogniowymi na przemieszczające się pododdziały. A zatem problematyka pokonywania przeszkód wodnych jest zagadnieniem dość złoŜonym i trudnym, i wymaga znajomości zarówno wiedzy specjalistycznej, jak i taktycznej. Obecnie w literaturze nie ma usystematyzowanych treści na ten temat w jednej instrukcji. Wszystkie dostępne materiały są albo przestarzałe, albo zawierają treści nie zawsze ze sobą spójne, przez co wprowadzają pewne niedomówienia. Niejasności wynikają najczęściej z braku właściwego przetłumaczenia dokumentów normatywnych NATO wprowadzanych do naszej armii. W związku z tym autorzy artykułu postanowili przedstawić obowiązujące procedury pokonywania przeszkód wodnych, skupiając swoją uwagę na omówieniu przygotowania, organizacji i dowodzenia przeprawami oraz przybliŜeniu sposobów pokonywania przeszkód wodnych przez pododdziały na współczesnym polu walki. Zasady pokonywania przeszkód wodnych Pokonywanie przeszkód wodnych naleŜy traktować jako integralną część zadania bojowego, którego celem jest przerzucenie potencjału bojowego na przeciwległy ∗ kpt. mgr inŜ. Mariusz FALKOWSKI, kpt. mgr inŜ. Antoni MONDEL – WyŜsza Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych W zaleŜności od rodzaju działań bojowych pokonywanie przeszkody wodnej moŜe przybierać dwie formy. zwykle przez naturalną lub sztuczną przeszkodę wodną. N0-02-A045. MON. MON. 5. s. N0-02-A045. Warszawa 2003. Przeprawy. NO-02-A045.POKONYWANIE PRZESZKÓD WODNYCH W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH brzeg przeszkody wodnej. czyli jest specyficznym rodzajem przeprawy. 115. Punkt przeprawy − przygotowany obiekt inŜynieryjny lub miejsce umoŜliwiające wojskom pokonanie przeszkody wodnej na środkach przeprawowych. wpław i w bród. s. umoŜliwiający swobodny załadunek i rozładunek sprzętu oraz wykonanie manewru w kolejnym etapie działań bojowych. Pokonywanie przeszkód wodnych. MoŜe składać się z jednego lub wielu punktów przeprawy2. − forsowanie zawczasu przygotowane (deliberate crossing) – prowadzone. 18 ÷ 19. 6.2. s. s. N0-02-A045. s. Regulamin działań wojsk lądowych DD/3. prowadzone najczęściej w warunkach ograniczonej widoczności w celu uzyskania zaskoczenia oraz zminimalizowania strat pododdziałów przeprawianych. Pokonywanie przeszkód wodnych. Charakteryzuje się tym. Przeprawy. Forsowanie3 natomiast jest to natarcie połączone z pokonaniem bronionej przez przeciwnika przeszkody wodnej. 6. zachowując przy tym ciągłość prowadzonych działań oraz jedność ugrupowania. głównie czołgów i artylerii przeciwpancernej. Przeprawy. Regulamin działań wojsk inŜynieryjnych. Forsowanie moŜe być prowadzone trzema sposobami5: − forsowanie przeszkody wodnej z marszu (hasty crossing) – prowadzone po niewielkim przygotowaniu z wykorzystaniem dostępnych środków przeprawowych oraz prowadzone w tempie natarcia. tj. Przyczółek – rejon na przeciwległym brzegu przeszkody wodnej zagroŜony oddziaływaniem przeciwnika. który powinien być utrzymany lub kontrolowany do czasu zakończenia przeprawy. kiedy przeciwległy brzeg przeszkody wodnej opanowany jest przez wojska własne. − forsowanie skryte (covert breaching) – połączone z przenikaniem6. Norma Obronna. kiedy pododdziały przeprawiające muszą pokonać przeszkodę wodną pod oddziaływaniem środków ogniowych przeciwnika. Przeprawa1 (crossing) to zorganizowane przemieszczenie wojsk przez trudny teren. Norma Obronna. Forsowanie przeszkody wodnej składa się z trzech następujących po sobie etapów7: 1) szturm (assault): − zadaniem rzutu szturmowego (assault echelon) jest opanowanie stanowisk ogniowych przeciwnika po przeciwnej stronie przeszkody wodnej w celu wy1 2 3 4 5 6 7 Norma Obronna. 6. 301. przeprawy lub forsowania. MON. Pokonywanie przeszkód wodnych. Forsowanie kończy się w chwili. s. Przenikanie – wprowadzenie (w sposób skryty) pewnej ilości wojsk w ugrupowanie przeciwnika w celu realizacji zadania. 59 . Wówczas pokonywanie przeszkody wodnej przyjmuje formę przeprawy. NO-02-A045. gdy forsowanie z marszu nie powiodło się lub przeciwnik zorganizował obronę w oparciu o przeszkodę wodną. s. Norma Obronna. Forsowanie organizowane jest w celu opanowania pozycji obronnej przeciwnika. Ŝe pokonanie przeszkody wodnej odbywa się bez styczności z przeciwnikiem. a przeciwnik nie jest w stanie prowadzić obserwowanego ognia z naziemnych środków ogniowych. Norma Obronna. najczęściej realizowane będzie przy wykorzystaniu środków desantowych wojsk własnych. który obronę zorganizował w oparciu o przeszkodę wodną oraz w celu uchwycenia przeciwległego przyczółka4. łodziami lub pokonanie przeszkody wodnej w bród. zapasowych i pozornych. moŜliwość rozśrodkowania sił na wypadek uderzeń ogniowych przeciwnika oraz dogodne miejsca do urządzenia przepraw głównych. aby zapewniał swobodę manewru pododdziałom przeprawianym i urządzającym punkty przeprawy. Norma Obronna. Plan forsowania (przeprawy) − dokument techniczny wchodzący w skład rozkazu bojowego dowódcy rejonu forsowania (przeprawy). przystępuje do dowodzenia w rejonie forsowania. − dokonuje się poprzez rzut szturmowy. znajdującej się zazwyczaj w pobliŜu brzegu. w którym rozpoczyna się forsowanie przeszkody wodnej. − pododdziały pontonowe kończą urządzać punkty przepraw promowych. − prowadzone są przygotowania do przełamania i kontynuowania dalszych działań bojowych. 2) opanowanie przyczółka − etap rozbudowy (build-up): − dowódca taktyczny (tactical commander)10. tzn. które zapewniają siły osłonowe. ustalając priorytety przeprawianych wojsk.Mariusz FALKOWSKI. Chcąc zorganizować sprawne pokonanie przeszkody wodnej w rejonie forsowania (przeprawy).2. Organizacja rejonu forsowania (przeprawy) KaŜdy rejon forsowania (przeprawy) powinien być tak wybrany. − pododdziały kolejnych rzutów przeprawiają się przez przeszkodę wodną. − utrzymuje się istniejące punkty przeprawowe. Norma Obronna. − pododdziały pontonowe wykonują manewr techniczny i przechodzą z przepraw promowych na mostowe. naleŜy wyznaczyć i urządzić następujące elementy12: 8 9 10 11 Rejon forsowania − kilka sąsiadujących ze sobą przepraw wraz z przyległym terenem. który o godzinie „H”9. NO-02-A045. Godzina „H” – określony czas. MON. s. 3) umocnienie przyczółka − etap koncentracji wysiłku (consolidation): − jest rozwinięciem poprzedniego etapu. − osiąga się to poprzez przenikanie z wykorzystaniem środków desantowych. podlegający jednemu dowódcy. przepłynięcie wpław. 60 . likwidowane są gniazda oporu przeciwnika celem poszerzenia przyczółka. s. NO-02-A045. Antoni MONDEL eliminowania bezpośredniego oddziaływania ogniem w rejonie forsowania8 (crossing area). MON. po pokonaniu przez rzut szturmowy przeszkody wodnej i umocnieniu się na przyczółku. natomiast pododdziały regulacji ruchu kontrolują przemieszczanie się sił głównych do przeszkody wodnej zgodnie z planem forsowania11 (crossing plan). 288. Regulamin działań wojsk lądowych DD/3. 4. − dowódca taktyczny sprawuje nadzór nad przemieszczaniem się oraz forsowaniem przeszkody wodnej przez siły główne. s. Dowódca taktyczny − dowódca mający uprawnienia do dowodzenia taktycznego (OPCOM) i zarządzania taktycznego (OPCON). czyli moment odbicia środków pływających od linii brzegowej na własnym brzegu. znajdujące się na pozycjach w pobliŜu przeszkody wodnej. po pokonaniu linii wyjściowej (entry line). pokonuje w jak najkrótszym czasie przeszkodę wodną przy wykorzystaniu wsparcia ogniowego. 6. pozorne punkty przeprawy (apparent crossing sites). 1. zapasowe punkty przeprawy (alternative crossing sites). charter 7. section VI 12 13 14 ATP 3. linię wyrównania lub rozwiązania (release line).2. − rejon uszczelniania czołgów14 (sealing tanks area). 61 . rejon wyczekiwania (waiting area). rejon forsowania linia wyjściowa przeszkoda wodna linia wyrównania przyczółek − − − − − − − − − rejon ześrodkowania rejon ześrodkowania LEGENDA: Sztab kierowania ruchem Posterunek kontroli ruchu Rejon wyczekiwania Główny punkt Sztab przeprawy rejonu forsowania Zapasowy punkt przeprawy Cel pośredni Cel końcowy Rys. posterunki regulacji ruchu (movement control posts). Schemat pokonania przeszkody wodnej Źródło: ATP 3. główne punkty przeprawy (crossing sites). Rejony wyznaczane tylko w przypadku organizacji przepraw desantowych na PTS−M. s. Rejony wyznaczane tylko w przypadku organizacji przeprawy czołgów pod wodą (po dnie).POKONYWANIE PRZESZKÓD WODNYCH W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH rejon ześrodkowania (assembly area). linię wyjściową (entry line). rejon załadowania i wyładowania PTS-M13 (mounting area and unloading area). Przykładowy schemat pokonania przeszkody wodnej przedstawia rysunek 1.2. Land operations. charter 7. section VI. 7 − 37. Land operations. Rejon wyczekiwania – obszar terenu przeznaczony do rozmieszczenia wojsk w celu osiągnięcia gotowości do urządzenia przeprawy. Sztab rejonu forsowania (przeprawy) odpowiedzialny jest za kierowanie ochroną i obroną rejonu. Dla waŜnych punktów przeprawy dowódca taktyczny moŜe zorganizować dodatkowo sztaby punktów przeprawy. − sztabu kierowania ruchem (movement control headquarters).Mariusz FALKOWSKI. kontrolowanie ruchu wojsk z rejonu ześrodkowania na brzegu wyjściowym do rejonu wyczekiwania na brzegu przeciwległym oraz informowanie dowódcy taktycznego o połoŜeniu i ruchu wojsk w punktach przeprawy. − oficerów łącznikowych (liaison officers). N0-02-A045. s. Norma Obronna. MON. 7. 62 . MON. Przeprawy. pokonania przeszkody wodnej lub wykonania zbiórki pododdziałów po przeprawie. Pokonywanie przeszkód wodnych. Sztab kierowania ruchem odpowiedzialny jest za koordynację przemieszczania się pododdziałów podczas forsowania (przeprawy). ubezpieczenia oraz zabezpieczenia logistycznego. Norma Obronna. NO-02-A045. o zmianach organizacyjnych lub o zmianach proceduralnych. kontrolę ruchu wojsk. NO-02-A045. ochrony przeciwlotniczej. Ich zadaniem jest przekazywanie informacji swoim dowódcom o wprowadzanych zmianach do planu forsowania (przeprawy) np. W składzie sztabu powinni znaleźć się przedstawiciele wojsk inŜynieryjnych. wyznaczany jest dla kaŜdego punktu przeprawy po obu stronach przeszkody wodnej w odległości około 3 km od lustra wody. 15 16 17 Rejon ześrodkowania – obszar terenu przeznaczony do rozmieszczania wojsk w celu odtworzenia gotowości bojowej lub przygotowania do prowadzenia kolejnych działań. Do głównych zadań sztabu naleŜy rozwinięcie sieci łączności. Antoni MONDEL W celu pokonania przeszkody wodnej przeprawiające się pododdziały powinny przemieścić się z rejonów ześrodkowania15 do rejonów wyczekiwania16. Zajmowanie tego rejonu powinno odbywać się pod pełną kontrolą dowódcy taktycznego. 9. W niektórych sytuacjach moŜna pominąć rejon ześrodkowania i bezpośrednio zająć rejon wyczekiwania. s. który odpowiedzialny jest za rejon forsowania (przeprawy). szefa wojsk inŜynieryjnych przeprawianych wojsk oraz dowódców punktów przeprawy. regulacji ruchu. Dowodzenie w czasie forsowania (przeprawy) Dowódca dowodzi rejonem przy wykorzystaniu następujących elementów kierowania17: − sztabu rejonu forsowania (przeprawy) (crossing area headquarters). MON. połoŜony około 30 km przed przeszkodą wodną. znajdujących się w pobliŜu przeszkody wodnej. a w nim szczegółowo określa: − plan forsowania (przeprawy). 6. s. W celu właściwego zaplanowania i zorganizowania rejonu forsowania (przeprawy) dowódca taktyczny wydaje rozkaz bojowy. Norma Obronna. kontrolowanie ruchu wojsk oraz dowodzenie w punkcie przeprawy. które powinny posiadać w swoim składzie elementy odpowiadające za ochronę i obronę. kierowanie ruchem. Oficerowie łącznikowi kierowani są do sztabów kierowania ruchem przez dowódcę taktycznego. kontrolę przyległego terenu do przeszkody wodnej oraz zorganizowanie zabezpieczenia logistycznego. które mogą być wprowadzone w przypadku zakłóceń systemu dowodzenia i łączności. − plan (schemat) pokonania przeszkody wodnej przez wojska. ich podchodzenie. powinien zawierać następujące elementy18: − sytuację taktyczną. jako główny element rozkazu bojowego. kolejność przeprawiania oraz granice rejonu forsowania (przeprawy). Plan forsowania (przeprawy).POKONYWANIE PRZESZKÓD WODNYCH W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH − strukturę dowodzenia. − priorytety przeprawianych wojsk. jeśli zostały określone). przykładowy schemat forsowania przeszkody wodnej przedstawia rysunek 2. − punkty przepraw głównych. s. zapasowych i pozornych. zawierający rozmieszczenie elementów ugrupowania bojowego. − zamiar realizacji zadania. drogi dojazdu i wyjazdu z punktów przeprawy (włącznie z drogami osiowymi. wytyczne i plany: obrony i ochrony. poprzecznymi oraz łączącymi. 28. − zgrupowania pododdziałów inŜynieryjnych oraz ich zadania. 63 . 18 TamŜe. kierowania ruchem oraz zabezpieczenia terenu pod względem przejezdności. 2. Schemat organizacji forsowania (przeprawy) przeszkody wodnej Źródło: Stanag 2395 (Edition 3). − ograniczenia nośności. punkty kierowania ruchem. SKR Sztab kierowania ruchem w rejonie forsowania SKRZ Sztab kierowania ruchem w rejonie ześrodkowania Posterunki Regulacji Ruchu Rys. 64 . rejon wyczekiwania. − kryptonimy i inne oznakowania identyfikacyjne dla kaŜdego punktu przeprawy. b-1-1 − plan regulacji ruchu zawierający drogi do punktów przeprawy i za przeszkodą. ześrodkowania oraz ustalone terminy przekraczania punktów kontrolnych. drogi poprzeczne. Antoni MONDEL Organizacja rejonu forsowania Działania bojowe w rejonie forsowania Przegrupować się w ugrupowanie bojowe w celu prowadzenia dalszych działań bojowych Legenda RZ Rejon ześrodkowania RZ RZ RW Przemieścić się z rejonu wyczekiwania do rejonu ześrodkowania po oznakowanych drogach marszu Rejon wyczekiwania RW RW RW ZłoŜyć meldunek do Posterunku Regulacji Ruchu o osiągnięciu linii wyrównania i zajęciu rejonu wyczekiwania na brzegu przeciwległym Główny punkt przeprawy Zapasowy punkt przeprawy linia wyrównania kierunek forsowania rejon forsowania DPP Sforsować przeszkodę wodną po istniejących głównych punktach przeprawy SDT Sztab dowódcy taktycznego do 3 km SRF SKR SRF ZłoŜyć meldunek do Posterunku Regulacji Ruchu o osiągnięciu linii wyjściowej linia wyjściowa Sztab rejonu forsowania RW RW RW DPP Przemieścić się z rejonu ześrodkowania do rejonu wyczekiwania po oznakowanych drogach marszu Dowódca punktu przeprawy (wyznaczany dla kaŜdego punktu) do 30 km Sztab szefa wojsk inŜynieryjnych przeprawianych wojsk Nawiązać łączność ze Sztabem Regulacji Ruchem w rejonie ześrodkowania w celu przemieszczenia się do rejonu wyczekiwania RZ SDT SKR Z Formować ugrupowanie wg priorytetów przeprawianych wojsk zgodnie z Planem forsowania Nawiązać łączność ze Sztabem Dowódcy Taktycznego oraz Sztabem Regulacji Ruchem w celu zapoznania się z Planem forsowania po wejściu do rejonu ześrod.Mariusz FALKOWSKI. appendix 1 to annex B. Deliberate water crossing procedures. prędkości i wojskowej klasyfikacji obciąŜenia (MLC). sposobów rozpoznania przeszkody wodnej. 19 20 21 TamŜe. 13. Szef wojsk inŜynieryjnych powinien kierować swoich przedstawicieli do rejonów wyczekiwania oraz na punkty kierowania ruchem w celu sprawdzenia przygotowania pododdziałów do pokonania przeszkody wodnej. wyboru rejonów wyczekiwania. − organizację ochrony i obrony punktów przeprawy. − uczestnictwo w planowaniu rejonu forsowania (przeprawy) poprzez doradztwo w kwestiach wyboru głównych i zapasowych punktów przeprawy. − wydzielenie niezbędnej ilości zapasowych środków przeprawowych. 13. − organizację sieci łączności kierowania ruchem. Zadaniem Szefa jest19: − udzielanie rad w kwestiach inŜynieryjnych. dróg i podejść. − organizacja łączności z dowódcami pododdziałów przeprawowych. wymaganej ochrony punktów przeprawy oraz doboru odpowiednich środków przeprawowych. − zapewnienie bezpiecznego pokonania przeszkody wodnej przez pododdziały. s. s.POKONYWANIE PRZESZKÓD WODNYCH W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH − rozmieszczenie sił i środków wyznaczonych do obrony rejonu forsowania (przeprawy). Dowódca punktu przeprawy odpowiada za20: − urządzenie i utrzymanie punktu przeprawy wraz z dojazdami i wyjazdami. elementów zabezpieczenia medycznego. 15. TamŜe. 65 . − wyznaczenie dowódców punktów przeprawy. − zabezpieczenie bojowe przeprawy. są: − szef wojsk inŜynieryjnych przeprawianych wojsk. − współdziałanie z dowódcą kierowania ruchem w rejonie wyczekiwania w zakresie organizacji przemieszczania przeprawianych wojsk do punktu przeprawy. − dowódca kierowania ruchem. − dowódcy punktów przeprawy. technicznego oraz zaopatrzenia. Osobami funkcyjnymi w rejonie forsowania (przeprawy). Dowódca kierowania ruchem odpowiada za21: − udzielanie dowódcy taktycznemu rad z zakresu kierowania ruchem wojsk na przeprawach. oprócz dowódcy taktycznego. s. − organizację przemieszczania wojsk w swoim punkcie przeprawy i wydawanie rozkazów dowódcom przeprawianych wojsk. − schemat sieci łączności. − utrzymywanie elementów zabezpieczających techniczne funkcjonowanie punktu przeprawy. TamŜe. moment uruchomienia tej przeprawy opóźnia się o niezbędny czas na wykonanie tych czynności. Rodzaje przepraw w rejonie forsowania (przeprawy) W rejonie forsowania (przeprawy) przeszkody wodnej. kiedy nie jest to wykonane. Pojemność przeprawy − dla pododdziałów zmechanizowanych i artylerii jest to określona liczba jednostek sprzętowych przeprawiona w tym samym czasie (fala). jak i przeciwległym oraz odpowiednio przygotowuje zjazdy i wyjazdy z wody. Mogą być organizowane na łodziach desantowych. opancerzonych transporterach kołowych (KTO ROSOMAK) oraz transporterach pływających (PTS − M). Przeprawy desantowe przeznaczone są do przeprawiania pododdziałów zmechanizowanych i artylerii. przeznaczony do realizacji zadań związanych z kontrolowaniem i kierowaniem ruchu wojsk. organizuje się następujące rodzaje przepraw: − desantowe. w zaleŜności od potrzeb. Planowane są po jednej na kaŜdy przeprawiający się batalion pierwszego rzutu. Przeprawy te organizuje się w czasie „H”+ 0’. bojowych wozach piechoty (BWP). rozładowanie oraz powrót na brzeg wyjściowy. przepłynięcie na przeciwległy brzeg. czyli w „H”+15 ÷ 20’. które znajdują się w wodzie. − promowe i mostowe z parku pontonowego PP−64. Równolegle z tymi przeprawami moŜna uruchomić przeprawy desantowe na środkach przeprawowych (PTS−M) pod warunkiem jednak. − z wykorzystaniem mostów towarzyszących23. 66 . Do pokonania przeszkody wodnej przy uŜyciu wozów bojowych wybiera się i urządza osie. niszczy się w całym pasie ruchu środków przeprawowych.Mariusz FALKOWSKI. − w bród lub wpław. Do kaŜdej osi przygotowuje się drogi dojazdowe. W przypadku. − rozmieszczenie posterunków kierowania ruchem (posterunków kontroli ruchu)22. jeden rejs środka przeprawowego to załadowanie. rozśrodkowania i formowania kolumn oraz wyznaczenia dla środków przeprawowych rejonów wyczekiwania. dla pododdziałów pontonowych i przeprawowych jest to liczba pododdziałów przeprawianych w czasie jednego rejsu (obrotu) środków przeprawowych. Dodatkowo kaŜdy batalion powinien być wsparty 5 – 6 samobieŜnymi środkami przeprawowymi celem przeprawienia pododdziałów wsparcia i logistyki. − czołgów po dnie. Antoni MONDEL − wyznaczenie i oznakowanie dróg oraz obejść. Ŝe odpowiednio wcześniej przygotowane są miejsca wyjazdu transporterów z wody oraz rejony wyładunku sprzętu na brzegu przeciwległym. MoŜliwości załadow- 22 23 24 Posterunek kontroli ruchu – element systemu organizacji ruchu. − po lodzie. Pojemność przeprawy24 powinna zapewnić przerzucenie co najmniej dwóch wzmocnionych kompanii w czasie pierwszej fali i kolejnych. na których wykonuje się przejścia w zaporach inŜynieryjnych. Ten rodzaj przeprawy organizowany jest tylko na wąskich przeszkodach wodnych. zarówno na brzegu wyjściowym. Zapory inŜynieryjne. czyli w „H”+40 ÷ 50’. Tabela 1. Najczęściej do urządzenia przeprawy promowej z parku pontonowego PP-64 wybiera się odcinki przeszkody wodnej o minimalnej szerokości. 67 .0 1.0 Czas trwania rejsu (obrotu) [min] Szerokość przeszkody wodnej [m] 100 150 200 250 300 400 9 10 11 12 13 14 9 11 12 13 14 15 11 12 14 16 18 20 50 8 8 9 500 15 16 22 Źródło: Opracowanie własne Przeprawy promowe przeznaczone są do przeprawiania czołgów.5 ÷ 2. niepływających transporterów. Orientacyjny czas trwania jednego rejsu PTS − M Rodzaj środka przeprawowego PTS z przyczepą Prędkość prądu [m/s] do 1.Moździerz M−120 ryjskie Moździerz M−98 Źródło: Opracowanie własne 72 12 1 1 1 1 8 10 1 1 4 6 Tabela 2. 25 Czas trwania jednego rejsu (obrót) − jest to czas potrzebny na załadowanie sprzętu. bez mielizn w korycie i przy brzegach. natomiast czas trwania jednego rejsu25 transportera tabela 2. jak i na brzegu wyjściowym i przeciwległym oraz odpowiednio przygotować miejsca odbicia i lądowania promu. rozładowanie i powrót na brzeg wyjściowy. Charakterystykę promów przewozowych. Urządzają je pododdziały pontonowe. Przeprawy te urządza się zaraz po uchwyceniu przeciwległego przyczółka przez przeprawiające się pododdziały szturmowe. wykorzystując etatowy park pontonowy PP−64 oraz miejscowe środki przeprawowe takie. przeprawę na przeciwległy brzeg. ciągników artyleryjskich oraz innego niepływającego sprzętu bojowego.5 1. MoŜliwości załadowcze PTS − M i przyczepy pływającej P − PTS Rodzaj przeprawianych sił i środków PTS-M P-PTS śołnierze (desant) z pełnym wyposaŜeniem Ranni na noszach Samochód osobowo – terenowy UAZ Samochód osobowo – terenowy HONKER Samochody STAR 266 cięŜarowe STAR 200 Środki artyle. natomiast orientacyjny czas trwania jednego rejsu promem tabela 4. budowanych z parku PP−64 przedstawia tabela 3. Przed przystąpieniem do ich urządzenia naleŜy wykonać przejścia w zaporach inŜynieryjnych zarówno w wodzie.POKONYWANIE PRZESZKÓD WODNYCH W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH cze transportera pływającego przedstawia tabela 1. jak cywilne promy czy barki z pchaczem.0 ÷ 1. 50 10 80 3 16 2 29..5 – 3. Charakterystyka promów Klasa Promu (MLC) 40 Liczba promów z parku PP-64 (1kpl) 6 Liczba bloków na jeden prom pływających (szt.80 12.5 20 Źródło: Opracowano na podstawie Instrukcja o forsowaniu przeszkód wodnych.0 – 1. s.. MON/SWInŜ.0 2.60 12. przeznaczony dla klasy pojazdu MLC 80 Wielkość promu zaleŜy od rodzaju i ilości przeprawianego sprzętu. Przeprawy mostowe znacznie skracają czas przeprawy.0 1.0 12.] Szerokość przeszkody wodnej [m] 50 100 150 200 250 300 400 500 12 12 13 13 14 13 13 14 15 17 14 14 15 17 20 15 15 17 19 24 16 17 18 22 27 17 18 20 24 31 18 20 23 28 37 21 22 27 33 44 Źródło: Opracowano na podstawie Instrukcja o forsowaniu przeszkód wodnych.) brzegowych (szt.0 Orientacyjny czas trwania rejsu (obrotu) [min.Mariusz FALKOWSKI./szer. i długości 97.5 1. prędkości prądu rzeki oraz klasy pojazdów przeprawianych.5 2.50 15 O duŜej powierzchni ładowania 2 20 2 37. 83 Tabela 4. Charakterystykę konstruk- 68 . Do kaŜdego punktu przeprawy przygotowuje się drogi dojazdowe i wyjazdowe.) Wymiary promu (dł.) [m] Orientacyjny czas budowy promu [min.5 – 2.0 – 2. jak i na brzegu wyjściowym i przeciwległym oraz odpowiednio przygotować zjazdy i wyjazdy z wody. Czas ich urządzenia uzaleŜniony jest od sytuacji bojowej (budowa ich powinna rozpocząć się w momencie całkowitego opanowania przyczółka przez siły szturmowe). s.] Uwagi Przeznaczony dla klasy pojazdu MLC 40 Istnieje moŜliwość zastąpienia bloków brzegowych pomostem wjazdowym.0 – 186.0 m oraz most dwukierunkowy o klasie mostu MLC 80. Pododdziały pontonowe przystępują do ich urządzenia po wykonaniu manewru technicznego z przeprawy promowej lub po wykonaniu marszu bezpośrednio do rejonu budowy mostu. MON/SWInŜ. W zaleŜności.0 m. moŜna budować most jednokierunkowy o klasie mostu MLC 40 lub MLC 50 i długościach 123. przez co zwiększają mobilność przeprawiających pododdziałów. przeznaczony dla klasy pojazdu MLC 80 8 1÷2 14. 82 Przeprawy mostowe przeznaczone są do przeprawiania wszystkich jednostek sprzętowych o klasie obciąŜenia MLC 80. załącznik 16. Przed przystąpieniem do ich urządzenia naleŜy wykonać przejścia w zaporach inŜynieryjnych zarówno w wodzie. załącznik 15. Czas trwania jednego rejsu promem Rodzaj środka przeprawowego Prom przewozowy ze sprzętu parku pontonowego PP-64 Prędkość prądu [m/s] do 1. Antoni MONDEL Tabela 3. jaki typ konstrukcji zostanie zbudowany z jednego kompletu parku pontonowego. szerokości przeszkody wodnej. 0 m/s do 50 m do 2.POKONYWANIE PRZESZKÓD WODNYCH W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH cji mostowych wykonywanych z parku pontonowego PP−64 przedstawia tabela 5.2 m/s Stosuje się gdy: Vp jest od 1.. natomiast orientacyjny czas urządzenia przeprawy mostowej tabela 6.. 69 . − szerokość jezdni 4.35 m – dla klasy pojazdu MLC 20 (ruch dwukierunkowy) 4. s.25 m/s26 Stosuje się dla klasy pojazdu MLC 80 gdy: − Vp jest do 2. Charakterystyka mostów pontonowych budowanych z parku pontonowego PP-64 Klasa mostu (MLC) Typ mostu Szerokość jezdni (m) Długość mostu z 1kpl parku PP-64 (m) Uwagi ogólna Lom części pływającej Lpm 40 40 40 Wstęga pojedyncza Wstęga mieszana wariant „A” Wstęga mieszana wariant „B” Wstęga mieszana wariant „C” Wstęga mieszana wariant „D” 4. załącznik 17.35 m – dla czołgów i pojazdów specjalnych. s.0 m/s Dla klasy pojazdu i Vp: − MLC 42 ÷ 46 gdy Vp jest od 0.0 m/s.4 do 1.6 m/s Stosuje się gdy: Vp jest od 1. Wyd.35 123 117 80 Wstęga podwójna 4. SGWP/SWInŜ. Warszawa 1989.] Szerokość przeszkody wodnej i prędkość prądu do 50 m do 1.6 do 2. Czas urządzenia przeprawy mostowej ze sprzętu parku pontonowego PP-64 Sposób rozładowania parku pontonowego PP-64 Pojedynczymi samochodami DruŜynami pontonowymi Plutonami pontonowymi Całością kompanii pontonowej Orientacyjny czas montaŜu mostu [min. Tabela 5. MON/SWInŜ.4 do 1.2 do 1.35 145 137 50 4.25 m/s.0 m/s do 150 m do 1. 65 26 Zastosowanie wstęgi mieszanej typu C i D dla jazdy przeprawianych pojazdów z prędkością 8 km/h.35 134 126 50 4.35 lub 2 × 4. − 2 × 4.35 97 89 Źródło: Opracowano na podstawie Instrukcja o forsowaniu przeszkód wodnych./MON.4 m/s Dla klasy pojazdu i Vp: − MLC 46 ÷ 50 gdy Vp jest od 0.35 4. − MLC 46 ÷ 50 gdy Vp jest do 0.0 m/s do 150 m do 2. 83 Tabela 6. Wytyczne Szefa WinŜ. SWInŜ. MON z dnia 7 lipca 1989 roku w sprawie zasad eksploatacji parku pontonowego PP-64 pod obciąŜenia 40 – 50 Mg.0 m/s 100 50 40 - 360 130 100 75 150 90 75 - 400 160 140 100 Źródło: Normy i moŜliwości wykonania głównych zadań (operacyjnych i taktycznych) zabezpieczenia inŜynieryjnego.35 186 152 178 144 Stosuje się przy prędkości prądu wody Vp do 1. 4 0. liny z pływakami. Najlepszym sposobem urządzenia przeprawy wpław jest wykorzystanie do tego celu.5 0. KaŜda oś przeprawy powinna być oznakowana wiechami lub palikami (dolna i górna granica brodu). Obok wjazdu ustawia się tabliczki. przytrzymując się jej rękoma. tratwy z desek. Szerokość pasa przeprawy. W czasie przeprawy wykorzystuje się podręczne środki takie.2 1. Pododdziały przystępują do jej urządzenia z chwilą opanowania przyczółka na głębokość uniemoŜliwiającą prowadzenie ognia obserwowanego na lustro wody. jak: krawędziaki.0 0. Działania bojowe w rejonie przeszkody wodnej (obrona i forsowanie). gąsienicowych oraz pieszych. szerokość. Jako pływaki moŜna zastosować okrąglaki lub Ŝerdzie. Organizowane są samodzielnie przez wszystkie pododdziały. prędkość prądu oraz rodzaj gruntu dna. J.8 0. Ŝe umieją dobrze pływać.1 0. a dla pojazdów gąsienicowych 20 ÷ 30%. okrąglaki. Nachylenia brzegów nie powinny przekraczać dla pojazdów kołowych 10 ÷ 15%. natomiast między pojazdami 25 ÷ 30 m.8) Źródło: A. powinna wynosić 8 ÷ 10 m. Przykładowy schemat urządzenia przeprawy wpław przedstawia rysunek 3. umocowanej po obu stronach rzeki. AON.6 0. głębokość. Dopuszczalne głębokości brodu w trakcie pokonywania przeszkody wodnej przedstawia tabela 7. Wołejszo.0 1.Mariusz FALKOWSKI.8 ÷ 2. Dopuszcza się przeprawianie Ŝołnierzy bez środków podręcznych pod warunkiem jednak.6 (0. Urządzając przeprawy w bród.9 1.5 m).5) 1 ÷ 2 m/s 0. który musi być sprawdzony i rozminowany.2 m. W trakcie pokonywania przeszkody Ŝołnierz płynie po górnej stronie liny. s. Dopuszczalne głębokości brodu Rodzaj środka transportu Samochody do MLC 2 Samochody do MLC 4 Samochody ponad MLC 5 Ciągniki artyleryjskie Artyleria samobieŜna i czołgi Piechota Dopuszczalna głębokość brodu [m] przy prędkości prądu do 1 m/s 0. Bujak. naleŜy wyznaczyć oddzielne osie (trasy) dla pojazdów kołowych. 15 Przeprawy wpław urządza się dla Ŝołnierzy w przypadku braku dostatecznej ilości etatowych środków przeprawowych lub gdy głębokość przeszkody wodnej wynosi w granicach 1.8 0. temperatura wody nie powinna być niŜsza niŜ 12°C.6 0.7 0. Odległości pomiędzy Ŝołnierzami powinny wynosić 5 ÷ 10 m. podając przeznaczenie brodu.0 (1. Antoni MONDEL Przeprawy w bród urządzane są na niegłębokich odcinkach przeszkody wodnej (najczęściej do 1.8 (1. 70 .8 1.7 0. Tabela 7.9 1.2) ponad 2 m/s 0. gdzie niepotrzebne jest zastosowanie specjalistycznych środków przeprawowych. Ŝołnierz do ubezpieczenia Dolna granica przeprawy Środek ratunkowy L PO (z dołu rzeki) Rys. Odległości pomiędzy poszczególnymi osiami nie powinny być mniejsze niŜ 50 m dla przepraw pojedynczych pojazdów oraz 100 m dla przeprawy kolumn. Mogą one być praktycznie uruchomione w „H” + 1. dowódcy punktu przeprawy − − − − zagroda przeciwminowa (w odl. Nad nią znajduje się warstwa lodu mętnego o odcieniu mleczno – białym. Organizują je przeprawiające się pododdziały własnymi siłami i środkami. Przed przystąpieniem do urządzenia przeprawy naleŜy sprawdzić i oznakować osie przepraw. Nad warstwą lodu mętnego znajduje się nie71 . Dla przeprawy załogowej wybiera się odcinki posiadające łagodne brzegi.5 ÷ 2 godziny.0 m. Największą wytrzymałością charakteryzuje się dolna warstwa lodu. WaŜnym elementem podczas organizacji przeprawy czołgów po dnie jest wybór odpowiedniego odcinka przeszkody wodnej.5 ÷ 2–krotnie słabszy od lodu czystego (krystalicznego). W kaŜdej przerębli mierzy się ogólną grubość pokrywy lodowej oraz grubości warstw lodu czystego. od górnej granicy) L− szerokość przeszkody wodnej . Grubość pokrywy lodowej sprawdza się lodomierzem. Schemat urządzenia przeprawy wpław Źródło: Opracowanie własne Przeprawy czołgów po dnie urządza się w celu umoŜliwienia nieprzerwanego i szybkiego narastania sił i środków pancernych na przeciwległym brzegu. Batalion czołgów moŜe samodzielnie realizować przeprawę czołgów pod wodą. mętnego i śniegowego. Dla przeprawy bezzałogowej wybiera się równieŜ odcinki posiadające łagodne brzegi i dno z twardego gruntu. z czego po jednym przy brzegu wyjściowym i przeciwległym. 200 ÷300m. 3.POKONYWANIE PRZESZKÓD WODNYCH W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH PO (z góry rzeki) Vp Górna granica przeprawy 8÷10 m DPP PDPP + LEGENDA: DPP − dowódca punktu przeprawy PDPP − pom.5 m/s. Głębokość wody nie powinna przekraczać 5. a prędkość prądu wahać się w granicach 2 ÷ 3. Przeprawy po lodzie urządza się w warunkach zimowych przy ujemnej temperaturze powietrza oraz odpowiedniej grubości lodu. przy czym dla tej przeprawy głębokość wody moŜe być większa i wynosić 5 ÷ 10 m. przezroczysty lód o odcieniu niebieskawym lub zielonkawym. dno z twardego lub piaszczystego gruntu oraz drogi doprowadzające o odpowiedniej wytrzymałości. wykonując w lodzie nie mniej niŜ 5 otworów. jeŜeli otrzyma wsparcie z pododdziałów wojsk inŜynieryjnych oraz pododdziałów logistycznych. Na jeden batalion czołgów wyznacza się i urządza 1 ÷ 2 osie przeprawowe. natomiast prędkość prądu nie powinna być większa niŜ 2 m/s. pozostałe w nurcie. RozróŜnia się przeprawę załogową i bezzałogową. Mętny lód jest 1. którą stanowi czysty. 15 72 . s. Pomiar grubości pokrywy lodowej Źródło: Urządzanie przepraw w warunkach zimowych. Grubość warstwy lodu nośnego stanowi suma grubości warstwy lodu czystego Hcz i połowy grubości warstwy lodu mętnego Hm. która ma małą wytrzymałość i nie jest brana pod uwagę przy określaniu grubości lodu. moŜemy określić moŜliwości przepuszczania sprzętu bojowego po lodzie. lodomierz śnieg pw lód śniegowy lód mętny lód czysty Hm Hcz Rys. Antoni MONDEL przezroczysta warstwa lodu wodno – śniegowego lub śniegowego. Aby obliczyć nośność przeprawy po lodzie. Schemat pomiaru grubości lodu przedstawia rysunek 4. natomiast moŜliwości pokonywania przeszkód wodnych po lodzie tabela 8. Znając grubość warstwy lodu nośnego. naleŜy określić grubość warstwy lodu nośnego Hn w osi przeprawy. 4. MON.Mariusz FALKOWSKI. Wpływ przeszkód wodnych na działania wojsk. 73 . Istnieje moŜliwość zwiększenia rozpiętości mostu w zaleŜności od sytuacji taktycznej i terenowej. „Biber”) przeznaczone są do pokonywania naturalnych i sztucznych przeszkód terenowych takich. MoŜliwości pokonywania przeszkód wodnych po lodzie Przeprawiana klasa pojazdu MLC Najmniejsza grubość lodu [cm] przy jednakowej temperaturze powietrza w ciągu trzech dni − 10ºC i niŜej 18 22 28 36 40 45 49 57 60 64 67 70 16 21 27 31 35 43 20 23 25 36 44 51 od − 9ºC do − 1ºC 20 24 31 40 44 49 54 63 66 70 74 77 18 23 30 34 39 47 22 25 28 40 51 56 0ºC i wyŜej przy krótkotrwałym ociepleniu 23 28 35 45 50 56 61 71 75 80 84 88 20 26 34 39 44 54 25 30 32 45 55 64 Najmniejsza odległość między pojazdami w kolumnie[m] 10 15 20 25 25 30 35 40 40 40 45 45 15 15 20 32 35 35 15 20 20 30 35 35 Rodzaj obciąŜenia 4 6 10 16 20 25 30 40 45 50 55 50 2 3.POKONYWANIE PRZESZKÓD WODNYCH W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH Tabela 8. przeciwskarpy. wąwozy. jak wąskie rzeki i kanały.5 6 8 10 15 6 8 10 20 30 40 Piechota w szyku marszowym: − rzędem − dwójkami − czwórkami − w szyku dowolnym Działa z ciągnikami Pojazdy kołowe Pojazdy gąsienicowe 4 6 9 15 5 7 10 17 5 8 11 19 Źródło: A. MoŜliwości pokonywania przeszkód terenowych przy wykorzystaniu mostów towarzyszących przedstawia tabela 9. Zeszyty Naukowe AON. Bujak. s. PMC − 90. wysokie obwałowania. 169 Przeprawy z wykorzystaniem mostów towarzyszących (BLG − 67M2. UmoŜliwiają pokonywanie przeszkód do szerokości 19 m z uŜyciem 1 przęsła w przypadku mostów BLG − 67M2 i PMC − 90 oraz 20 m w przypadku mostu „BIBER”. rowy przeciwczołgowe. skarpy. poprzez połączenie ze sobą kilku przęseł. wymagającą zaangaŜowania i ścisłego współdziałania wielu rodzajów wojsk.45 1. Ŝe odpowiadają za właściwą organizację. Pokonywanie przeszkód przy uŜyciu mostów towarzyszących Rodzaj parametru Długość przęsła [m] Szerokość przęsła [m] Szerokość koleiny [m] Klasa mostu (przy uŜyciu 1 przęsła) BLG − 67 M2 20 3. czyli muszą znać zawarte w artykule informacje i ściśle je przestrzegać.24 MLC 50 1 przęsło − 19 m 2 przęsła − 36 m 3 przęsła − 52 m 3 ÷ 4’ 4 ÷ 5’ BIBER Szerokość przeszkody Czas układania 1 przęsła Czas zdejmowania 22 4 1.55 MLC 60 (obciąŜenie krótkotrwałe) MLC 50 (obciąŜenie długotrwałe) 1 przęsło − 20 m 2 przęsła − 35 m 3 przęsła − 45 m 3 ÷ 4’ 3 ÷ 4’ Źródło: Opracowanie własne Podsumowanie Forsowanie jest szczególnie trudną formą natarcia. ZłoŜoność procedur. Antoni MONDEL Tabela 9. gdzie jednym z zadań będzie pokonywanie przeszkody wodnej.45 1. Przedstawione w artykule treści nie wyczerpują całkowicie tej problematyki. 74 . Znajomość przedstawionych treści pozwoli jednak osobom funkcyjnym odpowiednio przygotować się do róŜnego rodzaju szkoleń i ćwiczeń taktycznych. Problematyka ta powinna stać się przedmiotem dalszych rozwaŜań i analiz. sprawne dowodzenie oraz bezpieczeństwo przeprawianych wojsk w rejonie forsowania (przeprawy). Dowódcy muszą bowiem być świadomi.24 MLC 50 1 przęsło − 19 m 2 przęsła − 36 m 3 przęsła − 52 m 3 ÷ 4’ 4 ÷ 5’ Rodzaj mostu towarzyszącego PMC − 90 20 3. a jedynie przybliŜają podstawowe wiadomości dotyczące procedur forsowania (pokonywania) przeszkód wodnych zgodnie z obowiązującymi dokumentami normatywnymi.Mariusz FALKOWSKI. dotyczących organizacji i dowodzenia podczas forsowania (przeprawy) powoduje. Ŝe nie sposób przybliŜyć całej problematyki i zawrzeć jej tylko w jednym artykule.