Gezondheid HygiëneO P L E I D I N G VA N J AG E R S TOT G E K WA L I F I C E E R D P E R S O O N O P H E T G E B I E D VA N G E Z O N D H E I D E N H Y G I Ë N E NASLAGWERK 2007 Jean-Marie Giffroy, Annick Linden, Henri Pestieau, Danielle Quairiat, Jean-Philippe Wauty, Pierre Vander Roost, Guy Cluydts en Karel Vanlauwe Het Instituut voor de jachtopleiding staat voor: • Opleiding en voorbereiding op het theoretische jachtexamen. • • • Locaties in alle Vlaamse provincies (zie www.jachtinfo.be). Organisatie van en voorbereiding op het praktijkexamen. Is sedert 1995 de partner van de Vlaamse Overheid wat betreft de organisatie Praktijkexamen. • Werkt waar het kan samen met Hubertusvereniging Vlaanderen vzw. Secretariaat I.J.O.: “Sint-Hubertushuis” Lambertmontlaan 410 1030 Brussel Tel: 050/71955 Gsm: 0475/47000 Fax: 050/710707 email:
[email protected] © J.-M. Giffroy, A. Linden, H. Pestieau, D. Quairiat en J.-P. Wauty, 2007. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk, onder welke vorm ook, voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Voorwoord Europa. De consument is koning. Als consument mogen wij ons gelukkig prijzen dat Europa zo met ons welzijn begaan is. Speelgoed mag niet kwetsen; de prijzen op de verpakkingen vermelden steeds de prijzen per eenheid (kg, liter..); Voedingsmiddelen worden onder de best mogelijke hygiënische voorwaarden aan de man gebracht; de euro, wat een gemak als men in Europa reist. Onze regering(en) zet de Europese Verordeningen om in wetten van kracht bij ons. Voor de jagerij wordt de Europese Verordening nr. 853/2004 door ons Ministerie van Volksgezondheid verduidelijkt in het KB van 22-12- 2005. Het FAVV wordt met de uitvoering belast. De producent staat onder druk. Nieuwe wetten, om de verbruiker te beschermen, maken dat hij telkens opnieuw in zijn bedrijf en product moet investeren om zijn bedrijf in stand te houden en zijn product te slijten. Daartegenover staat dat zijn bedrijf mee is met zijn tijd, zijn product beter, veiliger, langer houdbaar,... Wij, de JAGERS, PRODUCENTEN van wildbraad ontsnappen niet aan de dans. Alvorens ons wildbraad bij de consument terecht komt dragen wij (voor een deel) de VERANTWOORDELIJKHEID van ons lekker, natuurlijk product en ons bedrijf. Verantwoordelijk voor gezond vrij wild voor het schot, verantwoordelijk voor de hygiëne na het schot tot bij de eindverbruiker of de vrij wildbewerkingsinrichting. Europa, België, via het FAVV, vraagt aan onze sector – de vrij wild producenten – of wij de nieuwe verantwoordelijkheden ZELF aan onze producenten willen uitleggen en DOEN toepassen. De jagerij, de HVV vzw en de Waalse vleugel van de KSHCB hebben zonder aarzelen JA gezegd. Jagers, we staan voor een nieuwe uitdaging. Het zal inspanningen vragen, maar ons ook belonen. In de toekomst brengen we nog edeler wildbraad op de markt. Wij hebben er voor gezorgd dat ons eindproduct onder de best mogelijke omstandigheden tot bij de CONSUMENT – gelukkig met de jagerij – is geraakt. In Vlaanderen verzorgt het IJO vzw de uitleg, de lessen en neemt het een test (in opdracht van het FAVV) af. De geslaagde personen bekomen een identificatienummer. We gaan er voor. We doen het. Succes! Pierre Vander Roost 3 © J.-M. Giffroy, A. Linden, H. Pestieau, D. Quairiat en J.-P. Wauty, 2007. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk, onder welke vorm ook, voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Inhoudstafel Voorwoord Inleiding 1. Normaal Gedrag, Anatomie en Fysiologie bij natuurlijk wild 1.1. 1.1.1. 1.1.2. 1.1.3. 1.1.4. 1.1.5. 1.. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.2.4. 1.2.5. 1.2.6. 1.2.7. 1.2.8. 1.2.9. 2. Gedrag, Onderzoek voor het schot, Onderzoek van het niet ontweide dier Gedrag en gang Voortbrengen van geluiden Algehele conditie, zichtbare verwondingen Uitzicht van de huid en de vacht Toestand van de lichaamsopeningen 07 03 05 3.1.3. 3.1.4. 3.1.5. 3.1.6. 3.1.7. 3.. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4. 3.2.5. 3.2.6. 3.2.7. 3.2.8. 3.2.9. 4. Lijkstijfheid, rijping en ontbinding 25 Factoren die de bezoedeling en ontbinding bevorderen 26 Oppervlakkige bezoedeling 26 Bezoedeling in de diepte en het bederf 27 De zoönosen 27 Technieken De infrastructuren en de bij het ontweien te gebruiken materieel De klassieke evisceratietechniek De Scandinavische evisceratiemethode De evisceratietechniek van wild bij de achterpoten opgehangen Hygiëne tijdens de handelingen Hygiëne bij het uitleggen van het tableau Monstername voor het Trichinellaonderzoek Hygiëne tijdens het transport De evisceratie van het klein wild Wetgeving en administratieve bepalingen 4.1. 4.. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.3. 4.2.4. 4.2.5. 4.3. De verordeningen en de aanvullingen De voorwaarden voor het op de markt brengen De jager zelf De eindverbruiker De detailhandelszaak die rechtstreeks de eindverbruiker bevoorraadt De detailhandelszaak die grenst aan een wildbewerkingsinrichting Wildbewerkingsinrichting De taken van de Gekwalificeerde Persoon De Verklaring Wanneer is de GP bevoegd om de Verklaring in te vullen en te ondertekenen Voorstelling van de Verklaring De kosten voor de GP 35 35 7 27 28 30 31 32 33 33 34 34 07 07 07 07 08 08 Anatomie en Fysiologie (leer der levensverrichtingen) 08 Uitzicht, conditie, huid en pels 08 Het bewegingsstelsel 08 De spijsverteringsorganen 10 Het ademhalingsstelsel 12 Het urinair stelsel 12 Het mannelijk geslachtsstelsel 12 Het vrouwelijk geslachtsstelsel 12 De bloedsomloop 13 Lymfestelsel 13 Abnormaal gedrag en pathologische veranderingen bij Vrij Wild als gevolg van ziekten, milieuverontreiniging of andere factoren die negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de mens als het vlees wordt geconsumeerd. 15 16 16 16 16 21 21 1 22 23 23 35 35 35 36 36 36 .1. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. 2.1.4. 2.1.5. .. 2.2.1. 2.2.2. 2.2.3. 3. Onderzoek van het Grofwild Effecten van milieuverontreiniging Gedrag van het wild voor het schot Onderzoek na het doden Beslissingen na de onderzoeken Lexicon Onderzoek van het Klein Wild Algemene beschouwingen De lagomorfen De vogels 37 37 4.4. 4.4.1. 4.4.2. 4.5. Bijlagen 37 37 38 39 Hygiënemaatregelen en technieken voor de manipulatie, het transport en het ontweien van wild 25 5 25 25 Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: 3.1. 3.1.1. 3.1.2. Algemene bepalingen Doel van de hygiëne Kiemen Verklaring Vragenlijst Referenties Laboratoria aangeduid voor Trinchellaonderzoek 39 42 48 50 4 © J.-M. Giffroy, A. Linden, H. Pestieau, D. Quairiat en J.-P. Wauty, 2007. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk, onder welke vorm ook, voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Inleiding Deze tekst is bestemd voor de kandidaten die de opleiding zullen volgen teneinde hen toe te laten zich voor te bereiden op de lessen en op het examen. Deze kan tevens als referentie gebruikt worden door de Gekwalificeerde Personen (GP) bij hun handelingen op het terrein. Het concept van de vorming is het werk geweest van een groep dierenartsen samengesteld op federaal vlak op verzoek van de a.s.b.l. Wallonne du Royal Saint-Hubert Club de Belgique en van het “Instituut voor de Jachtopleiding” vzw ; deze groep was samengesteld uit Drs. Annick Linden, Henri Pestieau, Danielle Quairiat, Pierre Vander Roost, Karel Vanlauwe en Jean-Philippe Wauty en voorgezeten door Professor Jean-Marie Giffroy. Deze syllabus werd samengesteld door J.M. Giffroy, A. Linden, H. Pestieau, D. Quairiat en J.P. Wauty. De inhoud van de syllabus, de bijgevoegde vragenlijst en, in meer algemene zin, het concept van de vorming werden goedgekeurd door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV), overheid bevoegd in deze materie. De Europese overheden die aan de basis liggen van de nieuwe bepalingen hebben als bedoeling bepaalde jachttradities te verzoenen met de veiligheid van de voedselketen, de kwaliteit van het wildbraad op te waarderen, de hygiëne op het terrein ervan te verbeteren en het systeem van de sanitaire controle efficiënter te maken. Overweging 22 van de Verordening (EG) N° 853/2004 zegt onder andere : “Opdat gejaagd wild dat op de communautaire markt wordt aangeboden, behoorlijk gekeurd wordt, moeten de kadavers van gejaagde dieren met de ingewanden voor een officiële postmortemkeuring bij een wildbewerkingsinrichting worden aangeboden. Om bepaalde jachttradities te behouden zonder de voedselveiligheid in gevaar te brengen, moet worden voorzien in een opleiding voor jagers die vrij wild voor menselijke consumptie in de handel brengen. Dit zou jagers in staat stellen vrij wild ter plekke aan een eerste onderzoek te onderwerpen. Opgeleide jagers hoeven niet alle ingewanden voor een postmortemkeuring aan de wildbewerkingsinrichting te bezorgen, wanneer zij dit eerste onderzoek zelf verrichten en geen afwijkingen of gevaren vaststellen. Evenwel zouden de lidstaten strengere voorschriften moeten kunnen vaststellen om rekening te houden met specifieke risico’s” Deze nieuwe bepalingen moeten gezien worden in een maatschappelijke context waar op gebied van voedselveiligheid geen risico meer aanvaard wordt en waar het jachtgebeuren negatief ervaren wordt. Aan de jagerij zich in een positief daglicht te stellen door verzorgd wild aan de consument aan te bieden onder andere door sanitaire risico’s te voorkomen en zoönosen te bestrijden. De jager is inderdaad de primaire producent van wild en kan zodoende de hygiëne verbeteren bij de eerste handelingen die op het gedode wild worden uitgevoerd; anderzijds is hij de enige persoon die beschikt over bepaalde informatie, onder andere over het milieu (biotoop) waarin het wild leeft en over de gedragingen van dat wild. Ten einde de doelstellingen van de nieuwe bepalingen waar te maken dient er een GP aanwezig te zijn tijdens de jacht. Deze GP superviseert de behandeling van het wild en staat in voor een aantal controles; deze handelingen worden geconcretiseerd door een document (de Verklaring) te voorzien van zijn handtekening. De procedures verschillen al naar gelang de bestemming van het wild. Het wild dat bestemd is voor de persoonlijke consumptie van de jager en zijn gezin is niet onderworpen aan een verplichte controle. Het wild dat, op voorwaarde dat de aantalsnormen nageleefd worden , rechtstreeks geleverd wordt aan de eindverbruiker (vriend van de jager, eigenaar die het krijgt ten titel van vergoeding voor de overdracht van het jachtrecht, …) dient te worden gecontroleerd door de GP. Indien hij geen enkele afwijking heeft vastgesteld, neemt hij zijn verantwoordelijkheid op voor dat wild door de Verklaring te ondertekenen; de everzwijnen moeten in ieder geval het voorwerp uitmaken van een onderzoek op Trichinella.Ten slotte zal het aan een wildbewerkingsinrichting verkochte wild, bij hetwelk de GP geen afwijking(en) heeft vastgesteld of over hetwelk hij twijfels heeft, eveneens vergezeld zijn van het ondertekende document; de officiële Dierenarts-keurder van de inrichting zal er waardevolle informatie in vinden over het milieu en de gedragingen van de dieren, die hij onmogelijk op een andere wijze kan verzamelen en hij zal ingelicht zijn nopens de eventuele abnormale kenmerken vastgesteld door de GP; hij is het die de uiteindelijke beslissing neemt om het verbruik van het wild door de consument al dan niet toe te laten. De wetgeving is van mening dat de personen die het wild bejagen met het oog het op de markt te brengen voor menselijke consumptie over voldoende kennis moeten beschikken van de pathologie van deze dieren evenals van hun manipulatie ten einde te kunnen overgaan tot een eerste onderzoek ter plaatse. Zij bepaalt nader dat bij de opleiding volgende onderwerpen aan bod dienen te komen: 1. normale anatomie, fysiologie en gedrag van het wild; 2. abnormaal gedrag en pathologische veranderingen bij vrij wild als gevolg van ziekten, milieuverontreiniging of andere factoren die negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de mens als het vlees wordt geconsumeerd; 3. hygiënevoorschriften en adequate technieken om vrij wild na het doden te hanteren, te 5 -M. 2007. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. De titularissen van een diploma van Doctor in de Diergeneeskunde of Dierenarts die houder zijn van een jachtverlof.. De syllabus is in zijn nederlandstalige vertaling gelijkwaardig aan zijn franse versie. De inhoud.© J. In België is de Jacht een geregionaliseerde materie. In 2007 zullen twee derde van de gestelde vragen geput worden uit deze lijst. wetgeving. Wauty. het FAVV. Deze syllabus omvat: • In bijlage 1 de Verklaring die de GP dient in te vullen. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Linden. waaraan moet voldaan om vrij wild in de handel te mogen brengen. 6 . Om te worden toegelaten tot het volgen van de opleiding dienen de kandidaten geslaagd te zijn voor het regionaal jachtexamen of titularis te zijn van een jachtverlof. Het examen omvat een vragenlijst met 21 meerkeuzevragen. een foute keuze brengt geen strafpunt met zich mee. het vereiste niveau en de vragen van het examen werden goedgekeurd door de bevoegde overheid. De vorming werd op federaal niveau opgevat. A. onder welke vorm ook. Alle rechten van reproductie. De kandidaten die niet deelgenomen hebben aan al de lessen van de opleiding mogen zich niet aanbieden op het examen. het wordt afgenomen op dezelfde datum en op hetzelfde uur op alle plaatsen van het land waar de opleiding plaats vindt.-P. waarbij de kandidaat één antwoord kiest tussen drie voorstellen. Deze teksten zijn onderhevig aan wijzigingen in functie van de evolutie van de wetgeving en van de administratieve bepalingen. • In bijlage 2 vindt men een vragenlijst die de kandidaat toelaat zich vertrouwd te maken met het niveau dat vereist wordt op het examen en met de aard van de gestelde vragen. Het examen wordt beschouwd als zijnde geslaagd indien de kandidaat minstens 66 % der punten behaalt. enz. De namen der geslaagde kandidaten worden door de organiserende vereniging meegedeeld aan het FAVV die aan ieder een identificatienummer toekent. Het examen heeft plaats na de laatste les. ‘t is te zeggen 14 op 21. Deze valt onder de bevoegdheid van het federale Ministerie van Volksgezondheid. Zij dienen hun aanvraag hiertoe in bij het “Instituut voor de Jachtopleiding vzw” Een GP is gemachtigd om te handelen in België ( het Waals Gewest en in het Vlaams Gewest). ongeacht waar hij de vorming gevolgd heeft en waar hij slaagde voor het examen. geldig voor het lopende jachtseizoen tijdens hetwelk het examen wordt afgelegd. op verzoek van de twee hogervermelde regionale verenigingen. Quairiat en J. een goed antwoord levert een punt op. afgeleverd hetzij door het Waals Gewest hetzij door het Vlaams Gewest en geldig voor het lopende jachtseizoen. • Ten slotte bevat de bijlage 3 de wettelijke referenties waarop de vorming steunt. afgeleverd hetzij door het Waalse Gewest hetzij door het Vlaamse Gewest. H. In 2007 zullen 14 van de 21 vragen gekozen worden uit de vragenlijst bijgevoegd bij de syllabus. voorschriften en administratieve bepalingen op het gebied van gezondheid en hygiëne van dier en mens. Ook zal rekening gehouden met de opmerkingen die kunnen gemaakt worden tijdens de opleiding in 2007. dienen de vorming niet te volgen noch het examen af te leggen en worden erkend als GP. van de ingewanden te ontdoen. D. Giffroy. dit is niet het geval wat betreft de veiligheid van de voedselketen. Pestieau. 4. vervoeren. De lessen behelzen een zestal uren. de opleiding. grazen en herkauwen). onder welke vorm ook. Is de houding normaal bij stilstand? Staat het normaal recht. vluchten waarbij ze zo lang mogelijk lopen daarbij gebruik makend van de dekking (gewassen. Normaal Gedrag.3. Het haas leeft bijna uitsluitend in het veld. een eenvoudige uitholling gegraven in de grond. De vlucht is laag en over een middelmatige afstand. Pestieau. Het gebeurt dat de vogel het vliegen staakt om zijn vlucht al lopend verder te zetten. Het vlucht van dekking tot dekking en staat daarbij stil met de bedoeling de achtervolgers af te schudden. …) verplaatsen zich gewoonlijk in groep terwijl een ziek of gewond dier er zich van verwijdert. het niezen. het ree en in mindere mate het jonge everzwijn kunnen pijn. zichtbare verwondingen De observatie van een dier. het konijn. Wanneer een moederdier vlucht gevolgd door haar jong(en). …) blijven in de nabijheid van de moeder wanneer dit mogelijk is. De dieren die in kudden of groep leven (klucht patrijzen. 1.1. hoesten. dat waggelt. Als het Bepaalde vogels (fazanten. reekitsen.1. het gesnuif en het gereutel zijn niet normaal. … bevindt zich niet in een normale toestand.-P. poogt zij steeds met hen samen te blijven door haar snelheid aan de hunne aan te passen. wanneer ze in groep zijn vliegen ze samen op. Ze lopen liever dan ze vliegen daar dit laatste meer inspanning vergt. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Voortbrengen van geluiden 1 1. bramen.1. … In aanwezigheid van mens en/of hond(en). 1. bepaald door het onderzoeken van de tanden of het gewei.of angstkreten uiten wanneer zij door een ernstige verwonding geïmmobiliseerd zijn of wanneer ze gevangen worden door een hond of een roofdier. Gedrag. Algehele conditie. Giffroy.1. De jonge dieren (jonge everzwijnen. D. De houtduif is steeds op haar hoede en vliegt weg van zodra ze geluid of verdachte bewegingen waarneemt. Patrijzen en fazanten zullen. Giffroy en J.. dus levend. Quairiat en J. het ree kan blaffen bij alarm. Bij dreiging vliegen ze op of lopen als het ware slaande met de vleugels over het water waarbij ze zich dan veel verder verwijderen. A. niezen. De vlucht brengt de vogels op grote afstand en daarbij vliegen ze soms tot 100 meter hoogte. Alle rechten van reproductie.M.© J. het hoesten. neemt een normaal dier een alarmhouding aan. Anatomie en Fysiologie bij natuurlijk wild J. Eenden hebben de neiging om zich bij verstoring naar het water te begeven en om traag weg te zwemmen. Het vertoont geen afwijkend gedrag. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Onderzoek van het niet ontweide dier Gedrag en gang 1. en na het schot. Het doel is vervolgens de jager aan te leren de voornaamste organen van het wild te identificeren en vertrouwd te geraken met hun normaal uitzicht. Het haas. …) indien dit beschikbaar is. roedel hinden. dat valt. staat eventueel een zekere tijd stil om vervolgens in volle snelheid te vluchten tot op een veilige afstand. Onderzoek voor het schot. dat niet in staat is om te springen of om een hindernis te nemen. Linden. Wauty Dit onderdeel omvat vooreerst een uiteenzetting over wat kan worden vastgesteld over het gedrag en het uitzicht van het dier voor het schot. Wanneer het niet aan het eten is verblijft het in een leger. H. patrijzen) kunnen een alarmkreet voortbrengen bij het wegvliegen. benaderd wordt neemt het de vlucht over een lange afstand of blijft het onbeweeglijk in zijn pot. Op deze uitzonderingen na brengen de dieren geen geluiden voort in aanwezigheid van mensen. wanneer ze zich bedreigd voelen.P. Stemt de grootte en de ontwikkeling van het dier overeen met de ouderdom. 7 . struikgewas. levend of na het schot laat toe om na te gaan of de vorm en de lichaamsbouw zich normaal verhouden . Het konijn leeft voornamelijk in het bos. De beenderige uitsteeksels (ribben. zoals het zich constant krabben. Een dier dat mankt. schouderblad. hertenkalveren. enkele individuen verblijven in de bossen. 2007. stapt en loopt het zoals het hoort? Zijn activiteiten stemmen overeen met het seizoen (de herkauwers besteden veel tijd aan het laveien. Vóór het schot observeert men de houding (en) en het gedrag van het niet opgeschrikte dier. het schenkt aandacht aan zijn omgeving en aan zijn soortgenoten. het bevat eveneens een zeer summiere uitleg over de functie en de rol van deze organen. vooraleer er wordt overgegaan tot ontweiing (verwijdering der ingewanden). dat zich te traag verplaatst. het verwijdert zich normaliter niet meer dan 300 meter van zijn hol (konijnenpijp) en zoekt dit terug op bij gevaar.M. Wanneer het gevaar nabij is vliegen ze weg.1. bijvoorbeeld of het volume van de kop in verhouding staat tot het volume van het lichaam. Wauty. op een bepaalde afstand en soms in beweging. Linden. conditie.4. grof borstelig of verward. Anatomie en Fysiologie (leer der levensverrichtingen) Uitzicht. de neusopeningen.1. de ring gevormd door de beide heupbeenderen en het heiligenbeen (sacrum) is het bekken. slechts gedurende de rui in het voor. het scheenbeen (tibia) en het kuitbeen (fibula). vrij van open breuken en van verwondingen. De voornaamste beenderen die men moet herkennen 8 . © J. de wervels vormen de wervelkolom en beschermen het ruggenmerg.2. Quairiat en J. de heiligbeenwervels die tot één beenstuk zijn vergroeid nl. langs beide zijden door de ribben en onderaan door het borstbeen (sternum). De kennis van deze anatomie is belangrijk om het ontweien (het verwijderen van de ingewanden) te begrijpen. het is een halfkraakbeenachtig been dat de voorste ribben verbindt.1. 1. Het heupbeen (coxa) is een complex geheel van platte beenderen (drie aan beide zijden). Pestieau. het sacrum en de staartwervels (caudale). het vertoont geen zones met abnormale verdikkingen of rimpels. Veel spieren gaan over in een vezelachtige stof. Uitzicht van de huid en de vacht lumbale halswervels schouderblad opperarmbeen spaakbeen & ellepijp borstbeen ruggenwervels wervels sacrum Bij een levend dier dat in goede gezondheid verkeert is de pels glanzend. 1. voornamelijk door middel van ligamenten en de spieren die aan de beenderen toelaten te bewegen. deze van de achterpoot zijn het heupbeen. de uitwendige geslachtsopening en de achterhand (anale streek) zijn normaal gezien net en rein. 1. de pezen (lijken op koorden). Wauty heupbeen dijbeen scheenbeen © Y. de twee helften van de heup vormen van boven een gewricht met het sacrum. Het lichaamsoppervlak is letselvrij. …) puilen niet uit. Deze omvat achtereenvolgens de halswervels (cervicale). zwellingen. huid en pels 1. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.. mat. Gezonde fazant: goed gevleesd. waarmee ze zich vasthechten aan het bot en de peesplaten (lijken op bladen). Bij het volwassen vrouwelijk dier laat een onderzoek van de omvang van de tepels en een palpatie van de uier toe vast te stellen of het individu in lactatie is. De ledematen vertonen geen afwijkingen noch lokale verdikkingen.2. puisten. Ph. onder welke vorm ook. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. De Raeve Université de Namur Toestand van de lichaamsopeningen De muil.2. de lendenwervels (lumbale).-M. ventraal hecht de linker helft zich aan de rechterhelft ter hoogte van de symfyse. de ene ten opzichte van de andere. het bekkenkanaal is de doorgang voor de endeldarm (rectum). De voornaamste beenderen van de voorpoot zijn het schouderblad (scapula).) De normale kleur van de spieren varieert volgens de soort (lichter bij het everzwijn dan bij het ree en het edelhert) en volgens de leeftijd (lichter bij de jonge dieren). De borstkas vormt een soort kooi gevormd bovenaan door de ruggenwervels. A.© J. D. Wauty. Het bewegingsstelsel zijn: op de mediaanlijn vindt men achtereenvolgens de beenderige kop (met onderkaak) en de wervelkolom.-P. Op het dode dier vertoont de huid geen korsten. de ruggenwervels (thoracale) (die een gewricht vormen met de ribben). de gewrichten die de beenderen met elkaar verbinden. heupbeen.1. 2007. rein (behalve eventueel wanneer het zich in de modder gewenteld heeft: zoelen) en zonder onthaarde zones. het spaakbeen (radius) en de ellepijp (ulna).. Zie hoger. H. De letsels ten gevolge van de hagel zijn goed omschreven. het dijbeen (femur) (ter hoogte van de bil). wit van kleur. het opperarmbeen (humerus). 1. of krabsporen.5. Giffroy. De vleugelspier (pterygoideus internus) Het bewegingsapparaat omvat: de beenderen die er steun aan geven.en najaar ziet de pels er meerkleurig uit. de urinaire organen en de genitale organen. (Zie 3. Alle rechten van reproductie.. Université de Namur middenrif omtrek van de buikholte blaas Ree: borstholte. tussen deze laatste en het uiteinde van hart omtrek van de borstholte 9 . dit is de inademing. ze zijn zeer mals daar zij geen lijkstijfheid vertonen. Het is van belang deze spieren te kennen om monsters te nemen die bestemd zijn voor onderzoek op Trichinella. dit is de uitademing. Linden. Het middenrif (diafragma) is een platte naar voor gewelfde spier die deels bindweefselachtig is. bovenaanzicht) © Y.7. De wand van de borstholte is langs de binnenkant bekleed met een dun en doorzichtig membraan het borstvlies (pleura) . Quairiat en J. Université de Namur omtrek van de borstholte omtrek van de buikholte onderaanzicht heiligbeen symphyse hart middenrif Ree: heupbeenderen en heiligbeen © Y. achteraan onder de elleboog. H. De Raeve.-M. Het middenrif is samengesteld uit drie delen: het centrum van het middenrif is bindweefselachtig. Université de Namur bevindt zich aan de binnenzijde van het onderkaakbeen. Het scheidt de borstholte. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. middenrif en buik © Y. de wand van de buikholte evenals de in de buikholte gelegen organen zijn eveneens voorzien van een gelijkaardige membraan.2. Wanneer het zich samentrekt neemt de borstkas toe in volume. Alle rechten van reproductie. Giffroy. Wauty. A. middenrif en buikholte (horizontale snede. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. D. de poot. Pestieau. 2007. onder welke vorm ook. wanneer het zich ontspant zorgt de elasticiteit van de long dat het weer ter plaatse komt. De Raeve.) Wat men in beenhouwerstaal het haasje (filet of filet pur) noemt is een geheel van bijzonder voor de smaak gewaardeerde spieren die zich bevinden onder de lendenwervels tegen de nieren. het is een tussenschot met openingen voor de doorgang van de slokdarm en de grote bloedvaten. aan hun binnenzijde bevindt zich het borstvlies. vooraan van de buikholte achteraan. de periferie met meer spiervezels vormt als het ware een gespierde kroon er omheen en tenslotte de vlezige pijlers die in waaiervorm van de wervels komen om langs de zijkanten de vlezige perifere rand te bereiken en centraal naar het midden van het middenrif toe te komen. De ellepijpspieren bevinden zich ter hoogte van de voorarm.-P. het buikvlies (peritoneum). De tussenribspieren verbinden twee opeenvolgende ribben.© J. (Zie 3. De Raeve. Het borstvlies en het buikvlies zijaanzicht heiligbeen heupbeen rechter heupbeen bovenaanzicht heiligbeen symphyse Ree: borstholte. deze zet zich verder in de dunne darm door de inwerkingen van de secreties van de lever. Anatomisch gezien omvat het spijsverteringsstelsel organen ter hoogte van de kop. Quairiat en J. de lebmaag. vormen de serosa of weivliezen. de speekselklieren scheiden er hun secreties af. Pestieau. om ter hoogte van de buikholte in de maag te belanden. en waarin klieren uitmonden: de speekselklieren. Bij de herkauwers verloopt de spijsvertering anders dan bij niet herkauwers.v.. Tenslotte wordt de voedselmassa een tweede maal ingeslikt en gaat dan onmiddellijk naar de vierde maag. de lebmaag. een plooi van het buikvlies dat op kantwerk lijkt. Wauty. gaat door de keel naast de luchtpijp. van de alvleesklier en van de darmwand. heeft dezelfde functie als de maag bij de eenmagigen. de werking van de bacteriën in de voormagen (pens. De slokdarm vertrekt vanuit de keelholte. A. De spijsverteringsorganen Het spijsverteringsstelsel is samengesteld uit organen die bestemd zijn om substanties te absorberen die onontbeerlijk zijn voor de opbouw en het functioneren van de weefsels. gaat door de borstholte en het middenrif om uit te komen in de buikholte en aan de maagingang te eindigen. waar het verteringstelsel en de ademhalingswegen elkaar kruisen. Hier kruisen de ademhalingswegen en het verteringsstelsel mekaar. H. Ze bevindt zich links vooraan in de buikholte en vastgehecht aan het diafragma. Het merendeel van de organen die zich in de holtes bevinden zijn met de wanden verbonden door membranen met diverse benamingen zoals het mesenterium. De lebmaag heeft de vorm van een liggende peer en bevindt zich eveneens rechts. De boekmaag is min of meer bolvormig en bevindt zich rechts in de buikholte. Alle rechten van reproductie. is aan de maag verbonden. de nuchtere darm (jejunum) en de kronkeldarm (ileum). De slokdarm mondt er in uit en ze ledigt zich in de dunne darm. netmaag en boekmaag) verschillende omvormingen. onder welke vorm ook. De netmaag is klein en bevindt zich voor de pens. de witte lijn.-M. de boekmaag en de lebmaag. Hij ligt voornamelijk rechts in de buikholte bij de herkauwers. 1. Hij is zeer beweeglijk. Damhert. Holemans dunne darm apparaat (duodenum). van het zachte verhemelte en de keelholte (pharynx). Zij is verbonden met de keelholte. De mondholte omvat onder andere de tong en de tanden. De dunne darm is dunner dan de dikke darm en is samengesteld uit drie delen: de twaalfvingerige darm netmaag lebmaag netmaag boekmaag lebmaag twaalfvingerige darm pens milt Ree: magen en milt © M. Na het slikken glijdt het voedsel door de slokdarm ter hoogte van de hals. Het net (epiploön of omentum).. Bij de meermagigen of herkauwers (Edelhert. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. de lever en de alvleesklier (pancreas). Het wordt bijeengekneed tot een “voedselmassa” die wordt ingeslikt. De Raeve. de netmaag. het doorslikken wordt verwezenlijkt door de actie van de tong.-P. de borstkas. ze vormt twee boven elkaar liggende zakken die de linker helft van de buikholte bezetten. of voornamelijk links bij het everzwijn. Université de Namur De absorptie van de voedingsstoffen doet zich voornamelijk voor in de dunne darm. de inhoud ervan is half vloeibaar en lichtgroen van kleur. de laatste. is de maag enkelvoudig.. slokdarm pens endeldarm blindedarm kronkeldarm Ree: schema van dikke het spijsverterings darm © Y.© J. De pens is veruit de grootste van de voormagen. vorming van de fecaliën. inwerking van de bacteriën. zeer flexibel 10 .3. De spieren van de buik komen samen op de ventrale mediaanlijn en vormen daar een witte fibreuse band. de hals. Het voeder wordt via de lippen en de tong opgenomen in de mond waar het gemalen wordt door de tanden en vermengd met speeksel. Het is samengesteld uit een kanaal dat zich uitstrekt van de lippen tot de anus. Deze vervult dezelfde rol als de maag van de niet herkauwers. Giffroy.g. De drie eersten vormen de voormagen. Moeflon) is de maag veel volumineuzer en vormt ze vier onderscheiden delen: de pens . de borstholte en de buikholte. Bij de herkauwers ondergaat het voedsel t. De vertering begint in de maag (everzwijn) of in de lebmaag (herkauwers) door de actie van de maagsappen. Linden. het voedsel gaat daarna terug naar de mond om er een bijkomende herkauwing te ondergaan. 2007. … Wat rest van de voedselmassa wordt verwijderd langs de endeldarm (rectum) en de anus. Bij de eenmagigen (Everzwijn). D. In de dikke darm hebben uiteindelijk diverse veranderingen plaats: wateropname. De fysiologie van het spijsverteringsstelsel kan als volgt worden samengevat. Ree. Holemans Ree: ligging van de organen links. hij is verdeeld in talrijke lobben (Everzwijn) of weinig talrijke (Herkauwers). de blindedarm (coecum) met een doodlopend stuk en de karteldarm (colon) waarvan het uitzicht sterk verschilt van soort tot soort. Hij functioneert onder andere als een klier die tussenkomt bij de vertering van de vetten. De lever is een dik compact orgaan. Quairiat en J. donker rood-bruin. Hij beschermt het organisme tegen een zeker aantal toxische stoffen. A. Het bevat dikwijls fecaliën. De Raeve. Hij is samengesteld uit twee delen. Linden. De endeldarm is rechtlijnig en verbindt de karteldarm met de anus. … Everzwijn: spijsverteringsstelsel © M. De dikke darm heeft een groter kaliber en is meestal donkerder van kleur dan de dunne darm. Université de Namur en zeer lang. Pestieau. Alle rechten van reproductie. maag slokdarm twaalfvingerige darm blinde darm middenrif lever maag milt rectum karteldarm dikke darm kronkeldarm blinde darm Wild zwijn: schema van het spijsverteringsstelsel nuchtere darm dunne darm © Y. © Y. 2007. De lever staat in voor talrijke. Hij is verbonden met de darm via een kanaal waardoor de gal vloeit. glanzend. de lever en de milt. De Raeve. dikke darm nuchtere darm blinde darm galblaas bij het everzwijn en de moeflon. de suikers en de vetten. het dient als reservoir voor de galsecretie. de lever komt tussen in het metabolisme van de proteïnen. hij vertoont dikwijls welvingen en is tamelijk beweeglijk in de buik. Université de Namur omtrek van de buikholte milt linker nier strottenhoofd blaas penis testikel netmaag middenrif pens Ree: spijsverteringsstelsel © M. Op een verbreding van dit kanaal bevindt zich de luchtpijp hart 11 . deze laatste wordt besproken bij het lymfestelsel. het maakt hormonen aan enz.© J. de galblaas is afwezig bij edelhert.-M. Wauty. De lever bevindt zich vooraan rechts in de buikholte en is vastgehecht aan het middenrif. Holemans endeldarm Twee organen die verbonden zijn met het spijsverteringsstelsel moet men goed herkennen nl. belangrijke en gevarieerde functies.-P. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. onder welke vorm ook. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. damhert en ree (geweidragers). D. Giffroy. H. elastisch. longaders). De luchtpijp is samengesteld uit kraakbeenachtige ringen. het is een ovaal orgaan. De urinelozing gebeurt gecontroleerd.-P. effen en onderhevig aan grote variaties in volume. 2007. bruin van kleur. Pestieau. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. die zich aan de rugzijde bevinden van de buikholte. de urinebuis (urethra) voert de urine naar buiten via de geslachtsorganen.. een deel ter hoogte van de keel waar ze in de nabijheid blijft van de slokdarm en een ander korter deel vooraan in de borstkas. De eierstokken bevinden zich in de buikholte. De nieren zijn organen in de vorm van een boon. onder welke vorm ook. het strottenhoofd. 1. De luchtpijptakken (bronchiën) zijn luchtwegen die 1 De genitaliën die de voortplantingscellen of spermatozoïden aanmaken zijn de testikels.© J. omtrek van de buikholte lever blinde darm rechter nier strottenhoofd luchtpijp hart omtrek van de borstholte hersenen ondersteund zijn door kraakbeenachtige structuren. deze gaan via de eileider naar de baarmoeder om zich daar bij bevruchting te ontwikkelen tot embryo’s en foetussen gedurende de dracht. aan de oppervlakte komen bijzonder zichtbare structuren voor die variëren volgens het seizoen en in functie van de voortplantingsactiviteit: eifollikels of gele lichamen. De Raeve. De ligging van de nieren is niet symmetrisch: de rechter ligt meer naar voor dan de linker. Het urinair stelsel Het urinair stelsel heeft als doel urine aan te maken via de nieren en deze naar buiten te leiden via de urinewegen. Het mannelijk geslachtsstelsel boekmaag lebmaag middenrif Ree: ligging van de organen rechts en bovenaanzicht. Het vrouwelijk geslachtsstelsel Het genitaal stelsel bij de vrouwelijke zoogdieren bestaat uit twee eierstokken die op cyclische wijze voortplantingscellen of eicellen aanmaken. De roede ( penis) bevindt zicht ter hoogte van de buik.. . De luchtwegen omvatten de neusholtes. de keelholte (gemeenschappelijk “kruispunt” van verteringsstelsel en ademhalingsstelsel). de binnenkant is bleek. daarna. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. 1. hoe meer men zich verwijdert van de luchtpijp. licht roze. Linden.4. onderverdeeld in een variabel aantal lobben.7. Hun grootte stemt overeen met de lengte van twee of drie wervels. voert het de lucht beladen met kool(stof)dioxide van de longen naar de neusgaten. glanzend. tussen de billen bij de herkauwers en onder de anus bij de keiler.6. verpakt in een bindweefselachtig membraan dat men het nierkapsel noemt. de luchtpijptakken (bronchiën) en de longen bevat het het hart en de grote bloedvaten die eruit vertrekken (aorta. 1. de luchtpijp die zich deelt in twee bronchiën die in de longen binnendringen en er zich blijven delen tot in de alveolen.De urineleider (ureter) voert de urine van de nier naar de blaas waar zij zich opstapelt. Wauty. hoe kleiner ze worden.. Quairiat en J. De blaas bevindt zich achteraan in de buikholte. het borstvlies. Alle rechten van reproductie. De borstkas is bekleed met een dubbel sereus membraan. Het ademhalingsstelsel Bij de inademing voert het ademhalingsstelsel de zuurstofrijke lucht vanaf de neusgaten tot in de longen waar gasuitwisselingen plaatsgrijpen. het neemt de vorm aan van de wand van de borstholte. Université de Namur hart omtrek van de buikholte rechter nier blinde darm lever blaas boekmaag netmaag pens endeldarm milt omtrek van de borstholte 1. Ze zijn omgeven door vetmassa’ s die al naar gelang de voedingstoestand meer of minder vet bevatten .5. effen en glanzend. in de voorhuid. Op het niveau van de longen gaat de zuurstof over van de lucht naar het bloed en neemt de kooldioxide de tegengestelde richting. is een elastisch orgaan. De long. tegen de spieren die het haasje (filet) vormen. schouderblad middenrif © Y. naast het caudale deel van de luchtpijp. Giffroy. glad. glanzend en vochtig aan de buitenkant. A. ze zijn mobiel in hun omhulsels. Urine is een waterachtige oplossing die voornamelijk afvalstoffen van het metabolisme bevat onder andere ureum. bij de uitademing.-M.. Deze bevinden zich in de balzak (scrotum) . D. H. longslagaders) of die erin toekomen ( vena cava. © J.-M. 2007. De milt ligt tussen het spijsverteringsstelsel maar maakt er geen deel van uit. Bij de zeug zijn er meerder melkklieren. onder welke vorm ook. 1. uitzicht. Het bevindt zich in de borstholte tussen de longen. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Linden. meestal eivormig. In de kleine bloedsomloop vertrekt het zuurstofarme bloed van het hart via de longslagaders naar de longen en komt terug naar het hart via de longaders. zijn ze variabel van vorm. veranderingen van vorm.. grootte en kleur. verdeeld tussen de voor. …) brengt het zuurstofarme bloed van de organen naar het hart. De baarmoeder bestaat uit twee hoornen. Quairiat en J. Lymfestelsel De bloedsomloop heeft als functie het bloed te laten circuleren. De uiers van de herkauwers hangen tussen de billen.-P. Van binnen is het onderverdeeld in vier holtes. De lymfeklieren bevinden zich tussen de spieren. longslagaders. De baarmoeder (uterus). donkerbruin van kleur. herbergt de foetussen bij dracht en ligt vooral dan in contact met de darmen. tussen de darmen naast organen en stelsels. 1. aders. hert) of met een verlengde vorm (everzwijn). Het hart is een holle spier met dikke wanden. Wauty.. gelegen in de buik. Het hartzakje is een bindweefselachtige zak die het hart omvat. consistentie…. er zijn meerdere openingen in om de grote bloedvaten door te laten (aorta. Men noemt dit het pericoronair vet.. kleur.of verdedigingssystemen van het organisme en het is dan ook het eerste dat veranderingen vertoont in geval van ziekte. daar de milt onder andere dient als bloedreservoir. Pestieau.9. donkerrood van kleur. A. één van de eerste afweer. Het volume kan sterk variëren. het is onderverdeeld in grote bloedsomloop en kleine bloedsomloop. In de grote bloedsomloop brengt het slagadersysteem (aorta. de twee voorkamers (linker en rechter) bovenaan en de twee kamers (linker en rechter) onderaan. De voorkamers zijn kleiner en lichter van kleur dan de kamers. Aan de oppervlakte van het hart zijn groeven die een zekere hoeveelheid Het lymfestelsel vormt. De milt bevindt zich vooraan links in de buikholte tegen de maag of de pens ( bij meermagigen) waaraan ze is vastgehecht. Het is een orgaan met een vierkante vorm (ree. bij de zeug heel lang en korter bij de herkauwers. Alle rechten van reproductie.8. …) het met zuurstof beladen bloed van het hart naar alle organen en het adersysteem (holle aders. De bloedsomloop vet bevatten. hun wanden zijn relatief veel dunner. 13 . H. …) die het hart verlaten of er naar toe komen. onder andere. hij bestaat uit een weke brijachtige massa en is met buikvlies bekleed. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.en de achterpoten. D. In functie van het orgaan in de nabijheid waarvan ze zich bevinden spreekt men over boeglymfeklieren . Giffroy. grootte. -P. D.© J. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.-M. Quairiat en J. Linden. Wauty. 14 . H. Pestieau. onder welke vorm ook. 2007. Alle rechten van reproductie. Giffroy. A. A. zal uitvoerig besproken worden tijdens de lessen. tenzij bij voor Trichinella 1. Alle rechten van reproductie. in de lidstaten waar de jacht plaatsvindt worIndien de GP de Verklaring ondertekent in kader 4. Na het onderzoek uitgevoerd door de GP. geen abnormaal gedrag werd vastgesteld vooraleer DE VERKLARING verklaring moeten ook het wild werd gedood en. Wauty. werden bij een visueel onderzoek van het gehele dier na BIJ (5) dier moeten vergezelhet doden en eventueel zijn ingewanden één of meerlen. Het doel is dat de GP in staat zou zijn 1/ elke afwijking vast te stellen waardoor het vlees een risico zou kunnen inhouden voor de consument bij verbruik en 2/ de Verklaring in te vullen waarbij hij schriftelijk de afwijking vastlegt. werd een abnormaal gedrag vastgesteld vooraleer het DE VERKLARING wild werd gedood en/of ONDERTEKENEN halve de slagtanden) en het middenrif het dode 3. Pestieau. bij visueel onderzoek van het gehele dier na het BIJ (4) van het doden worden doden en eventueel van zijn ingewanden zijn geen vermeld. In dit geval moeten al de ervan weerhouden heeft een verklaring conform punt a) op te stellen. geen effecten van milieuverontreiniging worden klaring waarin dit wordt gestaafd aan het gedode vermoed in het jachtgebied. dier niet te vergezellen. Deze worden nader uitgelegd in de tabel hieronder. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. behalve de maag en de darmen. ingewanden. 2 A. Linden. een eindgebruiker. Abnormaal gedrag en pathologische veranderingen bij vrij wild als gevolg van ziekten. 2007.-P. die opgenomen is in Bijlage 1. waarvan de kop (be2. het gedode de GP de Verklaring ondertekent in kader 5. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. eenhoevivermoed met negatief gevolg voor de consument gen en andere dieren). indien met uitzondering van maag en darmen. moeten de kop (behalve de keurder de beslissing kan nemen om het wild geschikt slagtanden. en/of. De gekwalificeerde persoon die betekent dit dat hij het afstaan van het wild aan het onderzoek heeft verricht moet de bevoegde aueen eindgebruiker verbiedt maar hij wel toelaat toriteit in kennis stellen van de abnormale kenmerhet te leveren aan een wildbewerkingsinrichting ken. met name om overeenkomstig Richtlaat deze bijgevolg de overdracht van het wild toe aan lijn 96/23/EG de controle van bepaalde residuen en stoffen te kunnen uitvoeren. bij het tekenen van de Verklaring in kader 5 vult de GP kader 6 in met al de gegevens die hem tot twijfelen hebben aangezet.© J. Wauty Dit tweede deel beschrijft de verschillende stappen bij het onderzoek van het grofwild en van het klein wild. D.-M. geweien en horens) en alle ingewanden. Quairiat en J. aan een wildbewerkingsinrichting b) In de andere gevallen dienen de kop (behalve de of aan een wildbewerkingsinrichting die grenst slagtanden. moet de geMOGELIJKE BESLISSINGEN DOOR DE GEKWALIFICEERDE PERSOON kwalificeerde persoon een genummerde ver1. dier bevestigen. In dat geval abnormale kenmerken vastgesteld die erop kunnen hoeven de kop en de wijzen dat het vlees een risico voor de gezondheid ingewanden het dode inhoudt. aan een detailhandelszaak. Sectie IV van bijlage III van Verordening(EG) Nr 853/2004. de c) Indien in een specifiek geval geen gekwalificeerd karkas vergezellen zodat al het nodige materiaal nog persoon beschikbaar is om het in punt 2 bedoelde aanwezig zou zijn opdat een officiële dierenartsonderzoek te verrichten. ONDERTEKENEN datum. ieder geval.Linden en J. 15 . onder welke vorm ook. H. in het jachtgebied wordt een milieuverontreiniging spiralis vatbare soorten (varkens. tijdstip en plaats 3. Jagers dienen evendere abnormale kenmerken vastgesteld die toelaten te wel te voldoen aan alle vermoeden dat het vlees een risico inhoudt voor de geaanvullende eisen die zondheid van de mens. 4 a) Wanneer tijdens het in punt 2 bedoelde onderzoek geen abnormale kenmerken worden vastgesteld. dier te vergezellen. In halve maag en darmen het lichaam vergezellen. den opgelegd. In wat hierna volgt staat de tekst zoals hij is verschenen in het hoofdstuk II. In die 2. zijn twee beslissingen mogelijk. milieuverontreiniging of andere factoren die negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de mens als het vlees wordt geconsumeerd. gewei en horens) en alle ingewanden beof ongeschikt te verklaren voor menselijk verbruik. het abnormale gedrag of het vermoeden van of aan een wildbewerkingsinrichting die grenst aan effecten van milieuverontreiniging die hem of haar een detailhandelszaak. Daarentegen. er vóór het doden geen abnormaal gedrag is geconstateerd en er geen effecten van milieuverontreiniging worden vermoed. Giffroy.P. De Verklaring. Tevens dient men zich te informeren of er geneesmiddelen zouden zijn toegediend aan het wild binnen de wachttermijn voorafgaandelijk aan de jacht.© J. 2. In voorkomend geval dient de Verklaring ondertekend te worden in (5).7. Pestieau. andere afwijkende gedragingen tekenen kunnen zijn van een pathologisch proces dat wel de gezondheid van de consument in gevaar kan brengen. Gedrag van het wild vóór het schot De observatie van het dier voorafgaandelijk aan het schot laat toe eventuele afwijkingen van het gedrag en/of van de gang waar te nemen. D. . over een paar wegwerphandschoenen. Giffroy. Een visueel onderzoek zal toelaten om het dier onder te brengen in één van de volgende categorieën: vet .normaal mager . Verder in de tekst zal de lezer begrijpen dat iedere afwijking waargenomen tijdens het onderzoek van het wild systematisch verwijst naar de beslissing: “Onderteken de Verklaring in kader 5”.2. Bepaalde organen dienen te worden gepalpeerd. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. niet meer kan opstaan. Magere ree: weinig vet te bespeuren foto © ULg Zeer mager spitshert(cachectisch): geen vet en sterke spieratrofie foto © ULg 16 .).1.5. in de nabijheid van woningen. onder welke vorm ook. Voor de verpakking ervan dient men eveneens plastiekzakken te voorzien.-M.) en het symbool “ ” raadt aan welke houding moet worden aangenomen in functie van een bepaalde situatie. Linden. verdenking van aanwezigheid van zware metalen.3.-P. (Zie 2. Van het wild zwijn moeten monsters genomen worden voor onderzoek op Trichinella. Algemeen gezien worden de wilde dieren beschouwd als “atleten” met volle spiermassa’s (niet hol) van wie men bepaalde beenderen uitwendig duidelijk ziet doch die niet uitsteken.1.1. Alle rechten van reproductie. . Bijgevolg dient de GP te beschikken over een goede lichtbron. het stuk zo snel mogelijk van maag en darmen dient te worden ontdaan. over een mes en over de Verklaring. Quairiat en J.1. want daar zegt de wet dat.3. Enkele voorbeelden van afwijkende gedragingen worden hier hernomen: een niet schuw dier. een afwijkende houding van de kop … Het is duidelijk dat indien bepaalde afwijkende gedragingen zonder gevolg zijn voor de kwaliteit van het wildbraad. De GP dient blijvend aandacht te schenken aan iedere inlichting betreffende eventuele milieuverontreiniging die lokaal zou gesignaleerd zijn (vervuiling van een rivier. valt. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. eventueel ingesneden.1. Deze monsters moeten verzonden worden naar het laboratorium (Zie 3. Onderzoek na het doden . fytosanitaire behandelingen in de dagen voorafgaand aan de jacht ? . dat wankelt. Onderzoek van het Grofwild A.1. Daar het onderscheid tussen deze twee toestanden niet steeds gemakkelijk vast te stellen is op het volledige dier. Om overzichtelijk te zijn verwijzen de geannoteerde termen “*” naar een definitie hernomen in het lexicon (Zie 2. vooraleer een beslissing te nemen. na het doden. Linden Dit onderzoek is voornamelijk gesteund op het inzamelen van informatie door de jager (zijn er geen effecten van milieuverontreiniging in het jachtgebied die negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de mens als hij van dat wild eet en hoe was het gedrag van het wild vóór het schot) en een visueel onderzoek van het karkas en van de ingewanden. Het volledige dier Het onderzoek van het niet geopende dier is belangrijk. H. Men dient het zo spoedig mogelijk uit te voeren bij grofwild.1. Het mager zijn (relatief frequent voorkomend bij wilde dieren) dient te worden beschouwd als normaal terwijl het cachectisch zijn steeds wijst op een pathologische toestand.3. Effecten van milieuverontreiniging De normale gedragingen en normale gang werden beschreven in een vorige les.1. Wauty. zal de karkas moeten worden geopend ten einde de inwendige tekenen van cachexie vast te stellen. A.). 2007. dat niet vlucht (of niet snel genoeg).2. Het onderzoek van het gehele dier omvat het controleren van 4 punten: Toestand van de uiterlijke conditie: het uiterlijk aspect van het dier laat toe zich een idee te vormen van de algemene voedingstoestand.cachectisch (uitgeteerd). dat mankt. Het is primordiaal om een goed onderscheid te maken tussen mager* en cachectisch* . .1. …). De GP dient dus gezond verstand aan de dag te leggen maar voorzichtig te blijven en de Verklaring te ondertekenen bij (5) indien het gedrag afwijkend is. geïsoleerd.. eventueel agressief. aanwezigheid van etter.. …) dient de aandacht te trekken van de GP en te worden gemeld in de Verklaring. Giffroy. eventueel in de borstholte indien het middenrif gescheurd is. H. Quairiat en J. die bij voorbeeld doet denken aan urine.Algemene observatie: op het ogenblik dat het wild ontdaan wordt van maag en darmen dient de GP bijzonder attent te zijn op de volgende punten: Bijzondere geur en/of kleur: het geopende karkas dat normaal is geeft geen geur af. heupbeen). schuim.4). De beslissing dient genuanceerd te worden in functie van meerdere parameters (buitentemperatuur. Wauty. In dit geval is de wonde vers en geurloos (de wondranden zijn roze en het bloed goed rood). betrokken soort. van het licht roze (longen) tot wijnrood (lever). ammoniak. Eventuele uitwendige letsels: tijdens de jacht kan het wild geraakt worden ter hoogte van de ledematen of van de wervelkolom en een open breuk vertonen. dient de Verklaring te worden ondertekend in (5). hoogstens kan men een lichte geur van vers bloed waarnemen of een seksuele geur bij de mannelijke dieren. Indien het dier niet snel sterft of indien het verwijderen van de ingewanden laattijdig Reekarkas in staat van ontbinding/ de spieren slaan groen uit foto © ULg Linker voorpoot van een hert: oude open beenbreuk foto © ULg Wild dat daags na de jacht dood wordt teruggevonden moet aanzien worden als verdacht behalve als de weersomstandigheden van die aard waren dat het wild koel genoeg lag (4°).De GP moet noteren in kader 6 van de Verklaring :”Dood teruggevonden daags na de jacht” en de omgevingstemperatuur vermelden. Visueel laat een normaal karkas het volledige spectrum van rode kleuren zien. Maar niet alle pens. geen niervet en pericoronair vet. In ieder geval dient de Verklaring te worden ondertekend in (5) indien de bezoedelingen 17 . plaatsvindt kan de verspreiding van bacteriën (vermenigvuldiging van de kiemen der ingewanden die via de gekwetste bloedvaten terecht komen in de bloedsomloop) van die aard zijn dat het ganse karkas ongeschikt is voor de consumptie. fecaliën. weggesmolten spiermassa (bv kijken of de bil uitgehold is) en. slechte geur.© J. Toestand van de lichaamsopeningen: zoals beschreven in het eerste deel van de syllabus. D. indien het dier uitstekende beenderen vertoont (ribben. Evenzo is iedere visuele indruk van toegevoegde gele of groene kleur abnormaal. Iedere bijkomende geur. …) en bijgevolg niet gelinkt aan de jachthandeling van de dag.-P. Als de breuk daarentegen oud is (wondranden grijsachtig of zwartachtig. . De organen en de holtes Eerste stap . neusholtes. later ruien dan normaal of een vertraging in de groei dient de aandacht te trekken van de GP en te worden vermeld in de Verklaring.1. Toestand van het haar.3. Concreet. oren. Iedere ander uitvloeisel (speeksel. 2007. …) die zullen besproken worden tijdens de les. de hoeven en het gewei: de huid en de pels van een dier in goede gezondheid werden eerder beschreven (Zie 1. anus en vulva).-M. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. wervels. Voor deze twee gevallen (geur en kleur) dient de Verklaring ondertekend te worden in kader(5).en darmschoten dienen het voorwerp uit te maken van een inbeslagname. ranzige boter of ontbinding. bloed. is abnormaal. schoudergewricht. bij het opensnijden. een veralgemeende uitgeteerde. wordt het als cachectisch beschouwd en de Verklaring dient te worden ondertekend onder (5). Linden.1. onder welke vorm ook. Alle rechten van reproductie. Uitgebreide bezoedelingen: de grootste aandacht dient te worden geschonken aan het schot in de buik (“pensschot”) dat aan de oorsprong kan liggen van aanzienlijke schade. A. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Iedere afwijking die zou wijzen op een huidziekte. Pestieau. vertoont een dier in goede gezondheid vochtige en nette (tenzij ze zijn bezoedeld tengevolge van het schot) openingen (mond. In dit geval verspreiden de inhoud van de maag en/of ingewanden zich in de buikholte. een cyste*. Ook dient het geheel van hart en longen te worden verwijderd zonder te kleven aan het borstvlies*.en borstholte. andere zijn zonder gevolg.Gericht onderzoek: de organen dienen uit het karkas te worden gehaald en systematisch te worden onderzocht. bij voorbeeld) geen puntbloedingen (een speldenkop groot) of verspreide vlekken vertonen.of borstwand: bij het ontweien dienen alle organen gemakkelijk verwijderd te worden met behulp van een mes. een granuloom* of een hernia* zijn.of borstholte. Wauty. middenrif pens longen oppervlak of in de diepte van de organen is moeilijk te interpreteren op basis van een visueel onderzoek op het terrein. Quairiat en J. Organen verkleefd aan de buik. Indien dit toch het geval is dient de Verklaring te worden ondertekend in (5). indien de aanwezigheid van deze massa’s veralgemeend is dient de Verklaring te worden ondertekend in (5). onder welke vorm ook. Tweede stap . Karkassen of meerdere organen die een oedemateus of een bloederig aspect vertonen: bij het openbreken dient te worden nagegaan of het karkas geen veralgemeend glanzend aspect vertoont. Giffroy. Men dient eveneens na te gaan of de organen (slijmvliezen van de ingewanden of ademhalingswegen. Een “massa” kan een abces*.-M. een hematoom*. Indien dit het geval is zal men spreken van vergroeiing en zal de Verklaring moeten worden ondertekend in (5). Vloeistoffen in de holtes (behalve indien het ten gevolge van het schot is): de projectielen kunnen de inwendige organen kwetsen. de milt of de blaas. Bepaalde massa’s wijzen op een pathologische toestand die de in beslagname van het karkas rechtvaardigt. dient de Verklaring te worden ondertekend onder (5). een tumor*.of borstholte of van urine in de buikholte frequent. te beginnen met deze uit de buik. grote bloedvaten. Deze parameter is niet eenvoudig te evalueren (observatie van de spiermassa die vochtig en glanzend lijkt (PSE)). Linden. 2007. A. maar het is soms onmogelijk deze visueel te onderscheiden. Pestieau.© J. Maar concreet. Uitgezonderd deze twee gevallen dient er geen enkele vloeistof aanwezig te zijn op het ogenblik van het openen van de buik. H. Een stuk van de 18 . abcessen Pensschot: de bezoedelingen kunnen van die aard zijn dat het karkas ongeschikt is voor consumptie foto © ULg omvangrijk zijn en het karkas een slechte geur verspreid of indien de darmmassa gezwollen is met een kleurafwijking. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs.-P. zoals het hart. De magen en de totaliteit van de darmmassa mogen nooit vastgehecht zijn of kleven (zelfs niet lichtjes) aan het buikvlies*. In dit geval is de aanwezigheid van bloed in de buik. D. Alle rechten van reproductie. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. In de twee gevallen (glanzend aspect of talrijke bloedingen). Veralgemeende aanwezigheid van massa’s* in verschillende interne organen of spieren: de aanwezigheid van massa’s (of knobbeltjes) aan het Spitshert met veelvuldige abcessen tussen de spieren foto © ULg tumors Lever van een reegeit vol tumoren (lymfosarcomen): deze tumorale letsels waren tevens uitgezaaid naar andere organen foto © ULg necroseletsels foto © ULg Lever van een hinde met necrobacilloseletsels: de bacteriële uitzaaiing is van die aard dat gans het karkas besmet is. Alle rechten van reproductie. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. waardoor u de Verklaring moet ondertekenen in (5). kleur. Bij het everzwijn en de moeflon dient de galblaas voorzichtig verwijderd te worden op het ogenblik van de evisceratie. zonder zichtbare letsels. te klein of te groot wijst op de aanwezigheid van een oud pathologisch proces. Giffroy. tast de kwaliteit van het karkas niet aan. H. eerder naar de witte kant en met bulten. Een uitstulpende nier.-M. Hij is opgedeeld .-P. Indien de lever vaster of weker is. De dunne darm vertoont een dunne wand. Soms kan de lever van het edelhert. de dunne darm. Ter informatie. lever (200 gram) en een nier dienen aan het karkas gehecht te blijven indien deze laatste bestemd is voor een wildbewerkingsinrichting (zie 3. De consistentie (vastheid) van de lever laat eveneens toe zich een idee te vormen over de toestand van het orgaan. De lever moet het voorwerp uitmaken van een grondig onderzoek waarbij u eerst kijkt naar het Volume. glad en glanzend. Het urinair stelsel: een normaal karkas vertoont twee donkerrood gekleurde nieren met een regelmatige vorm en waarvan de lengte ongeveer twee en een halve wervels bedraagt. Als besluit kan gesteld worden dat iedere afwijking van volume. De consistentie is dan lichtjes verminderd. De inhoud neemt geleidelijk toe vanaf zijn begin (met vloeibare inhoud) tot aan de endeldarm (normaal uitzicht van de mest). maar is donkerder van kleur en vertoont een grotere diameter dan deze van de dunne darm. Dit soort lever. dient het slijmvlies* glad en roze te zijn. Wat de blaas betreft. maar ten titel van informatie.8). Het is onnodig de darmen in te snijden. deze is waterdicht in normale omstandigheden en bevat urine strogeel van kleur zonder bloed noch stenen. van variabele kleur (beige-groen-bruin) en de aanwezigheid van enkele parasieten is frequent. vervolgens de Kleur en tenslotte de Consistentie (V/V/K/C) (Volume/Vorm/Kleur/Consistentie) . in bronsttijd. de inhoud van de dikke darm vertoont een variabele consistentie. D. wanneer de lever kleiner is dan verwacht. indien deze broos blijkt of indien het mes krast bij insnede dient de Verklaring onder (5) te worden ondertekend. heeft men te maken met een cirrose*. zowel intern als extern. hard bij palpatie en hij vertoont fijne randen (bolronde boorden). A. dient te worden genoteerd. de dikke darm en de endeldarm evenals de lever en de galblaas bij bepaalde soorten. waardoor u eveneens de Verklaring moet ondertekenen in (5). is glad en glanzend. vorm en/of consistentie van de lever voorzichtigheid. Wauty.2. Indien afwijkingen van kleur of vorm worden vastgesteld dient het karkas te worden opgestuurd naar een wildbewerkingsinrichting voor bijkomend onderzoek. Indien één of meerder massa’s uitpuilen aan de oppervlakte van de lever zijn het meer dan waarschijnlijk abcessen of tumoren. De oppervlakte van de blaas. bleker. Quairiat en J. • Indien meerdere abcessen (ulcus)* waargenomen worden vanaf het mondslijmvlies tot aan de darmen dient het karkas te worden verzonden naar een wildbewerkingsinrichting voor bijkomend onderzoek. algemeen of lokaal. onder welke vorm ook. De dikke darm heeft ook een dunne wand. Iedere kleurafwijking. Het betreft dan een lipidose (overdreven opstapeling van bepaalde vetstoffen) die voorkomt bij vasten . Linden. Spijsverteringsstelsel: het spijsverteringsstelsel bestaat uit de mondholte en de slokdarm vervolgens de maag (magen). bij een edelhert in bronsttijd. de inhoud van de dunne darm is vloeibaar. voor wat betreft de ganse darmmassa.© J. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. waakzaamheid vereist en de Verklaring moet dan worden ondertekend in (5). De nieren zijn omringd door vet (niervet). Zelfs indien bepaalde kleurafwijkingen onbeduidend of onschuldig kunnen zijn (witte littekens te wijten aan de passage van parasieten. De aanwezigheid in de blaas van één of meerdere massa’s die uitstulpen is 19 • • • De lever is een zeer donker rood-bruin orgaan. • De magen worden uitwendig onderzocht. dik. De totale afwezigheid van dit vet is een inwendig teken van cachexie. Door ondervinding zult u het volume en de vorm van de lever leren beoordelen. en beige-roze van kleur. Pestieau. 2007. met onregelmatige vorm. Anderzijds. De aanwezigheid van enkele wormen in de ingewanden is niet nadelig voor de algemene gezondheidstoestand van het dier behalve bij massale besmetting met een sterk vermagerd dier als gevolg. Algemeen. De kleur van een normale lever is homogeen.2. bij voorbeeld) wijzen andere op een niet onschuldig pathologisch proces. volumineuzer blijken en veel lichter van kleur. dan de Vorm. • De dunne darm en de dikke darm worden beschouwd als lange kanalen en worden vooral uitwendig onderzocht. dienen volgende opmerkingen te worden beschouwd als afwijkend en rechtvaardigen het ondertekenen van de Verklaring in (5): • bebloede darmwand en/of bloederige darminhoud belangrijke hoeveelheden gas in de ingewanden met wijziging van de kleur van de darmwand aanwezigheid van massa’s of vergroeiingen massale parasitaire besmetting in meerdere lobben bij het everzwijn en met minder lobben bij edelhert en ree. • Voor het geheel van het spijsverteringskanaal. kleur en consistentie controleert. Vooral de mesenteriale (darmscheil) lymfeklieren (die in verbinding staan met de darmen) kunnen systematisch onderzocht worden. waarbij men achtereenvolgens volume. Wauty. maar kan wit zijn op de dorsale (tegen de rug) zijde van de grootste lobben. De te volgen werkwijze is identiek bij mannelijke dieren. Iedere belangrijke afwijking in grootte of kleur van deze klieren houdt in dat de Verklaring ondertekend wordt onder (5). Alle karkassen die dit soort letsels vertonen maken dat de Verklaring dient te worden ondertekend in kader (5). Een normale testikel heeft een regelmatige ovale vorm en deze beweegt vrij in de balzak. Zij vormen een belangrijke filter bij de invasie van gevaarlijke kiemen uit het verteringsstelsel. Bij het mannelijk dier worden alleen de testikels onderzocht. dient de Verklaring ondertekend te worden in(5). In dit laatste geval kunnen de gelokaliseerde massa’s tumoren of abcessen zijn. Pestieau. maar wel de kleur (duidelijk rood of geelgrijs) op een bacteriële longontsteking die eveneens inhoudt dat de Verklaring getekend wordt onder (5). Het komt zelden voor dat het volume en de vorm ongewijzigd zijn en dat er een geel of groen vocht wegvloeit bij insnede eerder dan bloed. De specifieke kenmerken per soort werden beschreven in de eerste les. De aanwezigheid van één of meerdere massa’s die uitpuilen nopen er toe de Verklaring te ondertekenen onder (5). Ademhalingsstelsel: de longen moeten samen 0 onderzocht worden. H. De afwezigheid van dit vet is een inwendig teken van cachexie. De longen kunnen ernstige bloedingen vertonen als gevolg van het schot en donkerrood blijken. tot zelfs zwart. De kleur varieert van roze naar licht rood.© J. Ze zijn meestal eivormig doch veranderlijk van vorm. Deze vermeerdering kan algemeen of lokaal zijn.-M. of van kleine massa’s in licht reliëf. Het betreft meestal abcessen of tumoren. zelfs minuscuul. vorm. Wanneer hij ingesneden wordt kan er een beetje bloed uit vloeien. Deze klieren zijn beige-roze en zijn altijd relatief kleiner dan de portie darmen waarnaast ze zich bevinden. Het lymfestelsel: de normale milt vertoont een regelmatige vorm en fijne boorden. zowel bij de lege baarmoeder als bij de baarmoeder met foetus(sen) in. Evenzo wijst de aanwezigheid van één of meerdere harde zones die noch de vorm noch de boorden wijzigen. onder welke vorm ook. Men dient er echter over te waken dat deze lymfeklieren nooit aangesneden worden ten einde te vermijden het karkas te besmetten met kiemen die zij zouden bevatten. abnormaal. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.en vatenstelsel: het hart gelijkt op een afgeknotte omgekeerde kegel van uniforme donkerrode kleur. De aanwezigheid van witte vlekken op het hart. vet linker voorkamer kamer links Een normaal hart is uniform donkerrood en vertoont vet in de pericoronaire groeven (hert) foto © ULg afwezigheid van vet linker voorkamer kamer links Hart van een zeer mager/cachectisch dier foto © ULg . Linden. Indien de baarmoederwand in zijn geheel of lokaal verdikt (aanwezigheid van massa’s) is of indien de baarmoeder een dode foetus bevat of gevuld is met een vloeistof (aanwezigheid van etter in geval van baarmoederontsteking) die eventueel wegvloeit langs de genitale kanalen. Het voortplantingsstelsel: bij het vrouwelijk dier wordt de baarmoeder langs de buitenzijde onderzocht. A. Het ingesneden oppervlak heeft de zelfde kleur als de buitenwand. Giffroy. De wand is glad. De consistentie is overal sponsachtig. in geval van vergroeiingen aan de balzak en/of de aanwezigheid van kleine massa’s die uitpuilen ter hoogte van de testikels. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. grootte en kleur. Het hart. Alle rechten van reproductie. De lymfeklieren verbonden aan de darmen zijn het gemakkelijkst te herkennen. In een normaal karkas hebben de longen een regelmatige vorm en vertonen zij fijne boorden. D. Bij palpatie dienen deze glad te zijn. wijst op een bacteriële of parasitaire besmetting langs de bloedbaan die maakt dat de Verklaring dient te worden ondertekend onder (5). De coronaire groeven bevatten vet .-P. De kleur van de milt is homogeen en is terug te vinden in het spectrum der rode kleuren. Van zodra een belangrijke afwijking wordt waargenomen bij de nieren of bij de blaas is het raadzaam om de Verklaring te ondertekenen in (5). planmatig. zonder meer. Quairiat en J. 2007. • Men heeft te maken met een etterige miltontsteking.> Iedere vermeerdering van het volume van de milt is abnormaal. Vertoont weinig neiging tot littekenvorming en kent een chronische evolutie. sommige afwijkingen zijn onschuldig.1. Alle rechten van reproductie. andere niet. Daarom wordt hier aangeraden dat de GP uit voorzorg geen risico neemt en voor een bepaald orgaan zal iedere belangrijke afwijking van volume. zal het in bepaalde gevallen veel moeilijker zijn om een beslissing te nemen. bleek en dof uitzicht Congestie: stuwing. Belangrijke opmerkingen: tijdens het algemeen onderzoek van het karkas zal de GP de beslissing nemen om de Verklaring te tekenen in (5) op basis van stevige criteria (overdreven mager dier. Beslissingen na de onderzoeken Na de onderzoeken. minder vloeibare of taaie inhoud.1. zal de officiële dierenarts van de wildbewerkingsinrichting de uiteindelijke beslissing nemen. kleur of consistentie inhouden dat de Verklaring ondertekend wordt in (5). zonder dat het mogelijk is om zich op basis van het onderzoek te velde een oordeel te vormen. Linden. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Wauty Zoals in de vorige tekst wijst het teken “ ” op een beslissing die wij u aanraden te nemen in een specifieke situatie.5. Tumor . Pestieau. ontaarding levercellen. De uitstulping blijft door vlies en huid bedekt. Mager: toestand van een dier dat mager is doch zonder cachectisch te zijn(enig pericoronair. van grondiger onderzoeken. groene en gezwollen darmen. stinkende karkas. Inderdaad. Mesenterium of Darmscheil: deel van het buikvlies dat de darmlussen verbindt met de achterste buikwand. Voor het klein wild wint de GP de inlichtingen in die nodig zijn m.-P. Endocardium: binnenwand van het hart.en/of niervet is nog aanwezig).-M.vlies: membraan dat de wand bekleedt van de holle organen en van de lichaamsholten. 2007.4. het milieu.uittering: algemene slechte toestand gekenmerkt door extreme magerte te wijten aan een ziekte of aan ondervoeding. afgestorven weefselcellen met bacteriën. slecht ruikende. Daarentegen. A. Cyste: goedaardig gezwel. Slijmvlies: vlies dat holten en kanalen van het lichaam bekleedt.b. Zweer . en zoals hoger omschreven. blaas met vloeibare. bij de minste twijfel moet hij dat ook doen. eventueel. Hij kan gevormd zijn door normale cellen en strikt gelokaliseerd blijven (goedaardige tumor) of gevormd zijn door atypische cellen. Het oppervlak ervan is altijd lichtjes vochtig. overdreven bloedtoevoer naar organen. . en op progressieve wijze de naburige weefsels binnendringen.P. vorm. onder de huid of in de weefsels. Abces: etterbuil.© J. Hernia: abnormale uitstulping van ingewanden en/of organen door een natuurlijke of accidentele opening. Cachexie . Gekenmerkt door afwezigheid van niervet en pericoronair vet. woekeringen die op tumoren lijken. met pus gevulde holte. …). vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Hematoom: bloeduitstorting in de huid. . Quairiat en J. bij het individueel onderzoek van de organen. Wauty. het gedrag en gaat vervolgens over tot het onderzoek van het volledige dier. In dit geval. Endocarditis: ontsteking van het endocardium*. Iedere afwijking bij het onderzoek van het klein wild waargenomen leidt tot het ondertekenen van de Verklaring in het kader 5. op basis. Multifocaal: met betrekking tot meerdere haarden.2. Het is met de huid verbonden ter hoogte van de natuurlijke openingen. De ervaring en het gezond verstand van de man op het terrein waarborgen een goed gedaan werk. D. Het is niet nodig de darmen en de holtes te onderzoeken aangezien het ontweien op het terrein 1 . Onderzoek van het Klein Wild J. zal de GP de Verklaring kunnen invullen en zal hij de beslissing (4) of (5) nemen overeenkomstig de tabel die in het begin van het hoofdstuk werd voorgesteld. zopas beschreven. Mucosa . Mesenteriaal: met betrekking tot het darmscheil. onder welke vorm ook. H. Granuloom: nieuw gevormd weefsel met talrijke 2. Het komt meestal voor bij een herstelproces en littekenvorming en kan bij ontsteking “wild vlees” vormen . of zich verspreiden via uitzaaiingen (kwaadaardige tumor). Dit betekent niet dat het karkas sowieso ongeschikt is voor humane consumptie maar dat de GP een grondiger onderzoek wenst. Lexicon capillaire vaatjes.ulcus: verlies van substantie ter hoogte van de huid of van een vlies. Cirrose:leveraandoening gekenmerkt door een verschrompeling. Giffroy.t. Pus: etter.kanker: pathologische aanmaak van nieuw weefsel. gelokaliseerd op het niveau van de kleppen (valvulaire endocarditis) of uitgebreid tot de binnenwanden van het hart (pariëtale endocarditis). dient hij het wild als twijfelachtig te beschouwen en te tekenen in kader 5. Quairiat en J. Algemene beschouwingen schot. …) of een lokale overbevolking (rond voederplaats. Het wild kan eveneens een behandeling met geneesmiddelen hebben toegediend gekregen op de jacht.te onderscheiden van gestold bloed juist na het schot . Giffroy. …) of aan ongunstige weersomstandigheden. foto © J. .3. D.© J. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. door droog bloed en korsten . Wauty Wanneer de GP vaststelt dat een open breuk niet het resultaat is van het schot. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.door een groenachtige kleur van de weefsels rond de wonde en/of de aanwezigheid van een stinkende geur. Deze kan te wijten zijn aan een algemene overbevolking (overtollig aantal konijnen. de handtekening zal geplaatst worden in kader 5. De aanwezigheid van een massa ( tenzij een hematoom te wijten aan het schot) of verzwering van de huid evenals de aanwezigheid van etter leidt tot dezelfde beslissing nl kader 5.1.1. in de meeste gevallen afgeraden is. Het milieu Daar de meeste klein wildsoorten leven op of in de nabijheid van velden en weiden.1. giftige gassen verspreid door de industrie. Oude open breuken worden dikwijls gekenmerkt door een stuk droog been dat uit het lichaam steekt. . H.1. Wauty. foto © J. dient men zich te informeren over al de mogelijke vormen van milieuverontreiniging (de fytosanitaire activiteiten door de landbouw. onder welke vorm ook. 2007. Behandelingen (geneesmiddelen) toegediend aan de dieren Wanneer er wild wordt vrijgelaten is het mogelijk dat behandelingen met geneesmiddelen (wormafdrijvende middelen....-M. Wauty Dieren met oude kwetsuren die worden geschoten dienen eveneens als twijfelachtig te worden beschouwd. Oude open wonde: de wonde is bezoedeld en gans het loopbeen is blauw ten gevolge van bloedingen.-P.1. Pestieau. is de GP gehouden de afvallen te onderzoeken en op de Verklaring zijn vaststellingen neer te schrijven.. Alle rechten van reproductie. Ph. zo mogelijk. zal hij de Verklaring tekenen in kader 5 en zijn vaststellingen noteren in kader 6 . Wild blijft niet ter plaatse. Het onderzoek van de volledige dieren dient zo snel mogelijk na de dood te worden uitgevoerd. …) werden toegediend door de kweker.. . De GP dient zich dus te informeren omtrent het bestaan van dergelijke praktijken op de jacht waar het wild geoogst werd en. voornamelijk te wijten aan de vochtigheid. A. is geen ziekte of abnormaal kenmerk. door etter. De aanwezigheid van vers bloed op om het even welke plaats van het gedode wild tengevolge van het Een gebroken vleugel ten gevolge van het schot: de boorden van de wonden zijn rein en zien er gezond uit zonder slijm. als twijfelachtig beschouwd te worden. Ph.…) die zich zouden hebben kunnen voordoen veertien dagen voor de jacht. Indien men het klein wild toch ontweit. In geval dit zich zou hebben voorgedaan zal de GP niet toelaten dat wild dat residuen zou kunnen bevatten wordt geleverd aan een eindverbruiker. Waarnemingen Het vinden van één of meerdere krengen van dieren op het jachtgebied en/of het massaal verdwijnen van een soort in een bepaalde zone wekt het vermoeden van een epidemie. Indien dit het geval is zal de GP het wild beschouwen als zijnde een risico voor de consument. ook na te gaan of op de naburige jacht geen geneesmiddelen werden toegediend. Indien de oorzaak van de dood niet met zekerheid kon worden vastgesteld dienen de dieren van de betrokken soort die tijdens de jachtdag gedood werden. . Linden. Ook het wild dat de dag na de jachtdag dood terug gevonden wordt behalve als de weersomstandigheden zo waren dat het dier binnen een redelijke termijn kon afkoelen (4°). 1. Pestieau. deze structuren mogen niet te veel uitsteken. De lagomorfen .-P... Een fazant die niet verstoord is en die zich in “bolvorm” houdt om zijn temperatuur op peil te houden dient als abnormaal te worden beschouwd. De neus (windvang) moet rein zijn en zonder uitvloeisel. Wauty Konijn met oogbindvliesontsteking foto © J.. de nek strekt.. Een haas in goede gezondheid daarentegen kan zich laten benaderen en zelfs laten vangen wanneer hij vast ligt in zijn pot of leger. Giffroy. Wauty. Dit wordt beoordeeld door palpatie van de ribben en de beenderige uitsteeksels van de heup. Het abdomen (buik) moet vast zijn en lichtjes gebombeerd. Bij het konijn dat niet vlucht bij naderend gevaar moet men denken aan een ziekelijk proces ook al neemt het dier een houding aan zoals normaal bij alarm. Gedrag De gekwalificeerde persoon zal een haas die zo traag liep dat de honden hem gemakkelijk konden inhalen als twijfelachtig beschouwen. De vogels Gedrag Haas met diarree © J. . Linden. hij zal op dezelfde wijze handelen wanneer hij een haas ziet met een gezwollen buik en die maar over een beperkte afstand kon lopen.Dit is normaal.© J. 2007. de open bek naar de hemel richt en de vleugels licht opent om het volume van de borstholte te vergroten. Ph..3. Quairiat en J. Wanneer een dier niet in staat is om een volgehouden inspanning te leveren of gemakkelijk gevangen wordt door een hond is het ziek.3.-M.. De vulva of de penis mogen geen witachtige uitvloeisels vertonen noch korsten. De anus en de achterhand moeten rein zijn.. Onderzoek van het volledige dier De voedingstoestand van het dier moet bevredigend zijn. . niet vervuild door aaneengekoekte mest of diarree. onder welke vorm ook.1. Wauty Een zwelling van de kop samen met ontharing van de boorden van de oogleden en van de neus moet doen denken aan een besmettelijke ziekte (leeuwenkop). vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. A. De ogen moeten eveneens rein zijn en het oogbindvlies roosachtig van kleur. de testikels mogen niet ontstoken en niet overdreven groot zijn De balzak mag geen korsten of een roodachtige verkleuring vertonen. dient het dier als twijfelachtig te worden beschouwd. die gassen bevat of die een kabbelend geluid laat horen dat op de aanwezigheid van vloeistof wijst.. Alle rechten van reproductie. . . voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Idem voor een fazant die tijdens de achtervolging met moeite opvliegt en niet ver vliegt en zich laat vangen door de jachthond of die in de dekking vlucht 3 . bloed tgv het schot mag nochtans aanwezig zijn. H. Ph. Bij het laten pekelen moet een bruinachtige urine met een abnormale geur twijfels doen rijzen. D. Men zal de afwezigheid van etterige uitvloeisels nagaan door de binnenzijde van de voorpoten van het dier waarmee hij zijn neus wrijft te controleren.. het zelfde geldt voor een vogel die zich rekt op zijn poten. De rugspieren moeten bolrond zijn. Wanneer men onmiddellijk na het schot een opgezette buik vaststelt. . Deze kan zich drukken op de grond en slechts voor de neus van de hond opvliegen. de slijmvliezen zijn net. Onderzoek van het volledige dier Men onderzoekt de algehele conditie door palpatie van het borstbeen of de borstbeenkam. Een bolvormige houding of diverse verlammingen (van de nek.. Linden. D. Ph. zichtbaar onder de pluimen. die de klucht niet kan volgen tijdens de vlucht of die zich neerzet terwijl de klucht verder vliegt. die niet wegvliegt samen met de anderen als men haar luidruchtig nadert. die vlucht al springend . men zal nochtans onthouden dat indien een zone van de huid een tint vertoont die van groenblauw naar zwart gaat. dient als twijfelachtig te worden beschouwd. argwaan op te roepen. Pestieau. varieert naar gelang de soorten. De vogels waar wij op jagen hebben een specifieke normale geur. Alle rechten van reproductie. De ogen en de washuid rond de neus zijn net en zonder etter of geelachtige slijmen. Ph. Een zieke of gekwetste eend vliegt niet weg. …). voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. dit een 4 aanwijzing is van verrotting.© J. de observatie van een groot aantal parasieten (vlooien. moet beschouwd worden als verdacht. Deze borstspiermassa’s moeten goed bolrond zijn. In het algemeen is de vederdracht overal goed onderhouden. Houtduif met bezoedelde anale streek ten gevolge van diarree foto © J. 2007. Wauty . de geur mag niet afwijkend zijn (verrottingsgeur verspreiden). Behalve bij watervogels is een los abdomen (buik). Zij zijn minder mensenschuw en vliegen niet zo snel op dan hun wild gebleven soortgenoten. die dan opnieuw gaat zitten na een honderdtal meter vliegen. aan de boorden van de kanalen of op de bermen langs de vijvers in parken waar ze regelmatig gevoederd worden. luizen.. de slijmvliezen zijn roodblauw met kaasachtige massa’s en veel slijm. terwijl niets hem belet op te vliegen (bramen. Op de grond dient een houtduif die zoekt om zich te verbergen eerder dan weg te vliegen. Een vogel met een borstbeen “scherp als een mes”. De kleur van de huid. Quairiat en J. Normale bek van een duif zonder slijm of kaasachtige massa’s. van de tong. Wauty. als abnormaal beschouwd. Wauty Bek van een zieke duif. Bij het openen van de bek dient het achterste deel van de keel er witachtig of rozeachtig uit te zien. foto © J. zij blijft lusteloos of tracht zich te verschuilen op de berm of langs de boord in het water. A. die dan toch maar traag wegvliegt en snel achterblijft op de vlucht duiven. verdacht. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.3. Wauty De cloaca is rein. Deze is gevormd door een verticaal plat been dat de twee borstspiermassa’s scheidt. Bij de patrijs wordt een vogel die al lopend vlucht terwijl de anderen opvliegen. De poten zijn rein. die op één poot huppelt.-M. eigenlijk heeft deze vogel geen enkele culinaire waarde. foto © J. onder welke vorm ook. …) moet de GP ertoe brengen de Verklaring te ondertekenen in kader 5. men zal nochtans opmerken dat het normaal is om bij de watervogels een bevuilde cloaca aan te treffen. H. Een zittende houtduif “in bolvorm” onverschillig voor de verstoringen in haar omgeving. …) moeten ook als abnormaal beschouwd worden. Indien een vleugel gebroken is tracht de vogel weg te vliegen doch zonder succes.-P. zonder overdreven hoorn aan het oppervlak. zonder aanwezigheid van diarreeachtige fecale materies. die loopt en een vleugel laat hangen of die al vliegend een poot laat hangen. bij de houtduif is de aanwezigheid van gele membranen of van een witachtig belegsel het teken van een ziekte. De watervogels leven soms in nauw contact met de mens. van de vleugels. en in het bijzonder wanneer deze vloeistof lijkt te bevatten. Giffroy. Ph. die zich laat vangen door een hond. De werkomstandigheden ten velde op de jacht zijn verre van vergelijkbaar met deze van een slachthuis. die niet hinderlijk zijn( op de huid. Giffroy. Dit stadium wordt bereikt na een duurtijd die sterk kan variëren. Het tweede stadium: de rijping. voornamelijk in functie van de temperatuur. Linden. Quairiat en J.…die helpen bij de spijsvertering. 5 .-P.. het rotten van het vlees…en er zijn de ziekteverwekkers die verantwoordelijk zijn voor de ziekten van mens en dier. wordt de jager voortaan beschouwd als een verantwoordelijke producent van voedsel.Dergelijke bacteriën kunnen aanwezig zijn in voedingswaren en daardoor de consument ziek maken. 3.3.-M. bij de productie van antibiotica. yoghurt. zuurtegraad of pH. H. Zoals uiteengezet in andere delen van de cursus. een aanvaardbare sanitaire kwaliteit te bereiken. Er zijn nuttige bacteriën die gebruikt worden bij de bereiding van kaas. Lijkstijfheid. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. in het primair stadium. …) hen gunstig zijn. maar dit is geen reden om niets te verbeteren of om de regels die in deze cursus worden uitgelegd als onrealistisch te beschouwen. Hygiënemaatregelen en technieken voor de manipulatie.001 mm). Pestieau 3. Voedingsbodem met een kweek van kolonies bacteriën foto © ULg De bacteriën of microben zijn eencellige organismen van 2. Men spreekt dan van een voedselvergiftiging. onder welke vorm ook. Om dat te bekomen worden op het product in alle stadia van zijn bewerking de noodzakelijke hygiënemaatregelen toegepast. De bacteriën groeien door zich te delen( niet door groter te worden) en ze doen dat heel snel wanneer de omstandigheden (temperatuur.1. in de mond…). Quairiat en H.1. Voor het voedsel is het doel van de hygiëne het slecht (rot) worden te vertragen en dit op twee manieren: door tijdens de manipulatie van het wild de bezoedelingen tot een minimum te herleiden(reinheid) en door de wildgroei van besmettende kiemen te vertragen(koelen). het transport en het ontweien van wild D. Bacteriën vindt men overal in de natuur. ten zelfden titel als een landbouwer of een kweker. de lijkstijfheid houdt enkele uren aan. rijping en ontbinding Na de dood van het dier zal het karkas drie opeenvolgende stadia doormaken.Er zijn bederfkiemen die zorgen voor oa de verzuring van melk. bier. Bij het in de voedselketen brengen van zijn wild krijgt de jager voortaan de wettelijke opdracht om alle adequate hygiënemaatregelen te treffen en toe te passen bij het behandelen van zijn geoogst wild. Er zijn banale kiemen. Het is inderdaad mogelijk om door het realiseren van een degelijke infrastructuur en vooral door het toepassen van aangepaste werkmethodes. die in het begin misschien een beetje aanpassing zullen vragen.. 2007.© J. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.Van zijn goede verzorging van het wildbraad bij het begin van de keten hangt het verdere goede verloop tijdens de verschillende latere stadia af. tevens het resultaat van biochemische fenomenen doch van een andere aard. A. Wauty.1. Pestieau. de afbraak van materie in de natuur. D.2 µ tot 50µ (een µ of een micron stemt overeen met 0. Doel van de hygiëne. De consument verwacht een kwaliteitsvol eindproduct. 3 De Hygiëne is het geheel van maatregelen en voorwaarden die nodig zijn om de kwaliteit van het vlees te vrijwaren zodat het voldoet aan de wettelijke voorschriften. Algemene bepalingen 3. Alle rechten van reproductie. die het vlees malser en smakelijker maken. vochtigheid.1. zo is voor het karkas van een rund drie dagen nodig aan 15° en 21 dagen bij 0°. Het eerste stadium: de lijkstijfheid te wijten aan biochemische omvormingen die plaatsvinden in de spieren en vergezeld gaan met verzuring of een vermindering van de pH van deze weefsels.1. Kiemen kolonies bacteriën 3. Hij is een producent van voedsel.. De lichaamstemperatuur van het dier bedraagt ongeveer 38° op het ogenblik van de dood. D. Het transport naar de widbewerkingsinrichting of naar de eindverbruiker moet zo snel mogelijk plaats grijpen om de koudeketen niet te onderbreken. De huid.© J. Wauty. Het drogen gebeurt sneller indien het karkas open gehouden wordt bij middel van een gereinigde sperder of bij middel van een vers afgesneden tak waarvan de schors verwijderd is. Het heeft de beste gastronomische waarde. de uitwendige verrotting die zich ontwikkelt vanaf microben die het oppervlak van het vlees bereikt hebben voornamelijk tijdens de manipulaties (Zie 3.-M. Deze karkassen moeten bij het keuren onze bijzondere aandacht trekken aangezien deze een gunstiger milieu vormen voor de ziekteverwekkende . heeft een weker uitzicht en een abnormale (vaalgrijze) kleur waarneembaar tot op een diepte van 5 à 6 mm. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. H.1. Men moet absoluut contact met insecten voorkomen door het wild af te schermen. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. onder andere door de huid van het dier. Het laatste stadium: de ontbinding (verrotting) die toeslaat door een wildgroei van diverse kiemen op en in het vlees.-P.5. dat geleden heeft of stress ondergaan heeft – wat veelvuldig voorkomt bij drijfjacht . Wat uit de natuurlijke openingen (mond. (Zie 3. wordt dit fenomeen verstoord en bereikt het pH gewoonlijk slechts de waarde van 6. Om zich te vermenigvuldigen hebben de bacteriën 6 Vlees dat aan de oppervlakte sterk bezoedeld is verkeert snel in staat van ontbinding. dus een verzuring. Een temperatuursstijging bevordert de vermenigvuldiging van de kiemen. Alle rechten van reproductie. deze transformatie is gunstig voor de bewaring. in ieder geval in de schaduw en voor de volumineuze dieren zullen er insnijdingen gemaakt worden in de okselstreek ten einde de warmte zo spoedig mogelijk af te voeren. is ongunstig voor de ontwikkeling van bacteriën. neusgaten. Dit komt dikwijls voor indien de karkassen . hoe sneller de verrotting zal plaatsvinden. Onmiddellijk daarna stijgt deze omwille van drie redenen: de biochemische processen in het spierweefsel produceren nog warmte. 3.en de bederfkiemen. maar er dient over gewaakt te worden dat de tocht geen stof doet opvliegen hetgeen een oppervlakkige vervuiling of bezoedeling zou veroorzaken. Oppervlakkige bezoedeling De initiële hoeveelheid kiemen op het karkas is belangrijk nl hoe meer.8. Hier dient men echter het wildbraad in de gaten te houden ten einde te vermijden dat het zich reeds in het volgende stadium bevindt. 3. tot een pH ter waarde van 5.5. De darminhoud tijdens het slecht uitgevoerd ontweien of verspreid door de projectielen die de darmen hebben doorboord is een bron van besmettende kiemen. Men begrijpt dus het belang van de netheid en waarom het vlees zo lang mogelijk beschermd dient te blijven.4. een vuil karkas (10. Linden. gemeten door de pH. kunnen eveneens besmetten. uit de ogen of uit de oren) vloeit kan besmetten. Quairiat en J.. De zuurte(graad) van het vlees.000 kiemen per cm²) 9 dagen bewaart bij 0° en een zeer vuil karkas (30 tot 50.1. vervuild of niet is een besmettingsbron.2. Giffroy. een beschermende rol vervult.1. Daarom is het noodzakelijk het karkas zo spoedig mogelijk te laten opdrogen waardoor er aan de oppervlakte een perkamentachtig dun vliesje te voorschijn komt dat.5 tot 5. Het wordt gekenmerkt door een slechte geur (walgelijk). Pestieau. Insecten zijn dikwijls drager van kiemen. onder welke vorm ook.1. borstvlies en buikvlies verliezen hun droog aspect en worden vochtig en druipend. De besmettingsbronnen die de oppervlakkige bezoedeling veroorzaken komen van het dier zelf of uit de omgeving (het milieu). Factoren die de bezoedeling en ontbinding bevorderen vochtigheid nodig. Een zeker aantal soorten bacteriën die verantwoordelijk zijn voor de verrotting zijn schadelijk voor de gezondheid van de mens en dus ziekteverwekkend. anus. 2007.000 kiemen per cm2) quasi onmiddellijk rot. vulva. abnormale consistentie. A.6). de gisting die zich voortzet in de spijsverteringsorganen evenzo en tenslotte kan het (de) projectiel(en) dat de dood veroorzaakt heeft door af te remmen lokaal calorieën voortbrengen. Zo heeft men experimenteel aangetoond dat een rein karkas (10 kiemen per cm2) 15 dagen bewaart bij 0°. De luchtcirculatie versnelt tevens het drogen.5). een pH ter waarde van 7. waarvan de huid in contact komt met het spierweefsel. Het wild zal op de meest frisse plaats bewaard worden.1. De karkassen van ander wild. Bij wild dat veel gelopen heeft. Indien een dier geraakt door een pensschot meer dan een uur na zijn dood wordt ontdaan van maag en darmen vertoont het buikvlies op dat ogenblik reeds een aanzienlijke bacteriële bezoedeling. Na de dood evolueert de pH van de spieren van een dier in goede voedingstoestand in 24 uren van neutraal. Men onderscheidt twee soorten verrottingsprocessen. omwille van haar gering watergehalte. Het is daarom nodig zo spoedig mogelijk over te gaan tot het ontweien en dient men de temperatuur van het karkas zo spoedig mogelijk doen dalen.) en de inwendige verrotting veroorzaakt door microben aanwezig in het bloed en die vervoerd worden via de bloedsomloop van het dier (zie 3. Wildbraad dat gerijpt is noemt men “edel”. pseudotuberculose (hertachtigen. brucellose (everzwijn en herkauwers). De belangrijkste zijn: trichinose (everzwijn). Het materiaal dat gebruikt wordt voor de evisceratie (messen.-M. 2007. de personen die het wild ontweien zullen er dus op letten dat ze bij hun handelingen zorgvuldig en traag te werk gaan in plaats van snel en vuil. Anderzijds kan de mens drager zijn van pathogene bacteriën (tgv een zweer. Het spoelen van de karkassen dient achterwege gelaten te worden want van een lokale vervuiling maakt men een uitgebreide en daarenboven maakt het wassen de bezoedelingen onzichtbaar voor het blote oog. De bezoedeling die het bederf in de diepte veroorzaakt kan voortkomen uit een woekering van kiemen die niets te maken hebben met het doden De omstandigheden en voorwaarden onder dewelke het ontweien gebeurt zoals hierna beschreven. De infrastructuren en de bij het ontweien te gebruiken materialen Vlees. ornithose (vogels. leptospirose (via met urine vervuild water. Wauty. het kan bv ook gaan over een vrouwelijk dier dat verwikkelingen vertoont na een bevalling (scheuringen. in de diepte bezoedeld. Het water dat gebruikt wordt om het karkas zogezegd te reinigen gaat alle lokale besmettingen verspreiden over de ganse karkas en zodoende gans het karkas bezoedelen. (zie 3. 3. ten gevolge van een pensschot of een schot in de ingewanden. Een lokale vervuiling dient te worden verwijderd. …). In dit geval gaan er tijdens de doodstrijd kiemen van de ingewanden over naar de bloedsomloop en nestelen deze zich in de verschillende weefsels. België is momenteel vrij van razernij). als het dier lijdt aan een besmettelijke ziekte of ziek is tengevolge van een diepe vuile verwonding. de vetten nemen eveneens deze kenmerken aan. Drie technieken om het grofwild te ontweien worden beschreven: de klassieke techniek. Quairiat en J.-P. Het dragen van propere wegwerphandschoenen is dus aanbevolen ten einde het wild niet te besmetten en in de tweede plaats diegene die het wild aan het ontweien is te beschermen tegen zoönosen. met een mes. …) en de vervoermiddelen (aanhangwagens. salmonellose (alle wild).6. onder welke vorm ook. 3.© J. Giffroy. Een zieke persoon mag niet ontweien. A. 7 .1.1. De stofdeeltjes in de gewone lucht vervoeren bacteriën. Bezoedeling in de diepte en het bederf van het wild (besmetting ante mortem) of eraan verbonden (besmetting tijdens de doodstrijd) . voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. niet opgehangen worden tijdens het transport of als de ene op de andere gestapeld wordt in een koffer of in een aanhangwagen. konijn en andere knaagdieren door eenvoudig contact of langs stofdeeltjes) en tuberculose (alle wild) . …) vormen eveneens een haard van besmetting. Het wild kan drager zijn van pathogenen die een aantal zoönosen veroorzaken. via het stof der pluimen). Alle rechten van reproductie. koffers.1. het brengt enkel de illusie van netheid. kleur (groen) en consistentie (plat). vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.1. Indien . De mens vormt een vector van besmettende kiemen voornamelijk via zijn handen die vervuild kunnen zijn met aarde. Dit vormt slechts een bondige opsomming. Het wassen van de karkassen is schone schijn. pasteurellose (alle wild). D. huidinfectie.. Willen we kwaliteitswerk leveren en kwaliteitsvol wildbraad produceren moeten de jagers deze weg op. De infrastructuren (plaats van ontweien.men te maken heeft met een uitgebreide bezoedeling is het wassen soms gerechtvaardigd en dient dit te gebeuren met grote hoeveelheden drinkbaar water en op een stuk wild dat verplicht moet opgehangen worden aan de achterpoten. besmetting der luchtwegen. haas.2.7). om dit te vermijden is het meest praktische dit zorgvuldig te wassen met zeepwater en het daarna te ontsmetten met alcohol na elk gebruik. Indien het dier niet onmiddellijk op het schot sterft kan er zich een besmetting tijdens de doodstrijd voordoen. vogels). droog. hondsdolheid (voornamelijk de vos. H. Technieken Dit hoofdstuk handelt over de maatregelen die men moet treffen inzake hygiëne bij de manipulatie. Pestieau. nochtans moeten de nodige inspanningen geleverd worden om de nieuwe technieken aan te leren. Men spreekt van een besmetting ante mortem. zagen. Deze dienen gewassen te worden en vervolgens ontsmet met een bleekwateroplossing. de scandinavische techniek en de techniek met het wild opgehangen. via een beet).…) kan met kiemen beladen zijn. wordt heden ten dage zelden waargenomen op het terrein. De zoönosen Een zoönose is een ziekte van dieren die kan worden overgedragen op de mens. 3. met meestal zichtbare symptomen van ziekte voorafgaandelijk aan het schot. retentie van de nageboorte. wordt rot en is gekenmerkt door een afwijkende geur (stinkt). echinococcose (vos). Er is dan sprake van een bacterieëmie (aanwezigheid van bacteriën in het bloed) of een septicemie (vermenigvuldiging van bacteriën in het bloed met bloedvergiftiging tot gevolg)). konijn. 3. tularemie (haas. Linden.7. faecaliën of met maagdarm inhoud ten gevolge van een onhandige of onzorgvuldige evisceratie. het ontweien en het vervoer van het wild. indien nodig zal de gevormde persoon zijn kennis opfrissen en zich informeren in boeken. …). Deze laatste oorzaak is een veelvuldige bron van besmetting. zo mogelijk warm.) wordt vastgenomen en opgetild zodat men ze kan onderscheiden van de buikwand. symfyse) (zie 1. Als ontsmettingsmiddelen gebruikt men chirurgisch alcohol voor het materiaal. het is inderdaad ondenkbaar een dier te ontweien en een deugdelijk onderzoek te verrichten in het licht van de koplampen van de wagen of van een zaklamp.). op een plastieken zeil of op een tafel. De uier wordt volledig weggenomen. het mes wordt altijd met de snede naar buiten gericht. Linden. vleeshaken. Ontweien op de grond is niet aangeraden. terwijl bleekwater opgelost aan 5 %. Giffroy. H.of V. de balzak en zijn inhoud. onder welke vorm ook. D. Deze laatste zijn te verkiezen boven schoteldoeken en dweilen.. men moet ze gemakkelijk kunnen slijpen (met een staal). Deze vormen snel een reservoir van kiemen die de bezoedeling bevorderen. Ze dient voldoende verlicht te zijn. Het gebruik van een tafel waaraan een U. In geval van accidentele perforatie van de ingewanden van de buik bij de evisceratie is het te verkiezen absorberend papier te 8 gebruiken om het vuil op te kuisen. Het nodige materaal bestaat uit (puntige) messen. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. de insnede is dubbel bij de mannelijke dieren om de balzak te omvatten en enkelvoudig bij het vrouwelijk dier. Het wild wordt op zijn rug geplaatst. Het is nuttig een voldoende hoeveelheid drinkbaar water. De voorhuid (preputium) waarin de penis zich bevindt (zie 1. De beste positie van het wild om over te gaan tot evisceratie is deze waarbij het dier verticaal opgehangen is.. Het is onontbeerlijk te beschikken over een reine en droge werkplaats. 3.-P. Snede in de huid en verwijdering van de mannelijke organen of van de uier.7. A. Dit is op heden de meest toegepaste techniek. 3. Ze kan aangewezen zijn voor alle wild op voorwaarde dat de ingewanden intact gebleven zijn. Dit reinigen moet uitgevoerd worden al bettend en niet al wrijvend daar dit de bezoedeling zou verspreiden.2. Pestieau . een takel. bij voorbeeld. Rond de basis van deze organen wordt de huid ingesneden in de vorm van een cirkel of in de vorm van een halve maan ..6. De klassieke evisceratietechniek Bij deze techniek. ze is snel en relatief gemakkelijk toe te passen. gemakkelijk te reinigen en te ontsmetten. Onder de te verbruiken voorwerpen vindt men wegwerphandschoenen en rollen absorberend papier. Het insnijden van de huid wordt verder gezet naar achter toe. De GP voorziet plastiekzakken voor de monsters die bestemd zijn voor het Trichinellaonderzoek en andere om er eventueel stalen in te steken die eventueel het karkas zouden moeten vergezellen naar de wildbewerkingsinrichting indien de Verklaring ondertekend is in het kader 5. het lichaam is lichtjes gebogen zodanig dat de achterhand iets hoger komt te liggen dan de kop.1. De penis wordt zoveel mogelijk naar achter afgesneden en weggenomen met de voorhuid. 3. De huidinsnijding wordt eveneens verder gezet naar voor tot aan de keel waarbij zoveel mogelijk de middenlijn gevolgd wordt. Wegnemen van de uier: insnede van de huid ter hoogte van de mediaanlijn foto © H. of ieder ander middel dat toelaat om het dier op te heffen en op te hangen. een gebetonneerde of met tarmac bedekte plaats. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs.© J. zijnde 1 volume product toe te voegen aan 19 volumes water. Dus dient systematisch de voorkeur te worden gegeven aan het gebruik van een dwarsbalk ( een soort galg). deze dienen van goede kwaliteit te zijn en onbuigzaam. Wauty. Moet het toch op grond is het gebruik van een plastiek aangewezen. ligt het wild op de rug.2.. of de uier (zie 1. Enkele S-vormige haken en een rol nylonkoord moeten ook deel uitmaken van het basismateriaal. Hij die de werkzaamheden verricht stelt zich op achter het dier. tot aan de bilnaad (perineum). Rond de penis wordt voldoende wijd weggesneden zodat men nooit in het smeer (smegma) terechtkomt.-M. 2007. en zaagt men de schaambeenvergroeiing open (plaats waar de beide heupbeenhelften aan elkaar vergroeid zijn. Quairiat en J.2.. Pestieau.. een lemmet van 12 à 15 cm is perfect voor het grofwild. voldoet voor de werkplaats. Moet men in bepaalde gevallen het karkas toch spoelen dan doet men dat overvloedig met water en uitsluitend op wild dat met de achterpoten opgehangen is ten einde zo weinig mogelijk de rest van het karkas te bezoedelen.. te voorzien dat men zal gebruiken voor het reinigen van het materiaal.). Positie van het wild .vormig ijzer aan beide kanten gelast is brengt niet alleen waarborgen voor de hygiëne met zich mee maar ook een groter comfort voor de persoon die de evisceratie uitvoert. Ten einde beenderen door te snijden heeft men een beenhouwerszaag nodig. Alle rechten van reproductie.2. foto © ANC GG (Frankrijk) 3.) wordt goed zichtbaar. Insnijding van de buikwand.. Alle rechten van reproductie.5.. maakt men de longen. de witte lijn volgend. over de gehele lengte naar voor tot aan het borstbeen.-P. De witte lijn (zie 1. Door een vinger aan de binnenzijde van het bekken te steken is het heel gemakkelijk na te gaan waar zich het midden bevindt. Pestieau. de luchtpijp en de slokdarm los van 9 De billen van mekaar scheiden foto © H. onder welke vorm ook. Bij de jonge dieren is de vergroeiing van het bekken nog kraakbeenachtig en kan deze met het mes doorgesneden worden.3.2. Wauty. Pestieau . Deze handeling wordt met uiterste zorg uitgevoerd om te vermijden dat er enig buikorgaan zou aangeprikt worden.. Na de twee helften van het doorgezaagde borstbeen van elkaar te hebben gescheiden. Op die plaats wordt het bekken doorgezaagd waarbij men zorg draagt om geen organen in te snijden die zich in het bekken bevinden.-M.© J. Pestieau Insnede van de buikwand foto © H. H. Men scheidt de billen door met het mes hun verbindingen met de spieren te doorsnijden tot aan het been.groeiing van de bekkenhelften voelt men een kleine uitpuilende kam. Quairiat en J. 2007. Een monster voor het Trichinellaonderzoek moet kunnen genomen worden. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Beide kanalen worden doorsneden aan hun basis ter hoogte van het strottenhoofd en voorzichtig losgemaakt van de omgevende weefsels vanaf de keel tot aan de borstholte. en dan naar achter tot aan de symfyse. De punt van het mes wordt tussen de twee vingers geplaatst met het snijdend gedeelte naar boven en snijdt. A. ter hoogte van de samen. Linden.2. Het openen van het borstbeen foto © H. Men knoopt een nylondraad rond de slokdarm zodat het voedsel niet terugkeert. 3. Men steekt er de middenvinger en wijsvinger in. Pestieau 3. er op lettend nauwkeurig op de middenlijn te blijven.6. het hart. Het borstbeen wordt vervolgens middendoor gezaagd op de middenlijn.. Pestieau 3. Bij het everzwijn moet de tong ter plaatse blijven. Giffroy.4. Het openen van de symfyse van het bekken foto © H. Verwijderen van de borstkasinhoud. Ter hoogte van de keel merkt men de luchtpijp en de slokdarm naast elkaar.. D. Het verwijderen van de luchtpijp en de slokdarm.. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs.. Het doorzagen van de symfyse en van het borstbeen. Waar de navel ligt wordt voorzichtig een kleine insnijding gemaakt van 2 a 3 cm tot in de buikholte.. A. Wauty. Men past een circulaire huidinsnijding toe rond de anus bij de mannelijke dieren of rond de anus en vulva bij de vrouwelijke dieren. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. 2007.... het laatste stuk van de dikke darm.2.-P. de organen van de buik los te maken. 3. de slokdarm wordt vervolgens doorgesneden tussen beide knopen.1.2. Men maakt deze organen los van hun hechtingen en men trekt ze naar achter weg van het dier. Het is aangewezen dat de fecaliën in de darm blijven zodat deze het karkas niet kunnen bezoedelen. Houding van het gedode wild. Het lichaam wordt lichtjes voorovergebogen zodat de achterhand hoger komt te liggen ten opzichte van de kop. H. Het is heel belangrijk de grens te volgen tussen het pezige centrum en de vlezige perifere rand (zie 1. zonder te veel het mes te gebruiken. In het kader van het onderzoek naar residuen is het inderdaad verplicht minstens één nier aangehecht te laten aan de karkas. al trekkend en door deze los te maken van de omgevende weefsels. Vervolgens maakt men deze los in de diepte door voorzichtig het lemmet van het mes in het verlengde van de circulaire huidinsnijding te steken die bij aanvang gemaakt werd. de borstholte door meermaals lichtjes te trekken en door hun verbindingspunten door te snijden. Dat gedeelte van de lever zal eventueel gebruikt worden voor onderzoek op residuen van verboden stoffen en een deel van de spierpijlers van het middenrif ter hoogte van de ruggenwervels kunnen als monster genomen worden voor het Trichinellaonderzoek bij het everzwijn.2. Insnijden van het middenrif. De organen kunnen zeer gemakkelijk uit de borstholte verwijderd worden omdat de longen en het hart verbonden zijn door bloedvaten.3. 3. parallel met de ronding van de ribben. Bijgevolg wordt de integriteit van de huid tussen de billen bewaard en worden ze dus beschermd tegen bezoedelingen. Twee knopen worden op één a twee centimeter van elkaar aangebracht op de slokdarm ter hoogte van het middenrif.3. . Het naar achter trekken van het alzo losgemaakte 30 Insnede ter hoogte van anus en vulva foto © H. Pestieau. Pestieau . de urinebuis of de vagina en de blaas.8. minder vaak toegepast en uitgevoerd in de zelfde omstandigheden. De Scandinavische evisceratiemethode Verwijderen van de rode afval uit de buikholte namelijk de luchtpijp en de slokdarm foto © H. onder welke vorm ook. De meest delicate handeling bij de evisceratie is het insnijden van het middenrif. de endeldarm.) vormen niet te beschadigen en de nieren vastgehecht te laten aan de karkas. Linden. D. 3.).. 3. Alle rechten van reproductie. deel van het middenrif laat toe. Bij het verwijderen van de organen van de buik worden deze ter zelf der tijd verwijderd door de opening van de buikwand. Het doorsnijden van het middenrif foto © H. De vlezige perifere wand blijft aldus deel uitmaken van de karkas en zo is het mogelijk om een deel van de lever (minstens 200 gram) dat aan de gespierde rand vastgehecht is te bewaren. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Losmaken van de ingewanden ter hoogte van het bekken... Giffroy. Alzo wordt een soort tunnel gegraven rond de anus. bij voorkeur op een tafel of eventueel op de grond. Het wild wordt liggend op de rug geplaatst. Quairiat en J. is vergelijkbaar met de klassieke techniek met uitzondering van het feit dat de symfyse van het bekken niet doorgezaagd wordt. de endeldarm en de anus evenals de blaas en de geslachtsorganen.. 3.-M.7. Pestieau Deze techniek. Pestieau 3. Men verwijdert uiteindelijk.2. Dit laat een volledige evisceratie toe zonder het bekken te moeten openen.© J. Het verwijderen van de buikinhoud. De aanhechtingspunten van de organen snijdt men los eerder dan ze los te trekken ten einde de spieren die “ het haasje” (zie 1. Tenslotte bevordert deze techniek het opdrogen van het karkas. Het borstbeen kan dan doorgezaagd worden. Het dier wordt met de beide achterpoten opgehangen. terwijl het dier nog op de grond ligt.© J.2. Pestieau 3. Alle rechten van reproductie. 3.2.) wordt opgezocht. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.4. Volgende stappen Het vervolg van de evisceratie volgens de scandinavische methode wordt uitgevoerd op de zelfde wijze als bij de klassieke techniek.2.3. Eerste stappen In een eerste stadium wordt het wild op de grond of op een tafel gelegd zoals in de klassieke methode of in de scandinavische methode (zie 3.Deze techniek vereist de installatie van infrastructuren en een beetje meer kunde dan bij de klassieke techniek.4. Ophanging Het wild wordt opgehangen bij de achterpoten aan een steun waarover men beschikt: galg of ophanghaak. Quairiat en J... dit is de reden waarom deze techniek dient te worden verkozen wanneer het spoelen van een karkas noodzakelijk blijkt.-P.). 3.3. zo dicht mogelijk bij het bekken (symphyse).3.4. 3.4. Insnijden van de buikwand De witte lijn (zie 1. Men gaat voorzichtig over tot een kleine insnede van 2 a 3 cm. Het wordt met gespreide achterpoten opgehangen. De evisceratietechniek van wild bij de achterpoten opgehangen de twee vingers geplaatst.4. Het biedt het voordeel om in alle omstandigheden de evisceratie van het grofwild op de meest hygiënische wijze uit te voeren. het wordt opgeheven met de handen of met behulp van een takel. Het openzagen van het borstbeen Indien dit nog niet gedaan werd wordt het borstbeen doorgezaagd op de middellijn.). Giffroy. D. ten einde de buikholte te openen. H.2. Men steekt er de wijsvinger en middenvinger in. A. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Daarenboven laat de ophanging toe dat bloed en andere vloeistoffen volledig en vlug geëlimineerd worden... Het losmaken van de ingewanden ter hoogte van het bekken foto © ANC GG (Frankrijk) Het losmaken van de ingewanden in de buikholte foto © ANC GG (Frankrijk) 31 . rekening houdend met de hoger vermelde verschillen.. de punt van het mes wordt tussen Kleine insnede door de buikwand foto © H.4.-M.2. ten einde de witte lijn open te snijden over de hele lengte tot aan het borstbeen.. en dit zo hoog mogelijk.2. 3. 2007. nl.2. Wauty. Deze handeling wordt met de grootste zorg uitgevoerd ten einde het insnijden van welk buikorgaan dan ook te voorkomen.. 3.1. Linden. Het zou gewenst zijn om in de toekomst er toe te komen uitsluitend nog deze methode toe te passen ten einde de kwaliteit van het ontweien te verbeteren en ter zelfder tijd het grofwild op te waarderen. onder welke vorm ook. Pestieau. (zie 3. De bezoedelingen die voortvloeien uit de letsels van de organen van de buik kunnen zich enkel verspreiden in de borstholte die beschermd wordt door het borstvlies of op de voorpoten die nog steeds bedekt zijn met de huid. met de snijdende kant naar buiten. Het is dus de uitgelezen techniek voor de dieren met een buikschot. 4. Het geheel dat gevormd wordt door hart en longen. Het doorzagen van het borstbeen foto © ANC GG (Frankrijk) 3.-M.). Het losmaken van de ingewanden van de buik. ze komen terecht op de grond of worden opgevangen in een recipiënt zonder dat men ze op een bepaald punt moest doorsnijden en zonder in contact te komen met de binnenzijde van de billen. en de delen van de luchtpijp en van de slokdarm ter hoogte van de borstkas worden losgemaakt van de borstholte. Uiteindelijk worden de luchtpijp en de slokdarm thv de halswervels losgemaakt en doorgesneden ter hoogte van de keel. Pestieau Alle ingewanden worden dus in één enkele massa verwijderd.. Het losmaken van de ingewanden in de buikholte foto © ANC GG (Frankrijk) Van links naar rechts: middenrif . Pestieau.. Hygiëne tijdens de handelingen Men mag nooit uit het oog verliezen dat het wildbraad voor de consumptie bestemd is.nieren 3.2.lever . Wauty. 2007. D. Ter hoogte van de keel worden de slokdarm en de luchtpijp doorgesneden foto © ANC GG (Frankrijk) 3.6. A.2. onder welke vorm ook. Het gewicht van de ingewanden van de buik vergemakkelijkt het naar beneden kantelen van hun massa.5. Giffroy. Linden. Quairiat en J. Wij leveren af rechtstreeks aan de consument of aan een wildbewerkingsinrichting om het in de handel te brengen. Het verwijderen van de ingewanden van buik en borst.4.© J. Het middenrif wordt ingesneden zoals hoger beschreven (Zie 3. Alle rechten van reproductie.7. H. van de luchtpijp en de slokdarm. foto © H.5.. het is dus absoluut noodzakelijk om dit te 3 . vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.-P. het volstaat om op delicate wijze met het mes de verschillende anatomische aanhechtingspunten los te snijden. een stuk van de lever (minstens 200 gram) blijft aangehecht alsook één nier. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. ).4. de haren of de hoeven met het spierweefsel dat niet door de huid beschermd is.1. behandelen met respect. Bij de volumineuze dieren dient de karkas open gehouden te worden en met insnijdingen gemaakt in de okselstreek (zie 3. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. indien er meerdere zijn . ze mogen in geen geval rusten op de buik (geopend tgv van de evisceratie). De presentatie van het jachttableau die het best deze hygiëneregels eerbiedigt. Pestieau. Giffroy. naast elkaar doch niet tegen elkaar. Voor ieder everzwijn is het vereist een monster samen te stellen bestaande uit 5 monsters spierweefsel op 5 verschillende en precieze plaatsen. 2. Het gebruik van wegwerphandschoenen moet systematisch zijn. en men dient te vermijden dat de dieren onnodig over lange afstand versleept worden. De eigenaars moeten hun honden verwijderd houden van het tableau. hij neemt tevens een stuk van het uiteinde van de tong. Linden. Het wild dient op de flank te liggen (op de rechter flank om de traditie van het eerbetoon aan het wild na te leven).. daarvoor is het gebruik van een insectenhor die niet tegen het vlees plakt aangeraden. ze zo weinig mogelijk te stapelen. omwille van residuen op de bladeren die een besmettingshaard kunnen vormen.5. A. 3.5. Onmiddellijk na het ontweien.. De GP neemt met een mes een monster vlees ter hoogte van de kaak in de vleugelspier (pterygoideus internus) (zie 1.) nadat hij lokaal de huid heeft verwijderd. Onmiddellijk na het schot Indien het ontweien plaats vindt op de plaats van het schot volstaat het om de hoger vermelde methodes en aanbevelingen na te leven waarbij men uiteraard aandacht zal schenken aan het beschermen van het karkas tegen de zon. zo nodig. Takken van sparren worden verkozen boven takken van loofbomen. Ten slotte is het nuttig om de tong van de everzwijnen naar buiten te brengen voordat de lijkstijfheid intreedt ten einde het uiteinde van dit orgaan te kunnen afsnijden en mee te geven als monster voor het Trichinellaonderzoek. bestaat er in dat het wild wordt opgehangen.).1.4. deze naar een laboratorium te zenden en het resultaat van dit onderzoek mede te delen aan deze eindverbruiker.7. Wauty. Het is ook aangeraden ervoor te zorgen dat het dier zo snel mogelijk wordt opgehaald. De geschoten vossen mogen in geen geval op hetzelfde tableau aanwezig zijn daar zij mogelijk dragers zijn van de echinococcus multilocularis. Men dient een reine plaats te voorzien: een gekuiste betonnen plaats of een plastieken dekzeil of ook een dik vers afgesneden takkenbed.-M. bezoedeling bijvoorbeeld ten gevolge van het vervoer in een vuile aanhangwagen van meerdere dieren die na evisceratie de ene op de andere opgestapeld worden en die bij gevolg minder snel afkoelen en elkaar besmetten door contact van de huid.1.7). Quairiat en J.-P. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Monstername voor het Trichinellaonderzoek Bij het verzamelen van het wild voor het jachttableau is het van belang kruisbezoedeling te voorkomen. De beste praktijk bestaat er in de karkassen op te hangen. 3. in totaal minstens 100 gram per dier. 2007.1. 3. maar die misschien wordt aanzien als niet jachtetisch en met een gebrek Indien het everzwijn bestemd is om te worden afgestaan aan een eindverbruiker is de GP er toe gehouden monsters te nemen voor het Trichinellaonderzoek.6. netheid en relatief snel. Alle rechten van reproductie. H. in het karkas een stuk van de tussenribspieren en tenslotte een stuk van beide middenrifpijlers bij de overgang van spier naar pees. Hygiëne bij het uitleggen van het tableau aan respect voor de traditie.© J. Het is onontbeerlijk om de schouders . en 3. 2. de buikwandhelften zo veel mogelijk geopend... de insecten en. De dieren dienen zo gelegd te worden dat ze de afkoeling niet in gevaar brengen en dat het contact van de niet door de huid beschermde spieren met de bodem waarop ze liggen of met een ander karkas vermeden wordt.5. Deze hoeveelheid die omvangrijk kan lijken is absoluut noodzakelijk om voldoende materiaal te hebben ten einde eventueel een tweede analyse uit te voeren in geval van twijfel of tegenexpertise. Indien dit onmogelijk uit te voeren is of indien de naleving van de traditie verkozen wordt (boven de naleving van de hygiëne) worden de dieren voorgesteld liggend op de grond.. D.1. onder welke vorm ook. 3. zelfs tegen de honden tot aan het ophalen van de karkas. waarbij zo nodig gebruikt gemaakt wordt van een sperder (zie 3. Het geheel van de 5 stalen van één enkel everzwijn wordt in een waterdicht plastieken zakje gestopt en geïdentificeerd met het nummer van de Verklaring 33 . deze laten toe het wild te beschermen tegen de besmetting die overgebracht worden door de persoon die de handelingen uitvoert en beschermen deze laatste van eventuele besmettingen overgebracht door het wild (zie 3.door een insnede in de okselstreek van de everzwijnen van meer dan 50 kg los te maken om het opdrogen en het afkoelen te bevorderen en ze rug aan rug te hangen in een koude omgeving beschermd tegen de insecten. Ieder monster moet minstens 20 gram wegen. een stuk vlees van de onderbeenspieren van een voorpoot. Indien de evisceratie uitgesteld wordt dient men het dier in de schaduw te leggen. Nochtans is het afgeraden dit te doen uit hygiënische overweging. 3. langs de binnenzijde van de buik van de vogel verspreid wordt. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Wauty. Deze handelingen dienen zo veel keren te worden herhaald als er everzwijnen zijn bestemd voor een eindgebruiker. Quairiat en J. H. A. De stalen worden verzonden naar een laboratorium aangeduid door het FAVV. Voor herten hoog genoeg want de kop mag de bodem niet raken. 3. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Alle rechten van reproductie. onder welke vorm ook.-M. Giffroy.8. wordt het gedoogd om de karkassen te vervoeren in conventionele aanhangwagens.. die ruim bezoedeld is. Hygiëne tijdens het transport worden en dat ze beschermd zijn tegen insecten.. D. De evisceratie van het klein wild In principe voorziet de wetgeving dat het transport van wild na evisceratie steeds dient te gebeuren bij middel van voertuigen voorzien van een ophangingssysteem (haken op rails). dat erin bestaat het spijsverteringskanaal van de vogels te verwijderen door middel van de introductie van een haak via de cloaca. op voorwaarde dat de levering uitgevoerd wordt in een zo kort mogelijke tijd na het doden. Indien de leveringstermijn langer is dan 12 uur na het schot of indien de duur van het transport langer is dan 2 uur is actieve koeling onontbeerlijk en de maximaal toegelaten kerntemperatuur is + 7° voor het grofwild en + 4° voor het klein wild. Indien de jacht zich in de nabijheid bevindt van het wildbewerkingsbedrijf. te ontraden. daar de nadelen ruim talrijker zijn dan de voordelen.-P. Linden.9. 2007. die door de GP ingevuld en ondertekend is. 34 . stof en regen. en het identificatienummer van de GP. In ieder geval is het ontdarmen. dat de karkassen niet opeengestapeld De evisceratie van het klein wild op het terrein is niet wettelijk verboden. Pestieau.© J. Deze methode brengt met zich mee dat darminhoud. Als gevolg op het vlak van de Belgische wetgeving verschijnt het Koninklijk Besluit van 22 december 2005 betreffende de hygiëne van levensmiddelen van dierlijke oorsprong. onder welke vorm ook. D. de jager wordt beschouwd als één van de primaire producenten van de voedselketen. Van die toepassing van de wet kon nog geen gebruik gemaakt worden aangezien de opleiding nog niet georganiseerd was. de afkoeling.B.-M. bijvoorbeeld. Ten dezen titel is hij een medespeler die moet deelnemen aan het beheersen van de veiligheid van het voedsel dat hij op de markt brengt. De verkoop of de overdracht aan om het even wie van stukken van het wild of van vlees van wild is verboden. 4. Wauty. 3. de jager mag het wild verkopen of afstaan aan een erkende wildbewerkingsinrichting indien bepaalde voorwaarden (andere dan deze vermeld onder punt 4) nageleefd zijn.2. de regels met betrekking tot de evisceratie. H.M. traiteur. De opleiding is dan een feit. minstens één persoon (GP) per jachtgroep moet de opleiding gevolgd hebben.. 3 (19) bepaalt als eindverbruiker de laatste verbruiker van een levensmiddel die het niet als deel van een levensmiddelenbedrijf of –activiteit zal gebruiken. …). 2. Giffroy 4.© J. I Art. 4 De Verordening (EG) Nr. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Pestieau. de jager mag het wild verkopen of afstaan aan een eindverbruiker indien bepaalde voorwaarden vervuld zijn. 4. De jager zelf Geen enkele bijzondere voorwaarde of controle is vereist voor het wild dat de jager meeneemt voor zijn persoonlijk verbruik. een beenhouwerij of de kantine van een onderneming worden daarentegen niet beschouwd als eindverbruikers en het is de jager verboden hen wild te verkopen of af te staan. De verordeningen en de aanvullingen collectiviteit. advies in te winnen bij de GP en Trichinellaonderzoek te laten verrichten op een everzwijn. leggen de plichten van de jagers (GP) en de wildbewerkingsinrichtingen vast. 2007. Herinneren we er aan dat de jager niet gemachtigd is om wild te verkopen of af te staan aan een detailhandel (beenhouwerij. …) en vult een Verklaring in. hij produceert een primair product nl wild en oogst het. de manipulaties en het vervoer van het wild worden bepaald.-P. deze GP vervult een aantal handelingen op het terrein (controles. door jachtbuit wordt verstaan alle stukken 35 . vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Een restaurant. Het betreft bijvoorbeeld een vriend aan wie een jager een stuk wild schenkt of de gebuur aan wie hij een ree verkoopt voor een communiemaaltijd. of nog de eigenaar van een bos aan wie wild wordt afgestaan ten titel van vergoeding voor het toekennen van het jachtrecht.1. van 22 december 2005 bepaalt de voorwaarden van de rechtstreekse levering aan de eindverbruiker: 1. De voornaamste wijzigingen die de nieuwe wetgeving met zich meebrengt zijn de volgende: 1. restaurant. het vrij wild komt voort van de eigen jachtbuit van de jager.. De Verordening en het K. Quairiat en J. A. Linden.. onderzoek van de dieren.Ten slotte is het hem toegelaten het wild te gebruiken voor zijn persoonlijk verbruik -zijn huisgezin .1. Giffroy. Hoofdstuk III (artikelen 12 en 13) van deze tekst betreffen het wild en van toepassing op 1 januari 2006. Wetgeving en administratieve bepalingen J. Het artikel 12 van het K. Door persoonlijk verbruik wordt verstaan datgene wat normalerwijze kan verbruikt worden door een gezin.zonder bijzondere voorwaarden.B. Vanaf het jachtseizoen 2007-08 zal er wel gebruik van gemaakt worden. 5. Het is de persoonlijke verantwoordelijkheid van de jager ten aanzien van zijn familie en zichzelf om maatregelen te nemen op vrijwillige basis. 853/2004 van het Europese Parlement en van de Raad van 29 april 2004 houdende vaststelling van specifieke hygiënevoorschriften voor levensmiddelen van dierlijke oorsprong is van toepassing. 4. De voorwaarden voor het op de markt brengen De voorwaarden voor de verkoop of de overdracht kosteloos of tegen betaling van het wild door de jager verschillen in functie van de bestemmeling. Alle rechten van reproductie. De eindverbruiker De Verordening (EG) 178/2002 Hfdst. zoals de landbouwer die landbouwhuisdieren produceert. 4. heeft hij geoordeeld dat het wildbraad geen enkel risico inhoudt voor de gezondheid van de consument en heeft hij dus de Verklaring ondertekend in kader 4. De installatievoorwaarden zijn minder streng dan voor een wildbewerkingsinrichting vernoemd hieronder (4. ze bedraagt niet meer dan 1 stuk grofwild en 10 stuks klein vrij wild. restaurants en andere soortgelijke diensten voor voedselvoorziening.. Gezien hij niets abnormaal vastgesteld heeft. I Art.5. Voor het grofwild worden de maag (of de magen) en de darmen zo spoedig mogelijk na het doden verwijderd. 4.3. D.4.-M. die bovendien het geheel van hart en longen.. bedrijfskantines. 4.3. en overig wild. 5. moeten al de ingewanden. Mits toelating van de FOD Volksgezondheid mag de volledige kop van het everzwijn verwijderd worden voor de taxidermie. Quairiat en J. het hart. Een officiële dierenarts-keurder keurt er het wild. het is inderdaad zo dat in de meeste gevallen de officiële dierenartskeurder zonder de rode afval niet in staat zal zijn om zijn beslissing te nemen en. behalve voor het everzwijn waarvan enkel de hoektanden en het onderkaaksbeen waarin ze bevestigd zijn mogen verwijderd worden.. 3 (7) bepaalt als detailhandel: het hanteren en/of verwerken van levensmiddelen en het opslaan daarvan op de plaats van verkoop of levering aan de eindverbruiker. Wauty. t’is te zeggen “de rode afval” moeten niet noodzakelijk de karkas vergezellen. Enkel een erkende wildbewerkingsinrichting of een inrichting die grenst aan een detailhandelszaak mag dat wild in ontvangst nemen. 2007. alleen de witte afval is verwijderd. de GP is overgegaan tot de vaststellingen en onderzoeken en heeft de verklaring ingevuld (ondertekening in kader 4 of in kader 5). de lever. 2. heeft hij voor wat het grofwild betreft de opdracht gegeven de maag(of de magen) en de darmen zo spoedig mogelijk na de dood te verwijderen.5. H. distributiecentra voor supermarkten en groothandelsbedrijven. wild die tijdens één individuele of collectieve jacht geschoten worden. Linden. De voorwaarden voor de verkoop van wild door de jager aan een wildbewerkingsinrichting zijn de volgende: 1. Alle rechten van reproductie. inclusief distributieterminals. de longen. dus voor de lokale markt. Onder klein vrij wild verstaat de federale wetgever wat in de regio’s geldt als klein wild. Voor de jagers zijn de regels identiek aan 36 . de levering kan slechts in kleine hoeveelheden gebeuren. Indien de GP in het kader 4 getekend heeft. ze mogen echter hun waren alleen slijten in hun eigen detailhandelszaak. Giffroy. deze hierna uiteengezet onder 4. De detailhandelszaak die rechtstreeks de eindverbruiker bevoorraadt. 3. alleen de witte afval wordt verwijderd. de nieren en de milt (“rode afval”) omvat is toegelaten op voorwaarde dat een stuk van de lever ( 200gr) en een nier aan de karkas gehecht blijven. Het is de jager verboden wild te verkopen of af te staan aan de detailhandel. 6. Indien de weersomstandigheden het vereisen dient de afkoeling binnen een redelijke termijn aangevat te worden (kerntemperatuur beneden de 4° voor het klein wild en beneden de 7° voor het grofwild).-P. institutionele maaltijdvoorziening. 4.). waterwild. 2. Wanneer de GP de Verklaring ondertekent in kader 5. cateringsdiensten. Ze is onderworpen aan een goedkeuring en wordt regelmatig gecontroleerd door het FAVV. de nieren en de milt. zal hij genoodzaakt zijn de karkas ongeschikt te verklaren voor menselijke consumptie.3. 3. Het keuren van het wild door een dierenarts-keurder zal voorzien worden in de wet. Deze moeten zich bevoorraden bij een erkende wildbewerkingsinrichting waar het wild is gekeurd door een dierenarts-keurder. winkels. Pestieau. in geval van twijfel. het betreft hier dus een gedeeltelijke evisceratie. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. De kop mag eveneens verwijderd worden. Indien de weersomstandigheden het vereisen moet binnen een redelijke tijd met koeling worden begonnen en moet er gekoeld worden tot een temperatuur die overal in het vlees ten hoogste 7° bedraagt voor grofwild en 4° voor kleinwild 4. de officiële dierenarts-keurder neemt kennis van de opmerkingen die de GP vermeld heeft in de Verklaring en beslist het wild goed te keuren of af te keuren voor consumptie. de GP heeft de nodige vaststellingen gedaan en onderzoeken verricht. Het betreft detailhandelszaken die beschikken over lokalen en inrichtingen bestemd om wild te bewerken. De voorschriften voor vestiging en uitbating van een wildbewerkingsinrichting zijn wettelijk bepaald. 4.5. A. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. behalve maag(en) en darmen het karkas vergezellen naar de wildbewerkingsinrichting. Wildbewerkingsinrichting. De inrichting moet aan een bepaald aantal voorwaarden voldoen. De Verordening(EG) 178/2002 Hdst. dit betreft dus de gedeeltelijke evisceratie. verbiedt hij de levering van het wild aan een eindverbruiker. op everzwijnen moet een Trichinellaonderzoek uitgevoerd worden met gunstig resultaat.© J. De totale evisceratie. Indien de GP de Verklaring heeft getekend in kader 5. De detailhandelszaak die grenst aan een wildbewerkingsinrichting. De kop. de lever. onder welke vorm ook. De Verklaring Wanneer is de GP bevoegd om de Verklaring in te vullen en te ondertekenen Twee verenigingen. de eindverbruiker terug te vinden waaraan de GP het resultaat van het onderzoek op trichinen moet mede delen van zodra hij door het labo hieromtrent geïnformeerd is. dient hij beroep te doen op de diensten van een GP die deelneemt aan de jachtactiviteit(en).-P.2.w. De verklaringen zijn vooraf genummerd..z. Tijdens iedere jachtdag waakt hij er over dat de hygiënevoorschriften nageleefd worden. Op de tweede voorpagina staat wat moet gedaan bij het nemen van monsters voor onderzoek op trichinen (zie 3.7. rechtstreeks of onrechtstreeks.3.2.© J. 4. Hij ondervraagt de deelnemers aan de jacht over eventuele vastgestelde afwijkingen in het gedrag van het wild. Het origineel van de Verklaring is bestemd om het wild (één of meerdere stuks) te vergezellen tot aan de eindverbruiker of tot aan de inrichting waaraan het geleverd is. bestrijdingscampagne tegen schadelijke dieren. …). jachtwachters en drijvers die deel uitmaken van zijn groep vraagt aandacht te schenken aan het gedrag van het wild en dat zij hem dienen te verwittigen van iedere vastgestelde afwijking. een check list (Zie Bijlage 1) bestemd om de GP te helpen bij het invullen van de commentaren in 37 De tussenkomst van een GP is niet noodzakelijk indien alle wild bestemd is voor het persoonlijk . Alle rechten van reproductie. Giffroy. Het dubbel wordt in het boekje bewaard en dient de GP als referentie in geval van problemen en laat toe om. Het laboratorium stelt hem op de hoogte van het resultaat en hij meldt het zo snel mogelijk aan de eindverbruiker of indien hij die niet kent de persoon die het everzwijn heeft meegenomen om het af te leveren aan een eindverbruiker. Tekent hij de Verklaring in kader 4 en is het wild zwijn bestemd voor een eindgebruiker dan neemt hij monsters voor het Trichinellaonderzoek. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs.b. de evisceratie. Deze mag eveneens weigeren wanneer hij van oordeel is dat het wild in zulk een slechte staat is dat het zelfs niet mag aangeboden worden aan een wildbewerkingsinrichting. Quairiat en J.) en staan een aantal geheugensteuntjes. zijn deze gemachtigd dienst te doen als GP. De taken van de Gekwalificeerde Persoon Bij de aanvang van ieder jachtseizoen.(zie 4.2. Een GP is op geen enkele wijze verplicht een Verklaring in te vullen en te tekenen. D. H. Een GP is gemachtigd om op te treden in België (het Waalse Gewest en in het Vlaamse Gewest). onder welke vorm ook.s. toedienen van voedsel gemengd met diergeneesmiddelen. …) is één enkele gevormde persoon per jagende jachtgroep. indien de jager geen GP is. Hij vult het aanvraagformulier voor onderzoek in en doet het nodige opdat het monster toekomt in een laboratorium. Hij zal aan de personen die gelast zijn met het ophalen van het wild de voorschriften in verband met de hygiëne. is het nuttig dat de GP aan de jagers.punt 2) verbruik van de jager(s). Wauty. Na het schot. aan het begin van het jachtseizoen zal hij bijzondere aandacht schenken aan de koeling van het wild. Voorstelling van de Verklaring 4. hij beslist dat alles ok is en tekent de Verklaring in kader 4 of weigert het afstaan van het wild aan een eindverbruiker.4. Enkel een GP die deelgenomen heeft aan de jachtactiviteit tijdens dewelke het wild binnengehaald is. Linden. Indien nochtans de jachtwachter een GP is of één van de jagers lid van de jachtassociatie een GP is die in de onmiddellijke nabijheid van het jachtgebied verblijft.l. Pestieau.1. 4. A. 2007. de a. onderzoekt hij het gehele dier (klein wild en grofwild) en na evisceratie doet hij nog een onderzoek op het grofwild.4. of beter bij de aanvang van iedere jachtdag. voldoende. in dit laatste geval moet de jager hem het wild voorleggen op de plaats waar de jacht heeft plaatsgevonden en hem inlichten over een eventuele afwijking in het gedrag die hij voor het schot zou hebben opgemerkt. in principe. zodat de vereniging die het boekje afgeleverd heeft in staat is om elk der documenten te traceren. Indien hij de Verklaring heeft getekend in kader 5 draagt hij er zorg voor dat alle ingewanden(afvallen) behalve maag(en) en darmen de karkas vergezellen naar de wildbewerkingsinrichting. De GP zal regelmatig inlichtingen inwinnen nopens milieuverontreinigingen of andere factoren die pathologische veranderingen bij vrij wild zouden kunnen teweeg brengen en die gevolgen zouden kunnen hebben voor de gezondheid van de mens als het vlees wordt geconsumeerd. om het even waar hij de vorming gevolgd heeft en in het examen geslaagd is.-M. gelasten zich met het laten drukken en verdelen van de boekjes met de Verklaringen aan de gekwalificeerde personen. de manipulaties en het vervoer uitleggen. wallonne du Royal SaintHubert Club en het Instituut voor de Jachtopleiding v. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. In geval van collectieve jacht (drijfjacht. Deze inrichting bewaart de ontvangen Verklaringen in haar inkomregister (Beltrace).4. 4. ( rondstrooien van fytosanitaire producten of herbiciden. In geval van individuele jacht. is gemachtigd om de Verklaring te tekenen. gaat de officiële dierenarts-keurder om zijn beslissing te nemen ervan uit dat het gedrag. kader 6 in geval de Verklaring in kader 5 getekend is. Indien deze getekend is in kader 5.-M. een grote verantwoordelijkheid voor de GP met zich meebrengt. 1. Melden op Verklaring: dood teruggevonden daags na (of meer) de jacht. In het kader 1 zal de GP niet vergeten zijn identificatienummer te vermelden dat hem werd toegekend door het FAVV. De inhoud van de laatste twee paragrafen aangaande de mogelijkheid één Verklaring te tekenen voor verschillende soorten wild is door het FAVV aanvaard. …) Om zijn taak behoorlijk te kunnen volbrengen dient de GP een aantal kosten te maken.Hij zal de kosten (telefoon) dragen voor de melding van het resultaat. Quairiat en J. bij voorbeeld in geval van voedselintoxicatie bij deze verbruiker. onder welke vorm ook. H. 2007. Giffroy. A. Dit geldt ook voor klein wild. Alle rechten van reproductie. …). het milieu en eventueel de ingewanden – zaken die hij niet kan controleren – geen afwijkingen vertonen. De GP moet er zich ten slotte op voorbereiden dat deze activiteit de noodzakelijke tijd zal vergen indien hij zijn taak naar behoren wil vervullen in eer en geweten. D. Het is noodzakelijk dat de GP zich boekjes met Verklaringen aanschaft bij een vereniging. De vermelding van het uur van het ter dood brengen is een verplichting die terug te vinden is in de Europese Verordening. contacteert hij de persoon die zich met de levering gelast heeft ten einde de eindverbruiker te kunnen bereiken. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. verplaatsingen. 4. Wat de mogelijkheid betreft om een gemeenschappelijke Verklaring te tekenen indien de GP in kader 5 tekent moet er onderscheid gemaakt worden tussen grofwild en klein wild. Indien de naam en de coördinaten van de eindverbruiker niet gekend zijn door de persoon die het everzwijn meeneemt zal de GP de naam vermelden van deze persoon die zich gelast met het meenemen van het everzwijn om het aan de eindverbruiker af te geven. evenals formulieren voor de aanvraag naar Trichinellaonderzoek bij een laboratorium en. De GP is ertoe gehouden om van zodra hij in het bezit is van de resultaten van het Trichinellaonderzoek deze te melden aan de eindverbruiker. De mogelijkheid bestaat echter dat de Europese autoriteiten deze interpretatie tegenspreken.-P. doch hier mag een gemeenschappelijke verklaring worden opgemaakt voor alle klein wild behorende tot dezelfde soort en waarvoor de commentaren in kader 6 identiek zijn. eventueel. 38 . De GP zal zich dienen te voorzien van het materiaal zoals beschreven onder punt 2. Linden.© J. Dezelfde Verklaring mag gaan over meerdere stukken wild (grof of klein. zakjes voor de stalen.Elk stuk grofwild moet het voorwerp uitmaken van een individuele Verklaring. Pestieau. De kosten voor de GP De investering bij het begin betreft vooral de vorming (inschrijving. Herinneren we er aan dat het feit van te tekenen in kader 4. referentiewerk(en) . een stuk wild kan inderdaad de dag na zijn dood teruggevonden worden of zelfs erna. Wauty. Indien deze getekend is in kader 4. indien zijn coördinaten niet gekend zijn. messen. de adequate omslagen voor de verzending van de monsters. In dat geval houdt het FAVV ons op de hoogte Het kan dat de datum van het doden van het wild niet dezelfde is als de datum van de ondertekening van de Verklaring. het wild geschikt te verklaren voor het verbruik door een eindverbruiker. en bijgevolg. Het kader 2 moet slechts worden ingevuld indien het wild een everzwijn is en slechts indien het bestemd is om te worden afgestaan aan een eindverbruiker. Men moet rekenen dat het onderzoek van elk stuk grofwild en ieder lot van tien stukken klein wild die in een verklaring voorkomen overeenstemt met een gemiddelde tijdsinvestering van 15 minuten. (wegwerphandschoenen. van dezelfde soort of van verschillende soorten) als aan al de volgende voorwaarden wordt voldaan: (1)de stukken wild komen uit eenzelfde gebied (2) zijn geschoten dezelfde dag (3) hebben dezelfde bestemming en (4) de GP heeft de verklaring in kader 4 getekend voor alle stukken wild. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Herinneren we er tenslotte aan dat de Verklaring die het wild vergezelt dat toekomt in een wildbewerkingsinrichting eveneens zijn verantwoordelijkheid draagt. Het is hem eveneens aangeraden een verzekering te onderschrijven die zijn verantwoordelijkheid dekt.5. zal dezelfde dierenarts-keurder zijn beslissingen kunnen steunen op de commentaren die in kader 6 uiteengezet zijn. ...................................................................................................................................................................................... Bericht aan de consument: een onderzoek betreffende dit everzwijn is lopende Het resultaat zal u worden medegedeeld.................................................................. .................................................................................................................................................... ............. Tel: .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Naam: ......... Adres: ................................................................................................. .............................. mag worden afgestaan aan een eindverbruiker maar uitsluitend aan een erkende wildbewerkingsinrichting...................................................................................................................................... Wauty.......................................................... * schrappen wat niet past Datum en handtekening: .......... D........................................................ 1.............. Damhert .............. Canadagans Wilde eend Andere: ............................................ onder en bijgevolg ben ik van oordeel dat het wild niet rechtstreeks 4 op de keerzijde..... 39 ..................................................................... vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk........... 3.................................. de identificatie van de persoon die zich gelast met de levering van het wild aan een eindverbruiker).................................-P....................................... A.............................................. Dit vak dient alleen ingevuld indien het gaat om een everzwijn dat rechtstreeks bestemd is voor een eindverbruiker................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................. Bijlagen J......................................................................... Moeflon ............................................................ Giffroy Bijlage 1: 1....................................................................................................................... Soort Edelhert Aantal ......................................................... IK VERKLAAR hetgeen op de keerzijde onder 4 is 5........................ .........M.......................................................................... ... Pestieau................ onder 5 op de keerzijde..... Konijn Houtduif Andere: ............ .... Linden................................................ ............................................................. COMMENTAREN: Detailleer het (de) waargenomen abnormale kenmerk(en) en indien een milieuverontreiniging vermoed wordt.. 4............. . ........................... Quairiat en J....................................................... VERKLARING Verklaring GEKWALIFICEERD PERSOON Nr............................................. Naam: ... ONDERZOCHT WILD Plaats (gemeente)................................................................................................................................... ......................................................................................................... Grijze patrijs ........................... Haas ................................................................................................. omschrijf de aard ervan dan nader.................... .......................................................................................................................................................................................... ................................ VERKLARING Nr................................................................................................................................................ ............................... IK VERKLAAR de verklaring niet te kunnen ondertekenen gesteld en bijgevolg ben ik van oordeel dat het wild rechtstreeks in vak 4 wegens de volgende vaststelling(en): mag worden afgestaan aan een eindverbruiker of aan een erkende a b c d (zie keerzijde onder 5) wildbewerkingsinrichting............... onder welke vorm ook.................................................................................... Ik schrap/ Ik schrap niet* de tekst d............................ * schrappen wat niet past 6....................................................................................................................................................................................................... H.................................................................................................................................................................................... ............................................................................................ Tel: ........... .................................................................................. ...................................... .... 2007...................................................© J.................................................................................................. 2. Alle rechten van reproductie.................................................................. .............................................................................................................. ................................................................. ................................................................................ Fazant .............-M...................................................................................................... ........ EINDVERBRUIKER (indien niet gekend............................................................................................................................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................ voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs................................................................ datum en uur van het doden: ......................................................................................................................... Datum en handtekening: .............................. Nummers van de labels bevestigd aan de dieren ....................................................................................................................................................................... Adres: ......................... ........ Everzwijn ....................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................... Ree ...................................... ........... Het eten van dit wild alvorens het resultaat bekend is kan een gevaar inhouden.......................................... Giffroy............. Ik schrap/ Ik schrap niet* de tekst d.............................................................................. 4. behalve als het ter plaatste wordt ontweid) en bijgevolg BEN IK VAN OORDEEL dat het wild niet rechtstreeks mag worden afgestaan aan een eindverbruiker maar uitsluitend aan een erkende wildbewerkingsinrichting. Alle rechten van reproductie. 40 . 2007. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. IK VERKLAAR DAT: a b c d er in het jachtgebied geen effecten van milieuverontreiniging worden vermoed er geen abnormaal gedrag vastgesteld werd vooraleer het wild werd gedood er bij visueel onderzoek van het gehele dier geen abnormale kenmerken zijn vastgesteld die erop kunnen wijzen dat het vlees een risico voor de gezondheid inhoudt er bij visueel onderzoek van de ingewanden geen abnormale kenmerken zijn vastgesteld die erop kunnen wijzen dat het vlees een risico voor de gezondheid inhoudt (Bij kleinwild altijd schrappen. D.-M. H. IK VERKLAAR de verklaring niet te kunnen ondertekenen in het vak 4 wegens de volgende vaststelling(en): a b c d er wordt in het jachtgebied een milieuverontreiniging vermoed met negatief gevolg voor de consument abnormaal gedrag werd vastgesteld vooraleer het wild werd gedood er zijn bij visueel onderzoek van het gehele dier één of meer abnormale kenmerken vastgesteld die toelaten te vermoeden dat het vlees een risico inhoudt voor de gezondheid van de mens er zijn bij visueel onderzoek van de ingewanden één of meer abnormale kenmerken vastgesteld die toelaten te vermoeden dat het vlees een risico inhoudt voor de gezondheid van de mens (Bij kleinwild altijd schrappen. Linden. Wauty.-P. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. behalve als het ter plaatste wordt ontweid) en bijgevolg BEN IK VAN OORDEEL dat het wild rechtstreeks mag worden afgestaan aan een eindverbruiker of aan een erkende wildbewerkingsinrichting 5.© J. onder welke vorm ook. A. Giffroy. Pestieau. Quairiat en J. moet u ze navragen bij de persoon die zich heeft belast met de levering van het everzwijn (zie 4. H. indien u niet over zijn gegevens beschikt. Alle rechten van reproductie.2. middenrif De monsters in één zak steken met erop de naam. Wat? • Met het mes telkens minstens 20 gram spiervlees op vijf verschillende plaatsen (in totaal minstens 100 gram) 1. Quairiat en J.-M. Zijn gegevens vind u in kader 2 van de Verklaring. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. A.).2. Wauty.© J. D. aan de binnenzijde van het onderkaakbeen 2. 2007. Wanneer? Als de everzwijnen bestemd zijn om af te staan of verkocht te worden aan een eindverbruiker. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. De melding van het resultaat is zeer dringend als het positief is. onder de elleboog 4. Linden. . tussen twee ribben 5. Giffroy. 41 . Pestieau. het identificatienummer van de GP en het nummer van de Verklaring Kader 2 van de Verklaring invullen Aanvraag voor onderzoekformulier invullen Zenden naar.7.of afgeven aan het laboratorium (zie bijlage 4) • • • • Hoe afwerken? Bij ontvangst van het resultaat van het onderzoek de eindverbruiker verwittigen. Waaraan denken bij het nemen van monsters voor het Trichinellaonderzoek (zie 3.) De hiernavolgende tekst zult u terugvinden op het tweede kaftblad van het boek met de verklaringen.4. onder welke vorm ook. de punt van de tong 3.-P. Alle rechten van reproductie. hart welke afwijking(en) : volume/vorm/kleur consistentie/geur Andere* : fytosanitaire of medicamenteuze behandelingen. …) 5. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. nieren. Giffroy. Linden. D. Geheugensteun bij het invullen van de Verklaring (Deze tekst zult u terugvinden op het kaftblad van het boek met de Verklaringen. Zeer mager(cachectisch) ja ja ja ja ja ja ja ja Noot: Van zodra één parameter een antwoord bekomt zoals opgenomen in kolom ‘Verklaring tekenen in (5)’. 3. Pestieau. Quairiat en J. Zo ja.-P. Vocht in de holtes (uitgezonderd te wijten aan het schot) 8. klieren.) VERKLARING TEKENEN IN (4) Geen effecten van milieuverontreiniging (of andere*) worden vermoed. A. baarmoeder. blaas.-M. longen. GEDRAG VAN HET DIER VOOR HET SCHOT ONDERZOEK NA HET DODEN : Voedingstoestand vet/normaal/mager neen neen neen neen neen neen neen neen Oude open fractuur (slecht riekend. milt. mag geen verklaring in (4) worden afgelegd en dient hooguit de verklaring in (5) afgelegd(of zelfs dat geweigerd in al te ernstige gevallen). etterend. MILIEUVERONTREINIGING IN HET JACHTGEBIED 2. 3. lever. 4. 4 . te bepalen: welk(e) orga(an)n(en): magen. Voor een bepaald orgaan werd een afwijking vastgesteld. onder welke vorm ook. H. Normaal gedrag VERKLARING TEKENEN IN (5) Een effect van milieuverontreiniging (of andere*) wordt vermoed. Organen verkleefd aan de buikwand of borstwand 9. Wauty. Abnormale geur en/of kleur van het karkas 6. 2007. Glanzende of bloederige karkas 10. Veralgemeende aanwezigheid van “massa’s” in/op de organen of spieren 11.© J. darmen. Abnormaal gedrag 1. testikels. Uitgebreide bezoedeling en abnormale geur 7. is een membraan dat de binnenkant van de buikholte bedekt . c / 1. de dorsale-.02. deze maag is .04. b / 1. b / 1.. de dorsale-. de lenden-. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.is een doorgang alleen voor de uro-genitale organen . b / 1.1.de netmaag .11. de ruggen-. en de staartwervels 1. waarvan 14 vragen uit deze lijst zullen komen en er zullen 7 nieuwe vragen gesteld worden.02.wat een abnormaal gedrag is .-P.04.is een doorgang alleen voor het rectum (endeldarm) . en de staartwervels . zes vragen betreffen deel 3 en zes vragen betreffen deel 4. een fout antwoord of geen antwoord levert geen verliespunt op. de heiligenbeen. Quairiat en J. Antwoorden: 1.omentum De maag van het everzwijn speelt dezelfde rol als een van de magen van het ree.is een been van de arm Het bekken .is een been van het bekken . 1.de karteldarm (colon) . De voorkamers .08.dat oa deelneemt aan het afweersysteem van het organisme .06. 1. de heiligenbeen-. De binnenkant van de buikholte is bedekt met een vlies genaamd .05.lebmaag . Alle rechten van reproductie.en staart wervels .is zeker een moer bij haar jongen De milt is een orgaan .09. Het examen bestaat uit 21 vragen. 1.bevindt zich over heel haar lengte ter hoogte van de hals . H. Linden.01.01.bevinden zich onder de kamers .boekmaag Het diafragma . voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Wauty. a / 1.© J. Deel 1 1. 2007.de blinde darm (coecum) .is een membraan dat de binnenkant van de borstholte bedekt . c / 1.de hals-. Bijlage 2: VRAGENLIJST 1.wat een normaal gedrag is . c 43 .borstvlies .05.03.03. 1. Giffroy. 1. b / 1. 1. onder welke vorm ook.08. de lenden-.hebben een even dikke wand als de kamers Van deze drie organen eindigt er een in een blinde zak .bevindt zich ter hoogte van de hals en de borstkas Het dijbeen (femur) .-M. D.scheidt de borstholte van de buikholte In het veld blijft een haas in zijn pot onbeweeglijk liggen op het ogenblik dat de jager er voorbij stapt .dat tot het spijsverteringsstelsel behoort (maag) . Elke vraag omvat drie voorgestelde antwoorden waarvan slechts één juist is.bevindt zich over heel haar lengte ter hoogte van de borstkas . b / 1.buikvlies . 1. c / 1.10.de hals-. de ruggen-. Een juist antwoord levert een punt op. Het examen wordt als geslaagd beschouwd als de kandidaat minstens 14 punten behaalt op 21. b / 1.is gevormd door de twee bekkenhelften die een gewricht vormen met het sacrum De wervelkolom wordt gevormd door .09.07. zeven vragen betreffen deel 2.11. Zo kan de kandidaat het niveau van zijn kennis toetsen en de voorstelling van de vragen eigen maken. Deze vragenlijst is representatief voor wat er op het examen kan gevraagd worden.de lebmaag De luchtpijp . twee vragen betreffen deel 1.de hals-. de ruggen-.10.met een constant volume 1.06.is een been van de bil . A. Pestieau. 07.bevinden zich boven de kamers . de heiligenbeen-. Is geen aanwijzing van een epidemie onder de konijnen in dat gebied. 2.11. 2. Antwoorden: 2. c / 2.pensschot Een normale long heeft: . . c / 2.09. 2. Alle rechten van reproductie.08. 2.Meerdere massa`s in meerdere organen. . Deel 2. Sommige levers lijken soms volumineuzer en helderder dan normaal.Er een breuk vastgesteld wordt.Een zeug waarvan de baarmoeder maar één foetus bevat.03. 2007.Bedekt met witte plekken. Quairiat en J. D.Een reebok waarvan de neus vol met larven van keelhorzels zit . . . .Een zeer magere hinde Van de drie volgende gevallen.01.De magen zitten vol voedselbrij.04. . Het hagelschot. Bij het ontweien moet volgend beeld als abnormaal beschouwd worden.Een mager reekalf . a / 2. B / 2.Te informeren over zowel de fyto-sanitaire toestand als over eventuele preventieve behandelingen.13. Van de drie volgende gevallen.Te informeren over eventuele preventieve behandelingen op het geloste wild. 2. . vak 5 moet getekend worden: .Een opstapeling van etter in een orgaan. . .13. Pestieau.Een overmatige opstapeling van bloed in de bloedvaten. Bij het ontweien moet volgend aspect als abnormaal beschouwd worden.11.Een vergroeiing van twee oppervlaktes die normaal onafhankelijk horen te zijn.05. b / 2.14.02. Linden.Bij dragende dieren.een elastische consistentie en is variabel van kleur(roze. a / 2. A. .De darm is vergroeid met het buikvlies. H. . is er één die in de Verklaring.07.De milt is gescheurd.een zeer weke consistente en is altijd roze .04.10. . voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs.-M.-P.Beschadigt de buikorganen zonder evenwel de bacteriele groei buiten de darmen te bevorderen. 2. De aanwezigheid van dode konijnen op het gebied waar gejaagd wordt: . .Beschadigt geen buikorganen. 2.is een pathologische toestand gekenmerkt door de afwezigheid van vet en een verlies van spiermassa .Enkele parasieten zijn zichtbaar in de luchtwegen.Een hert met een open pootfractuur met etter .Beschadigt de buikorganen hetgeen de bacteriele groei buiten de darmen bevorderd.09. .12.halsschot . vak 5 moet getekend worden: .12. 2. Zeer mager(cachectisch) wil zeggen: . 2. Bij een dier in goede gezondheid zijn de nieren: .07.synoniem van mager Welk schot zal de kwaliteit van het wildbraad het meest beïnvloeden? .Een zeer vette keiler . rood of soms zwart) Wat is een verkleving? . b / 2. .longschot .10.08.een fysiologische toestand dikwijls vastgesteld bij het hert na de bronst .05.Bij dieren jonger dan een jaar.gezien het voorzichtigheidsprincipe. onder welke vorm ook. . a / 2.03.Gevuld met urine. c / 2.Er een breuk vastgesteld wordt die veroorzaakt werd door het doden van het dier. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. . is er één die in de Verklaring.Te informeren over de fyto-sanitaire toestand van de gewassen waar gejaagd zal worden. a / 2. .Moet. c / 2.De blaas is gescheurd. Wauty. Giffroy. Het kan volstaan om zich de dag voorafgaand aan de jacht: . b 44 .06.Bij herten in de bronst.vooral bij jonge dieren.een vaste consistentie en is altijd roze . c / 2.01.06. .Altijd omgeven door minstens een beetje vet. 2. 2.Er een open breuk vastgesteld wordt die al aanwezig was voor het doden van het dier. de GP doen beslissen om dat wild enkel naar en wildverwerkingsinrichting te laten gaan. c / 2. .Heeft geen enkel verband met de konijnen die geschoten worden in hetzelfde gebied. . De verkoop van een fazant aan een eindverbruiker zal zeker niet kunnen wanneer: . 2. .© J.14. 2.02. De spieren aan de beide zijden van het borstbeen opgezet zijn.juist na het schot.zijn verenkleed over het algemeen goed onderhouden is .Is zeker ziek.Is zeker ziek. 2.Hij laat zich zelfs benaderen tot op enkele meters alvorens hij rustig te water gaat. onder welke vorm ook.Is een teken van ziekte doch is zonder gevolg voor de keuring.18.Is een teken van de goede gezondheid van de wildpopulatie. 2007. Quairiat en J. Deze fazant: . Een fazant in de dichte dekking tracht al lopend aan de honden te ontsnappen en zo ook de schutterslijn te passeren.Laat geen oordeel toe over zijn gezondheid. . Een eend zit op de rand van een vijver en is niet verontrust door de aanwezigheid van mensen. . . b / 2.Het borstbeen opvallend scherp aanvoelt. Een gelegerde haas die gevangen wordt met de hand of door een hond: .Is een risicofactor voor een eventuele epidemie.17. 2.Vertoont het normaal gedrag van een volwassen dier uit de groep dat tracht de aandacht van een roofdier op hem te trekken.© J.Het resultaat van de bloeduitstorting die de dood van het dier veroorzaakt heeft.15. minder hoog en snel gaat en bovendien zijn vlucht eerder staakt dan de rest van de klucht. als: .16. Indien men. .is waarschijnlijk ziek of gekwetst Een houtduif die bij de minste verstoring opvliegt: .24. Antwoorden: 2.hij houdt ze wel in de gaten doch vlucht niet. a / 2. 2. . Wauty. b / 2. b / 2. . . Alle rechten van reproductie.-M.-P. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.men veel parasieten kan aantreffen op veren (vlooien)en of poten (mijten) en of ter hoogte van de keel ( rode wormen) .19. . A. .scherp en zonder enig slijm of etter.21.Is zeker gezond.15. Bij het opvliegen van een klucht patrijzen is er een dier dat achterblijft. . 2. .18.Is geen risicofactor voor een eventuele epidemie.25 a 45 .De snavel proper is.Is een teken van goede gezondheid. . 2. De overbevolking van dieren in een bepaald jachtgebied: .17.19. 2.24 c / 2. 2. Pestieau. c / 2.Is zeker een uitgezet exemplaar. .Teken van een spijsverteringsstoornis. 2. . Men vermoedt dat een patrijs ziek is wanneer . . c / 2. D.Is de kleur van een eend die al 24 uur dood is. . . 2.Vertoont een normaal gedrag.het dier blijft zitten terwijl de jachtlijn er voorbij gaat Een eend waarvan de kleur van de huid groen/zwart is. De aanwezigheid van aangekoekte mest of diarree bij de konijnen: .Is zeker een teken van ziekte.Moet voor de GP voldoende info zijn om de afvoer van dat wild te beperken tot de wildverwerkingsinrichting.22. c / 2.Is in goede gezondheid. Linden. b / 2.20. .20. 2. .Is een rottingsverschijnsel.Het gedrag van deze eend: .23. . Men zegt van een fazant dat hij “zo scherp als een mes is “en dus verdacht van ziekte. .16. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs.Is een normale kleur van de huid.Is een dier waarover men zich niet met zekerheid kan uitspreken wat betreft de gezondheidstoestand.22.Weerspiegelt een goede gezondheid. H.25.23.21. Dit dier: . Giffroy. c / 2.Is ziek.Volkomen normaal.Geeft geen bijzonderheden over zijn gezondheidstoestand 2.bij de haas een opgezette buik vaststelt waar men een trommelend geluid op kan maken dan is dit: .Is waarschijnlijk te vet en kan daardoor niet goed vliegen. Antwoorden: 3.10. Linden. Deze dieren worden volgens de regels van de kunst ontweid en voor het vallen van de nacht kan hij ze vervoeren naar een dichtbij gelegen wildbewerkingsinrichting.Een ziekte die overdraagbaar is van dier naar mens .Water van een bron . 2007.Indien de tijd tussen het doden van het wild en het binnenbrengen in een wild bewerkingsinrichting meer dan 12 uur bedraagt.Het besmetting vermijdt van karkas naar de persoon die ontweit en omgekeert . b / 3.12. c / 3. dan mag de kerntemperatuur van het grootwild maximum 7 °C bedragen Een jachtrechthouder organiseert een klopjacht in de namiddag en slaagt er in om drie reeën en twee everzwijnen te strekken. a 46 . 3. Alle rechten van reproductie.De ziekte van Lyme Wat is een zoönose? .14. dan mag de kerntemperatuur van het kleinwild maximum 7 °C bedragen .2 en 50 micron .13.000 kiemen Wanneer een karkas een lokale verontreiniging vertoont.Een ziekte die overdraagbaar is tussen dieren .-P. 3. Pestieau. b / 3.Meer dan 50 micron Vanaf hoeveel kiemen per cm2 wordt een karkas als onrein beoordeeld? .Ze sneller is . b / 3.10 tot 40 kiemen .02. 3.01.11. Giffroy. b / 3. 3. 3.met veel water . Quairiat en J. b / 3. 3. c / 3. 3.08.Ongewijzigd . b / 3.De ree . 3. 3.Hangend transport zonder koeling . voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs.Trichinose .01.Minder dan 0.-M.04.04.Indien de tijd tussen het doden van het wild en het binnenbrengen in een wild bewerkingsinrichting meer dan 12 uur bedraagt.Het u in staat stelt om de handen proper te houden .Water met javel 3.© J. Deel 3 3. dient men te reinigen . vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. A.10.14.Het everzwijn De Scandinavische methode van ontweien heeft een fundamenteel voordeel op de klassieke methode van ontweien omdat .Echinococcose .Ze makkelijker is .Het hert . onder welke vorm ook.09.Minder dan 7 ºC . Bij het ontweien van een wilde tweehoevige is men verplicht om de tong en het spierachtige deel van het middenrif in het karkas te laten bij . Wauty.05.30 tot 50.door middel van een mes .000 kiemen .3 ºC Welke invloed heeft het verhogen van de zuurtegraad op de bewaring van vlees? .Een ziekte van mensen die het wildbraad kan besmetten Om zijn handen te wassen voor het ontweien gebruikt men . Welk type transport is het meest aangewezen? . a / 3.Ongunstig Waarom verbiedt men het presenteren van de vos op het klassieke jachttableau? Hij kan drager zijn van . D.08.Drinkbaar water .12.Het gebruik van handschoenen het mes minder glibberig maakt Welke van de volgende uitspraken is foutief .3 ºC Wat moet de maximale kerntemperatuur zijn van klein wild om de vermeerdering van de meeste kiemen praktisch tot nul te reduceren? . b / 3. H. b / 3.Niet hangend niet gekoeld transport 3.Minder dan 4 ºC . 3.Minder dan 7 ºC .Indien de tijd tussen het doden van het wild en het binnenbrengen in een wildbewerkingsinrichting meer dan 12 uur bedraagt. Welke afmetingen heeft een bacterie? .06.10. a / 3.09.11.05. a / 3.06.Ze beter beschermt tegen bevuiling van het karkas Het gebruik van wegwerphandschoenen bij het ontweien wordt aangeraden omdat .2 micron . 3.02.03.Gunstig .13.Tussen 0.met licht bevochtigd wegwerppapier Wat moet de maximale kerntemperatuur zijn van een karkas van grootwild om de vermeerdering van de meeste kiemen praktisch tot nul te reduceren? .03.07.07.Niet hangend gekoeld transport . dan mag de kerntemperatuur van het kleinwild maximum 4 °C bedragen .Minder dan 4 ºC . 4. b / 4.laat het u toe op voorwaarde van een gunstig Trchinellaonderzoek . mee gegeven mocht hij die ooit nodig hebben. 17 fazanten en 6 hazen gestrekt. Linden. 4.een schoolrestaurant.04.laat hem dat zonder meer toe . 2007. 2 konijnen. 17 fazanten en 6 hazen geschoten. de evisceratie en de koeling in orde zijn.© J. op voorwaarde dat deze het ree laat keuren door een officiële dierenarts . De wetgeving .05. aandeelhouders. 4.laat het helemaal niet toe Jagers hebben in totaal 3 patrijzen. De wetgeving . Deel 4 4. De wetgeving .05. een GP. a / 4. H. b / 4. De jachtrechthouder .laat het toe indien een GP die heeft deel genomen aan de jacht de Verklaring in kader 4 tekent voor wat die 2 hazen betreft .laat het toe indien een GP die heeft deelgenomen aan de jacht de Verklaring tekent in kader 4 voor dat wild . een GP die heeft deelgenomen aan de jacht heeft de Verklaring in kader 4 getekend.Niemand van de medejagers wenst het everzwijn mee te nemen. 03. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. 4. Het wild is gekoeld zoals de wet het voorschrijft.01. c / 4.02.06.08.mag die ree aan niemand afstaan Een genodigde jager heeft een wild zwijn geschoten bij bersjacht en hem meegekregen.mag dit stuk geven aan de eigenaar van een terrein als vergoeding voor het jachtrecht . 17 fazanten en 6 hazen gestrekt. Een van de jagers wenst 2 hazen mee te nemen om aan zijn buur te verkopen. Een everzwijn van 120 kg ligt op het tableau.08. Mag hij een bil geven .07.een vrij wildverwerkingsinrichting . 02.aan niemand Een jager beschikt over een ree als zijn deel van de jachtbuit. 4. A. Pestieau.laat het zonder meer toe . 2 konijnen. Doch bij het versnijden is er geen plaats genoeg in zijn diepvries. Een GP heeft de Verklaring in kader 5 getekend. Wauty.laat het toe doch nadat een GP die deel heeft genomen aan de jacht de Verklaring in kader 4 heeft getekend voor wat die 12 eenden betreft . Hij neemt het everzwijn mee naar huis met de bedoeling het in stukken te snijden voor de diepvries. Deze heeft u ooit gevraagd dat hij gaarne een everzwijn zou versnijden en het opdienen aan het personeel. Een van de jagers wenst 3 patrijzen en 6 hazen mee te nemen om ze aan zijn beenhouwer te verkopen want deze zijn klienten vragen naar wild . c / 4. en 6 hazen mee te nemen om ze aan een buur te verkopen.laat hem dat zonder meer toe . Antwoorden: 4.-M. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.06. Een van de jagers wenst 3 patrijzen. U kent persoonlijk de kok van het restaurant van het Ministerie waar u werkt. heeft hem een Verklaring.laat het toe nadat een GP die deel heeft genomen aan de jacht de Verklaring in kader 4 tekent . de wildhandelaar is gevraagd maar niet geïnteresseerd in dieren zwaarder dan 100 kg. Quairiat en J. c / 4. De jager mag dit stuk leveren aan . Alle rechten van reproductie. hebben in totaal 18 eenden. Giffroy.mag die ree leveren aan een beenhouwer op voorwaarde dat deze het stuk laat keuren door een dierenarts-keurder .laat het helemaal niet toe Jagers hebben in totaal 3 patrijzen.aan zijn beenhouwer op voorwaarde dat hij de Verklaring meegeeft . Het wild is gekoeld zoals de wet het voorschrijft. De evisceratie en de koeling zijn volgens de wettelijke voorschriften in orde.-P. De wetgeving . U zou hem dit everzwijn daarvoor willen schenken.laat het u zonder meer toe . a / 4.04.03. 2 konijnen. Het is zo snel mogelijk van maag en darmen ontdaan en gekoeld zoals het hoort. D.niemand 4.07. De wetgeving . Het wild is gekoeld zoals het hoort.verbiedt het Een jager beschikt over een ree afkomstig van zijn deel van de jachtbuit.laat hem dat zonder meer toe . De jager . 24 fazanten en 15 konijnen gestrekt. Het wild is degelijk gekoeld. Een van de aandeelhouders wenst voor eigen gebruik 12 eenden te kopen van de vennootschap. getekend in kader 4.01. een GP die heeft deel genomen aan de jacht heeft de Verklaring in kader 5 getekend.laat het helemaal niet toe Vrienden jagers hebben in totaal 3 patrijzen. Jagers. onder welke vorm ook.aan een vriend op voorwaarde dat hij de Verklaring meegeeft . b 47 .laat het toe indien deze detailhandel beschikt over een wildbewerkingsinrichting 4. op voorwaarde dat een GP. liggen op het tableau. die heeft deel genomen aan de jacht. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. De wet . die geen GP is.mag niet opgegeten worden Jagers schieten in totaal 18 eenden. Het wild is gekoeld zoals de wet voorziet. Pestieau. onder welke vorm ook. De voorzitter van het jachtgezelschap is de enige GP doch afwezig. c 48 .12. slecht geschoten. De voorzitter van de jacht.09. die heeft deel genomen aan de jacht. de beste stukken recupereren en diepvriezen om ze later met zijn gezin op te eten.11. Giffroy.laat het zonder enige voorwaarde toe .mag aan een wildbewerkingsinrichting verkocht worden . 4.12. De wet . Wauty. a / 4. Linden. Alle rechten van reproductie. Quairiat en J. die heeft deel genomen aan de jacht. 4. .laat het toe indien een GP. b / 4. een GP is en dat deze de Verklaring in kader 4 tekent . Antwoorden: 4.© J.laat het helemaal niet toe 4.is van mening dat hij die drie stuks kan meenemen om de beste stukken vlees er af te snijden en diep te vriezen. c / 4. H.14. Ze zijn zo snel mogelijk van maag en darmen ontdaan en gekoeld. 24 fazanten en 15 konijnen. b / 4. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk.op voorwaarde dat een GP die deel heeft genomen aan de jacht de Verklaring in kader 4 tekent en dat het resultaat van het Trichinellaonderzoek gunstig is .zonder meer Op een mooie dag halen een groep jagers. Niemand van het jachtgezelschap toont interesse voor dat wild. Drie everzwijnen. Een van de jagers stelt voor het wild af te leveren aan een wildbewerkingsinrichting op zijn terugweg.laat dit niet toe Een GP die heeft deelgenomen aan de jacht heeft een ree onderzocht en heeft de Verklaring in kader 5 getekend.10. Een van de medejagers stelt voor de 11 patrijzen te kopen om ze in zijn diepvries te leggen. die aan de jacht heeft deelgenomen. Niemand uit het jachtgezelschap heeft interesse voor de dieren. De wet laat hem dit toe . liggen op het tableau. A.mag aan een eindverbruiker afgeleverd worden . naar het buitenland. 4. 4. is afwezig. ontweid en gekoeld volgens de voorschriften.laat het hem toe zonder voorwaarden .14. Dit wild . Ze worden gekoeld zoals de wet voorziet. Een van de medejagers. c / 4. Het wild is gekoeld zoals door de wet voorzien. 2007.Een van de jagers wenst 12 eenden te kopen om ze aan een vriend door te verkopen. die heeft deelgenomen aan de jacht. de Verklaring tekent in kader 4 . De wildhandelaar wordt gevraagd maar komt niet voor maar drie stuks. Een zondag van de maand september schiet een jachtgezelschap 11 patrijzen.10. slecht geschoten.laat het hem helemaal niet toe 4. die geen GP is.op voorwaarde dat een GP tekent in kader 5 van de Verklaring .laat het toe op voorwaarde dat een GP. een dertigtal stuks klein wild binnen. D. de Verklaring tekent in kader 4 en dat het resultaat van het Trinellaonderzoek gunstig is.laat dit zonder meer toe .09. De wet .11.-P.-M.13. Later eet hij ze wel op met zijn gezin. de Verklaring tekent in kader 4 voor wat die eenden betreft . aandeelhouders en genodigden.op voorwaarde dat een GP.zonder meer Drie stukken reewild. de verklaring in kader 4 heeft getekend . wil wel de drie everzwijnen mee nemen naar huis. de enige GP onder de aandeelhouders.13.Een van de jagers. de wildhandelaar verplaatst zich niet voor drie stuks. De wet laat hem dit toe .laat het hem toe indien een van de genodigden. b) abnormaal gedrag en pathologische veranderingen bij vrij wild als gevolg van ziekten. waarvan de kop behalve de slagtanden en het middenrif het dode dier moeten vergezellen. moeten over voldoende kennis van de pathologie van vrij wild en van de productie en het hanteren van vrij wild en vlees van vrij wild na de jacht beschikken om dat wild ter plaatse aan een eerste onderzoek te kunnen onderwerpen. van de ingewanden te ontdoen. te vervoeren. waaraan moet worden voldaan omvrij wild in de handel te mogen brengen. 4. Vlees van grof vrij wild kan alleen in de handel worden gebracht indien het gedode dier na het in punt 2 bedoelde onderzoek zo spoedig mogelijk naar een wildbewerkingsinrichting wordt gebracht. Het is echter voldoende als ten minste één persoon per jachtgezelschap over de in lid 1 bedoelde kennis beschikt. Grof vrij wild moet na het doden zo snel mogelijk van maag en darmen worden ontdaan en zo nodig worden verbloed. milieuverontreiniging of andere factoren die negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de mens als het vlees wordt geconsumeerd. Na het doden moet binnen een redelijke tijd met koeling worden begonnen en moet er gekoeld worden tot een temperatuur die overal in het vlees ten hoogste 7°C bedraagt. geweien en horens) en alle ingewanden. c) Indien in een specifiek geval geen gekwalificeerd persoon beschikbaar is om het in lid 2 bedoelde onderzoek te verrichten.-M. Alle rechten van reproductie.europa. Pestieau. In dat geval hoeven de kop en de ingewanden het dode dier niet te vergezellen. tenzij voor Trichinella spiralis vatbare soorten (varkens. Bijlage 3: 1. Jagers dienen evenwel te voldoen aan alle aanvullende eisen die in de lidstaten waar de jacht plaatsvindt worden opgelegd. In deze sectie wordt met “gekwalificeerd persoon” naar die persoon verwezen. 4. De gekwalificeerde persoon die het onderzoek heeft verricht moet de bevoegde autoriteit in kennis stellen van de abnormale kenmerken. b) In de andere gevallen dienen de kop (behalve de slagtanden. Er dient ten genoegen van de bevoegde autoriteit een opleiding te worden verstrekt om jagers tot gekwalificeerde personen op te leiden. moet de gekwalificeerde persoon een genummerde verklaring waarin dit wordt gestaafd aan het gedode dier bevestigen. Tijdens het vervoer naar de wildbewerkingsinrichting moet stapelen worden vermeden. 5. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. HOOFDSTUK II: HANTEREN VAN GROF VRIJ WILD 1. Wauty. Linden. c) hygiënevoorschriften en adequate technieken om vrij wild na het doden te hanteren. 8. onder welke vorm ook. moeten de kop (behalve de slagtanden. enz. In het laatste geval moet de jager het wild aan de wildbeheerder of de jachtopziener tonen en hem meedelen of hij vóór het doden ongewoon gedrag heeft waargenomen. H. 2007. REFERENTIES Verordening (EG) N° 853/004 De volledige tekst vindt u terug op: http://eur-lex. Giffroy. 2. Bovendien mag niet-onthuid grof vrij wild alleen 49 . het gedode dier te vergezellen. 5. 7. en d) wetgeving.eu Het deel over vrij wild vindt u hieronder terug: SECTIE IV: VLEES VAN VRJJ WILD HOOFDSTUK I: OPLEID1NG VAN JAGERS OP HET GEBIED VAN GEZONDHEID EN HYGIENE 1.-P. A. het abnormale gedrag of het vermoeden van effecten van milieuverontreiniging die hem of haar ervan weerhouden heeft een verklaring conform punt a) op te stellen. Er moet kunnen worden vastgesteld van welk dier de ingewanden afkomstig zijn. met uitzondering van maag en darmen. Het onderzoek moet zo spoedig mogelijk na het doden worden uitgevoerd. Actieve koeling is niet nodig wanneer de weersomstandigheden dit toelaten. voorschriften en administratieve bepalingen op het gebied van gezondheid en hygiëne van dier en mens. gedode dier en de weggehaalde ingewanden onderzoeken om na te gaan of er kenmerken zijn die erop kunnen wijzen dat het vlees een risico voor de gezondheid vormt. 6. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. indien deze tot het jachtgezelschap behoort of zich in de onmiddellijke nabijheid van het jachtterrein bevindt.© J. a) Wanneer tijdens het in lid 2 bedoelde onderzoek geen abnormale kenmerken worden vastgesteld. met name om overeenkomstig Richtlijn 96/23/EG de controle van bepaalde residuen en stoffen te kunnen uitvoeren. Grof vrij wild dat aan een wildbewerkingsinrichting wordt afgeleverd moet aan de bevoegde autoriteit ter keuring worden aangeboden. Personen die op vrij wild jagen om dat wild voor menselijke consumptie in de handel te brengen. geweien en horens) en alle ingewanden behalve maag en darmen het lichaam vergezellen. a) normale anatomie. fysiologie en gedrag van vrij wild. De ingewanden moeten het gedode dier vergezellen. tijdstip en plaats van het doden worden vermeld. er vóór het doden geen abnormaal gedrag is geconstateerd en er geen effecten van milieuverontreiniging worden vermoed. Daarin komen ten minste de volgende onderwerpen aan bod.. eenhoevigen en andere dieren). In die verklaring moeten ook datum. De gekwalificeerde persoon zou ook de wildbeheerder of de jachtopziener kunnen zijn. zoals nader bepaald in punt 4. Quairiat en J. De gekwalificeerde persoon moet het 3. D. De bevoegde autoriteit moedigt de jagers verenigingen aan om in een dergelijke opleiding te voorzien. 2. 3. 5. Om een erkenning te bekomen moet de wildbewerkingsinrichting die grenst aan een detailhandelszaak voldoen aan de inrichtings. hoofdstuk V. Het gaat om vrij wild van de eigen jachtbuit. De voorschriften van sectie I. binnen een redelijke tijd met koelen begonnen. zijn van toepassing op het uitsnijden en uitbenen van klein vrij wild. 6. Na het doden is. Bij aankomst in de wildbewerkingsinrichting worden zonder onnodig uitstel de ingewanden verwijderd of wordt de verwijdering ervan afgerond.be/doc/rech_n. en b) het na het villen een eindkeuring ondergaat overeenkomstig Verordening (EG) nr. Het in § 1 bedoelde vrij wild moet gekeurd worden overeenkomstig de bepalingen van verordening 854/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 houdende vaststelling van specifieke voorschriften voor de organisatie van de officiële controles van voor menselijke consumptie bestemde producten van dierlijke oorsprong. . 8. 13. zijn van toepassing op het uitsnijden en uitbenen van grof vrij wild. 4. 5. Wanneer tijdens het onderzoek abnormale kenmerken worden vastgesteld. § 1. Quairiat en J./2004 . * Het Publicatiebureau zal het nummer invoegen van de verordening inzake de organisatie van de officiële controles. Klein vrij wild dat aan een wildbewerkingsinrichting wordt afgeleverd moet aan de bevoegde autoriteit ter keuring worden aangeboden. Na de keuring wordt het identificatiemerk. De rechtstreekse levering door de jager van vrij wild aan de detailhandel die rechtstreeks aan de eindverbruiker levert mag alleen gebeuren indien deze detailhandel beschikt over een wildbewerkingsinrichting grenzend aan een detailhandelszaak.fgov. aangebracht door de officiële dierenarts. Vlees van klein vrij wild mag uitsluitend in de handel gebracht worden indien het gedode dier zo spoedig mogelijk na het in punt 1 bedoelde onderzoek naar een wildbewerkingsinrichting wordt gebracht. De jager heeft vóór het doden geen abnormaal gedrag vastgesteld of heeft geen vermoeden van effecten van milieuverontreiniging. voor klein vrij wild tot een kerntemperatuur van 4 °C.. Na het doden moet binnen een redelijke tijd met koeling worden begonnen en moet er gekoeld worden tot een temperatuur die overal in het vlees ten hoogste 4°C bedraagt.htm. tenzij de bevoegde autoriteit anders toestaat.en exploitatievoorwaarden vastgelegd in bovenvermelde verordening (EG) Nr. onder welke vorm ook.Vrij wild Art. 3. De voorschriften van sectie LI. De gekwalificeerde persoon moet onderzoeken of er kenmerken zijn die erop kunnen wijzen dat het vlees een risico voor de gezondheid vormt. De rechtstreekse levering per jachtbuit bedraagt niet meer dan 1 stuk grof vrij wild en 10 stuks klein vrij wild. 3. De jager kan geen vlees van vrij wild leveren aan een detailhandelszaak of aan een wildbewerkingsinrichting die grenst aan een detailhandelszaak. De rechtstreekse levering door de jager van kleine hoeveelheden vrij wild of vlees van vrij wild aan de eindverbruiker mag alleen gebeuren volgens 50 . § 3. § 2.just.© J. De jager heeft de opleiding gevolgd zoals bepaald in hoofdstuk I. Giffroy. 7. Actieve koeling is niet nodig wanneer de weersomstandigheden dit toelaten. worden gevild en in de handel worden gebracht wanneer: a) het vóór het villen tijdens de opslag en de hantering gescheiden wordt gehouden van andere levensmiddelen en niet wordt ingevroren. Sectie IV van bijlage III van bovenvermelde verordening (EG) 853/2004 van 29 april 2004. waarvan vorm en inhoud vastgesteld zijn in bijlage II. D.-M. Grof vrij wild is na het doden zo snel mogelijk van de maag en darmen ontdaan. . Referentie: 2005023110 Het deel over vrij wild vindt u hieronder terug: HOOFDSTUK III. 852/2004 van 29 april 2004 en in bijlage II. Pestieau. A. indien de weersomstandigheden dit vereisen. 2007. HOOFDSTUK III: HANTEREN VAN KLEIN VRIJ WILD 1. 2. Koninklijk Besluit van december 005 de volgende voorschriften : 1. Wauty. Art. 6. De jager heeft bij onderzoek van het pas gedode dier geen kenmerken geconstateerd die erop kunnen wijzen dat het vlees een risico zou vormen voor de gezondheid. De volledige tekst vindt u terug op: http://www. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. . 2. Linden. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. Alle rechten van reproductie. Het onderzoek moet zo spoedig mogelijk na het doden worden uitgevoerd. Op everzwijnen en andere trichinegevoelige soorten moet een trichinenonderzoek uitgevoerd zijn met gunstig resultaat.-P. 8. H. Voor grof vrij wild tot een kerntemperatuur van 7 °C. § 4. 12. 4. 7.. moet de gekwalificeerde persoon de bevoegde autoriteit daarvan in kennis stellen. hoofdstuk V.ejustice. 9. vóór het doden abnormaal gedrag werd geconstateerd of effecten van milieuverontreiniging worden vermoed. Annick Linden.lagneau@arsia. 7800 Ath Tel: 068/264684 Fax: 068/264699 email: f. 7000 Mons Tel: 065328860 email: christian. 8200 Brugge Tel: 050/310252 Fax: 050/310254 email: yves. 9520 St. Bijlage 4: LABORATORIA AANGEDUID VOOR TRICHINELLAONDERZOEK 1. De Fécamps 25. Wauty.stordeur@cergroupe. Laboratoire Service d’Hygiène
[email protected] Laboratoria verbonden aan een slachthuis • • • • • . Rob van ‘t Zelfde. Peter Van Hoey. Alain François en l’Association Nationale des Chasseurs de Grand Gibier (Frankrijk). Jean-Philippe Wauty. Pestieau. Dr. Wettersesteenweg 164.be
[email protected] gadenne@carah. Giffroy.com Food Control. Er zijn slachthuizen die beschikken over een laboratorium waar men Trichinellaonderzoek verricht. Henry Pestieau. Av. voorbehouden voor alle landen uitgezonderd uitdrukkelijke toelating van de auteurs. Lievens Houtem (Bavegem) Tel: 09/3638014 Fax: 09/3620462 email: info@foodcontrol. 6900 Marloie Tel: 084/220228 Fax: 084/220213 email: p.© J.-P.be Intercommunale d’etude et de gestion. Marc Steichen.Yves De Raeve.-M.be roger. Bauwensstraat 4.be paulemile. Laboratoria niet verbonden aan een slachthuis: • Chemiphar NV L. Ctre Agron Agro-ind prov Hain Rue Paul Pastur 11. Alle rechten van reproductie. H. Quairiat en J. Linden. tekeningen en beelden zijn te danken aan Philippe Allard.serneels@carah. Michel Holemans.be Centre d’Economie Rurale Rue du Carmel 1. D. A.be ARSIA. Jean-Marie Giffroy. Christian Misonne. Centre de Prévention et Guidance vet. Wij raden u aan contact op te nemen met deze slachthuizen om te kijken of hun laboratorium een GP Trichinellaonderzoek
[email protected] CARAH. vertaling en aanpassing zelfs gedeeltelijk. 7700 Mouscron Tel: 056/330624 Fax: 056/487057 email:
[email protected] s. onder welke vorm ook. De foto’s. 51
[email protected]@chemiphar. Igor Timmermans. Thomas Ceulemans. Rue du Prophète 2. 2007.