Ang wikang Hapones[2] o wikang Hapon[2] o wikang Nipongo o wikang Nihongo ayisang wikang sinasalita ng mahigit sa 130 milyong katao, karamihan sa bansang Hapon at sa mga komunidad ng mga Hapones sa buong mundo. Ang Hapones ay sinusulat sa magkahalong tatlong magkakaibang uri ng sulat: ang Kanji, at ang dalawang baybaying sulat, ang Hiragana at Katakana. Ang alpabetong Latino, o Rōmaji, ay kadalasang ginagamit ng mga makabagong Hapones, lalung-lalo na sa mga pangalan ng kompanya at mga logo, patalastas, at kung ipapasok ang mga salitang Hapon sa kompyuter. Ang talasalitaan ng Hapones ay labis na naimpluwensiyahan ng mga hiram na salita galing sa ibang wika. Malaking bilang ng mga salita ay hiniram sa wikang Tsino, o hinango sa wikang Tsino. Simula noong huling bahagi ng ika-19 siglo, ang Hapones ay humiram ng mga salitang galing sa Wikang Indo-Europeo, lalo na ang Ingles. Dahil din sa espesyal relasyong kalakalan sa pagitan ng Hapon at Olandes noong ika-17 siglo, Ang wikang Olandes din ay naging impluwensiyal, tulad ng mga salitang bīru (galing sa bier; "serbesa o beer") at kōhī(galing sa koffie; "kape") na nagmula sa wikang Olandes. Mas nauna ang mga Portuges at malimit sila sa Hapon noong ika-16 siglo at ika-17 siglo. Ang impluwensiya nila sa Hapon ay mga salitang katulad ng tempura at tabako. Mga pag-aaral ng mga linggwistang Pilipino Si Cecilio Lopez ay ang pinakaunang linggwistang Pilipino. Natapos niya ang kanyang Ph.D sa Linggwistiks sa Unibersidad ng Hamburg noong 1928. Sinulat niya noong 1940 Sa 1965 lumabas ang kanyang "The sentence patterns of twenty-six Philippine languages. Waray. sintaks ng mga wika sa Pilipinas mula 1928 hanggang 1967. Tingguian. Ylianon. Botolan.ang kanyang gramatika ng wikang Tagalog matapos iproklama ang Tagalog bilang batayang wika sa wikang pambansa. Malaweg. Ivatan. May mga humigit-kumulang 30 na pag-aaral ang naisagawa ni Lopez tungkol sa mga ponolohiya. Kapampangan. Bukod nito nasulat rin niya ang sumusunod na mga bilinggwal na diksyonaryo sa Ingles at Ilocano." Tinatalakay dito ang uri ng mga pangungusap batay sa mga istruktura na bumubuo nito at ang mga kaukulang transpormasyon. Itbayat. May mga 11 na artikulo kanyang naisulat mula 1959 hanggang 1970. Manobo. morpolohiya. Hiligaynon. at Yogad. Tausug. Ibanag. Pangasinense. Isa pang kilalang linggwista sa Pilipinas ay si Ernesto Andres Constantino. Tausug. Ternate. Lumabas ang pre-publication na isyu ng kanyang English-Filipino Dictionary noong 1996 at noong 1997 naman ay lumabas ang Diskyonaryong Filipino-Ingles. Igorot. Cebuano. Ikinumpara rito ang mga major na wika at ang iilang maynor na wika tulad ng Abaknon. Itneg. Sama Bangingi. Isinulat niya noong 1964 ang "Sentence patterns of the ten major Philippine languages" na naghahambing sa istruktura ng mga pangngusap sa Tagalog. Tinalakay rin niya ang leksikon sa Tagalog at Malay at ang pangkalahatang katangian ng mga wika sa Pilipinas. Isinai. Ilokano. Bolinao. . Aklanon. Noong 1970 ay sinulat niya ang "Tagalog and other major languages of the Philippines" na naglalahad ng deskripsyon at ebalwasyon sa mga naisagawang pag-aaral sa linggwistika ng Pilipinas mula sa panahon ng mga Kastila hanggang 1970. Bikol. Bikol. Chavacano. Gaddang. Nabaloi. Tausug. Kinaray-a. Kuyunin. Kapampangan. Binukid.Yogad. Doroteo. Sambal. Nalimbag ang dalawa niyang klasipikasyon sa mga wika sa Pilipinas (1966 at 1969). Manobo. Ivatan. Itbayat. Sambal. Paz ay sumulat ng deskripson at ebalwasyon sa mga naunang pag- aaral sa humigit-kumulang 50 na maynor na wika sa Pilipinas. Tagbanwa. at Trosdal sa Cebuano. Sangir. Sumulat din ng gramar sa Ivatan si Hidalgo at Hidalgo. Maranao. si Bunye at Yap. Kinaray-a. Tiruray. Si Fe Otanes ang katuwang na awtor ni Paul Schachter sa pagsulat ng gramatika ng wikang Tagalog (1972) na nakatulong sa maraming iskolar sa larangang ito. Si Consuelo Joaquin. Kalinga. Subanon. Tagabili. Mamanwa. Maliban dito ay tinuonan din niya ng pansin ang debelopment ng pambansang wika at ang pagplano nito. Pangasinan. Dibabaon. Bilaan. Ifugao. Dumagat. at Yakan. kabilang na nito ang Agta. Ibanag. Tausug. Mansaka. Isinay. Romblomanon. Si Viray ay may ginawa ring komparatib na pag-aaral sa mga gitlapi sa mga wika sa Pilipinas Si Teodoro Llamzon ay gumawa rin ng pag-aaral sa ponolohiya at sintaks ng Tagalog. Isa pang malaking ambag ni Paz sa linggwistika sa Pilipinas ay ang kanyang historikal na pag-aaral na pinamamagatang "A Reconstruction of Proto- Philippine Phonemes and Morphemes" (1981). Kankanay. Ilongot. Bontoc. Magindanao. Mangyan. Waray-waray. Aklanon. at ang Comparative dictionary of Tagalog. Kasali rin ang Bagobo. Itawis. Luzares at Rafael. Tagakaolo. . si Barlaan sa Summer Institure of Linguistics (SIL) sa Isneg. May mga ilang artikulo din siyang naisulat tungkol sa pagtuturo ng wika.Cebuano. Si Julio Silverio ay gumawa ng mga diksyonaryo sa Ingles-Pilipino-Ilocano. Pilipino-Pilipino. Manalili. Sina Ma. Diksyunaryo-tesauro Pilipino-Ingles (1972). Sibayan. Ignacio. Buhain. Ang iba pang mga diksyonaryo na nagawa ng mga Pilipinong iskolar sa panahong ito ay ang mga sumusunod: Tagalog/Pilipino -Tagalog-Ingles o Ingles-Tagalog -Anacleto. Emy Pascasio. Pilipino-Ingles mula 1986 hanggang 1988. bilinggwalismo at nasyonalismo ay sina Andrew B. Si Mario Tunglo ay gumawa ng trilinggwal na diksyonaryo sa Ingles-Pilipino at Ilocano. Concise English- Tagalog dictionary(1969). Jonathan Malicsi. Talahulugang Pilipino-Ingles (1966). Maranao. Lourdes Bautista. Gonzalez. Waray at ng bilinggwal Ingles-Pilipino. Ignacio. Ilongo. Jacobo. . maraming Pilipinong iskolar ang namumukod. Bonifacio P.Comparative semantics of synonyms and homonyms in Philippine languages (1972). Daluz. Laya at Laya. Isa na rito si Jose Villa Panganiban na sumulat ng mga diksyonaryong sumusunod: English-Tagalog vocabulary (1946). de Leon. Pangasinan. Aldave-Yap. Casilda Luzares ay nagbibigay pansin naman sa sosyolinggwistiks. Macapinlac at de Dios. Constantino. Ingles- Pilipino-Pangasinan.Ang iilan sa mga iskolar na tumatalakay sa mga palisi at pagpaplano ng wika at sa wikang pambansa. Pamela C. Bicolano- Pilipino-Ingles. Talahulugang Tagalog-Ingles (1952-64). Pampango. Bicolano. de Guzman atbp. Diksiyunaryong Pilipino-Ingles (1970). Ingles-Pilipino-Bicolano noong 1980. Tesauro diksiyonaryo Ingles-Pilipino (1965-66). English-Tagalog-Spanish. Pampango-Pilipino-Ingles noong 1976. Zeus Salazar. Sa larangan ng leksikograpiya. Mallari at Tablan. Cebuano. Chabacano-English- Spanish. Gullas. Motus. Gayun pa man. Bunye at Yap. Covar ay may pag- aaral tungkol sa Balarila ng Wika (hindi pa nalimbag). English-Tagalog-Pampango. at sa . English-Tagalog-Ilokano-Visayan. Subanu-Visayan-Spanish-English. Dito ay kanyang dinadalumat ng kulturang Tagalog sa pamamagitan ng wika. Dagdagan. Trosdal. Ang listahang ito sa linggwistik na mga pag-aaral ay hindi kompleto. Hiligaynon-English -Maroma. maaring naipakita sa pamamagitan nito ang mga debelopment sa pag-aaral ng mga wika sa Pilipinas mula sa panahon ng mga Kastila. Guilingan atbp. Matigsalug Manobo. Custodio. Jamolangue. Gaddang -Calimag. Manalili at Tamayo. Garcia. Bilaan. Dato. Bikol -Belen. Verzosa. English-Visayan-Tagalog. Cabonce. Rudifera. Gendulan. Dizon. Santos. Tausug. Sa larangan naman ng anthropological linguistics. Paglinawan. Ingles- Español-Ilocano-Pangasinan. Santos at Luningning E. Macabenta.Kastila-Tagalog. Camins at Riego de Dios. Hermosisima at Lopez. sa rehimen ng mga Amerikano. Lumabas noong 1995 ang komprehensibong English-Pilipino Dictionry nila Vito C. Cacdac at Cacdac. Usman. Calip at Resurrection. Cuenco.600. Imperial. English-Tagalog-Ilokano -Calderon. English-Visayan-Spanish. Pampango-Castellano-Ingles -Dimalanta atbp. Sindangan Subanon-Cebuano-Pilipino-English. Andrada. Lagorra. Prospero R. Ingles-Bikol-Castila. Calip. Español- Ilocano -Pacifico. Guerrero. English-Tboli-Pilipino-Hiligaynon.000 main entries na napaloob sa mahigit 1. Waray-waray-Pilipino. Silverio. Nippongo-Pilipino. Manuel. Ito ay may 20. si Dr. Cebuano -Bas. Guerrero na nagpahayag sa kanilang desisyon na wikang dayuhan. Tinalakay ang isyu ng wikang pambansa sa Kombensyong Konstitusyonal noong 1935 at itinakda sa Seksyon 3 Artikulo XIII ang pagdebelop ng isang wikang komon batay sa mga sinasalitang wika sa Pilipinas. ang tugon sa pangangailan ng isang komon na wika sa Pilipinas. na gamitin ang bernakular bilang wikang pangturo sa mga antas I hanggang IV sa elementarya. Gallego sa kanyang pagpasa sa Panukalang Batas Bilang 588 na nagtakda sa wikang bernakular bilang wikang panturo sa elementarya at sekondarya sa lahat ng paaralang pampubliko.kontemporaryong panahon kung saan ang mga Pilipino mismo ang nag-aaral sa sarili nilang mga wika. ang ex-officio na Kalihim sa Instruksyong Pampubliko noong 1931. Butte. Ang usaping ito ay nagsimula noong 1908 pa kung kailan ipinasa ang panukalang batas na nagtakda sa pagtatag ng Institute of Philippine languages at ang pagsasanay sa mga guro sa gawaing ito. Gayun pa man. Tinawag itong Pilipino ng Kagawaran ng Edukasyon noong . 3 Art XIII. Itinaguyod ito ni Representante Manuel V. Linggwistiks at ang isyu ng wikang pambansa Ang wikang pambansa ay matagal nang naging isyu sa kapuluan ng Pilipinas na mayroong mahigit sa isangdaang etnolinggwistikong grupo. Tinanggihan ito sa Asembleya sa pamamagitan ng kanilang kinatawan na si Leon Ma. Tinatag ang National Language Institute noong Nobyembre 13. 1936 alinsunod sa Commonwealth Act Bilang 184 at inatasang gampanan ang isinasaad sa Sek. sa halip na katutubong wika. Noong 1937 inirekomenda ng Institute ang Tagalog bilang wikang pambansa. iminungkahi ni G. 1973 ang bilinggwal na programa sa edukasyon --ang paggamit sa bernakular sa Grade I at II. May kaibhan ba ang Filipino sa Pilipino? Ipinahayag ni Dr. Itinakda sa Konstitusyon ng 1973 na itaguyod ng National Assembly ang pagdebelop at ang pormal na pagtanggap sa komon na wikang pambansa na tinaguriang Filipino. telebisyon. 1996). habang ito ay nililinang. gradwal na ipinatupad ang paggamit ng Pilipino bilang wikang panturo sa mga sabjek na Rizal at Kasaysayan sa mga unibersidad at kolehyo. dapat itong payamanin at palaguin batay sa mga wikang ginagamit sa Pilipinas. "ang English-Tagalog code switch (Cruz. Ano ba ang Filipino? Ito ba ay Pilipino o Tagalog? Ito "ang tinatawag naming lingguwa prangka o Filipino" (Constantino. Ginagamit na rin ito bilang wika sa akademya. Sa pasukan ng taong 1974-75. Ernesto Constantino ang kaibhan sa dalawa: (1) Mas marami ang tunog o ponema ng Filipino. (2) magkaiba ang ortograpiya nila. . diaryo. "ang kulturang popular na nagmula sa Metro Manila at pinalaganap sa buong kapuluan" (Flores. Pilipino sa Grade III at IV. 1997). 1996). Itinakda rin sa Konstitusyon ng 1987 na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. at Pilipino at Ingles sa hayskul at kolehyo. sa mga kanta ng mga lokal na rock band. (3) maraming hiram na salitang Ingles ang Filipino. (4) iba ang gramatikal na konstruksyon sa Filipino. "ay isang wikang kompromiso." (Atienza. Inumpisahan ng Board of National Education noong Agosto 7. 1966: 180). Kapansin- pansin ang pagkakaisa ng mga pahayag na ang Filipino ay ang kasalukuyang lingua franca sa Metro Manila na lumalaganap sa mga sentro ng mga rehiyon sa pamamagitan ng radyo.1959. Marami nang pag-aaral ang naisagawa sa linggwistiks sa Pilipinas mula 1898 hanggang 1998. Guyun pa man. Ang pagsusuri ng mga cognate set sa iba’t ibang wika ay magbibigay ng komon na leksikon. Maaaring sa pamamagitan ng wika ay maimpluwensiyahan o mabago ang pag-iisip o . semantiks. Ang pagsusuri ng mga morpema -mga salitang ugat at mga panlapi. Yayabong at uunlad ang wikang pambansa sa pamamagitan ng linggwistiks. at maging sa ugnayan ng wika at kultura. Kailangan rin ang komaparatib na pag-aaral upang maisulong ang wikang pambansa na maituring na talagang hango sa iba’t ibang wika sa Pilipinas. marami pa ring pag-aaral ang dapat isagawa sa larangan ng morpolohiya. Marami ang gamit ng wika. sikolinggwistiks. Dala ng kakaibang tunog na paguulit-ulit ng mga vocoids o contoids ay nasisiyahan at nagagalak tayo.Hindi maipagkaila ang kahalagahan ng linggwistiks sa pagdebelop ng wikang pambansa. Ang syentipikong pag-aaral ng mga wika sa Pilipinas ay mahalagang hakbang tungo sa isang komon na wika. sosyolinggwistiks. madalas na lumilikha tayo ng patern sa wika na baligho sa sistema nito. Ang pagkukumpara sa sintaks ay maglalahad ng lalong akmang kabagayan sa mga konstruksyon na napaloob sa isang pangungusap At dahil ito ay katipunan ng mga wika. itataguyod ito ng mga etnolinggwistikong grupo. Maaaring para sa ating pagpapahayag ng pangangailangan o sa kawalan kaya ng pisikal na na larawan. sa iba’t ibang wika ay magpapaunlad at magpapayaman sa pambansang wika. dayakronik o ebolusyon at pagbabago ng mga wika. Ang paghahambing ng mga tunog ay magpapalawak ng saklaw sa ponolohiya. Maaaring ito’y instrumento ng ating iniisip na ideya o maaaring ito’y buklod ng mga miyembro ng isang lipunan o isang bansa. Tagapagsalita ang tawag sa una at takapakinig ang pangalawa. relasyon ng mga tunog sa kapwa tunog. gaya ng salita. . Bagamat naging kalakaran noong unang panahon ang paggamit ng maligoy na pananagalog. maaaring ang wika ay isang lingua franca ng dalawang taong kabilang sa dalawang magkaibang speech community o kaya’y multi-lingual na komunidad. Noong panahon ngAntiquidad. Marami pa marahil tayong maidaragdag na gamit nito sa komunikasyon. Ang opisyal na kinikilalang lingua franca ngayon sa daigdig ay Ingles. Ruso kahit na hindit ito katutubong wika sa mga Ruso. Palibhasa likas namang mahalaga ang kahulugan o mensahe at hindi ang pagkamaligoy ng mga pangungusap. Base sa gamit sa komunikasyon ng wika. Aleman. Ang wika ay binubuo ng mga makabuluhang mensaheng ipinahihiwatig sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng mga ponema na bubuo sa mga morpema o salita kaya. Tinatawag din na wika ng interkomunikasyon ang lingua franca. sa kasalukuyang pagbabagong bihis ng wika. Sa Rusya. binibigyang-diin ang pinakamadali at pinaka-ekonomiko o matipid na pagsasalita. Sa pamamagitan ng wika. Ano’t ano man ang katangian ng uri ng paggamit ng isang wika para sa malinaw na komunikasyon ang laging hangarin pa rin ng nagsasalita ang maintindihan siya. naisasalin natin ang mga impormasyon mula sa isang tao tungo sa isa pang grupo ng mga tao na karaniwang sinusuklian ng reaksiyon.kilos ng mga tao o tumulong sa kooperasyon at koordinasyon ng mga tao. relasyon at haba ng mga parirala at sugnay na bumubuo ng isang pangungusap. ang lingua franca sa buong Meditterenean at Kanlurang Europa ay ay Griyego subalit noong Middle Ages ay Latin. Pranses. Karaniwan nang ito ang nagtatakda ng haba at kaayusan ng mga istrakturang panglingguwistika. Filipino at hindi Tagalog ang gagamitin niya bagama’t batayang istruktura ng Filipino ang Tagalog. Ilokano pa rin ang kinakailangan niyang gamitin (kung marunong siya ng Ilokano) upang mas madali ang komunikasyon. halimbawa ay nagpunta na siya sa Central Luzon o maging sa Bisaya at Mindanao at hindi siya marunong ng Cebuano at hindi rin marunong ng Ilokano ang kausap niya. Ingles ang gagamitin niya kung ang kausap niya ay hindi masyadong matatas sa Filipino o ayaw gumamit nito lalo na sa mga mataas ang pinag-aralan. Filipino ang gagamitin niya kung ang kausap niya ay hindi marunong o matatas sa Ingles o hindi nakapag-aral. maaaring sa loob ng isang bahay ay Isinay ang wikang ginagamit dito. Ito ang tinatawag na “Una o Inang Wika” (First Language o Mother Tongue).[ikalawang grupo] Sa Pilipinas. Makikita ang pagkakaibang ito sa sumusunod na ilustrasyon: Sa Aritao. Ngunit paglabas ng bahay. Ito ang komon na sa rehiyong ito na iba’t iba rin ang wikang sinasalita. kung hindi Ingles ay Filipino ang gagamitin niya. ang gagamitin na ay Ilokano maliban kung ang kausap ay marunong din ng Isinay. Ito ang tinatawag na nasyonal o pambansang lingua franca. dalawang klase ng lingua franca ang matatagpuan – ang tinatawag na rehiyonal na lingua franca at ang nasyonal o pambansang lingua franca. Nueva Vizcaya. Ang wikang ito ang tinatawag na rehiyonal na lingua franca. Filipino ito sapagkat ang sinasalita niya ay hindi gaya ng sinasalita ng mga taal na . Ngunit kung wala na siya sa rehiyong ito. Kahit na lumayo pa siya sa lugar na ito at makaabot pa ng Benguet na parte pa rin ng Northern Luzon. magkaminsa’y hinahango ito sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng dalawa. Sapagkat mahirap na tanggapin sa isang taong matabunan ang kanyang inang wika o itakwil kaya ito na iniisip niyang pagtatakwil na rin sa kanyang kultura at kabihasnan. Karaniwan nang isinasabatas ang pagkilala dito at tinatawag na pambansang wika. [ikatlong grupo] Ang lingua franca kapag kinikilalang pangkalahatang midyum ng komunikasyon sa isang bansa ay nagkakaroon ng magandang posisyon upang mabilis na mapaunlad. Maaaring grabe sa multilinggual na lipunan ang problemang ito subalit lalong higit sa mga bansang may dalawang wikang kandidato sa pambansang wika. Sapagkat ang dalawang wika ay nakalilikha ng malaking suliranin sa isang bansa.Tagalog gaya ng mga taga-Bulacan at Batangas kundi ang paggamit niya dito ay di- Tagalog. hanggang ngayon ito ang malaking problema ng Canada at Norway. tatlo o higit pang bilang ng mga wika. Sikolohikal ang negatibong reaksyon sa ganitong krisis at minsa’y politikal o racial. Ito ang nangyayari ngayon sa Pilipinas. Kadalasan nang nagkakaroon ng kaguluhan sa pagpili ng pambansg wika lalo na kung ang pagpilian ay halos prestihiyosong mga wika. Sa ganitong paraan ng language planning maraming gulo ang kinakaharap. Ang pagtanggap o pagtakwil sa wika bilang isang wikang pambansa ay nagkakaroon ng sosyo-politikal na implikasyon. Gayunpaman sa siyentipikong . Maaaring politikal. . ekonomikal o kultural na transaksyon ang nasasangkot. teknolohji ng ibang bansang nasasangkot. Aleman na dalawa o tatlo ang opisyal na wika palibhas ang target ng estado o gobyerno ay ang kanyang mamamayan oa ang internal na komunikasyon. ang inang wika ang pinapaborang maging midyum ng pagtuturo sa mga paaralan sapagkat madalas na ang pagkatuto o paggamit ng banyagang wika lalo na iyong wika ng ibang kultura ay nagkakaroon ng alienating effect sa isang indibidwal gaya nganomie kung hindi man ng lubusang pagbabago sa sensibilidad o pag- iisip ng isang estudyante bunga na rin sa pagkalantad sa sining. Hapon. Liban sa mga bansang naging biktima ng imperyalismo. [ikaapat na grupo] Ang lingua franca ay maaaring maging opisyal na wika gaya ng karaniwang nangyayari sa maraming bansa.g. e. sosyal.paraan. may mga interpreter para sa pakikipagtalastasan sa ibang bansa o mamamayan ng ibang bansa. maaaring ang pambansang wikang ito’y ibase sa isang wika sa pagsisimula at saka pasukan ng elemento ng iba pang mga wika o kaya’y simulan sa dalawang wikang basehan o tatlong wikang basehan. Maraming bansa ang may isang opisyal na wika lamang. Karaniwan din lalo na sa tunay nang malalayang bansa na ang lingua franca na siyang opisyal na wika ang ginagamit na midyum ng pagtuturo. agham. Sa ganitong kalagayan ng mga bansa. Nangangahulugang ito ang ginagamit na opisyal na komunikasyon ng estado sa kanyang mga mamamayan o sa ibang mamamayan at ibang bansa sa daigdig. c1985. Jesus Fer. “Ang Wika at Lingguwistika.” Mula sa Wika. Maynila: Rex Book Store. . linggwistika at bilinggwalismo sa Pilipinas.Sanggunian: Ramos. pahina 179-183.