NEN-EN-ISO NORMENBinnen Disclaimer Dit handboek is voortdurend in ontwikkeling. Indien u zaken constateert die volgens u beter kunnen, vernemen wij dit graag van u. Ondanks het feit dat dit handboek zorgvuldig is samengesteld, sluiten wij niet uit dat er fouten in kunnen staan. Gebruik van deze informatie alsmede alle gevolgen daarvan geschieden uitsluitend op verantwoordelijkheid van de gebruiker. Tollenaar Staalgroep B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid hiervoor. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Tollenaar Staalgroep B.V. Copyright © Tosec juni 2004 Het bevat de gevonden relevante informatie in gestructureerde vorm. de inhoud van deze normen en waarden. Tevens bevat dit verslag interessante informatie voor wie inzicht wil krijgen in de prestaties van verschillende plaatbewerkingsmachines op het gebied van toleranties. . Na weken van verzamelen.Samenvatting Dit handboek gaat over officiële afspraken. Voorop gesteld moet worden dat het handboek niet compleet is en dat ook nooit zal zijn! Zeker op het gebied van leveringsvoorwaarden van verschillende staalsoorten en uitvoeringen is nog veel informatie te verzamelen. vragen en opzoeken van normen en informatie daarover is dit handboek het resultaat. Tevens worden er nieuwe normen uitgebracht en van de reeds bestaande normen komen steeds vernieuwde uitgaven. normen. Dit handboek is een prima naslagwerk voor diegenen die in de werktuigbouwkunde informatie zoeken over veel toegepaste normen. . .3....4.................................................................3........1 Constructiestaal aanduidingen.1............... Koudbuigen van plaat met betrekking tot DIN 6935 [5] .... 57 4..........2.... 9 2..... 21 3 Constructiewerk.................................3.... 56 4............................................1 Aluminium aanduidingen volgens EN 573-1/2 ..........2....................1....................... 1 2 Bewerkingen ................4 Toleranties op koudbuigen volgens DIN 6935 ...................................1 Lassen ................4 Elektrolytisch verzinkt staal geschikt voor koudvervormen EN 10152.1............. 52 4............................................... toleranties volgens ISO 286............. 37 4.................2 Ruimen met betrekking tot ISO 286 ......2 Thermomechanisch gewalste aanduidingen EN 10149-2 & EN 10113-3 ...............................3 Sendzimir verzinkt staal geschikt voor koudvervormen EN 10142.............................................................................2 Ongelegeerd en microgelegeerd laag koolstofstaal voor koud vervormen .......... 59 ......1...........................1 Boren met betrekking tot ISO 286 .............................3 Symbolische weergave lasverbindingen volgens ISO 2553 ..................1....1 Lasersnijden met betrekking tot ISO 9013...........4.4 Referentienummers volgens ISO 4063 ............................................................................1...................3....2...................................1 Tolerantie op leveringsvormen van plaatstaal volgens EN 10029.. 10 2. 21 2............Inhoudsopgave 1 Inleiding..4..........................2 Roestvaststaal aanduidingen volgens EN 10088....... 57 4.. 51 4... 16 2.......................7 Veredelstaal aanduidingen volgens EN 10083.....1 Lasersnijden met betrekking tot ISO 2768.................................... 15 2.........3........................2 Autogeensnijden met betrekking tot ISO 9013 .......3........................ 20 2.................................3.............................................. 52 4.................................................................3....4 Tolerantie op leveringsvormen .................. 3 2. 46 4.......3........2 Toleranties op leveringsvormen van buizen volgens DIN 2393 ....................1 Warmgewalst constructiestaal aanduidingen EN 10025........................1 Warmgewalst staal geschikt voor koudvervormen volgens EN 10111...................6 Thermisch verzinkt constructiestaal aanduidingen volgens EN 10147 ........................... 17 2..2...... 7 2..................2..........................1.. 53 4...........................................1...................................1.......................3 Plasmasnijden met betrekking tot ISO 9013 .... 33 4.............................1...................5 Weervast constructiestaal aanduidingen volgens EN 10155.. 39 4.......... 25 3............... 3 2.................2 Toleranties op thermisch gesneden elementen volgens ISO 9013................ 23 3....1......................3............2 Kwalificeren van lassers volgens EN 287-1 ........3.......... 45 4...... 29 3............0 Materiaalaanduidingen....................................3 Machinaal knippen met betrekking tot ISO 2768 ..............3.3 Het ISO-passingstelsel.......3...... 44 4..........................................................................................3 Algemene aanduidingen volgens EN 10027-1/2 .........2...................... 23 3................... 48 4............................3 Normaal gegloeid cs.............. 8 2.. 14 2...................................................... 19 2............................................................1.......... 30 4. 34 4.2....................3........1 Maatvoering van constructies volgens ISO 13920.......1...... 42 4..............................................1........................................4 Veredeld constructiestaal aanduidingen volgens EN 10137-2....................3........2 Koud gewalst staal geschikt voor koudvervormen EN 10130 ................................1 Maattoleranties volgens ISO 2768 ..................1............... 42 4............................. 47 4.......................1................................ 49 4.......3......8 Warmvast constructie staal aanduidingen volgens EN 10028-2............... 54 4.. aanduidingen EN 10149-3 & EN 10113-2.........2 Autogeensnijden met betrekking tot ISO 2768 .......... 23 3................. ....... 60 5 Bibliografie ...............4.............. 59 4..4.................................................................................................................................................. 69 .............................................................4 Toleranties op leveringsvormen van buizen volgens DIN 2395 ........................ 65 7 Bijlage . 63 6 Normenregister....................................................................3 Toleranties op leveringsvormen van buizen volgens DIN 2394 .....................................................................4........................... . . Constructeurs gebruiken verkeerde normen. maar ook met de ISO 9013 worden gekwalificeerd.nl !!! 1 . heeft deze norm geen betrekking. De structuur van dit handboek is zo opgezet dat dit handboek als naslag kan dienen voor iedereen die informatie zoekt over veel voorkomende normen in de werktuigbouw. voor de juiste bewerking van een werkstuk. Tevens zijn door constructeurs opgegeven normen vaak niet bij de werkvoorbereiders bekend waardoor te ruime toleranties gehandhaafd worden waar wel degelijk een nauwere tolerantie gespecificeerd en vereist is. Maatafwijkingen zijn niet de enige kwalificatie voor een goed product. De koppeling tussen ISO 2768 en verschillende bewerkingen is meer dan een verzameling van normen. De uitkomst van deze koppeling kan de keuze van de werkvoorbereiders. Er bestaan verschillende normen welke de algemene tolerantie beschrijven. Tosec® heeft gekozen voor de ISO 2768 omdat deze norm een grotere bekendheid geniet. Op de maten. mail deze naar info@tosec. Dit is de reden dat gesneden elementen niet alleen met ISO 2768. Het grootste deel van dit handboek is een verzameling van normen of delen ervan. Deze toleranties hebben betrekking op de algemene maten van een element. Dit verhoogd op zijn beurt de kosten van het product. welke apart getolereerd zijn. ISO 2768 is een norm met toleranties. Tosec® produceert veel thermisch gesneden elementen. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. weten niet precies wat ze omschrijven en specificeren daardoor vaak onnodig nauwe toleranties.Tosec Normenhandboek 1 Inleiding Het opzoeken van de juiste normen blijkt in de praktijk vaak een probleem te zijn. Ook de gesneden rand is een aandachtspunt. vereenvoudigen. mail deze naar
[email protected] !! .Tosec Normenhandboek 2 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. [1] ISO 2768-1 In ISO 2768-1 zijn de tolerantiegebieden in drie tabellen weergegeven: 1.[1] ISO 2768-2 Vormtoleranties voor elementen zonder afzonderlijke tolerantieaanduidingen. Dit deel van ISO 2768 is voornamelijk van toepassing op mechanisch bewerkte delen. te weten ISO 2768-1 en ISO 2768-2. Tabel 3 – Toelaatbare afwijkingen voor lineaire maten Toelaatbare afwijkingen voor gebroken kanten (uitwendige afrondingen en afschuiningen) Toelaatbare afwijkingen van hoekmaten. Met als doel om algemene toleranties vast te leggen en de tekening te vereenvoudigen. Deze norm wordt op grote schaal toegepast en dat is ook de reden om deze norm te gebruiken om de verschillende bewerkingen te kwalificeren. De ISO 2768 bestaat uit twee delen.1 Maattoleranties volgens ISO 2768 Algemene toleranties Deze norm wordt gebruikt om elementen zonder afzonderlijke tolerantieaanduiding te tolereren. De definities voor beide delen zijn: ISO 2768-1 Toleranties voor lineaire en hoekmaten zonder afzonderlijke tolerantieaanduidingen. mail deze naar info@tosec. 2. Tolerantieklasse m = middle/ gemiddeld 3.Tosec Normenhandboek 2 Bewerkingen In dit hoofdstuk komen verschillende normen aan bod die gekoppeld zijn aan verschillende bewerkingen welke binnen Tosec® uitgevoerd kunnen worden. Omdat een specifieke norm betrekking heeft op verschillende bewerkingen.nl !!! 3 . Tabel 2 – 3. Dit deel van ISO 2768 is bedoeld om tekeningaanduidingen te vereenvoudigen en het legt algemene toleranties vast voor lineaire en hoekmaten zonder afzonderlijke tolerantieaanduidingen in vier tolerantieklassen. die geen bijbehorende afzonderlijke tolerantieaanduiding hebben. Tolerantieklasse v = very coarse/ zeer grof Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Er zijn vier verschillende tolerantieklassen om de verschillende nauwkeurigheden aan te geven: 1. Dit deel van ISO 2768 is bedoeld om tekeningaanduidingen te vereenvoudigen en het legt algemene vormtoleranties vast voor die elementen op de tekening. Tolerantieklasse f = fine/ fijn 2. is er voor gekozen om eerst een norm in het algemeen te beschrijven en dan de interpretaties van deze norm op een bewerking toe te lichten. Het geeft algemene vormtoleranties in drie tolerantieklassen. Tolerantieklasse c = coarse/ grof 4. Tabel 1 – 2. Tabel 7 Toleranties voor circulaire slag Binnen dit deel zijn drie verschillende tolerantieklassen terug te vinden: 1. Tabel 5 Toleranties voor haaksheid 3. Tabel 4 Toleranties voor rechtheid en vlakheid 2. Een voorbeeld hiervan is: ISO 2768-cL. Rondheid De tolerantie voor rondheid is gelijk aan de tolerantie van de diameter. Cilindriciteit Er worden geen algemene toleranties voor cilindriciteit gegeven. 4 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Tolerantieklasse H 2. Tevens is de maximale tolerantie gelijk aan de radiale circulaire slag. geldt niet voor haakse hoeken als de klasse aanduiding H. Tolerantieklasse L = fijn = gemiddeld = grof Bij gebruik van de ISO 2768 moet dit worden aangegeven in het titelblok van de betreffende tekening.nl !! .K.Tosec Normenhandboek ISO 2768-2 In ISO 2768-2 zijn de tolerantiegebieden in vier tabellen weergegeven: 1. Opmerking : De tolerantie voor de radiale circulaire slag omvat zowel de afwijking voor coaxialiteit als de rondheids-afwijking. • De algemene toleranties gelden niet voor hulpmaten (maten tussen haakjes) De algemene toleranties gelden niet voor theoretisch zuivere maten (maten in een • rechthoek) • Tabel 3 – tolerantieklasse tbv hoekmaten van ISO 2768-1. Daarom kan de coaxialiteits-tolerantie maximaal even groot zijn als de tolerantie voor de radiale circulaire slag Uitzonderingen: • Als voor een maat een andere norm van toepassing is geldt ISO 2768 niet. of L is toegevoegd aan de algemene tolerantie aanduiding. Coaxialiteit Voor coaxialiteit worden geen algemene toleranties gegeven. de toleranties bij de maten moeten voldoen aan de kwalificatie cL. waar niet anders is aangegeven. Tolerantieklasse K 3. Tabel 6 Toleranties voor symmetrie 4. mail deze naar info@tosec. Dit betekent dat. nl !!! 5 .3 ±0.4 ±1 ±2 Voor nominale maten kleiner dan 0.5 mm.2 ±0.5 t/m 3 3 t/m 6 6 ±0.3 ±0.2 ±2. Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan Tolerantieklasse Aanduiding Omschrijving f n c v Fijn Gemiddeld Grof Zeer grof t/m 10 10 t/m 50 50 t/m 120 120 t/m 400 400 ± 1° ± 0°30' ± 0°20' ± 0°10' ± 0°5' ± 1°30 ± 1° ± 0°30' ± 0°15' ± 0°10' ± 3° ± 2° ± 1° ± 0°30' ± 0°20' Lengten in mm.5 6 t/m 30 ±0. Moeten de afwijkingen direct naast de betreffende nominale maat worden aangegeven. Tolerantieklasse Aanduiding Omschrijving f n c v Fijn Gemiddeld Grof Zeer grof Groter dan Groter dan Groter dan 0.8 ±0.5 ±1 30 t/m 120 ±0.2 ±2 ±2 ±3 ±4 ±4 ±6 ±8 Voor nominale maten kleiner dan 0.5 mm.2 -- Aanduiding Omschrijving f n c v Fijn Gemiddeld Grof Zeer grof 3 t/m 6 ±0.15 120 t/m 400 ±0.05 ±0. Tabel 2 . Tabel 3 .1 ±0.Toelaatbare afwijking voor lineaire maten met uitzondering van gebroken kanten.2 ±0.5 400 t/m 1000 t/m 2000 t/m 1000 2000 4000 ±0.1 ±0.8 ±1. Waarden in millimeters.3 ±0.Toelaatbare afwijking voor gebroken kanten.Toelaatbare afwijkingen van hoekmaten. mail deze naar
[email protected] ±0.5 t/m 3 ±0.5 ±1.1 ±0. Moeten de afwijkingen direct naast de betreffende nominale maat worden aangegeven.2 ±0. Tolerantieklasse Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan 0. Toelaatbare afwijkingen voor een reeks lengten van de korte zijde van de betreffende hoek.05 ±0.Tosec Normenhandboek Tabel 1 . Waarden in millimeters Toelaatbare afwijking voor de reeks nominale maten. tolerantie in graden Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Toelaatbare afwijking voor de reeks nominale maten.5 ±1 ±0.5 -±0. 5 K 0.2 0.6 1 1. mail deze naar
[email protected] !! . 6 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.2 0. De algemene tolerantie voor de circulaire slag. axiaal en in elke tussen liggende richting.8 1.1 0.5 2 Waarden in mm.6 Waarden in mm.4 0. Bij algemene toleranties voor haaksheid dient de langste zijde als referentie Haaksheidtoleranties voor reeksen van nominale lengten van de korte zijden. of op de middellijn van het ronde vlak.6 1 1.Tosec Normenhandboek Tabel 4 .4 0.en vlakheidtoleranties voor reeksen van nominale lengten.Algemene toleranties voor symmetrie. radiaal. Algemene toleranties voor vlakheid zijn gebaseerd op de langste zijde van het vlak.2 0.Algemene toleranties voor haaksheid.3 0.5 L Waarden in mm.5 2 Waarden in mm.2 K 0.6 0.8 1 L 0.4 0.4 0.Algemene toleranties voor circulaire slag.2 1.1 0.05 0.1 H 0.02 0.Algemene toleranties voor rechtheid en vlakheid.8 L 0. De algemene tolerantie voor rechtheid moet worden gebaseerd op de hele lijnlengte.6 0.6 K 0. Symmetrietoleranties voor reeksen van nominale lengten. Tabel 6 .2 0. Rechtheids. Tolerantie Groter dan Groter dan Groter dan klasse 100 t/m 300 t/m 1000 t/m t/m 100 300 1000 3000 H 0.05 0.1 0.5 H 0. Tolerantie Groter dan Groter dan Groter dan klasse 100 t/m 300 t/m 1000 t/m t/m 100 300 1000 3000 0. Tolerantie Circulaire klasse slagtolerantie 0. Bij algemene toleranties voor symmetrie dient de langste zijde als referentie.3 0.8 1 L 0. Tabel 4 . Tolerantie Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan klasse 10 t/m 30 t/m 100 t/m 300 t/m 1000 t/m t/m 10 30 100 300 1000 3000 H 0. Tabel 5 .4 K 0. waarin de verwachte afwijking van lasersnijden is gekoppeld aan ISO 2768-1. Het schema. wordt hieronder weergeven. Dit is wel degelijk een punt om rekening mee te houden. ISO 2768-1 geldt niet voor de gesneden rand van het product. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. dan is het mogelijk om met meer inspanning een product te snijden met de tolerantie uit tolerantieklasse f. Wil een klant echter een meer nauwkeurig gesneden product. ook materiaal en materiaaldikte alsmede de vorm van het te snijden werkstuk is van invloed op de tolerantie.Tosec Normenhandboek 2. mail deze naar info@tosec. Geeft de klant een nauwkeurigheid op wat in tolerantieklasse m valt dan is dit met minder inspanning te snijden. deze wordt gekwalificeerd aan de hand van ISO 9013. In bepaalde gevallen is het daarom niet mogelijk om een tolerantie uit tolerantieklasse f te behalen. Tolerantieklasse m en f om precies te zijn.1 Lasersnijden met betrekking tot ISO 2768 Als er gekeken wordt naar de relatie tussen lasersnijden en ISO 2768-1 valt op dat de verwachte afwijking binnen twee tolerantieklassen ligt.nl !!! 7 . De tolerantie is niet alleen afhankelijk van de instellingen van de machine.1. Onder normale omstandigheden mag er toch vanuit gegaan worden dat toleranties gehaald worden die in tolerantieklasse c vallen.Tosec Normenhandboek 2. deze wordt namelijk gekwalificeerd aan de hand van ISO 9013.2 Autogeensnijden met betrekking tot ISO 2768 Het zal duidelijk zijn dat met CNC-autogeensnijden niet dezelfde nauwkeurigheid als met lasersnijden kan worden behaald. 8 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Het schema waarin de verwachte afwijking van CNC-snijden gekoppeld is aan ISO 2768-1 wordt hieronder weergegeven.1. Ook hier geldt ISO 2768-1 niet voor de gesneden rand van het product.nl !! . mail deze naar info@tosec. mail deze naar
[email protected] v Zeer grof -- Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan Groter dan 3 t/m 6 ±0. waarbij de ingekleurde toleranties de verwachtte afwijking aangeven. Hierdoor begint de afwijking bij geknipte onderdelen in tolerantieklasse “zeer grof” en eindigt in tolerantieklasse “fijn”. Toleranties van machinaal geknipte elementen zijn niet afhankelijk van de lengte van de nominale maat. ISO 2768-1 bevat.05 ±0. Aangezien de afwijkingen van geknipte elementen niet afhankelijk zijn van de lengte of dikte geeft dit een bijzonder beeld.1 ±0.nl !!! 9 .2 ±2 ±3 ±4 ±6 ±8 Groter dan Voor nominale maten kleiner dan 0.Maattolerantie voor geknipte onderdelen volgens ISO 2768. Als het vereist is kan met extra inspanning toleranties van ±0.15 120 t/m 400 ±0. omdat de toleranties in ISO 2768-1 wel afhankelijk zijn van de grootte van de nominale maat.3 ±0.3 ±0.5 mm.5 400 t/m 1000 ±0.1 ±0. verschillende toleranties welke afhankelijk zijn van de grootte van de nominale maat.1.Tosec Normenhandboek 2.5 -±1.8 ±2 ±4 1000 t/m 2000 t/m 2000 4000 ±0.0 millimeter.05 n Gemiddeld ±0.8 ±0.2 ±2.2 ±0. Dit is duidelijk in tabel 8 te zien. Onder normale omstandigheden bedraagt de afwijking bij machinaal knippen ±1.1 c Grof ±0.5 millimeter gehaald worden.3 Machinaal knippen met betrekking tot ISO 2768 De maattolerantie van machinaal geknipte elementen worden binnen Tosec® ook gekoppeld aan ISO 2768-1. Toelaatbare afwijking voor de reeks nominale maten. Tabel 8 .5 ±1.3 ±0. zoals vermeld. Tolerantieklasse Groter dan 0. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.15 ±0.2 ±0.5 t/m Aanduiding Omschrijving 3 f Fijn ±0.5 ±1 30 t/m 120 ±0. Moeten de afwijkingen direct naast de betreffende nominale maat worden aangegeven.5 6 t/m 30 ±0. Classificatie van thermische doorsnijdingen .nl !! . Deze internationale norm beschrijft verschillende aspecten van thermisch gesneden elementen. Figuur 1 – Rechthoekigheid tolerantie u[2] 10 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. autogeen gesneden producten van 3mm tot 300mm dik en plasma gesneden producten met een dikte van 1mm tot 150mm. De rechthoekigheidstolerantie u wordt bepaald door de afstand tussen twee evenwijdig liggende rechte lijnen waartussen het profiel van de snijrand ligt.2 Toleranties op thermisch gesneden elementen volgens ISO 9013 Deze norm bevat kwaliteitstoleranties en geometrische productspecificaties voor lasergesneden producten met een materiaaldikte van 0. De haaksheid van de gesneden rand Op de haaksheid van de gesneden rand is de rechthoekigheidstolerantie u van toepassing.Geometrische productspecificatie en kwaliteitstoleranties[1] In ISO 9013 worden onder andere de volgende aspecten behandeld: • • • • De haaksheid van de gesneden rand De ruwheid van de gesneden rand Maattoleranties thermisch gesneden elementen Aanduiding op tekeningen Deze aspecten zullen nader worden toegelicht. 1). (zie fig. De definitie van deze norm is: ISO 9013 Thermisch snijden .5mm tot 40mm dik.Tosec Normenhandboek 2. Bij bepaling van de tolerantie wordt geen rekening gehouden met bramen. oxideresten etc. mail deze naar info@tosec. ∆s wordt volgens onderstaande tabel bepaald.Tosec Normenhandboek ∆s is de waarde waarmee het meetbereik wordt verminderd.1s > 3 t/m 6 0. Rz wordt volgens deze formule berekend “Rz = 1/ln (Zt1+Zt2+Zt3+Zt4+Zt5)” (zie fig. ∆s Plaatdikte s Kleiner dan 3 0.007s Bereik 3 0. mail deze naar info@tosec. s = plaatdikte De ruwheid van de gesneden rand Om de kwaliteit goed te kunnen te bepalen wordt ook naar de ruwheid van de snijrand gekeken.2 + 0.035s Maten in mm.15 + 0. Deze ruwheid wordt in ISO 9013 uitgedrukt in een rekenkundig gemiddelde ruwdiepte Rz.02s Bereik 5 1. Tabel 10 – Formules voor bereiken van u.3 > 6 t/m 10 0.003s Bereik 2 0. volgens ISO 9013 U Bereik 1 0.01s Bereik 4 0. Voor het berekenen van deze vijf verschillende bereiken zijn vijf verschillende formules opgesteld (zie tabel 10).05 + 0.nl !!! 11 .5 > 40 t/m 100 2 > 100 t/m 150 3 > 150 t/m 200 5 > 200 t/m 250 8 > 250 t/m 300 10 Maten in mm Om de rechthoekigheidstolerantie u beter te kwalificeren zijn deze toleranties verdeeld in vijf verschillende bereiken. waarbij bereik 1 het meest nauwkeurig is en bereik 5 het minst nauwkeurig. om ruimte te houden voor het afsmelten van de rand.6 > 10 t/m 20 1 > 20 t/m 40 1. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Rz. Tabel 9 – Waardes voor ∆s.4 + 0.8 + 0. 2) Figuur 2 – Gemiddelde ruwheid. 0 ± 1.2 ± 2.9 2000 tot 4000 ± 0.6 >10 t/m 50 ± 0.6 ± 0.4 ± 0.9 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.4 1000 tot 2000 ± 0.4 ± 0.3 ± 0.Tolerantieklasse 1.0 ± 3. Tabel 11 – bereiken voor Rz volgens ISO 9013 Rz Bereik 1 10 + (0.3 >100 t/m 150 ± 1.2 ± 0.1 ± 2.2 >3. De toleranties voor de snijvlakkwaliteit dienen afzonderlijk behandeld te worden.6s) Bereik 2 40 + (0.3 ± 0.1 ± 0.8s) Bereik 3 70 + (1.8 ± 2.6 ± 4. maten in mm.5 ± 5.3 ± 3.15 ± 0. mail deze naar
[email protected] ± 4.5 ± 0. De toleranties toegepast op autogeen.0 ± 2. Bereik 1 is het nauwkeurigst en bereik vier het meest grof (zie tabel 11).3 ± 0.6 ± 2. Tabel 12 .30 ± 0.1 ± 3.5 ± 0.3 ± 0.4 ± 2. Nom. Is dit niet het geval dan dienen de toleranties afgesproken te worden met de verschillende partijen.15 t/m 6.nl !! . s=plaatdikte in mm Maattoleranties van thermische gesneden elementen In ISO 9013 worden de maattoleranties onderverdeeld in twee klassen.of plasmasnijden gelden alleen voor producten met een lengte/breedte ratio kleiner dan 4.3 ± 2.5 ± 0.2 ± 0. maat 0 tot 3 tot 10 tot Plaat dikte 3 10 35 >0 t/m 1 ± 0.7 315 tot 1000 ± 0.7 125 tot 315 ± 0.5 ± 3.10 ± 0.7 ± 1.Tosec Normenhandboek Voor de gemiddelde ruwdiepte Rz worden in ISO 9013 vier verschillende bereiken vermeld om verschillende nauwkeurigheden te definiëren.7 ± 1. Klasse 1 is het meest nauwkeurig (zie tabel 12).3 t/m 10 ± 0.7 ± 4. Staat er op een tekening geen klasse aanduiding vermeld dan moet er van klasse 2 uitgegaan worden (zie tabel 13). Dit is noodzakelijk om de verschillende invloeden te kunnen scheiden.6 ± 0.5 ± 0.2 ± 0. De haalbaarheid van de toleranties op lasersnijwerk hangt in grote mate af van de conditie van het uitgangsmateriaal en de vorm van het product.3 ± 0.7 ± 0.9 ± 3. Waar nodig dienen de maattoleranties overlegd te worden met de leverancier.6 ± 0.8s) Bereiken in µm.7 ± 2.3 ± 0.6 >200 t/m 250 >250 t/m 300 12 35 tot 125 ± 0. Bij gebruik van deze toleranties moet van de volgende punten uitgegaan worden: • • • • • De toleranties zijn gebaseerd op een schoon oppervlak.8 ± 4.7 ± 1.1 >1 t/m 3.2 ± 5.2s) Bereik 4 110 + (1.9 >150 t/m 200 ± 2.6 >50 t/m 100 ± 1.4 >6.3 ± 0.4 ± 0.4 ± 0.04 ± 0.8 ± 1. 0 ± 1.2 ± 6.5 ± 5.9 ± 1.9 ± 1.8 ± 0.0 ± 3.5 >3.3 ± 0.0 ± 1.9 ± 1.0 125 tot 315 ± 0.1 ± 1.5 ± 0.8 >6.9 ± 2.1 315 tot 1000 ± 0.3 ± 1.7 ± 4.2 ± 4.6 ± 3.7 ± 4.Tolerantieklasse 2. Het gewenste bereik van de ruwheid van de snijrand Rz 4.3 ± 0.2 ± 5.3 ± 4.3 ± 3.1 >10 t/m 50 ± 1.7 ± 0.7 ± 4.9 ± 6.8 >50 t/m 100 ± 2. 4.8 ± 1.5 ± 2.4 ± 0. mail deze naar
[email protected] >100 t/m 150 ± 3. Het gewenste bereik van de rechthoekigheidstolerantie u 3.5 ± 3. ISO 9013 2.1 ± 1.3 t/m 10 ± 1.2 ± 0.2 ± 7.0 1000 tot 2000 ± 0.342 Als één van de drie niet gespecificeerd hoeft te worden moet een “0” op zijn plaats ingevuld worden.6 ± 3.9 Aanduidingen op de tekening Als een werkstuk op één of meer punten volgens ISO 9013 getolereerd is dan dient dat door middel van onderstaand teken op de tekening vermeld te worden.0 >200 t/m 250 >250 t/m 300 35 tot 125 ± 0. 2.7 ± 6.5 ± 0.8 ± 2.8 ± 1.3 ± 1.nl !!! 13 . een Rz in bereik 4 en een maattolerantie in klasse 2.4 ± 7. De betreffende klasse (1 of 2) voor de maattoleranties Voorbeeld: Een element met de tolerantie voor u in bereik 3. Op de plaats van de getallen moet het volgende ingevuld worden: 1.2 >150 t/m 200 ± 4. 1.15 t/m 6.7 2000 tot 4000 ± 0.2 ± 1.1 ± 0.Tosec Normenhandboek Tabel 13 . ISO 9013 .4 >1 t/m 3.9 ± 5.9 ± 1.15 ± 0.4 ± 4.4 ± 1. maten in mm Nom.7 ± 0.3 ± 1.7 ± 0.4 ± 5.0 ± 3. maat 0 tot 3 tot 10 tot Plaat dikte 3 10 35 >0 t/m 1 ± 0. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. 3. 4 34.8 3 2 122.8 19. gekoppeld aan bereiken volgens ISO 9013 s 1 1. s = plaatdikte De ruwheid van de gesneden rand Een overzicht van de maximaal haalbare ruwdiepte voor lasergesneden elementen wordt in tabel 15 gegeven.5 40.9 ----- 2 2 2 2 2 2 2 3 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.4 11.9 28.Tosec Normenhandboek 2.5 1 2 8.6 19. Tabel 14 – Bereik van rechthoekigheid tolerantie u voor lasergesneden elementen.4 2 2 16.2 Rz RVS Bereik 1 5.3 56.1 1 2 4.3 33.1 19.7 37. volgens ISO 9013 Constructiestaal S ISO 9013 >33 Bereik 3 0 t/m 33 Bereik 2 Roestvaststaal >61 Bereik 3 >17 t/m 61 Bereik 4 >5 t/m 17 Bereik 3 0 t/m 5 Bereik 2 Aluminium >51 Bereik 5 >14 t/m 51 Bereik 4 >4 t/m 14 Bereik 3 0 t/m 4 Bereik 2 Maten in mm.6 1 2 20. mail deze naar info@tosec. Tabel 15 – Maximale gemiddelde ruwdiepte Rz voor lasergesneden elementen. s = plaatdikte in mm.2.8 4 2 68.nl !! .staal Rz Bereik 6.1 2 2 19.1 35.2 68.6 29.9 4 2 -3 -Maten in µm. Aluminium Rz Bereik 13.6 15.1 1 2 6.5 2 3 4 5 6 8 10 12 15 20 14 Con.4 28.3 17.9 11.1 Lasersnijden met betrekking tot ISO 9013 De haaksheid van de gesneden rand De bovengrens van deze rechthoekigheidstolerantie u van een lasergesneden snijkant is afhankelijk van de plaatdikte s en materiaalsoort (zie tabel 14).3 20.3 2 2 90. nl !!! 15 . mail deze naar info@tosec. de onderbroken lijn geeft de haalbare u voor autogeen snijden aan. De ruwheid van de gesneden rand De Rz voor een autogeengesneden snijrand ligt in dit geval wederom op de grens tussen twee gebieden (zie grafiek 2). Grafiek 1 – De verschillende bereiken voor de rechthoekigheid tolerantie u volgens ISO 9013.Tosec Normenhandboek 2. Grafiek 2 – De verschillende bereiken voor Rz volgens ISO 9013.2. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.2 Autogeensnijden met betrekking tot ISO 9013 De haaksheid van de gesneden rand In de praktijk zal de rechthoekigheidstolerantie van een autogeengesneden snijrand rond de grens van bereik 3 en bereik 4 komen te liggen (zie grafiek 1). de onderbroken lijn geeft de haalbare Rz voor autogeengesneden snijkanten aan. Tosec Normenhandboek 2.nl !! . mail deze naar info@tosec. De ruwheid van de gesneden rand Rz bij plasmasnijden zal in de praktijk rond de grens van de bereiken 3 en 4 liggen (zie grafiek 4). de onderbroken lijn geeft de haalbare Rz voor plasmasnijden aan. 16 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.De verschillende bereiken voor rechthoekigheidtolerantie u volgens ISO 9013. Grafiek 3 .2.3 Plasmasnijden met betrekking tot ISO 9013 De haaksheid van de gesneden rand In de praktijk zal een plasmagesneden rand rond de grens van bereiken 4 en 5 komen te liggen (zie grafiek 3). Grafiek 4 – De verschillende bereiken voor Rz volgens ISO 9013. de onderbroken lijn geeft de haalbare u voor plasmasnijden aan. bijvoorbeeld H7. Men dient echter wel te begrijpen dat de toleranties en grensmaatafwijkingen die in deze internationale norm worden gegeven. zoals in deze internationale norm gebruikt. Dit kan de breedte van een gleuf of de dikte van een spie zijn (zie ook ISO286-1F). Evenzo dient de term "algemeen gebruikte gaten en assen" te worden opgevat als zorgend voor een grote keus in grensmaatafwijkingen die geschikt zijn voor een grote verscheidenheid van eisen. samen met de bijbehorende symbolen. te weten ISO 286-1 en ISO 286-2. Het eveneens veel gebruikte "eenheidsasstelsel" gaat ervan uit dat de as een tolerantiegebied heeft van "h". samen met de berekende waarden van standaardtoleranties en basisgrensmaatafwijkingen. Deze norm bestaal uit twee delen. Dit deel van ISO 286 geeft ook termen en definities. Voor de eenvoud en ook vanwege het belang van cilindrische werkstukken met cirkelvormige doorsnede. Het getal 1 is het kleinste gebied en cijfer 18 het grootst. Bijvoorbeeld. De cijfers geven de grootte van een tolerantiegebied aan. H7/e8 voor een losse passing en "nauwkeurig werk". Het veel gebruikte "eenheidsgatstelsel" gaat ervan uit dat het gat een tolerantiegebiedligging heeft van "H". op de volgende pagina). Voor een "as maat" wordt h7 gebruikt.Tosec Normenhandboek 2. mail deze naar
[email protected] !!! 17 . kan worden opgevat als betrekking hebbend op de ruimte omvat door de beide evenwijdige kanten (of raakvlakken) van welk werkstuk dan ook. h11/C11 voor een losse passing en "ruw werk". Door het kiezen van een tolerantiegebiedligging voor de as wordt het soort passing bepaald. Er wordt op gewezen dat de algemene term "gat" of "as". Dit deel van ISO 286 bevat waarden voor de bovenste en onderste grensmaatafwijkingen voor gaten en assen. wordt uitdrukkelijk alleen naar dit soort werkstukken verwezen. H8/s7 voor een vaste passing en "gewoon werk". Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. toleranties volgens ISO 286 ISO 286 is een norm die het ISO-passingstelsel beschrijft.[1] ISO 286-2 De ISO 286-2 weergeeft waarden van de grensmaatafwijkingen voor algemeen gebruikte tolerantieklassen (velden) voor gaten en assen met behulp van de informatie die in ISO 286-1 is gegeven. Deze waarden dienen als bindend te worden opgevat bij de toepassing van het stelsel. De letter geeft de ligging van het tolerantiegebied aan. Waarbij A/a het meest buiten de nominale maat ligt en ZC/zc het meest binnen (zie fig 3. ISO 286-1 De ISO 286-1 geeft de grondslagen van het ISO-passingstelsel weer. Bijvoorbeeld. H6/k5 voor een overgangspassing en "zeer nauwkeurig werk".[1] Aanduidingen voor toleranties volgens het ISO-passingstelsel bestaan uit een combinatie van een cijfer en een letter. In dit geval een "gat maat" omdat de letter een hoofdletter is. evenzeer van toepassing zijn op werkstukken met een andere dan cirkelvormige doorsnede.3 Het ISO-passingstelsel. Door het kiezen van een tolerantiegebiedligging voor het gat wordt het soort passing bepaald. Het ISO-passingstelsel voorziet in een stelsel van toleranties en grensmaatafwijkingen die geschikt zijn voor gladde werkstukken. Het ISO-passingstelsel voorziet in een stelsel van toleranties en grensmaatafwijkingen die geschikt zijn voor gladde werkstukken. nl !! .Tosec Normenhandboek Figuur 3.[3] 18 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. mail deze naar info@tosec. Met extra aandacht en speciaal voor het te boren materiaal geschikte boren zijn toleranties van H8 haalbaar (zie tabel 7).00 0.15 0.00 0.00 0. Tabel 6 – toleranties volgens ISO 286 met betrekking tot normaal boren.00 0.00 0.25 0.00 0. Nominale maat > ≤ 1 3 3 6 6 10 10 18 18 30 30 50 50 80 80 120 Kwaliteit H8 + 0.00 0.022 0.027 0.30 0.00 0.046 0.039 0.21 0.033 0.00 0. Nominale maat > ≤ 1 3 3 6 6 10 10 18 18 30 30 50 50 80 80 120 Kwaliteit H12 + 0.018 0.00 0.054 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. mail deze naar
[email protected] Tabel 7 – toleranties volgens ISO 286 met betrekking tot speciaal boren.00 0.00 0.00 0.Tosec Normenhandboek 2.12 0.10 0. maten in mm.014 0.3.18 0.00 0.1 Boren met betrekking tot ISO 286 Als geboorde gaten worden vergeleken met ISO 286 dan volgen de volgende conclusies: • • Met een standaard HSS boor en een stabiele opspanning zijn de toleranties op de gaten H12 (zie tabel 6).nl !!! 19 . maten in mm.00 0.00 0. 010 0. is ruimen de juiste optie om deze punten te verbeteren.35 maal de tolerantie voor het gat. De minimum limiet voor de ruimer is de maximum limiet voor de ruimer verminderd met 0. 20 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.022mm. Tabel 8 – toleranties volgens ISO 286 met betrekking tot ruimen. verminderd met 0.0077.018 0.062mm.00 0.15 maal de tolerantie voor het gat. omhoog afgerond tot 0. De maximum limiet voor de ruimer. Deze waarde wordt afgerond naar het eerstvolgende hogere meervoud van 0. kan de volgende vuistregel worden gebruikt: Voorbeeld voor een gat van 10 mm met een tolerantie D8: • • • Maximum diameter van gat = 10. omhoog afgerond tot 0. Maximum limiet voor ruimer = 10.008mm.35 x gattolerantie (0.0.00 0. Een vergelijkbare methode kan natuurlijk ook voor andere toleranties worden gebruikt. bijvoorbeeld D8.001 mm: • 0.004 = 10.015 0.004mm.030 0.00 0.0033. Deze waarde wordt afgerond naar het eerstvolgende hogere meervoud van 0.00 0. maten in mm.021 0.35 x 0.025 0.035 Als de afmetingen van een speciale ruimer moeten worden gedefinieerd om een specifieke tolerantie te verkrijgen.00 0. Ruimers zijn over het algemeen ontworpen om een nauwkeurigheid van H7 te halen (zie tabel 8).058mm.00 0.062 .15 x gattolerantie (= 0.00 0.008 = 10.050mm.3.0. Gattolerantie = 0.Tosec Normenhandboek 2.058 . Minimum diameter van gat = 10.040mm. Minimum limiet voor ruimer = 10. Nominale maat > ≤ 1 3 3 6 6 10 10 18 18 30 30 50 50 80 80 120 Kwaliteit H7 + 0.001 mm: • 0.2 Ruimen met betrekking tot ISO 286 Als het gat na het boren nog niet nauwkeurig genoeg is en/of het oppervlakte niet aan de gestelde eis voldoet. is de maximum diameter van het gat. mail deze naar
[email protected] 0.022) = 0.012 0.nl !! .15x 0.022) = 0. Tosec® is vaak in staat door middel van speciale materiaalsoorten kleinere radii aan te houden. waaronder toleranties.2 8 36 1. 2. 1975.1. Als de toleranties uit de DIN 6935 vergeleken worden met de ISO 2768 blijkt dat de afwijkingen van DIN 6935 buiten de bereiken vallen welke in ISO 2768 worden beschreven.5 0/ +2 Rm 640 0/ +1 0/ +2 0/ +3 Tabel 11 . In tabel 11 worden de toleranties voor de hoekmaat gegeven. Gezien de ervaring met de nieuwste kantpersen en de ontwikkeling van metalen welke uitstekend geschikt zijn voor koudbuigen. 30 Toegestane afwijking ±2º volgens DIN 6935 Kortste beenlengte in mm.4 Toleranties op koudbuigen volgens DIN 6935 Onderdelen die door middel van koudbuigen worden gefabriceerd vallen onder DIN 6935.5 Treksterkte 490 0/ +0. Tolerantie op kleinste buigradius volgens DIN 6935 Plaatdikte 3 8 20 390 0/ +0. Maten in mm. Een punt van aandacht is het publicatiejaar van deze norm.4. 1 6 32 1. 50 80 120 ±1º45'' ±1º30'' ±1º15'' 120+ ±1º Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Maten in mm.Tosec Normenhandboek 2. De toleranties voor de kleinst buigradius r volgens DIN 6935 zijn weergegeven in tabel 10.8 0/ +1. In een later stadium zal dit handboek worden uitgebreid met richtwaardes voor kantpersen welke binnen Tosec® in de praktijk zijn bepaald. Koudbuigen van plaat met betrekking tot DIN 6935 [5] In DIN 6935 is onder andere een tabel met meest gangbare radii opgenomen (zie tabel 9). In de meeste gevallen kan Tosec® een nauwkeurigere tolerantie aanhouden.6 10 40 Standaard radii r 2 2. mail deze naar info@tosec. In deze richtwaarden is ook rekening gehouden met de walsrichting(zie tabel 12).Standaard radii r volgens DIN 6935.Tolerantie op hoekmaat in graden. kan de conclusie getrokken worden dat deze norm op enkele punten achterhaald is. Benadrukt wordt dat dit richtwaarden zijn. Voor de beenlengte moet de kortste lengte gekozen worden. DIN 6935 bevat verder ook richtwaarden voor de kleinste radius bij verschillende treksterktes en materiaaldiktes. Deze norm beschrijft de meeste aspecten van het buigen van metaal.nl !!! 21 .Toegestane afwijking voor kleinste buigradius. Tabel 9 .5 12 16 45 50 3 20 63 4 25 80 5 28 100 Tabel 10 . De toleranties gelden voor kleinste standaard radius gegeven in tabel 9.5 0/ +1 0/ +1. Deze toleranties zijn ruimer in vergelijking met de ISO 2768. 6 Langs 1 1.3 Langs 1. Maten in mm.2 2 490 .2 2 Langs 1.Tosec Normenhandboek Tabel 12 – Richtwaardes voor de kleinste radius Deze tabel is voor hoeken t/m 120°.5 2.6 2. Kleinste radius bij plaatdikte (s). daarboven moet de eerst grotere radius gekozen worden.490 Haaks 1.6 390 .5 t/m 2.640 Haaks 1.6 2.5 2. Plaatdikte (s) in mm. mail deze naar info@tosec. 0 t/m 1 t/m Treksterkte Walsrichting 1 1.nl !! 16 t/m 18 36 40 40 45 45 50 18 t/m 20 40 45 45 50 50 63 .5 t/m 3 3 3 4 4 5 6 3 t/m 4 5 6 6 6 6 8 4 t/m 5 6 8 8 10 8 10 5 t/m 6 8 10 10 12 10 12 6 t/m 8 12 16 16 20 16 20 8 t/m 10 15 20 20 25 20 25 10 t/m 12 20 25 25 32 26 32 12 t/m 14 25 28 28 38 32 38 14 t/m 16 28 32 32 40 38 40 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.5 -390 Haaks 1 1.5 3 3 4 4 2.3 22 1. Het belangrijkste criterium voor de keuze van een bepaalde tolerantieklasse is de functionele eis waaraan moet worden voldaan[1].Tosec Normenhandboek 3 Constructiewerk Binnen Tosec® neemt constructiewerk een grote plaats in.en plaatstoleranties voor gelaste constructies kan de norm ISO 13920 worden toegepast. Tolerantie klasse A B C D 2 t/m 30 30 t/m 120 120 t/m 400 ±1 ±1 ±2 ±3 ±4 ±1 ±2 ±4 ±7 Reeks van nominale maten l.1 Maatvoering van constructies volgens ISO 13920 Voor het kwalificeren van maat-. De toleranties voor lengtematen zijn afhankelijk van de nominale lengte en tolerantieklasse (zie tabellen 13. in mm. Tabel 13 – Toleranties op lengtematen. knippen en/of buigen kunnen deze elementen gelast worden tot samengestelde constructies. 3. 14 en 15). Ondanks dat constructiewerk een breed vakgebied is. De definitie van de norm luidt als volgt: ISO 13920 Geeft algemene toleranties voor lengte.1. mail deze naar
[email protected] !!! 23 . 3. wordt de nadruk in dit hoofdstuk op de normering van lassen gelegd.1 Lassen Normen in dit hoofdstuk gaan over maatvoering van constructies. het kwalificeren van laspersoneel en symbolen voor op technische tekeningen.en hoekmaten en voor vorm en plaats voor gelaste constructies in vier tolerantieklassen die op gebruikelijke werkplaatsnauwkeurigheid zijn gebaseerd. vorm. 400 1000 2000 4000 8000 t/m t/m t/m t/m t/m 1000 2000 4000 8000 12000 Toleranties t in mm ±2 ±3 ±4 ±5 ±6 ±3 ±4 ±6 ±8 ± 10 ±6 ±8 ± 11 ± 14 ± 18 ±9 ± 12 ± 16 ± 21 ± 27 12000 t/m 16000 16000 t/m 20000 Boven 20000 ±7 ± 12 ± 21 ± 32 ±8 ± 14 ± 24 ± 36 ±9 ± 16 ± 27 ± 40 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Na het intern snijden. komt overeen met de tanges van de algemene tolerantie. vlakheids en evenwijdigheidstoleranties.5 ±3 B ± 13 ±9 ±6 C ± 18 ± 13 ±9 D ± 26 ± 22 ± 18 *De waarde. mail deze naar
[email protected] Normenhandboek Tabel 14 – Toleranties op hoekmaten.5 1 1.5 2.5 3 5.nl !! 8 16 25 40 . Tabel 15 – Rechtheids-. van de kortste zijde.5 9 14 3 6 11 18 4 8 16 26 5 10 20 32 6 12 22 36 7 14 25 40 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Lengte van kortste zijde.5 9 2 4.5 3 5 1. in mm 0 400 t/m t/m Boven Tolerantie 400 1000 1000 klasse Toleranties in graden ± 0°20' ± 0°15' ± 0°10' A ± 0°45' ± 0°30' ± 0°20' B ± 1° ± 0°45 ± 0°30' C ± 1°30' ± 1°15' ± 1° D Toleranties in mm/m* A ±6 ± 4.5 1 1. aangeduid in mm/m. Zij moet worden vermenigvuldigd met de lengte. Heeft betrekking op de langste zijde van het oppervlak 30 120 400 1000 2000 4000 8000 12000 16000 Tolerantie t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m Boven klasse 120 400 1000 2000 4000 8000 12000 16000 20000 20000 E F G H 24 0. in m. Reeksen van nominale maten l in mm. 131 MIG-lassen 135 MAG-lassen 136 Booglassen met een gevulde elektrode onder bescherming van een actief gas. Proefstuk A BW D FW Proefstuk T T z Nominale keelhoogte Stompe las Buitenmiddellijn van een pijp Hoeklas Plaat Wanddikte van plaat of pijp Pijp Beenlengte van een hoeklas Toevoegmaterialen nm Geen toevoegmateriaal wm Met toevoegmateriaal A Zure bekleding B Basische bekleding C Cellulosebekleding R Rutielbekleding RA Rutiel-zure bekleding RB Rutiel.2 Kwalificeren van lassers volgens EN 287-1 Voor de kwalificatiebeproevingen van lassers binnen Tosec® die metalen verbinden door middel van smeltlassen wordt de volgende norm toegepast: EN 287-1 Geeft essentiële eisen. geldigheidsgebieden. acceptatiecriteria en certificatie van de kwalificatie van lassers bij het lassen van staal[1] EN 287-1 bevat veel afkortingen welke hieronder zijn vermeld.Tosec Normenhandboek 3. 141 TIG-lassen 15 Plasmabooglassen 311 Autogeenlassen Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Lasprocessen 111 Booglassen met beklede elektrode 114 Booglassen met gevulde draad. mail deze naar
[email protected] !!! 25 . 137 Booglassen met een gevulde elektrode onder bescherming van een inert gas. 121 Onder poeder lassen.1. beproevingsomstandigheden.basische bekleding RC Rutiel-cellulosebekleding RR Rutielbekleding (dik) S Overige typen Overigen bs Tweezijdig lassen gg Gutsen of slijpen van lassen (tegenbewerking) mb Lassen met smeltbadondersteuning nb Lassen zonder smeltbadondersteuning. ng Niet gutsen of slijpen (geen tegenbewerking) ss Eenzijdig lassen. Normaanduidingen voor lasposities NEN-EN ASME Betekenis 287-1 1F PA Hoeklas onder de hand 2F PB Hoeklas uit de zij 3F PF/PG Hoeklas verticaal (“stapelen”) 4F PD Hoeklas boven het hoofd 1G PA V-las onder de hand 2G PC V-las horizontaal uit zij 3G PF/PG V-las verticaal (“stapelen”) 4G PE V-las boven het hoofd 5G PF/PG V-las in horizontaal liggende pijp rondom lassen 6G H-L V-las in pijp onder 450 rondom lassen 6GR Als 6G.Tosec Normenhandboek Lassers kunnen gekwalificeerd worden voor verschillende lasposities zoals aangegeven in figuur 3. De codes tussen de haakjes zijn aanduidingen volgens ASME (American Society of Mechanical Engineers). De codes voor de haakjes zijn aanduidingen volgens NEN EN 287-1. Figuur 3 – Lasposities. waardoor de bereikbaarheid wordt verkleind 26 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.nl !! . mail deze naar info@tosec. maar dan met een ring rondom de pijp. Tabel 16 – Aanduidingen voor het moedermateriaal. Fijnkorrelig constructiestaalsoorten. Afhankelijk van de materiaalgroep van het proefstuk wordt het geldigheidsgebied waarvoor de lasser is gekwalificeerd in de tabellen 17 en 18 weergegeven. W 11 X Tabel 18 – Geldigheidsgebieden voor lasverbindingen met ongelijke moedermaterialen. genormaliseerd. Materiaalgroep van proefstuk W 02 Geldigheidsgebied W 02 gelast aan W 01* W 02 gelast aan W 01* W 03 W 03 gelast aan W 01* W 03 gelast aan W 02* W 02 gelast aan W 01* W 04 W 04 gelast aan W 01* W 04 gelast aan W 02* W 11 gelast aan W 01** W 11 gelast aan W 02** W 11 W 11 gelast aan W 03** W 11 gelast aan W 04** * Bij een lasverbinding van ongelijke materialen moet het lastoevoegmateriaal overeen komen met een van de moedermateriaalgroepen ** Bij gebruik van lastoevoegmaterialen uit materiaalgroep W 11 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Ferritisch-austenitische corrosievaste chroom-nikkel (CrNi) staalsoorten Tabel 17 – Geldigheidsgebieden Materiaalgroep van Geldigheidsgebied W 01 W 02 W 03 W 04 proefstuk X W 01 X X W 02 X X X W 03 X X X X W 04 X* X* X* X* W 11 * Bij gebruik van lastoevoegmateriaal uit groep W 11. Chroom-molybdeen (CrMo) en/of Chroom-molybdeen-vanadium (CrMoV) kruipbestendigestaalsoorten. Uiteindelijk komen deze materiaalaanduidingen terug op het certificaat van de lasser. W 01 : W 02 : W 03 : W 04 : W 11 : Laag koolstofhoudende ongelegeerde staalsoorten en/of laaggelegeerde staalsoorten. Deze groepen worden in tabel 16 beschreven. Ferritische of martensitische corrosievastestaalsoorten met een chroomgehalte van 12% tot 20%. mail deze naar info@tosec. bovendien thermo-mechanisch behandelde staalsoorten met een vloeigrens Reh >360 N/mm^2 en zowel op dezelfde wijze gelaste nikkelstaalsoorten met 2% tot 5% nikkel. afgeschrikt en ontlaten.nl !!! 27 . In NEN EN 287-1 worden deze moedermaterialen dan ook in groepen verdeeld.Tosec Normenhandboek De proefstukken kunnen met verschillende materialen worden gelast. nl !! . mail deze naar info@tosec. Plaat Stompe las Austenitisch staal Basische bekleding Plaatdikte van 9mm.Tosec Normenhandboek De beschrijving van een lasserkwalificatie moet in de aangegeven volgorde de volgende onderwerpen bevatten: • • Het nummer van deze norm De essentiële variabelen zoals: o Lasproces o Halfproduct o Type naad o Materiaalgroep o Toevoegmateriaal o Afmeting van het proefstuk o Laspositie o Uitvoering van de las Een voorbeeld van een lasserskwalificatie is: NEN EN 287-1 111 P BW W 11 B t09 PF ss nb. Stompe las op plaat. verticaal opgaand. eenzijdig lassen Zonder smeltbad ondersteuning Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Uitleg: 111 = P= BW = W 11 = B= t09 = PF = ss = nb = 28 Booglassen met beklede elektrode. of soldeerverbinding moet komen. Figuur 19 – Symbolen voor lasnaadvormen Figuur 20 – Symbolen voor weerstandlassen Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.en zachtsoldeerverbindingen op technische tekeningen. dan wordt het onderstaand symbool gebruikt om aan te geven waar een las.3 Symbolische weergave lasverbindingen volgens ISO 2553 Deze internationale norm legt de regels vast voor de toepassing van symbolen voor lasverbindingen en voor hard.nl !!! 29 . Indien voor een las niet het type las hoeft te worden vastgelegd.Tosec Normenhandboek 3. mail deze naar
[email protected]. De symbolen voor verschillende lasnaadvormen volgens ISO 2553 zijn te zien in volgende twee figuren. Tosec Normenhandboek De symbolen voor de lasnaadvormen kunnen gecombineerd worden met aanduidingen voor de lasvorm (zie fig. Een overzicht van de gebruikte referentienummers en hun betekenis is op de volgende pagina terug te vinden. Figuur 21 – Symbolen voor gecombineerde lasnaad aanduidingen.en soldeerprocessen. mail deze naar info@tosec. Zie fig 22 Figuur 22 – Pijl met referentienummer van een lasproces Elk proces wordt gekenmerkt door een referentienummer. 3. Deze referentienummers worden in de staart van de pijl geplaatst. legt de termen voor processen met referentienummers vast voor las. 21).1. Zoals in bovenstaan figuur is het nummer 135. 30 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.4 Referentienummers volgens ISO 4063 Referentienummers De norm.nl !! . Dit nummer staat voor: MAG-lassen. NEN ISO 4063. nl !!! 31 . Hardsolderen m. Autogeenlassen met acetyleen-luchtgasmengsel Autogeenlassen met propaan-luchtgasmengsel. Boogstiftlassen Weerstandstiftlassen 9 91 911 912 913 914 915 916 917 918 919 923 924 93 94 941 942 943 944 945 946 947 948 949 951 952 953 954 956 96 97 971 972 Solderen Hardsolderen. Stiftlassen. Lassolderen met gas. Diffusiesolderen Golfsolderen. Dompelzachtsolderen. Autogeenlassen met zuurstof-waterstofgasmengsel. Thermietlassen. Hardsolderen met de brander.v. Diffusiehardsolderen.v. Weerstandhardsolderen. Andere harsoldeerprcessen. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Lassolderen. Booglassolderen. Autogeenlassen met zuurstof-propaangasmengsel. Inductiezachtsolderen. Andere zachtsoldeerprocessen. Ultrasoonzachtsolderen. Booglassen met beklede draad Firecracker welding Onderpoederlassen Onderpoederlassen met draadelektrode Onderpoederlassen met bandelektrode Gasbooglassen met afsmeltende elektrode MIG-lassen MAG-lassen Gasbooglassen met een gevulde elektrode onder bescherrming van een actief gas Gasbooglassen met een gevulde elektrode onder bescherrming van een inert gas Gasbooglassen met een niet afsmeltende elektrode TIG-lassen Lassen met een atomaire waterstof Plasmasnijden Plasma-MIG-lassen Andere booglasproccesen Koolbooglassen Booglassen met roterende boog 2 21 22 221 222 225 23 24 25 29 291 Weerstandlassen Puntlassen Rolnaadlassen Rolnaadlassen van overlapnaden Pletlassen Rolnaadlassen met onderlegstrip.b. 7 71 72 73 74 75 751 752 753 76 77 78 781 782 Andere lasprocessen. lichtenergie Laserlassen Arc image welding Infraroodlassen Elektronenbundellassen. Elektroslaklassen Elektrogaslassen Inductielassen Lassen m. Percussielassen. 3 31 Autogeenlassen Autogeenlassen met zuurstof-brandstofgasmengsel Autogeenlassen met zuurstof-acetyleengasmengsel.v. Inductiehardsolderen. een zoutbad. Kouddruklassen.b. Zachtsolderen m. Infraroodzachtsolderen. Smeedlassen. Wrijvingshardsolderen. Autogeen met brandstof-lucht-gasmengsel. een zoutbad. Infrarood hardsolderen. 1 101 11 111 112 113 114 115 118 12 121 122 13 131 135 136 137 14 311 312 313 32 321 322 4 41 42 43 44 441 45 47 48 Druklassen Ultrasoonlassen Wrijvingslassen. Dompelhardsolderen.b. Zachtsolderen met de soldeerbout Wrijvingszachtsolderen. Zachtsolderen. Hoogvacuumzachtsolderen. Projectielassen Afbrandstuiklassen Weerstandstuiklassen Andere weerstandlasprocessen. Zachtsolderen met de brander. Gasdruklassen. mail deze naar info@tosec. Sleepbadsolderen. Ultrasoonhardsolderen. Hoogvacuumhardsolderen. Weerstandzachtsolderen. Ovenhardsolderen. Hoogfrequent weerstandlassen.Tosec Normenhandboek Referentienummers voor las. Ovenzachtsolderen.en soldeerprocessen 0 Smeltlassen 141 149 15 151 18 181 185 Booglassen Metaal booglassen Booglassen zonder gasbescherming Booglassen met beklede elektrode Zwaartekrachtlassen met beklede elektrode Booglassen met massieve draad Booglassen met gevulde draad. Lassem met hoge mechanische energie Explosielassen Diffusielassen. nl !! . mail deze naar
[email protected] Normenhandboek 32 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. 0 Materiaalaanduidingen Omdat binnen de werktuigbouwkunde veel verschillende materialen worden toegepast. is gekozen om alleen de aanduidingen van materialen in de lijst op te nemen die door Tosec® regelmatig worden bewerkt.nl !!! 33 .Tosec Normenhandboek 4. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Tevens zijn bij bepaalde materiaalaanduidingen de merknamen voor verschillende staalsoorten gegeven. mail deze naar info@tosec. o.nl !! . is een ongelegeerd aluminium met een normaal verontreinigingniveau. de oorspronkelijke legering. een numeriek aanduidingsysteem. Deze aanduidingen bestaan uit letters die. Voorbeeld: EN AW-1050. mail deze naar
[email protected]% nauwkeurig wordt uitgedrukt. F = zoals geproduceerd. Het eerste cijfer geeft de legeringsgroep aan: 1xxx 2xxx 3xxx 4xxx 5xxx 6xxx 7xxx 8xxx = = = = = = = = Ongelegeerd aluminium Aluminium koper Aluminium mangaan Aluminium silicium Aluminium magnesium Aluminium magnesium silicium Aluminium zink Andere elementen In de 1xxx groep heeft het tweede cijfer betrekking op de verontreinigingen. In de groepen 2xxx tot en met 8xxx duidt het tweede cijfer op een legeringswijziging t. Betekenis van het tweede cijfer H-x2 = materiaal is 1/4 hard. Voor de aanduiding op basis van het numerieke systeem wordt gebruik gemaakt van vier cijfers die vooraf gegaan worden door EN AW-. indien dit noodzakelijk is. met minimaal 99. 34 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. H-3x = verstevigd en gestabiliseerd.1 Aluminium aanduidingen volgens EN 573-1/2 EN 573-1 De aanduiding van aluminium en aluminiumlegeringen wordt geregeld in de norm EN 573-1.50% aluminium. H-4x = verstevigd en gelakt of geschilderd en daarna gemoffeld. gevolgd worden door één of meer cijfers die behandelingen of bewerkingen aanduiden.Tosec Normenhandboek 4. De laatste twee cijfers zijn dan gelijk aan het decimale deel x 100. Is dit cijfer ongelijk aan nul dan worden speciale eisen gesteld aan één of meerdere verontreinigingen. De laatste twee cijfers dienen alleen om de verschillende legeringen in de groep te identificeren. In het algemeen wordt de numerieke aanduiding gevolgd door een aanduiding die de toestand waarin het materiaal verkeert aangeeft. O = zachtgegloeid O1 = bij hoge temperatuur gegloeid en langzaam afgekoeld O2 = warmtebehandeling tijdens mechanische bewerking O3 = gehomogeniseerd H = verstevigd Betekenis van het eerste cijfer H-1x = uitsluitend verstevigd H-2x = verstevigd op een hardheidsniveau boven het gewenste eindniveau en vervolgens door een gloeibehandeling op de gewenste hardheid gebracht. De laatste twee cijfers hebben betrekking op de zuiverheid van het aluminium indien de zuiverheid tot op 0. Indien van toepassing wordt een symbool gevolgd door een getal dat het percentage van het betreffende element weergeeft. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. T6 = oplosgegloeid en kunstmatig verouderd T7 = oplosgegloeid en kunstmatig oververouderd. T2 = na warmvervormen afgeschrikt. gevolgd door een percentage dat de zuiverheid aangeeft. Een overzicht van deze norm staat in tabel 23 op de volgende pagina. die de eigenschappen van het product met betrekking tot de oorspronkelijke T-toestand wezenlijk veranderen. T5 = na warmvervormen afgeschrikt en vervolgens kunstmatig verouderd. mail deze naar info@tosec. Achter de aanduiding T1 tot en met T9 kunnen aanvullende cijfers worden toegevoegd om een variatie in de behandeling aan te geven. Ook wordt het derde cijfer gebruikt als enkele andere eigenschappen duidelijk worden beïnvloed. verstevigd en tenslotte verouderd. Een derde cijfer geeft. T1 = na warmvervormen afgeschrikt en natuurlijk verouderd. verschillen van. De chemische symbolen voor legeringselementen moeten tot vier elementen beperkt blijven. Het derde cijfer wordt gebruikt als de mate van controle van de hardheidstoestand of van de mechanische eigenschappen of van beide. Deze aanduiding is primair bedoeld als aanvulling op EN 573-1. T8 = oplosgegloeid. Deze cijfers kunnen respectievelijk betrekking hebben op: • • • Oplosgloeien en/of precipitatieharden Mate van versteviging na oplosgloeien Bewerking ter vermindering van inwendige spanningen EN 573-2 Dit is een aanduiding op basis van chemische symbolen. een variatie van de twee-cijfer toestand. maar dicht liggen bij die van de twee-cijfer toestand waaraan het is toegevoegd. T4 = oplosgegloeid en natuurlijk verouderd. verstevigd en natuurlijk verouderd. gevolgd door de symbolen van de belangrijkste legeringselementen. De aanduiding voor gelegeerd aluminium bestaat uit het symbool "Al". als het gebruikt wordt. Bijvoorbeeld: EN AW -2011[Al Cu6BiPb] De aanduiding voor ongelegeerd aluminium bestaat uit "Al". kunstmatig verouderd en tenslotte verstevigd. Wordt er gebruik gemaakt van de aanduiding op basis van de chemisch symbolen dan wordt deze tussen vierkante haken achter de vier-cijfer aanduiding geplaatst. T9 = oplosgegloeid.Tosec Normenhandboek H-x4 = materiaal is 1/2 hard H-x6 = materiaal is 3/4 hard. verstevigd en natuurlijk verouderd. Komen er meerdere legeringselementen in de aanduiding voor dan worden ze in volgorde van afnemend nominaal gehalte gerangschikt. T3 = oplosgegloeid. T = warmtebehandeld.nl !!! 35 . H-x8 = materiaal is hard H-x9 = materiaal is extra hard. 3 Al99.9Mg0.5Mg Al Mn1Cu Al Mn1Mg1 Al Mn1Mg0. 3326 3.98 Al 99.5Mn AlMg4Mn AlMg5Mn Al99.5Mn0.7 Al99. 3207 3.5MgCu Aanduidingen volgens DIN 1725-1 Al99.5 Al 99. 1255 3. 3208 3.5 AlMg2. 3316 3.7Si Al Mg1SiCu Al MgSi1MgMn Eal MgSi Al 99. 3545 3.5 Al Mg2 Al 99. 3317 3. 3537 3. 3535 3. 3318 3.85Mg1 AlRMg0.5 AlMg4. 0255 3. 3210 3. 0526 3.5Mg0.5 AlMn1 -AlMn0. 1325 3. 0517 3. 3523 3. 4365 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.5 Al Mn0.5 AlMgSi0. 2315 3. 1305 3.5 Al99.8 AlMg2.0 EAl 99. 0615 3.9Mg1 Al 99. 0257 3. 0506 3.7 Al Mg4 Al Mg4. 4345 3. 3547 3.nl !! . 0285 3.5 Al Mg5Pb1.Tosec Normenhandboek Tabel 23 – Aanduidingen van aluminiumsoorten volgens de meest voorkomende normen. 0385 -3. 0275 3. 1645 3.5 AlMg1. Aanduidingen volgens EN 573-1 : 1994 EN AW-1050A EN AW-1070A EN AW-1080A EN AW-1098 EN AW-1100 EN AW-1200 EN AW-1350 EN AW-1350A EN AW-2007 EN AW-2011 EN AW-2014 EN AW-2017A EN AW-2024 EN AW-2030 EN AW-2117 EN AW-3003 EN AW-3004 EN AW-3005 EN AW-3103 EN AW-3104 EN AW-3105 EN AW-3107 EN AW-5005A EN AW-5019 EN AW-5049 EN AW-5050B EN AW-5051A EN AW-5052 EN AW-5058 EN AW-5082 EN AW-5083 EN AW-5086 EN AW-5182 EN AW-5210 EN AW-5251 EN AW-5305 EN AW-5310 EN AW-5454 EN AW-5505 EN AW-5605 EN AW-5754 EN AW-6005A EN AW-6012 EN AW-6060 EN AW-6063 EN AW-6061 EN AW-6082 EN AW-6101B EN AW-6401 EN AW-7020 EN AW-7022 EN AW-7072 EN AW-7075 36 Aanduidingen volgens EN 573-2 Al 99.5 Al Cu4PbMgMn Al Cu6BiPb Al Cu4SiMg Al Cu4MgSi Al Cu4Mg1 Al Cu4PbMg Al Cu2. 3345 3. 1355 -3. 3319 3.98Mg1 Al Mg3 Al MgSi Al MgSiPb Al MgSi Al Mg0.8 AlMg1.5 AlMn0.7 AlMgSiPb AlMgSi0.85Mg1 Al 99.5 Al 99.5 Al Mg4.5 AlMg2Mn0. mail deze naar info@tosec. 3206 3.5 Al Mg3Mn Al 99.5 AlZn1 AlZnMgCu1. 3309 3.9MgSi Al Zn4. 3211 3. 4335 3. 3210 3.5 3.5Mg0.8 Al Mg1. 1655 3.9Mg1 AlRMg1 AlMg3 AlMgSi0. 3549 3. 3308 3.6 Al Mg1 Al Mg5 Al Mg2Mn0. 0515 -3. 0525 3. 3527 3.8 Al99. 3655 3.5 Al Mg4.5 AlMnCu AlMn1Mg1 AlMn1Mg0.98Mg0.5 -AlMg4.4 Al 99. 3315 3.5Mn0.85Mg0.7Mn Al99.8 Al 99.5 Al Mn1 Al Mn1Mg1Cu Al Mn0.5Mg0.5 Al Mn2 Al Mg2. 0505 3.6 AlMg1 AlMg5 AlMg2Mn0. 3525 3.7 Al 99.5 Al99.9R -Al99 Materiaalnummer 3. 3555 3.5Mg1 Al Zn5Mg3Cu Al Zn1 Al Zn5.7 AlMg1SiCu AlMgSi1 E-AlMgSi0. 0205 E-Al AlCuMgPb AlCuBiPb AlCuSiMn AlCuMg1 AlCuMg2 -AlCu2. 4415 3.9MgSi AlZn4.5Mg1 AlZnMgCu0.0Cu EAl 99. 4418 1. 4510 1. EN 10088 : 1995 X12CrS13 X12Cr13 X20Cr13 X30Cr13 X39Cr13 X46Cr13 X17CrNi16-2 X14CrMoS17 X70CrMo15 X90CrMoV18 X39CrMo17-1 X105CrMo17 X3CrNiMo13-4 X4CrNiMo16-5-1 X8CrNiMoAl15-7-2 X5CrNiCuNb 16-4 X7CrNiAl17-7 DIN X 12 CrS 13 X 10 Cr 13 X 20 Cr 13 X 30 Cr 13 X 38 Cr 13 X 46 Cr 13 X 20 CrNi 17 2 X 12 CrMoS 17 X 70 CrMo 14 X 90 CrMoV 18 X 35 CrMo 17 X 105 CrMo 17 X 4CrNi 14 4 X 4 CrNiMo 16 5 -X5CrNiCuNb 16-4 -- AISI 416 410 420 420 F --431 430 F -440 B -440 C --632 630 -- Materiaalnummer 1. 4057 1.2 Roestvaststaal aanduidingen volgens EN 10088 De aanduiding van roestvaststaalkwaliteiten vindt plaats op basis van chemische samenstelling. Tabel 24 . Aangezien deze aanduidingen in een aantal gevallen lang worden. 4104 1. 4109 1. 4034 1. 4532 1. 4105 1. 4125 1. EN 10088 : 1995 X6Cr13 X6CrAl13 X2CrNi12 X6Cr17 X6CrMoS17 X6CrMo17-1 X2CrTiNb18 X3CrTi17 X3CrNb17 X2CrTi12 X2CrMoTi18-2 DIN X 6 Cr 13 X 6 CrAl 13 X 2 Cr 11 X 6 Cr 17 X 4 CrMoS 18 X 6 CrMo 17 1 -X 3 CrTi 17 X 3 CrNb 17 X 2 CrTi 12 X 2 CrMoTi 18 2 AISI 403. 4016 1. 4002 1. 4005 1. 4512 1. 4003 1. 4122 1. 4006 1. Martensitische en precipitatie geharde staalkwaliteiten. 4542 1. 410s 405 -430 -434 -xm 8. 4000 1. In de volgende vier tabellen zijn de aanduidingen voor verschillende soorten roestvaststaal weergegeven. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. 439 -409 443. 4313 1. 4568 Tabel 26 .Tosec Normenhandboek 4.Corrosievaste staalsoorten. 4509 1.Corrosievaste staalsoorten.Corrosievaste staalsoorten.nl !!! 37 . mail deze naar info@tosec. 444 Materiaalnummer 1. 4112 1. 4021 1. is het bij de roestvaste staalkwaliteiten gebruikelijk om het materiaalnummer te gebruiken in plaats van de aanduiding op basis van chemisch samenstelling. 430 Ti. 4511 1. 4113 1. 4028 1. 4521 Tabel 25 . 4031 1. Ferritische staalkwaliteiten. austenitische staalkwaliteiten. 308 303 304 L 301 304 LN -202 316 316 L 316 LN 316 LN 316 L 316 317 L 317 LMN -UNS N. 08904 321 F 44 347. 4311 1. mail deze naar info@tosec. 4404 1.nl !! .Tosec Normenhandboek EN 10088 : 1995 X5CrNi18-10 X4CrNi18-12 X8CrNiS18-9 X2CrNi19-11 X10CrNi18-10 X2CrNiN18-10 X1CrNiSi18-15-4 X2CrMnNiN17-7-5 X5CrNiMo17-12-2 X2CrNiMo 17-12-2 X2CrNiMoN17-11-2 X2CrNiMoN17-13-3 X2CrNiMo18-14-3 X3CrNiMo17-13-3 X2CrNiMo18-15-4 X2CrNiMoN17-13-5 X1NiCrMoCuN25-20-7 X1NiCrMoCu25-20-5 X6CrNiTi18-10 X1CrNiMoCuN20-18-7 X6CrNiNb18-10 X3CrNiCuMo17-11-3-2 X3CrNiCu18-9-4 X6CrNiMoTi17-12-2 X6CrNiMoNb17-12-2 DIN X 5 CrNi 18 10 X 5 CrNi 18 12 X 10 CrNiS 18 9 X 2 CrNi 19 11 X 12 CrNi 18 10 X 2 CrNiN 18 10 --X 5 CrNiMo 17 12 2 X 2 CrNiMo 17 13 2 X 2 CrNiMoN 17 12 2 X 2 CrNiMoN 17 13 3 X 2 CrNiMo 18 14 3 X 5 CrNiMo 17 13 3 X 2 CrNiMo 18 16 4 X 2 CrNiMoN 17 13 5 X 1 NiCrMoCuN 25 20 6 X 1 NiCrMoCu 25 20 5 X 6 CrNiTi 18 10 -X 6 CrNiNb 18 10 X 1 NiCrMoCuN 31 27 4 -X 6 CrNiMoTi 17 12 2 X 6 CrNiMoNb 17 12 2 AISI 304 305. 4436 1. 348 -S 30430 316 Ti -- Materiaalnummer 1.Duplex roestvaste staalkwaliteiten EN 10088 : 1995 X3CrNiMoN27-5-2 X2CrNiMoN22-5-3 38 DIN X 4 CrNiMov 27 5 2 X 2 CrNiMoN 22 5 3 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. 4303 1. 4571 1. 4401 1. 4406 1. 4550 1. 4438 1. 4439 1. 4541 1. 4547 1. 4305 1. 4429 1. 4462 Tabel 27 . 4435 1. 4306 1. 4567 1. 4310 1. 4301 1. 4361 1. 4580 AISI Materiaalnummer 1. 4529 1. 4371 1. 4563 1. 4539 1. 4460 1. Tosec Normenhandboek 4. al of niet voor het kleinste gespecificeerde diktebereik. Hoofdgroep 2: staalsoorten die worden aangeduid op basis van hun chemische samenstelling. in N/mm^2 C = Voor koudgewalste producten D = Voor warmgewalste producten X = Indien de walsmethode niet is opgegeven. aangeeft. slaat op de betreffende eis voor de minimale kerfslagwaarde. 235 = minimale rekgrens N/mm^2. EN 10027-2 (numeriek systeem. in N/mm^2 Gespecificeerde minimum rekgrens. Bijvoorbeeld: plaat EN 10025-S235JR: S is het symbool voor constructie staal. Tabel 28 . D = Platte producten voor koudvervormen Achtervoegsel Gespecificeerde minimum rekgrens voor het kleinste diktebereik. Hoofdgroep 1 Het basissymbool voor constructiestaal bestaat volgens EN 10027-1 uit de letter S gevolgd door een getal dat de gespecificeerde rekgrens. een kopie van het Duitse werkstoffnummern-system) NPR-ECISS/IC10 (aanvullende symbolen voor de aanduiding met symbolen) EN 10027-1 Deze norm verdeelt de aanduidingen van de staalsoorten weer in tweehoofdgroepen: Hoofdgroep 1: staalsoorten die worden aangeduid op basis van hun gebruik en mechanische of fysische eigenschappen. mail deze naar
[email protected] !!! 39 . De lettercombinatie. in N/mm^2 Gespecificeerde treksterkte. in N/mm^2 Gespecificeerde minimum treksterkte.symbolen genoemd in EN 10027-1 Betekenis S = (fijnkorrelig) Constructiestaal P = Staal voor drukvaten L = Staal voor transportleidingen E = Constructiestaal B = Betonstaal Y = Voorspanstaal R = Staal voor of in vorm van rails H = Koudgewalste platte producten met hoge rekgrens voor dieptrekken. in N/mm^2 Karakteristieke rekgrens.Eis kerfslagproef J= 27 Joule K= 40 Joule L= 60 Joule Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. zie onderstaande tabellen.3 Algemene aanduidingen volgens EN 10027-1/2 De algemene aanduiding van de staalkwaliteiten wordt geregeld in: • • • EN 10027-1 (aanduidingen op basis van symbolen). Tabel 29 . JR. P.t. Nb.b. gevolgd door de chemische symbolen van de legeringselementen. Pb. Hoofdgroep 2 Bij de staalkwaliteiten die worden aangeduid op basis van de chemische samenstelling worden drie groepen onderscheiden: Groep 1 = Ongelegeerd staal Groep 2 = Laaggelegeerd staal Groep 3 = Gelegeerd staal. Mo. Ta. Cr. Mn.Tosec Normenhandboek Tabel 30 . Getallen gescheiden door een verbindingsstreepje Getallen komen als volgt tot stand: Percentage Co. lage temperaturen >=27 Joule bij -50°C NH = Voor toepassingen bij hoge temperaturen. Q = Veredeld. mail deze naar info@tosec. Ti. Mi. Be Cu. met uitzondering van snelstaal Groep 1 = Ongelegeerd staal Basissymbool = C. lage temperaturen >=16 Joule bij -50°C NL 2 = Genormaliseerd. Si en W X 4 Percentage Al.Temperatuur kerfslagproef R= 20°C 0= 0°C 2= -20°C 3= -30°C 4= -40°C 5= -50°C 6= -60°C Tabel 31 . V en Zr X 10 Percentage N. het normaliseren Tabel 32 . gevolgd door gemiddelde koolstofpercentage X 100 Bijvoorbeeld : C45 = staal met een koolstofpercentage van 0. Deze worden ook weer gevolgd door getallen die de percentage(s) legeringselement(en) x factor.Kenmerken constructiestaal W = Corrosiebestendig G1 = Ongekalmeerd staal G2 = Gekalmeerd staal G3 = Genormaliseerd of normaliserend gewalst G4 = Producent heeft de keuze m.Kenmerken fijnkorrelig constructiestaal N= Genormaliseerd of normaliserend gewalst M = Thermo-mechanisch gewalst L= Voor toepassingen bij lage temperaturen. -50°C NL 1 = Genormaliseerd.nl !! . S en Ce X 100 Percentage B X 1000 40 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.45 Groep 2 = Laaggelegeerd staal De opbouw van de aanduiding is als volgt : Getal = gemiddeld percentage koolstof X 100. De materialen in dit handboek zijn te verdelen in twee hoofdgroepen. gelegeerd met nominaal 1% (4 gedeeld door 4) chroom en een niet nader aangegeven percentage molybdeen.05% koolstof. gemiddeld gehalte van de legeringselementen. Aanduidingen van constructiestaal 2.Tosec Normenhandboek Bijvoorbeeld : 42CrMo4. een gelegeerde staalkwaliteit met nominaal 0.nl !!! 41 .42% koolstof. Opmerking : Voor alle producten geldt dat ze vooraf gegaan worden door de naam van het product (plaat. band). getallen gescheiden door een verbindingsstreepje Bijvoorbeeld : X5CrNi18-10. Groep 3 = Gelegeerd staal De opbouw van de aanduiding is als volgt : Basissymbool = X gevolgd door gemiddeld koolstof percentage X 100. gevolgd door de chemische symbolen van de kenmerkende legeringselementen. mail deze naar info@tosec. een laaggelegeerd staal met nominaal 0. Per hoofdgroep worden verschillende aanduidingen van staalsoorten weergegeven. gevolgd door. Hierna volgt per hoofdgroep een overzicht van de staalsoorten en hun aanduidingen welke in de hoofdgroep zijn opgenomen. gelegeerd met nominaal 18% chroom en 10% nikkel. Hoofdgroepen zijn: 1. en het nummer van de betreffende Europese norm. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Aanduidingen van ongelegeerd laag koolstofstaal voor koudvervormen. al of niet voor het kleinste gespecificeerde diktebereik.1. komen alleen voor in combinatie met J2 of K2. Tabel 33 .Tosec Normenhandboek 4. C= N= Geschikt voor koudflenzen Als het product normaal gegloeid of normaliserend gewalst geleverd moet worden.nl !! . In deze paragraaf worden veelvoorkomende aanduidingen voor constructiestalen apart bekeken. Voorbeeld : EN 10025-S355J2G3 is een constructiestaal (S) met een minimale rekgrens van 355 N/mm^2 en een gegarandeerde kerfslagwaarde van 27J bij -20°C (J2)in normaalgegloeide toestand (G3). Bij platte en lange producten in de kwaliteiten J2G4 en K2G4 en bij lange producten in de kwaliteiten J2G3 en K2G3 is de leveringtoestand naar keuze van de producent. Indien van toepassing kan de aanduiding nog gevolgd worden door: G1 = G2 = G3 / G4 = Onrustig staal. 4. Stikstofbindende elementen zijn aanwezig.3. Onrustig staal niet toegestaan. Platte producten in de kwaliteiten J2G3 en K2G3 worden normaal gegloeid of normaliserend gewalst geleverd.Aanduiding kerfslagwaarde bij EN 10025 Minimale kerfslagenergie 27 J JR JO J2 40 J KR KO K2 Beproeving temperatuur ºC 20 0 -20 Voor een overzicht van aanduidingen voor warmgewalst constructiestaal volgens EN 10025 zie tabel 34. aangeeft. mail deze naar info@tosec. 42 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.3.1 Constructiestaal aanduidingen Het basissymbool bestaat volgens EN 10027-1 uit de letter S gevolgd door een getal dat de gespecificeerde rekgrens.1 Warmgewalst constructiestaal aanduidingen EN 10025 De basis aanduiding bestaande uit de letter S gevolgd door de gespecificeerde minimale vloeigrens wordt altijd gevolgd door een eis betreffende de minimale kerfslagwaarde (zie tabel 33). 0117 -1. 0145 -1. 0038 1. Qua mechanische eigenschappen is deze kwaliteit nauw verwant aan de kwaliteit S235JRG2.nl !!! 43 . 0145 1. 0044 1. 0144 1. 0577 1. 0553 1. 0570 1. 0114 1. 0595 1. mail deze naar
[email protected] producten van ongelegeerd constructiestaal EN 10025 : 1993 S185 S235 S235JR S235JRG2 S235JO S235J2G3 S235J2G4 S275 S275JR S275JO S275J2G3 S275J2G4 S355 S355JR S355JO S355J2G3 S355J2R4 S355K2G3 S355K2G4 EN 10025 : 1991 Fe 310-0 Fe 360 A Fe 360 B Fe 360 BFN Fe 360 C Fe 360 D1 Fe 360 D2 Fe 430 A Fe 430 B Fe 430 C Fe 430 D1 Fe 430 D2 Fe 510 A Fe 510 B Fe 510 C Fe 510 D1 Fe 510 D2 Fe 510 DD1 Fe 510 DD2 DIN 17100 BS 4360 40A St 37-2 RSt 37-2 St 37-3 U St 37-3 N -St 44-2 St 44-3 U St 44-3 N -St 52-3 U St 52-3 N ----- 40B 40C 40D 43A 43B 43C 43D 50A 50B 50C 50D 50DD 50DD Materiaalnummer --1. 0116 1. 0596 Speciaal voor het lasersnijden gebruikt Tosec® het materiaal RAEX. [6] Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Type REAX 250 C LASER heeft zeer goede eigenschappen ten aanzien van lasersnijden. 0143 1.Tosec Normenhandboek Tabel 34 . 0037 1. Tabel 35 . Qua mechanische eigenschappen komt het sterk over een met S420MC. Uit NPR-ECISS/IC10 blijkt dat achter de basisaanduiding de letter M volgt om aan te geven dat het materiaal thermomechanisch gewalst is. 8819 1.2 Thermomechanisch gewalste aanduidingen EN 10149-2 & EN 10113-3 Thermomechanisch walsen is een warmwalsbehandeling waarbij de eindtemperatuur nog lager ligt dan bij het normaliserend walsen.420. Deze bestaat uit twee uitvoeringen namelijk WELDOX 420 D en WELDOX 420 E. 0976 1.700MC. de naam zegt het al.Warmgewalste platte producten gemaakt van staalsoorten met een hoge vloeigrens voor koudvervormen EN 10149-2 : 1995 EU 149-2 : 1980 S315MC -S355MC Fe E 355-TM S420MC S460MC S500MC S550MC S600MC S650MC S700MC Fe E 420-TM -Fe E 490-TM -Fe E 550-TM ---- DIN QStE 300 TM QStE 360 TM QStE 380 TM QStE 420 TM QStE 460 TM Materiaalnummer 1.nl !! .590.600. 8838 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. De letter L staat voor een gegarandeerde kerfslagwaarde tot -50°C. lasersnijden.Tosec Normenhandboek 4. 8823 1.Warmgewalste platte producten van lasbaar fijnkorrelig constructiestaal. Komt met mechanische eigenschappen overeen met S355.1. 8976 1.3.420. Hierdoor ontstaat een zeer fijnkorrelig product met hoge sterkte en goede vervormingseigenschappen. 8827 1. 8951 1. 8974 Tabel 36 .700 MC en is tevens goed te lassen. 8825 1. 0972 1. 8836 1. mail deze naar info@tosec. terwijl de mogelijkheid tot koudvervormen aangegeven wordt met de letter C. 0984 1. Deze komen respectievelijk over een met S420M en S420ML. 0980 1. Ander veel voorkomend materiaal is RAEX 420 LASER. 0982 QStE 500 TM QStE 550 TM QStE 600 TM QStE 650 TM QStE 690 TM 1. Dit materiaal is zeer geschikt voor. EN 10113-3 : 1993 S275M S275ML S355M S355ML S420M S420ML S460M S460ML 44 EU 113 : 1972 Fe E 275 KG TM Fe E 275 KT TM Fe E 355 KG TM Fe E 355 KT TM Fe E 420 KG TM Fe E 420 KG TM Fe E 460 KG TM Fe E 460 KT TM DIN --StE 355 TM TStE 355 TM StE 420 TM TStE 420 TM StE 460 TM TStE 460 TM Materiaalnummer 1. 8969 1. 0986 1. 8818 1. Ook veel voorkomend en ook zeer geschikt voor lasersnijden is DOMEX 355. Een materiaal dat veel binnen Tosec® wordt gebruikt is het staalsoort met de merknaam WELDOX 420. 8834 1. Een overzicht van aanduidingen voor thermomechanisch gewalst constructiestaal volgens EN 10149-2 en EN 10113-3 staan in tabellen 35 en 36. Tosec Normenhandboek 4. 0983 1. EN 10149-3 : 1995 EU 149-2 : 1980 S260NC -Fe E 275-TD S315NC -S355NC Fe E 355-TD S420NC Fe E 420-TD Fe E 490-TD DIN QStE 260 N Materiaalnummer 1. 0491 1. 8902 1. 0977 1. Normaliserend walsen geeft een geringere oxidelaag en in het algemeen hogere kerftaaiheid ten opzichte van de normaal gegloeide kwaliteiten. Een overzicht van aanduidingen voor normaal gegloeid constructie staal volgens EN 10149-3 en EN 10113-2 is terug te vinden in de tabellen 37 en 38. Uit NPR-ECISS/IC10 blijkt dat achter de basisaanduiding de letter N volgt om aan te geven dat het materiaal normaal gegloeid of normaliserend gewalst is.nl !!! 45 . 0973 QStE 315 N QStE 360 N QStE 420 N QStE 460 N QStE 500 N 1. 0545 1.3. 8903 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. 0490 1. aanduidingen EN 10149-3 & EN 10113-2 Normaalgloeien van constructiestaal geeft een verhoging van de rekgrens en kerftaaiheid. Tabel 37 . 8901 1. 0985 Tabel 38 .Warmgewalste platte producten met een hoge vloeigrens voor koudvervormen. 0973 1. L geeft aan dat het materiaal een gegarandeerde kerfslagwaarde heeft tot -50°C. terwijl de letter C aangeeft dat het materiaal kan worden koudvervormd.Warmgewalste producten van lasbaar fijnkorrelig constructiestaal. 8912 1.3 Normaal gegloeid cs. mail deze naar
[email protected]. EN 10113-2 : 1993 S275N S275NL S355N S355NL S420N S420NL S460N S460NL EU 113 : 1972 Fe E 275 KG N Fe E 275 KT N Fe E 355 KG N Fe E 355 KT N Fe E 420 KG N Fe E 420 KT N Fe E 460 KG N Fe E 460 KT N DIN 17102 StE 285 TStE 285 StE 355 TStE 355 StE 420 TStE 420 StE 460 TStE 460 Materiaalnummer 1. 0546 1. 0981 1. De letter L staat voor kwaliteiten met een gegarandeerde kerfslagwaarde tot -50°C. 8926 1. 8931 1.3. EN 10137-2 : 1995 S460Q S460QL S460QL1 S500Q S500QL S500GL1 S550Q S550QL S550QL1 S620Q S620QL S620QL1 S690Q S690QL S690QL1 S890Q S890QL S890QL1 S960Q S960QL 46 EU 137 : 1980 Fe E 460V Fe E 460V KT -Fe E 500 V Fe E 500 V KY -Fe E 550 V Fe E 550 V KT -Fe E 620 V Fe E 620 V KT --Fe E 690 V KT ------- DIN -TStE 460 V -StE 500 V TStE 500 V EStE 500 V StE 550 V TStE 550 V EStE 550 V StE 620 V TStE 620 V EStE 620 V StE 690 V TStE 690 V EStE 690 V -TStE 890 V EStE 890 V -TStE 960 V Materiaalnummer 1.Tosec Normenhandboek 4. Deze komen respectievelijk overeen met S690Q. 8914 1. Materiaal dat veel binnen Tosec® gebruikt wordt is een staalsoort met de merknaam WELDOX 700. samen met een goede weerstand tegen brosse breuk en een redelijke vervormbaarheid. 8904 1. Een ander hoogvast kwaliteitstaal dat bij Tosec® gebruikt wordt is DILLIMAX 690 T. Komt met mechanische eigenschappen overeen met S690QL. Wederom een speciaalstaal in veredelde kwaliteit. 8987 1. Nadelen: mindere buigbaarheid en lasbaarheid. N-A-XTRA M70.4 Veredeld constructiestaal aanduidingen volgens EN 10137-2 Veredelde kwaliteiten hebben een warmtebehandeling ondergaan bestaande uit harden en hoog ontlaten. 8924 1. 8986 1. 8933 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. 8984 1. 8940 1. WELDOX 700 E en WELDOX 700 F. Deze wordt gekenmerkt door een hoge sterkte.nl !! . 8906 1. mail deze naar info@tosec. 8983 1. 8909 1. S890QL en S960QL. Deze bestaat uit drie uitvoeringen: WELDOX 700 D. Tabel 39 . Uit NPR-ECISS/IC10 blijkt dat achter de basisaanduiding de letter Q volgt om aan te geven dat materiaal veredeld is. 8927 1. S690QL en S690QL1. zie tabel 39. 8916 1.890 T en 965 T welke respectievelijk overeenkomen met S690QL. De combinatie L1 staat voor een gegarandeerde kerfslagwaarde tot -60°C. Voor een overzicht van aanduidingen voor veredeld constructie staal volgens EN 10137-2. 8928 1.Platen en universaalstaal van constructiestaal met hoge vloeigrens in de veredelde toestand.1. Voordeel: hoge sterktes bij grotere diktes. 8925 1. 8941 1. 8988 1. 8908 1. 8965 1. Deze beschermlaag ontstaat onder normale omstandigheden. mail deze naar info@tosec. 8963 1. Aan de basisaanduiding wordt de letter W toegevoegd als aanduiding voor een weervaste staalkwaliteit.Weervast constructiestaal EN 10155 : 1993 S235JOW S235J2W S355JOWP S355J2WP S355JOW S355J2G1W S355J2G2W S355K2G1W S355K2G2W EU 155 : 1980 Fe 360 C KI Fe 360 D KI Fe 510 C1 KI Fe 510 D1 KI Fe 510 C2 KI Fe 510 C2 KI ---- DIN -WTSt 37-3 ---WTSt 52-3 ---- Cor-Ten A Cor-Ten B Materiaalnummer 1.3.[4] Tabel 40 . hetgeen een hoger gehalte aan fosfor weergeeft. Dit komt door de vorming van een goed hechtende passieve en dichte oppervlaktelaag.1.Tosec Normenhandboek 4. zie tabel 40. 8945 1. 8946 1.5 Weervast constructiestaal aanduidingen volgens EN 10155 Weervast staal heeft een goede weerstand tegen corrosie. Bij Tosec® wordt voor weervaste staalsoorten gekozen voor CorTen A en/of CorTen B. 8966 1. Voor een overzicht van weervast constructie staal volgens EN 10155.nl !!! 47 . 8959 1. Alleen bij de sterkteklasse S355 kan de letter P worden toegevoegd. 8958 1. Dit zijn types van hoge kwaliteit ten aanzien van de weerstand tegen atmosferische corrosie en komen met mechanische eigenschappen overeen met de aanduidingen S355J2WP voor CorTen A en S355J2G1W voor CorTen B. 8967 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. 8961 1. C = De beste zijde mag het uiterlijk van een laklaag van goede kwaliteit niet bederven. De duur van de beschermende werking is afhankelijk van de atmosferische omstandigheden.Tosec Normenhandboek 4.3.6 Thermisch verzinkt constructiestaal aanduidingen volgens EN 10147 Aan de basisaanduiding worden de letters GD toegevoegd. gevolgd door: +Z : Zuivere zinklaag +ZF : Zink/ijzer legeringslaag Plus een getal dat de laaggewicht in g/m^2 tweezijdig oppervlak weergeeft. verschillen in bloem grootte etc. Aspect van de deklaag N = Normale bloem M = Onderdrukte bloem R = Deklaag van een zink/ijzerlegering Oppervlaktekwaliteit A = Kleine putjes. Het oppervlak is chemisch gepassiveerd (C).nl !! . De zinklaag vertoont een normale zinkbloem (N) en een normale oppervlaktekwaliteit (A). Onbehandelde lagen zijn extra gevoelig voor de vorming van witte roest. 0529 1. Tabel 41 . 0250 1. Voorbeeld: plaat EN 10147-S250GD+Z275-N-A-C. Zijn toelaatbaar. De andere zijde moet tenminste voldoen aan kwaliteit B Oppervlaktebehandeling Dompelverzinkte producten krijgen gewoonlijk direct na het verzinken een oppervlaktebescherming zoals hieronder omschreven. De betekenis van deze aanduidingen staan hieronder beschreven. Hierna volgen nog letters voor de aanduiding van het aspect van de deklaag. 0244 1. O = Geolied CO = Chemisch gepassiveerd en geolied U = Onbehandeld. C = Chemisch gepassiveerd. komt alleen voor op uitdrukkelijke wens en verantwoording van de afnemer.1. Het materiaal is door dompelen in een vloeibaar metaal (GD) bedekt met een zinklaag (Z) met een laaggewicht van 275 g/mm^2 tweezijdig oppervlak. 0242 1. van de oppervlaktekwaliteit en van de oppervlaktebehandeling. 0531 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. mail deze naar info@tosec. Kleine onvolkomenheden zijn toelaatbaar. geen pukkels. zie tabel 41. Voor een overzicht van thermisch verzinkt constructiestaal volgens EN 10147. kleurverschillen. 0241 1. met een gespecificeerde minimum rekgrens van 250 N/mm^2. B = Verbeterde oppervlakte kwaliteit verkregen door nawalsen. Constructiestaal (S).Continu-dompelverzinkte band en plaat voor constructiedoeleinden EN 10147 : 1995 S220GD S250GD S280GD S320GD S350GD S550GD 48 EN 10147 : 1991 Fe E 220 G Fe E 250 G Fe E 280 G Fe E 320 G Fe E 350 G Fe E 550 G DIN -StE 250 Z-2Z StE 280 Z-2Z StE 320 Z-2Z StE 350 Z-2Z -- Materiaalnummer 1. +U = Onbehandeld .+N = Normaalgegloeid of normaliserend gewalst . Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Veredelstaal wordt aangeduid op basis van chemische samenstelling (zie aanduidingen staalkwaliteiten algemeen).+QT = Veredeld . gelegeerd met 1% (4) chroom en een niet nader opgegeven percentage molybdeen. mail deze naar info@tosec.+S = Behandeld om koudgeknipt te worden Een overzicht van veredelstaal aanduidingen volgens EN 10083 is te vinden in tabel 42 op de volgende pagina. Voorbeeld : plaat EN 10083CrMo4+QT = Een laaggelegeerd staal met 0.Tosec Normenhandboek 4. Het doel is te komen tot een optimale combinatie van sterkte en taaiheid.7 Veredelstaal aanduidingen volgens EN 10083 Veredelstalen zijn bij uitstek geschikt om een warmtebehandeling te ondergaan. Bij ongelegeerde veredelstalen kan achter het getal dat het koolstofgehalte X 100 aangeeft een letter toegevoegd worden: E = Met verlaagd percentage zwavel R = Met een voorgeschreven percentage zwavel Ook kan de basisaanduiding van zowel de ongelegeerde en laaggelegeerde kwaliteiten gevolgd worden door: Eis ten aanzien van de hardheid: H = Gebruikelijke eisen aan de hardbaarheid HH en HL = Ingeperkte eisen aan de hardbaarheid Aanduiding voor de warmtebehandelingstoestand: .+A = Zachtgegloeid .nl !!! 49 . in veredelde toestand (QT).42% koolstof (42). veredelen genoemd.1.3. 7034 1. 7003 1. 1149 1. 1191 1. 7006 1. 1209 1. 1179 1. 7218 1. 0501 1. 2728 1. 1181 1. 1180 1. 7039 1. 6511 1. 7220 1. 1203 1. 6580 1. 0402 1. 8159 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. 7037 1. 7033 1. 1151 1. 0601 1. 7213 1. 7225 1. 1186 1. 1178 1. 1223 1. 1241 1. 7226 1. 7035 1. 0511 1.Tosec Normenhandboek Tabel 42 – Veredelstaal EN 10083 : 1996 C22 C22E C22R C25 C25E C25R C30 C30E C30R C35 C35E C35R C40 C40E C40R C45 C24E C45R C50 C50E C50R C55 C55E C55R C60 C60E C60R 28Mn6 38Cr2 38CrS2 46Cr2 46CrS2 34Cr4 34CrS4 37Cr4 37 CrS4 41 Cr4 41CrS4 25CrMo4 25CrMoS4 34CrMo4 34CrMoS4 42CrMo4 42CrMoS4 50CrMo4 36CrNiMo4 34CrNiMo6 30CrNiMo8 36NiCrMo16 51CrV4 50 EN 10083 : 1992 ---1 C 25 2 C 25 3 C 25 ---1 C 35 2 C 35 3 C 35 ---1 C 45 2 C 45 3 C 45 ---1 C 55 2 C 55 3 C 55 1 C 60 2 C 60 3 C 60 28Mn6 38Cr2 -46Cr2 -34Cr4 -37Cr4 -41 Cr 4 -25 CrMo 4 -34 CrMo 4 -42 CrMo 4 ---35 CrNiMo 6 30 CrNiMo 8 36 CrNiMo 16 50 CrV 4 DIN 17200 C 22 Ck 22 Cm 22 C 25 Ck 25 Cm 25 C 30 Ck 30 Cm 30 C 35 Ck 35 Cm 35 C 40 Ck 40 Cm 40 C 45 Ck 45 Cm 45 C 50 Ck 50 Cm 50 C 55 Ck 55 Cm 55 C 60 Ck 60 Cm 60 28 Mn 6 38 Cr 2 38 CrS 2 46 Cr 2 46 CrS 2 34 Cr 4 34 CrS 4 37 Cr 4 37 CrS 4 41 Cr 4 41CrS 4 25 CrMo 4 25 CrMoS 4 34 CrMo 4 34 CrMoS 4 42 CrMo 4 42 CrMoS 4 50 CrMo 4 36 CrNiMo 4 34 CrNiMo 6 30 CrNiMo 8 -51CrV 4 Materiaalnummer 1. 0406 1. 0503 1. 1201 1. 1221 1. 6773 1. 7023 1. 7227 1. 1170 1. mail deze naar info@tosec. 0540 1. 7038 1. 1206 1. 7025 1. 1158 1. 6582 1. 1163 1.nl !! . 1189 1. 0528 1. 0535 1. ongelegeerde en gelegeerde staalsoorten met gespecificeerde eigenschappen bij hoge temperatuur. 0345 1.8 Warmvast constructie staal aanduidingen volgens EN 10028-2 Warmvast staal is zeer geschikt voor gebruik bij een constante belasting en een hoge temperatuur. zie tabel 43. 7380 1. 0473 1. EN 10028-2 : 1992 P235GH P265GH P295GH P355GH 16Mo3 13CrMo4-5 10CrMo9-10 11CrMo9-10 DIN 17102 HI H II 17 MN 4 19 Mn 6 15 Mo 3 13 CrMo 4 4 10 CrMo 9 10 -- Materiaalnummer 1.1.3. 0425 1. Tabel 43 . niet in de aanduiding tot uitdrukking komt.Tosec Normenhandboek 4. Wijkt de leveringstoestand af. Gelegeerde kwaliteiten worden aangeduid op basis van de chemische samenstelling. normaal gegloeid of normaliserend gewalst. Ook hier geldt dat de gebruikelijke leveringstoestand. Dit getal geeft de minimale rekgrens aan. 5415 1.Platte producten van staal voor drukvaten. Dit omdat van deze kwaliteit de kruipgegevens bekend zijn. 0481 1. 7335 1. Gevolgd door de letters GH om aan te geven dat de kwaliteit bedoeld is voor gebruik bij hoge temperatuur. 7383 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.nl !!! 51 . mail deze naar info@tosec. Zie. Normaal is de leveringstoestand normaalgegloeid of genormaliserend gewalst. Aanduidingen Staalkwaliteiten algemeen. Ongelegeerd warmvast staal wordt aangeduid door de basisaanduiding plus de letter P gevolgd door een getal. dan kunnen de volgende aanduidingen toegevoegd worden: +A = Zachtgegloeid +U = Onbehandeld Voor een overzicht van aanduidingen voor warmvast constructiestaal. De combinatie van deze cijfers wordt in de betreffende kwaliteitsnorm geregeld. Bijvoorbeeld : Plaat EN 10111-DD14 = een warmgewalste plaat van ongelegeerd staal. 0389 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. bedoeld voor dieptrekken. 11 12 13 14 = Buig.2.1 Warmgewalst staal geschikt voor koudvervormen volgens EN 10111 De basisaanduiding voor warmgewalst staal voor koudvervormen bestaat uit de letters DD. 0335 1. Deze basisaanduiding kan weer gevolg worden door aanvullende aanduidingen: Z ZF AZ ZA AS SE EK ED ZE = Bekleed door dompelen in een bad met gesmolten zink = Bekleding van een zink-ijzer legering = Bekleed door dompelen in een bad met een aluminium-zink legering = Bekleed door dompelen in een bad met een zink-aluminium legering = Bekleed door dompelen in een bad met aluminium-silicium legering = Bekleed door dompelen in een bad van gesmolten tin = Voor conventioneel emailleren = Voor direct emailleren = Elektrolytisch verzinkt 4.3. zie tabel 44. Gevolgd door een getal van twee cijfers dat een maat is voor de geschiktheid voor koudvervormen.en zetkwaliteit = Trekkwaliteit = Dieptrekkwaliteit = Extra dieptrekkwaliteit Voor een overzicht van aanduidingen voor warmgewalst staal volgens EN 10111. mail deze naar
[email protected] Ongelegeerd en microgelegeerd laag koolstofstaal voor koud vervormen De basis aanduiding bestaat uit letter D.nl !! . 0332 1.3. 0398 1. Tabel 44 – Warmgewalst staal 52 EN 10111 EN 10111 : 1992 DIN DD11 DD12 DD13 DD14 FeP 11 FeP 12 FeP 13 -- StW 22 RRStW 23 StW 24 -- Materiaalnummer 1. gevolgd door een letter die de fabricagemethode aangeeft: C D X = Koudgewalst = Warmgewalst = Walsmethode niet gespecificeerd Dit wordt gevolgd door een getal bestaande uit twee cijfers dat de geschiktheid voor koudvervormen tot uitdrukking brengt.Tosec Normenhandboek 4. 2 Koud gewalst staal geschikt voor koudvervormen EN 10130 Koudgewalst staal wordt vervaardigd uit warmgewalst staal.6µm. zijn toegestaan. EN 10130 DC01 DC03 DC04 DC05 DC06 EN 10130 : 1992 Fe P 01 Fe P 03 Fe P 04 Fe P 05 Fe P 06 DIN St 12 RRSt 13 St 14 St 15 IF 18 Materiaalnummer 1.9µm. lakken. Tabel 45 . 0330 1. Om de walshuid te verwijderen wordt het staal eerst gebeitst en vervolgens uitgewalst tot kleinere diktes. = ruw = Ruwheid Ra ≤ 1. geschikt. elektrolytisch bedekken etc. kleine afdrukken. zoals poriën. zie tabel 45. vernikkelen en dergelijke. Deze aanduiding wordt toegepast voor koudgewalste producten van ongelegeerd laag koolstofstaal voor koudvervormen. 0338 1. Oppervlaktekwaliteit: A = Fouten. 0312 1. kleine groeven of licht verkleuringen.9µm.4µm. die het uniforme uiterlijk van een laklaag van goede kwaliteit of van een elektrolytische deklaag kunnen bederven. mail deze naar info@tosec. Bijzonder geschikt voor het aanbrengen van decoratieve lagen zoals elektrolytisch verchromen. 0873 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. = mat = Ruwheid Ra ≤ 0. Voor een overzicht van aanduidingen voor koudgewalst staal volgens EN 10130. 0347 1.nl !!! 53 . B = De beste zijde moet vrij zijn van fouten. Oppervlakteaspect: b g m r = glad = Ruwheid Ra ≤ 0.2. gevolgd door een combinatie van cijfers die een maat zijn voor de geschiktheid voor koudvervormen: 01 03 04 05 06 = Buig en zetkwaliteit = Trekkwaliteit = Dieptrekkwaliteit = Extra dieptrekkwaliteit = Speciale dieptrekkwaliteit Deze aanduiding wordt nog gevolgd door aanduidingen betreffende de oppervlaktekwaliteit en het oppervlakteaspect.3.Koudgewalste platte producten uit laag koolstofstaal voor koud dieptrekken of zetwerk. Dit oppervlak is voor de meeste doeleinden zoals dieptrekken.Tosec Normenhandboek 4. = normaal = Ruwheid 0.6µm < Ra ≤ 1. die noch de vervormbaarheid noch de hechting van deklagen beïnvloeden. Dit oppervlak levert een uitstekende lakhechting. De andere zijde moet tenminste voldoen aan oppervlaktekwaliteit A. De basis aanduiding bestaat uit de letters DC. kleine krassen. Na het verzinken wordt de gewenste laagdikte gerealiseerd door het overtollige zink af te blazen. komt alleen voor op uitdrukkelijke wens en verantwoording van de afnemer. +ZF = Zink en ijzer legeringslaag.3. Hierna volgen nog letters voor de aanduiding van het aspect van de deklaag. verschillen in bloem grootte etc. Onbehandelde lagen zijn extra gevoelig voor de vorming van witte roest. De basisaanduiding voor Sendzimir verzinkt staal voor kouddieptrekken of zetwerk bestaat uit de letters DX. die aangeeft dat het materiaal bedekt is door dompelen in een bad van gesmolten metaal. geen pukkels.Tosec Normenhandboek 4. gevolgd door een combinatie van cijfers die een maat zijn voor de geschiktheid voor koudvervormen: 51 52 53 54 56 = Buig. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. Zijn toelaatbaar. oppervlaktekwaliteit en van de oppervlaktebehandeling: Aspect van de deklaag: N M R = Normale bloem = Onderdrukte bloem = Deklaag van een zink/ijzerlegering Oppervlaktekwaliteit: A B C = Kleine putjes. plus een van de volgende aanduidingen: +Z = Zuivere zinklaag. Gevolgd door het getal dat het laaggewicht in g/m^2 tweezijdig oppervlak weergeeft. kleurverschillen. mail deze naar info@tosec. De andere zijde moet tenminste voldoen aan kwaliteit B. Kleine onvolkomenheden zijn toelaatbaar. = Verbeterde oppervlakte kwaliteit verkregen door nawalsen. = Trekkwaliteit = Dieptrekkwaliteit = Extra dieptrekkwaliteit = Speciale dieptrekkwaliteit (niet in EN 10142 opgenomen) Gevolgd door de letter D. = De beste zijde mag het uiterlijk van een laklaag van goede kwaliteit niet bederven. C O CO U 54 = Chemisch gepassiveerd = Geolied = Chemisch gepassiveerd en geolied = Onbehandeld. Oppervlaktebehandeling: Dompelverzinkte producten krijgen gewoonlijk direct na het verzinken een oppervlaktebescherming zoals hieronder omschreven.3 Sendzimir verzinkt staal geschikt voor koudvervormen EN 10142 Sendzimir verzinken is thermisch verzinken waarbij het materiaal met een hoge snelheid door een zinkbad geleid wordt.nl !! .2.en zetkwaliteit. De duur van de beschermende werking is afhankelijk van de atmosferische omstandigheden. Het materiaal is door dompelen in een vloeibaar metaal (D) bedekt met een zinklaag (Z) met een laaggewicht van 275 g/m^2 tweezijdig oppervlak. Door speciale maatregelingen is de bloemvorming onderdrukt (M). 0350 1.Tosec Normenhandboek Voor een overzicht van aanduidingen voor Sendzimir verzinktstaal volgens EN 10142. 0306 1. maar in SEW 021 : 1996 Materiaalnummer 1.nl !!! 55 . Voorbeeld : plaat EN 10142-DX54D+Z275M-B-C Staal voor koudvervormen (DX). 0322 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. mail deze naar info@tosec. Een verbeterde oppervlak is door nawalsen verkregen (B) en het materiaal wordt chemisch nabehandeld geleverd (C). zie tabel 46. 0226 1. 0355 1. Tabel 46 .Continu-dompelverzinkte band en plaat van laagkoolstofstaal voor koud dieptrekken of zetwerk EN 10142 EN 10142 : 1990 DIN DX51D+Z Fe P 02 G Z St 02 Z DX52D+Z Fe P 03 G Z St 03 Z DX53D+Z Fe P 05 G Z St 05 Z DX54D+Z Fe P 06 G Z St 06 Z DX56D+Z* --* Niet in EN opgenomen. en zetkwaliteit (01).Tosec Normenhandboek 4. elektrolytisch verzinkt (ZE) met weerzijde een nominale dikte van 2. chemisch nabehandeld en geolied = Chemisch gepassiveerd en geolied = Gefosfateerd en geolied = Geolied = Zonder oppervlaktebehandeling Een overzicht van aanduidingen staat in tabel 47. B = De beste zijde moet in zoverre vrij zijn van onvolkomenheden dat het gelijkmatige uiterlijk van een goede kwaliteit laklaag niet wordt bedorven.5 µm (25/25) met oppervlaktekwaliteit A. EN 10152 : 1992 DC01+ZE DC03+ZE DC04+ZE DC05+ZE DC06+ZE 56 EU 152 : 1980 Fe P 01 GZ E Fe P 03 GZ E Fe P 04 GZ E Fe P 05 GZ E Fe P 06 GZ E DIN St 12 ZE RR St 13 ZE St 14 ZE St 15 ZE -- Materiaalnummer 1. Hierna volgen nog letters voor de oppervlaktekwaliteit en oppervlaktebehandeling: Oppervlaktekwaliteit: A = Onvolkomenheden als poriën. Voorbeeld : plaat EN 10152-DC01+ZE25/25-APC. 0347 1. gefosfateerd (P) en chemisch nabehandeld (C ). die de geschiktbaarheid voor vervormen en de hechting van verdere oppervlaktebekledingen niet beïnvloeden. kleine groeven en afdrukken. Koudgewalststaal (DC) met een buig. 0312 1. 0873 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.4 Elektrolytisch verzinkt staal geschikt voor koudvervormen EN 10152 De basisaanduiding voor koudgewalst. Tabel 47 .Elektrolytisch verzinkte koudgewalste platte staalproducten. elektrolytisch verzinkt staal bestaat uit de letters DC.nl !! . gevolgd door een combinatie van cijfers die een maat zijn voor de geschiktheid voor koudvervormen: 01 = Buig.en zetkwaliteit 02 = Trekkwaliteit 03 = Dieptrekkwaliteit 04 = Extra dieptrekkwaliteit 06 = Speciale dieptrekkwaliteit (niet in EN 10142 opgenomen) Gevolgd door +ZE en getallen die de zinklaagdikte als het tienvoudige van de nominale deklaagdikte in µm weergeeft. zijn toelaatbaar. 0330 1. Oppervlaktebehandeling: P PC C PCO CO PO O U = Gefosfateerd = Gefosfateerd en chemisch nabehandeld = Chemisch gepassiveerd = Gefosfateerd. lichte krassen en een lichte verkleuring.3. mail deze naar
[email protected]. 0338 1. apart aangegeven voor ieder oppervlak van het product. 1 1.4 1.3 1.toleranties op nominale dikte.7 1.3 1.2 1.0 = 3. Tabel 48 .9 0 2.75 0.8 1.3 0.6 1.85 0.95 0.5 = 3.[1] Voor een overzicht van EN 10029.0 = 2. schetsplaten.1 0. geruite.4 Tolerantie op leveringsvormen 4.7 -- -- -- = 4.2 1 1.4 1.4 1.2 Klasse D + 0.8 Tabel 49 .6 1.9 1 1 1. mail deze naar
[email protected] =3 <5 =5 <8 =8 <15 =15 <25 =25 <40 =40 <80 =80 <150 =150 <250 0. 1.3 2.4 0.maximaal verschil in plaatdikte in dezelfde plaat.4 1.6 0 1.4 0.6 1.3 0.2 1.4 1.2 0.9 0 3.5 < 2.6 1.4 0.5 1.6 1.2 2.3 1.75 0. Deze Europese norm is niet van toepassing op ronde platen.4 1.6 0.6 0.2 1.nl !!! 57 .5 < 4.3 1.4 0 1.8 1.9 0.8 Klasse B + 0.8 0.2 0.2 0 1.2 1.4.5 1.3 1.9 0.1 1.1 Tolerantie op leveringsvormen van plaatstaal volgens EN 10029 Deze norm bevat de toleranties voor warmgewalste staalplaat van 3 mm of dikker op afmetingen. Nominale plaatbreedte.7 0.8 0.of tranenplaten (vloerplaten) en plaatstroken waarvoor andere Euronormen bestaan of Europese normen over toleranties op staalproducten worden voorbereid.2 1.5 1.0 Nominale plaatdikte = 0.0 < 3. vorm en massa.9 0 Klasse C + 1. b) nominale breedte 600 mm.5 1. Toleranties voor producten met een breedte 600 mm.6 1.3 1.5 1.4 1.0 --- Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.1 1.3 3.2 1.3 2.9 0.5 < 3.8 1. c) gespecificeerde minimumvloeigrens 700 N/mm² .5 0 2.1 1 1.6 1.6 < 2.95 0.3 1.3 0 Maten in millimeters 3. moeten tussen producent en koper worden overeengekomen tijdens de bestelling.3 1.Tosec Normenhandboek 4. in meters = 2.3 1. zie tabellen 48 t/m 53.85 0.1 1.2 1.6 Maten in millimeters.5 0. Nominale plaatdikte =3 <5 =5 <8 =8 <15 =15 <25 =25 <40 =40 <80 =80 <150 =150 <250 Klasse A + 0.9 1 1 -- -- 0.4 1 2.4 1.9 0.1 1. die uit plaat zijn gesneden of geslit. Deze Europese norm specificeert eisen voor toleranties voor warmgewalste platen van ongelegeerd en gelegeerd staal met inbegrip van corrosievaste staalsoorten met de volgende kenmerken: a) nominale dikte 3 mm 250 mm. Toleranties op plaatlengte Nominale lengte -= 4000 = 6000 = 8000 = 10000 = 15000 Toleranties + < 4000 -20 < 6000 0 30 < 8000 0 40 < 10000 0 50 < 15000 0 75 < 20000 0 100 Maten in millimeters Tabel 52 .Speciale toleranties op vlakheid Staaltype L Plaatbreedte ≤2750 Plaatbreedte >2750 Meetlengte Meetlengte Nominale plaatdikte 1000 2000 1000 ≥ 3 <5 ≥5 <8 4 8 3 6 5 3 Maten in millimeters. mail deze naar
[email protected] Normenhandboek Tabel 50 . Staaltype H 2000 10 6 Meetlengte 1000 2000 Klant specificatie Staaltype L : Producten met een opgegeven minimum vloeigrens < 460 N/mm^2 Met uitzondering van gehard staal Staaltype H : Producten met een opgegeven minimum vloeigrens > 460 N/mm^2 en < 700 N/mm^2 en gehard staal.nl !! .Toleranties op vlakheid Nominale plaatdikte = 3 <5 =5 <8 =8 <15 =15 <25 =25 <40 =40 <250 Meetlengte Staaltype L Staaltype H 1000 2000 1000 2000 9 14 12 17 8 12 11 15 7 11 10 14 7 10 10 13 6 9 9 12 5 8 8 11 Maten in millimeters Tabel 53 .Toleranties op plaatbreedte Nominale breedte = 600 = 2000 = 3000 Toleranties + < 2000 0 20 <3000 0 25 -0 30 Maten in millimeters Tabel 51 . 58 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. 860 3.100 8.630 0.5 3 3.520 6.749 0.300 17.966 1.700 15.520 5.130 1.12 10 12 16 18 20 22 ±0.838 0.820 6.240 8.200 12.000 2.900 22.610 0. deze norm is vervangen door de Europese norm: EN 10305-2 Steel tubes for precision applications .852 0.800 19.320 0.050 2.758 0.150 7.870 8.5 5 5.173 0.610 1.780 5.730 4.310 2.000 1.050 5. DIN 2393-1 is in de werktuigbouwkunde een veel gebruikte norm.900 18.920 4.367 0.440 7.260 0. mail deze naar
[email protected] 6.380 1.480 1.460 7.400 13.201 0.500 20.536 0.390 7.630 1.870 2. W anddikte Nominale s maat Buitendiameter d Nominale Tolerantie maat 4 6 8 ±0.719 0.912 0.550 4.150 1.200 6.960 5.300 5.400 12.750 10.720 2.740 0.400 s/d˜ 1/40 ? * Voor buitendiameter van nominaal 4mm is de toegestane afwijking van de de nominale wanddikte ±20% Voor buitendiameter van nominaal 6 en 8mm is de toegestane afwijking van de nominale wanddikte ±15% 3.5 1.710 0.090 1.480 9.3 Toleranties op leveringsvormen van buizen volgens DIN 2394 Koudvervormde stalenbuis DIN 2394-1 beschrijft afmetingen en maatnauwkeurigheid van gelaste koudvervormde stalen buizen (zie tabel 54).440 1.264 0.789 0.493 0.986 1.330 0.497 0.50 13.920 2.126 0.230 5.010 7.790 1.150 2.980 0.453 0.7 1 1.940 2.100 8.600 11.911 1.380 9.360 4.240 1.530 2.869 1.350 1.Part 2: Welded cold drawn tubes.4.640 3. DIN 2394-1 is in de werktuigbouwkunde een veel gebruikte norm.2 1.800 24.900 15.398 0.700 13.390 6.850 4.Technical delivery conditions .419 0.2 0.500 8.620 11.600 5.40 70 80 90 ±0.500 26.20 38 40 45 ±0.760 5.2 2.500 12.Technical delivery conditions .100 11.100 16.900 14.419 0.200 15.370 0.210 9.050 1.120 2.616 0.350 3.500 11.460 2.888 0.691 0.270 3.320 2.010 3.2 Toleranties op leveringsvormen van buizen volgens DIN 2393 Koudgetrokken stalenbuis DIN 2393-1 beschrijft afmetingen en maatnauwkeurigheid van gelaste koudgetrokken stalenbuizen (zie bijlage 1).200 s/d˜ 1/20 ? 59 .620 1.740 4.240 0.5 4 4.200 6.510 7.765 0.740 3.340 4.438 0.556 0.260 1.040 2.715 0.190 2.600 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.820 2.220 4.962 1.010 9.0 159 ±1.210 0.330 6.850 4.704 0.700 15.8 2 2.000 16.240 3.350 3.040 4.160 4.15 25 30 32 35 ±0.780 8.300 21.510 1.500 7.200 18.200 19.300 10.860 3.980 2.490 10.680 4.780 1.470 6.592 0.000 2.250 5.nl !!! 17.410 1.400 14.740 6.Part 3: Welded cold sized tubes.800 14.590 1.660 10.110 3.333 0.540 7.020 6.360 2.123 0.030 1.[5] 4.610 2.800 12.470 3.180 8.700 1.[5] Tabel 54 – Toleranties op gelaste koudvervormde buizen.500 17.770 9.513 0.897 1.340 1.450 3.700 2.090 1.500 12.610 1.630 1.30 50 55 60 ±0.600 6.470 1.250 1.780 1.222 0.080 1.980 5.250 10.300 20.420 1.648 0.510 0.620 3.800 13.469 0.50 100 108 ±0.500 18.956 1.900 11.220 4.480 4.506 0.314 0.300 1.370 2.830 5.070 1.140 2.390 8.310 5.5 6 6.160 2.130 1.580 2.161 0.150 2.290 1.820 6.000 7.540 5.650 11.590 2.200 9.740 2.900 3.370 2. EN 10305-3 Steel tubes for precision applications .880 4.390 1. deze norm is vervangen door de Europese norm.Tosec Normenhandboek 4.470 10.4.091 0.60 114 120 133 ±1.270 8.140 3.240 1.808 0.200 1.580 3.030 5.700 12.030 3.940 0.590 2.930 3. De excentriciteit is in de toegestane wanddikteafwijking opgenomen Massa in kg/m 0.195 0.050 9.550 4.299 0.980 2.857 0.5 7 Tolerantie is 10% van de nominale maat*.057 0. [5] 60 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.4 Toleranties op leveringsvormen van buizen volgens DIN 2395 Rechthoekige buis DIN 2395-1 beschrijft afmetingen en maatnauwkeurigheid van gelaste koudvervormde vierkante en rechthoekige stalenbuizen (zie tabel 55 op de volgende pagina) DIN 2395-1 is in de werktuigbouwkunde een veel gebruikte norm.Tosec Normenhandboek 4.Part 5: Welded and cold size square and rectangular tubes. mail deze naar
[email protected] delivery conditions .nl !! . deze norm is vervangen door de Europese norm.4. EN 10305-5 Steel tubes for precision applications . 76 8.07 7.595 0.91 2.86 8. ±0.5 X T.02 9.64 8.11 4.11 4.7 2.20 15 20 1 1.16 8.75 6.54 2.967 1.68 6.3 80 5.29 6.69 3.91 60 4.752 0.57 1.20 10 20 ±0.39 8.635 0.75 5.25 1.34 1.66 3.01 3.14 -±0.752 0.537 0.28 5.28 --30 3.25 25 1.3 90 90 ±0.8 4.46 1.15 2.63 8.72 4.88 50 3.12 ---15 1.998 0.72 4.5 12.01 3.82 -20 2. Wanddikte T Zijdelengte h b h en b Nominalemaat Tolerantie 15 15 ±0.28 2.04 10.22 1. T=5mm = 2 X T.76 8.632 0. T=3 en 4mm = 1.30 30 2.74 3.07 0.29 3.64 4.33 --30 2.33 3.28 1.25 50 ±0.26 5.86 -36 11 ±0.20 18 18 ±0.86 8.9 2.83 0.60 80 50 3.Tosec Normenhandboek Tabel 55 – Toleranties op gelaste koudvervormde vierkante en rechthoekige stalen buizen.5mm = 0.81 0.01 3. De aangegeven massa's zijn gebaseerd op de nominale maten.93 3.632 0.868 0.33 3.53 1.733 0.57 1.65 10.5 ±0.8 40 4.22 6.15 2.773 0.75 X T.32 4.75 2.4 40 4.75 --40 3.35 mm.5 3 4 5 Massa in kg/m 0.50 70 70 4.07 2.2 1.95 --35 ±0.871 0.29 6.nl !!! 61 .80 100 60 4.1 -30 2.86 -25 2.5 5.25 20 1.02 9.44 ---30 1.02 9.3 ±0.30 2.9 5. Rekening houdend met de gemiddelde radii: voor wanddikte T=2.93 1.59 1.01 1.831 0.733 0.655 0.5 12.93 3.34 2.32 4.13 1.28 5.32 4.15 2.30 34 2.76 4.64 4.25 34 2 2.39 -25 1.89 6.81 0.72 4.88 -60 ±0.22 2.38 2.25 1.7 80 4.595 0.69 7.7 50 4.28 11.07 2.07 7.05 2.88 20 2.12 -1.11 4.13 ±0.56 ---34 ±0.26 5.34 1.438 0.1 9.8 100 6.5 2 2.52 6.40 2.15 7.733 0.93 3.673 0.51 -50 3.5 40 2.86 -40 2.81 2.29 6.95 4.12 -25 15 ±0.89 6.03 0.69 1.1 1.75 2.75 0.34 1. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.03 1.33 3.5 5.32 0.38 2.1 0.438 0.54 2.8 4.03 1.13 1.75 6.69 3.25 45 45 ±0.04 10.51 3.532 0.44 ---10 1.52 6. Maten in deze lijst zijn in de handel gebruikelijk.815 1.985 1.07 7.868 1.57 1.868 0.22 6.40 40 3.8 4.25 1.1 9.16 8.77 -20 1.46 2.05 1.33 4.34 ---20 1.909 0.93 0.8 14.58 5.16 8.1 9.89 6.595 0.09 3.04 10.28 11.39 -35 2.69 3.63 -40 ±0.38 2.54 2.80 120 60 5.8 Voor de wanddikten T gelden de volgende toleranties: ±10% met als max.02 0.5 12.909 1.537 0.516 0.52 6.7 20 3.28 ---30 ±0.13 40 3. mail deze naar
[email protected] 2.51 -55 34 ±0.39 -20 1.14 -60 3.705 0.26 5.33 4.99 11.81 1.52 4.86 8.28 11. Tosec Normenhandboek 62 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is, mail deze naar
[email protected] !! Tosec Normenhandboek 5 Bibliografie Bronvermelding: [1] =NEN, Het Nederlands Normalisatie –instituut. [2] =Trumpf, Fabrikant van productiemachines. [3] =Tabellenboek, Samengesteld door A.C.Bruinshoofd. [4] =ThyssenKrupp Stahl Producent van verschillende staalsoorten. [5] =myBeuth Internetsite waar men normen, tegen betaling, kan downloaden. Geraadpleegde naslagwerken; Tosec®, Richtlijnen & Toleranties voor plaatbewerking. ThyssenKrupp Stahl, Productinformatie. SSAB Swedish Steel B.V., Productinformatie. ISCOR steel, Productinformatie. MCB boek NEN-Catalogus Geraadpleegde websites; www.nen.nl www.din.de www.iso.ch www.cenorm.be www.mybeuth.de www.nil.nl www.trumpf-laser.com www.dormertools.com www.waldram-staal.com ;Website van “Nederlands Normalisatie-instituut” ;Website van “Deutsches institut fur Normung e.V.” ;Website van “International Organization for Standardization” ;Website van “European Commitee for Standardization” ;Website voor het downloaden van normen. ;Website van “Nederlands Instituut voor Lastechniek” ;Website van Trumpf, lasersnijmachines. ;Website van Dormer. ;Website van Waldram, staal leverancier. Geraadpleegde normen; Alle in dit verslag vermelde normen en vele anderen normen of delen ervan. Indien Uw vraag hier niet beantwoord is, mail deze naar
[email protected] !!! 63 Tosec Normenhandboek 64 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is, mail deze naar
[email protected] !! Tosec Normenhandboek 6 Normenregister ISO 286-1 -Pagina 17 -ISO-passingstelsel - Deel 1: Grondslagen van toleranties, grensmaatafwijkingen en passingen.[1] EN 287-1 -Pagina 25 EN 573-1 -Pagina 34 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Chemische samenstelling en vorm van geknede producten - Deel 1: Numeriek aanduidingsysteem.[1] EN 573-2 -Pagina 34 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Chemische samenstelling en vorm van geknede producten - Deel 2: Aanduidingsysteem gebaseerd op chemische symbolen.[1] DIN 2393-1 -Pagina 59 -Vervangen door EN 10305-2 DIN 2394-1 -Pagina 59 -Vervangen door EN 10305-3 DIN 2395-1 -Pagina 60 -Vervangen door EN 10305-5 ISO 2553 -Pagina 29 - Las- en soldeerverbindingen - Symbolische weergave op tekeningen.[1] ISO 2768-1 -Pagina 3 -Algemene toleranties - Deel 1: Toleranties voor lineaire en hoekmaten zonder afzonderlijke tolerantieaanduidingen.[1] ISO 2768-2 -Pagina 3 -Algemene toleranties - Deel 2: Vormtoleranties voor elementen zonder afzonderlijke tolerantie-aanduidingen.[1] ISO 4063 -Pagina 30 - Lassen en verwante processen - Termen voor processen en referentienummers.[1] DIN 6935 -Pagina 21 ISO 9013 -Pagina 10 -Thermisch snijden - Classificatie van thermische doorsnijdingen - Geometrische productspecificatie en kwaliteitstoleranties.[1] EN 10025 -Pagina 42 - Warmgewalste producten van ongelegeerd constructiestaal Deel 1: Technische leveringsvoorwaarden.[1] EN 10027-1 -Pagina 39 - Systemen voor het aanduiden van staalsoorten - Deel 1: Aanduiding met symbolen, hoofdsymbolen.[1] EN 10027-2 -Pagina 39 - Systemen voor het aanduiden van staalsoorten - Deel 2: Numeriek systeem.[1] EN 10028-2 -Pagina 51 - Platte producten gemaakt van staal voor drukvaten - Deel 3: Lasbaar, fijnkorrelig staal, normaal gegloeid. [1] - Het kwalificeren van lassers - Smeltlassen - Deel 1: Staal.[1] -Cold Bending of Flat Rolled Steel Products.[5] Indien Uw vraag hier niet beantwoord is, mail deze naar
[email protected] !!! 65 Deel 2: Leveringsvoorwaarden voor normaalgegloeide/normaliserend gewalste staalsoorten. mail deze naar
[email protected] en universaalstaal van constructiestaal met hoge vloeigrens in de veredelde of precipitatiegeharde toestand .Technische leveringsvoorwaarden.[1] EN 10149-2 -Pagina 44 .[1] EN 10149-3 -Pagina 45 .[1] EN 10111 -Pagina 52 .Warmgewalste platte producten gemaakt van staalsoorten met een hoge vloeigrens voor koudvervormen .[1] EN 10113-2 -Pagina 45 .Deel 1: Algemene leveringsvoorwaarden.Technische leveringsvoorwaarden.[1] EN 10305-2 -Pagina 59 .[1] Indien Uw vraag hier niet beantwoord is. vorm en massa.Tosec Normenhandboek 66 EN 10029 -Pagina 27 .Continu-dompelverzinkte band en plaat van staal voor constructiedoeleinden .Technische leveringsvoorwaarden.Warmgewalste producten van lasbaar fijnkorrelig constructiestaal .Warmgewalste staalplaat van 3 mm of dikker .Weervast constructiestaal .Deel 2: Leveringsvoorwaarden voor veredelde staalsoorten.[1] EN 10083 -Pagina 49 .Warmgewalste producten van lasbaar fijnkorrelig constructiestaal .Deel 1: Algemene technische leveringsvoorwaarden.Plaat en band van staal bekleed met een metaal door continu dompelen .Deel 1: Lijst van corrosievaste staalsoorten.Veredelstaal .[1] EN 10155 -Pagina 47 .Elektrolytisch verzinkte koudgewalste platte staalproducten voor koudvervormen .[1] EN 10142 -Pagina 54 .[1] EN 10088 -Pagina 37 .Technische leveringsvoorwaarden .Continu warmgewalste plaat en band van laag koolstofstaal voor koud dieptrekken of zetwerk .Toleranties op afmetingen en vorm.Deel 2: Gelaste koudgetrokken buizen.1] EN 10137-2 -Pagina 46 .Technische leveringsvoorwaarden.Technische leveringsvoorwaarden.[1] EN 10130 -Pagina 53 .Warmgewalste platte producten gemaakt van staalsoorten met een hoge vloeigrens voor koudvervormen .Koudgewalste platte producten van laag koolstofstaal voor koud dieptrekken of zetwerk .Deel 3: Leveringsvoorwaarden voor thermomechanisch gewalste staalsoorten.Toleranties op afmetingen.Deel 2: Leveringsvoorwaarden voor thermomechanisch gewalste staalsoorten.Stalen buizen voor nauwkeurige toepassingen .nl !! .[1] EN 10113-3 -Pagina 44 .[1] EN 10147 -Pagina 48 .Corrosievaste staalsoorten .[1] EN 10152 -Pagina 56 . Algemene toleranties voor gelaste constructies Lengte.Deel 3: Gelaste koudvervormde buizen.Stalen buizen voor nauwkeurige toepassingen .Lassen .[1] ISO 13920 -Pagina 23 .Tosec Normenhandboek EN 10305-3 -Pagina 59 .Deel 5: Gelaste en koudvervormde vierkante en rechthoekige buizen.Stalen buizen voor nauwkeurige toepassingen . mail deze naar info@tosec.[1] EN 10305-5 -Pagina 60 .Technische leveringsvoorwaarden .Technische leveringsvoorwaarden .Vorm en plaats.[1] Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.nl !!! 67 .en hoekmaten . mail deze naar
[email protected] Normenhandboek 68 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.nl !! . 6±0.20 52±0.6±0.08 21±0.08 16±0. Wanddikte NominaleT maat Buitendiameter D NominaleTolerantie maat 4 5 6 7 8 9 10 12 14 ± 0.08 22.30 67.15 12±0.08 19±0.6±0.4±0.20 47±0.20 48±0.70 140 150 ± 0.4±0.35 80 85 ± 0.4±0.15 12.15 39±0.6±0.6±0.4±0.15 37.25 60 65 ± 0.40 86.08 17±0.08 13.15 12.15 10±0.4±0.15 4±0.08 30.4±0.6±0.6±0.08 25.6±0.15 36.6±0.30 70 75 ± 0.4±0.4±0.08 16.15 7±0.30 72.08 22.4±0.08 29.30 72±0.15 38 40 42 45 ± 0.4±0.15 11.6±0.15 38.08 17±0.4±0.4±0.15 10.4±0.08 29±0.15 12.15 7.08 27±0.15 6±0.15 37±0.15 10.35 4.15 31.6±0.08 27±0.35 77±0.20 42±0.08 24.4±0.2 1.15 13±0.4±0.20 43±0.5 1.20 41.08 30±0.08 17.20 46.4±0.08 24.15 11.6±0.35 81.15 6±0.20 45±0.20 51.Tosec Normenhandboek 7 Bijlage Bijlage 1: DIN 2393 Tabel 1 .15 3.35 76.15 34±0.4±0.15 5.15 4.15 36±0.4±0.08 26.15 8±0.08 24±0.4±0.6±0.4±0.08 23.15 33.4±0.08 16.08 28.20 45.30 68±0.08 14.4±0.25 57.30 71.8 4±0.6±0.4±0.4±0.4±0.15 32±0.15 6±0.20 52.4±0.08 13±0.4±0.4±0.08 19.4±0.6±0.15 8±0.15 8.15 5±0.4±0.08 23±0.4±0.6±0.15 13±0.20 46±0.30 73±0.08 26±0.15 38.08 24±0.4±0.25 58±0.08 18.09 14±0.20 48 50 55 ± 0.25 62.6±0.5 0.4±0.4±0.6±0.15 36.35 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.15 39.40 87±0.6±0.6±0.15 14.30 66.4±0.025 X D 2 X de waarde in tabel 2 Tabel 2 .4±0.35 82±0.6±0.08 28±0.15 37±0.6±0.6±0.4±0.08 19±0.05 X D Waarde in tabel 2 0.15 9.08 18±0. Wanddikte T Toleranties op de diameters D = 0.20 53±0.08 28.08 23.05 X D>T=0.08 21.5 X de waarde in tabel 2 < 0.15 7.4±0.08 18.8 1 1.45 100 110 ± 0.35 77.15 32.4±0.80 0.08 15±0.4±0.08 15±0.15 11±0.08 25±0.15 2.08 29±0.30 67±0.4±0.6±0.15 37±0.6±0.20 44.15 8.08 14±0.4±0.15 6.25 57±0.08 25±0.15 5.08 23±0.08 27.40 Binnendiameter D1 Nominalemaat en tolerantie 3±0.20 47.4±0.4±0.15 6.4±0.40 6.15 11±0.15 5±0.15 38±0.15 9±0.15 40±0.6±0.15 4±0.6±0.15 34.35 78±0.4±0.4±0.Maten.15 7±0.15 33±0.20 42.40 90 95 ± 0.25 62±0.25 63±0.08 20±0.nl !!! 69 .25 61.08 15.15 5±0.De toleranties op de diameters van warmtebehandelde buizen.025 X D 1.08 31±0.15 9±0.15 39±0.4±0.6±0.15 2±0.08 20.15 12±0.08 26.15 3±0.6±0.4±0.8 15 16 18 20 22 25 26 28 30 32 35 ± 0.15 7±0.50 120 130 ± 0.15 36.25 56. mail deze naar
[email protected]±0.08 22±0.08 13. 25 54.20 44±0.20 43±0.15 30±0.20 50±0.35 74±0.4±0.4±0.6±0.4±0.40 89.20 36±0.35 79±0.6±0.20 47±0.6±0.15 21±0.15 26±0.45 105±0.08 20.20 43±0.35 78±0.35 72±0.45 92±0.35 73±0.15 17.35 71±0.20 40.50 112±0.4±0.4±0.40 89±0.70 134±0.15 24±0.45 94±0.6±0.15 16±0.20 40±0.15 37.15 34±0.40 84.4±0.45 104.70 134.15 13±0.45 93±0.20 42±0.35 75±0.6±0.30 66±0.45 96±0. mail deze naar
[email protected] 30.15 35±0.6±0.6±0.35 79.6±0.50 115±0.15 29±0.20 41±0.4±0.15 20±0.15 23±0.6±0.15 10±0.40 90.15 11±0.35 80±0.15 32±0.2 2.6±0.45 95±0.6±0.4±0.4±0.4±0.08 25.6±0.80 ? T=0.6±0.15 19±0.20 39.08 26±0.15 10±0.15 34±0.50 9±0.30 65.15 38±0.15 14±0.30 71±0.15 19±0.70 144±0.45 102±0.15 36±0.15 19.15 24±0.45 103±0.40 88±0.4±0.15 18±0.35 75.15 16.25 51±0.15 23±0.25 55±0.15 36.30 65±0.6±0.4±0.15 22±0.08 27.20 45±0.20 39±0.6±0.15 30±0.50 111±0.30 61±0.15 8±0.40 84±0.4±0.08 18±0.45 104±0.25 57±0.08 22±0.15 22.6±0.80 12±0.6±0.15 36±0.25 53±0.20 41±0.40 86±0.20 49±0.70 141±0.15 29±0.5 4 4.4±0.45 105.Tosec Normenhandboek 2 2.20 42.15 21±0.25 60.15 20±0.45 101±0.50 113±0.50 125±0.15 33±0.40 82±0.4±0.15 15.20 39±0.70 12.50 121±0.08 21.15 32±0.15 14±0.08 21±0.4±0.40 91±0.50 116±0.6±0.40 87±0.80 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.4±0.6±0.6±0.08 28±0.15 11±0.08 21±0.20 50.20 46±0.30 69.25 58±0.15 17±0.40 81±0.20 46±0.5 2.70 132±0.15 31±0.30 69±0.08 23.15 13.40 83±0.08 25±0.35 80.4±0.6±0.15 20±0.15 33.25 52±0.08 26.15 33±0.30 64±0.20 38±0.4±0.15 17±0.15 35±0.4±0.15 34±0.15 33±0.15 13±0.6±0.6±0.08 27±0.6±0.08 24±0.35 81±0.6±0.50 124±0.15 32.20 44.30 68±0.25 56±0.6±0.6±0.40 85±0.20 42±0.25 61±0.50 114±0.20 51±0.80 11±0.70 142±0.08 24.15 25±0.4±0.6±0.30 67±0.50 115.15 14.6±0.20 41±0.45 95.8 3 3.08 23±0.15 27±0.15 11.15 31±0.50 114.20 45.15 22±0.15 18±0.6±0.30 63±0.25 60±0.20 37±0.15 15±0.15 19±0.30 70±0.30 70.15 29.70 135±0.6±0.15 35.15 14±0.50 124.25 54±0.30 64.45 91±0.15 20.70 143±0.15 31±0.025 X D 16±0.70 131±0.25 59±0.50 70 9.20 49.15 12±0.4±0.15 10.15 17±0.30 66±0.20 44±0.40 85.08 16±0.15 15±0.4±0.15 28±0.6±0.6±0.20 48±0.35 76±0.nl !! .70 133±0.45 106±0.50 123±0.15 26±0.25 59.4±0.35 76±0.35 74.40 86±0.35 77±0.4±0.50 122±0.15 34.20 40±0.25 55.40 90±0.45 94.20 43.5 Binnendiameter D1 Nominalemaat en tolerantie 6±0.25 56±0.6±0.15 37±0.70 12±0.30 62±0. 35 66±0.80 27±0.50 114±0.80 Wanddikte T Buitendiameter Nominalemaat 4 5 6 7 8 9 10 12 14 15 16 18 20 22 25 26 28 30 32 35 38 40 42 45 48 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 110 120 130 140 150 Indien Uw vraag hier niet beantwoord is.45 96±0.70 138±0.30 58±0.50 106±0.70 129±0.15 25±0.nl !!! 71 .45 100±0.40 76±0.80 33±0.05 X D ? 59±0.50 102±0.40 80±0.20 45±0.15 30±0.5 6 7 8 9 10 Binnendiameter D1 Nominalemaat en tolerantie De scheidingslijnen geven de verhouding voor wanddikte T/ buitendiameter D =0.70 126±0.45 86±0.20 44±0.25 50±0.15 29±0.20 39±0.80 80±0.50 112±0.30 61±0.50 120±0.50 104±0.15 31±0.30 60±0.40 84±0.25 46±0.70 136±0.70 122±0.35 64±0.30 65±0.45 99±0.70 130±0.30 63±0.20 35±0.35 70±0.30 64±0.40 81±0.25 49±0.50 110±0.35 73±0.20 38±0.40 74±0.70 139±0.45 90±0.20 37±0.40 83±0.20 43±0.30 56±0.50 116±0.45 90±0.70 128±0.40 85±0.45 94±0.80 T=0.25 54±0.25 53±0.50 119±0.Tosec Normenhandboek 5 5.35 75±0.80 41±0.35 71±0.40 79±0.20 34±0.50 110±0.35 69±0.45 84±0.50 109±0.05 of 0.40 79±0.20 36±0.15 32±0.50 100±0.45 88±0.70 130±0.80 82±0.45 89±0.25 51±0.70 140±0.35 68±0.40 78±0.15 22±0.35 69±0.70 124±0.45 92±0.25 48±0.70 132±0.15 28±0.025 aan.25 55±0.20 40±0.35 74±0.50 108±0. mail deze naar
[email protected] 59±0.70 120±0.70 134±0.50 118±0.20 38±0.45 98±0. 20±0.