Hebban olla vogalaBlad met de tekst quid expectamus nu(nc?). Abent omnes uolucres nidos inceptos nisi ego e tu. Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu ...uug....mb ada....e nu. Rectar celi nos exuadi ut dignare nos saluare. Fragment van de tekst. Hebban olla vogala is lange tijd aangemerkt als de oudst bekende zin in het Oudnederlands. Het is een interlineaire quasi-glosse, die in 1932 in Oxford door de Engelse germanist Kenneth Sisam werd ontdekt op de laatste bladzijde van een Oudengels prekenhandschrift uit de abdij van Rochester (Oxford, Bodleian Library, ms.340 fol. 169v). [1] De tekst, die werd geschreven door een West-Vlaamse kopiist, dateert naar schatting uit het derde kwart van de 11e eeuw. De eerste twee zinnen zijn in het Latijn. De taal waarin de rest van de tekst geschreven is wordt door de meeste taalkundigen als Oud-Westnederfrankisch aangeduid, maar hierover bestaat nog controverse. De zin luidt: Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uue nu Het is de vertaling van de Latijnse paralleltekst die ervoor staat: Habent omnes uolucres nidos inceptos nisi ego et tu. Quid expectamus nunc. De vertaling zou luiden: Hebben alle vogels nesten begonnen, behalve ik en jij. Waarop wachten we nu? Inhoud [verbergen] • • • • • • • 1 Probatio pennae 2 Andere lezing en betekenis 3 Oudnederlands of Oudengels? 4 Lang niet het oudste 5 Noten 6 Referenties 7 Externe links Probatio pennae Waarschijnlijk ontstond het vers toen een West-Vlaamse scribent."tenzij". 2 lettergrepen. in (vermoedelijk) zijn eigen taal. Onderzoek uit 2004 door Frits van Oostrom lijkt er op te wijzen dat deze tekst waarschijnlijk is geschreven door een man.[3] Gerrit Komrij beschouwt de regel als de eerste Nederlandse poëzie en wijdt er in zijn boek In Liefde Bloeyende een geheel hoofdstuk aan. Er zijn meerdere interpretaties mogelijk: • • • als liefdesgedicht of liefdesliedje: de auteur verlangt ernaar een gezin te stichten. zoals de vogels in de lente hun nest bouwen. Het klopt ook in: om | nes . proeve van de pen of pennenprobeersel). maar dat het taalgebruik dat van een vrouw is. . Andere lezing en betekenis Daar delen van de tekst moeilijk leesbaar is zijn andere lezingen mogelijk: • • • hagunnan ("begonnen") kan ook bigunnan (met zelfde betekenis) zijn.[2] De tekst blijkt namelijk overeenkomsten te vertonen met door vrouwen gezongen Spaanse volksliedjes uit dezelfde tijd."het nee zij" . ook als taalspel: het aantal lettergrepen in de Latijnse en Oudnederlandse taal komt dikwijls overeen: ab | ent. werkend aan een manuscript. ol | la enz. hinase is een samengesteld woord: hi(t) na se . hit in plaats van 'het' is typisch West Vlaams. religieuze beeldspraak: de schrijver (naar men aanneemt een geestelijke) drukt zijn verlangen uit om opgenomen te worden in de gemeenschap (van een abdij) of in het huis van God. alvorens verder te werken. Heb | ban ook 2 lettergrepen. unbidan uue ("wachten we") wordt soms ook als unbidat ghe ("wachten jullie") gelezen. Hij schreef het versje neer in het Latijn en schreef er vervolgens de vertaling onder. een nieuwgesneden pen probeerde (= probatio pennae. Op basis van een alomvattend onderzoek van alle taalvormen is De Grauwe tot de overtuiging gekomen dat dit zinnetje. Deze opvatting is nogmaals tegen niet van misvattingen vrije reacties op dit artikel met kracht en preciseringen verdedigd in De Grauwe 2008. aanvulling 22-2-8: hebban olla birds?) kon zich hier nu in vinden. de kans is groot dat het een mengtekst is : "Veeleer dan Kents met een West-Vlaams vernisje [. Drie andere zeer oude zinnen: • • • An âuont in an morgan in an mitdon dage tellon sal ic in kundon. wel eens (en vermoedelijk wel degelijk door een uitgeweken West-Vlaamse monnik.w. Kenny Louwen onderwierp in 2009. vond dit "zo treffend en gevat verwoord" (De Keyser 2007: 123) dat hij zich hierbij volmondig aansloot en er zelf een treffende karakterisering aan toevoegde: hij noemt het pennenprobeersel nu ook tegelijk een "probatio linguae. in plaats van habent. Zij letten hierbij op het feit dat er alleen sterke klinkers voorkomen (hebban in plaats van hebben). Deze zin is driehonderd jaar ouder dan Hebban olla vogala en staat in de Oudsaksische doopgelofte uit het eind van de achtste eeuw. anglist. terwijl er losse zinnetjes bekend zijn uit de 9de. in he gehôron sal . De Antwerpse emeritus-hoogleraar Xavier Dekeyser.Oudnederlands of Oudengels? De meeste taalkundigen waren het er lang over eens dat de tekstregel in een West-Vlaams dialect van het Oudnederlands geschreven is. net zoals De Grauwe het hem al had voorgedaan. zoals Erik Kwakkel in 2005 aantoonde) geheel of toch grotendeels in het Kentse dialect van het Oudengels zelf kan zijn geschreven. waar ook met Kwakkel 2005 rekening is gehouden..] is onze tekst misschien geïntendeerd Kents met West-Vlaams substraat" (De Grauwe 2004: 53).Een vis zwom in het water (9e eeuwse paarden. dus zonder begin-h.Geloof je in God de almachtige vader.. 8ste en zelfs 6e eeuw (in de Salische wet). In 2004 is hierover onder impuls van de Belgische hoogleraar Luc de Grauwe een nieuwe opvatting ontstaan. want het gehanteerde schrifttype is ontegensprekelijk continentaal. . dat toch in Kent is geschreven. en hij zal horen (Wachtendonckse Psalmen) Visc flot aftar themo uuatare .'s Avonds en 's morgens en 's middags zal ik vertellen en verkondigen.a. de taalvormen nogmaals aan een vergelijkend onderzoek en kwam daarbij eveneens met volle overtuiging tot de slotsom dat het tekstje een typisch hybride karakter draagt. m. Lang niet het oudste Er zijn ook oudere geschriften gevonden met volledige teksten in voorlopers en/of dialecten van het Nederlands. Dit is echter een kenmerkend verschijnsel in de meeste Ingveoonse dialecten. zoals de Wachtendonckse Psalmen (van halfweg 10e eeuw). ook de literairhistoricus Frits van Oostrom (zie website. niet alleen het West-Vlaams. In de Latijnse regel staat er ook abent.en wormbezwering) Gelobistu in got alamehtigan fadaer . of een min of meer geslaagde taaltoets in het Oudengels".